دبیر انجمن شعر طلاب خراسان رضوی

• پنج‌شنبه ۲۰ مهر ۱۳۹۶ ۱۶:۳۴
• کد خبر : 1212746

• اخبار
• سایر رسانه ها

دبیر انجمن شعر طلاب خراسان رضوی با تاکید بر این نکته که راز ماندگاری اشعار حافظ در آمیختن اشعار او با قرآن است، گفت: شما هر کدام از ابیات شعر حافظ را که با قرآن و مفاهیم آن در آمیخته بخوانید، تازگی و بدیع بودن را می بینید و همین موضوع باعث شده شعر حافظ کهنه و قدیمی نشود.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛  به نقل از صبح توس؛ حافظ چنانکه از مستقیم‌ترین و معتبرترین سند- یعنی دیوانش- بر می‌آید در دانش‌های گوناگون زمان خود که در دارالعلم شیراز رایج بوده، دست داشته است. مقام او در قرآن‌شناسی شامخ و در علم کلام نیز مهارت داشته است.

تلمیحات کلامی از جمله در مسائلی چون جبر و اختیار و نظریه کسب و معاداندیشی جزء مهمترین مضامین و معانی شعر اوست. آنچه مسلم است شاگرد و همسخن بزرگترین متکلم قرن هشتم یعنی قاضی عضدالدین ایجی بوده، چنانکه در قطعه‌ای از او و کتاب عظیمش مواقف یکی از جامع‌ترین آثار در کلام مکتب اشعری تا قرن هشتم به نیکی یاد می‌کند.

20 مهرماه روز بزرگداشت حافظ است همین موضوع بهانه ای برای گفتگو با حجت الاسلام حسین مؤدب، دبیر انجمن شعر طلاب خراسان رضوی فراهم کرد تا در بحث اشعار حافظ و رابطه آن با قرآن به گفت‌وگو بنشینیم.

صبح توس: آیا اشعار حافظ را می توان از جمله اشعار قرآنی عنوان کرد؟

حجت الاسلام مؤدب: حافظ همان طور که دریکی از ابیاتش عنوان می کند «صبح خیزی و سلامت طلبی چون حافظ/ هر چه کردم همه از دولت قرآن کردم» حقیقتا همین است؛ شما هر کدام از ابیات شعر حافظ را که با قرآن و مفاهیم آن در آمیخته بخوانید این تازگی و بدیع بودن را می بینید و همین موضوع باعث شده شعر حافظ کهنه و قدیمی نشود. و در هر زمانی که به آن مراجعه می کنید اشعارش برای ما حرف تازه ای دارد.

خواجه شمس الدین محمد شیرازی  تخلصی که برای خود انتخاب می کند یک تخلص قرآنی است؛ چراکه به قول خودش« عشقت رسد به فریاد ار خود به سان حافظ/ قرآن ز بر بخوانی در چارده روایت» قرآن را به چهارده روایت از حفظ بوده است. با این تفاسیر می توانیم حافظ را به عنوان شاعر قرآنی و شعرش را یک شعر قرآنی بدانیم.

صبح توس: قرآن چه جلوه  ونقشی در اشعار حافظ داشته است؟

حجت الاسلام مؤدب: درسراسر شعر حافظ شما می توانید قرآن را بینید؛ جاهای مختلف شعرش اشارات مستقیم و غیر مستقیم به آیات قرآن دارد و برداشت های قرآنی او را می توانید در شعرش ببینید. جدای از این موضوع همان طور که در سوال قبل پاسخ دادم شما می توانید تازگی و نو بودن را در اشعار حافظ ببینید که همه اینها به دلیل قرآنی بودن حافظ است.

جدای از حافظ که می توانیم به او لقب شاعر قرآنی بدهیم قرآن تاثیر زیادی بر روی ادبیات بعد از نزولش گذاشته است؛ در دوره های مختلف تاریخی می توانید ببینید که آموزه های قرآن را شاعران وارد شعر کردند در کشورهای اسلامی می توانید ببینید که شاعران آیات قرآنی را دست مایه اشعار خودشان قرار داده اند.

صبح توس: قرآن چه جایگاه و نقشی در اشعار  کشورهای اسلامی به خصوص ایران داشته است؟

حجت الاسلام مؤدب: در عصر معاصر شاعرانی موفقتر هستند و کارهای متمایزی تری خلق می کنند که اطلاعات قرآنی شان بیشتر از شاعران دیگر است و این آموزه‌های قرآنی که در همه اعصار نو و جدید است در اشعارشان متجلی می شود.

صبح توس: با توجه به اینکه حافظ شاعری است که مفاهیم قرآنی را به خوبی در شعر خود گنجانده است، آیا این مفاهیم در جامعه امروز هم کاربرد دارد؟

حجت الاسلام مؤدب: مفاهیم قرآنی همانطور که بیان شد منحصر به یک عصر و یک مکان خاص نیست، بلکه برای همه تاریخ و همه عالم حرف دارد پس این مفاهیم برای امروز هم کاربردی است. امروز خلاء اخلاقی را در جامعه بشری شاهدیم به طوری که بی اخلاقی باعث شده حتی آنها برمبنای انسانی خودشان هم پایبند نباشند این همه وحشی گری، نژاد پرستی ها وغیره در جوامع بشری می بینیم که نتیجه دور ماندن از قرآن و مفاهیم آن است؛ هرچه جامعه به آموزه های قرآنی نزدیکتر شود این مشکلات را کمتر در جامعه خواهیم داشت.

صبح توس: از نگاه قرآن چه شعری خوب است؛ ویژگی های شعر خوب از نظر قرآن چیست؟

حجت الاسلام مؤدب: خداوند در قرآن درآیه ۱۳۸ سوره بقره می فرماید«صِبْغَةَ اللَّهِ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً وَنَحْنُ لَهُ عَابِدُونَ/ رنگ خدائی (بپذیرند، رنگ ایمان و توحید و اسلام) و چه رنگی از رنگ خدائی بهتر است ؟ و ما تنها عبادت او را می‏کنیم.»

از این آیه می توانیم برای مقوله های مختلف از جمله شعر استفاده کنیم. شعر ازاین نگاه خوب است که رنگ بوی قرآنی داشته باشد این موضوع  به این‌ مفهوم‌ نیست که حتما باید درباره شخصیتهای اسلامی یا حتما درباره خود قرآن باشد، بلکه شعری الهی و قرآنی است که نخ تسبیح الهی در ابیات و کلمات شعر وجود داشته باشد یعنی شعرش رنگ بوی الهی داشته باشد و کلمات حول محور قرآن دور هم جمع باشند.

همان طور که قرآن ماندگار است، شعری که به آیات و مفاهیم قرآنی مزین شود محصور خاص یک دوره یا منطقه جغرافیای نخواهد شد، وقتی کار هنری‌مان را بر مبنای قرآن خلق کنیم آن اثر هنری می شود مثل قرآن و از آن محدویت های زمانی و مکانی خارج و تبدیل به یک کار ماندگار می شود.

حال می خواهد این شعر عاشقانه باشد و برداشت های عاشقانه از آن شود مثل شعرهای حافظ یا شعر اجتماعی و غیره. وقتی شعری رنگ بوی الهی دارد و پشتوانه و دید الهی در آن وجود دارد یک نفر برداشت عاشقانه و دیگری برداشت الهی می کند و یکی دیگر از این شعر برای زندگی اش درس می گیرد.

اصولا در شعر حافظ اشاره مستقیم به شخصیتهای اسلامی خیلی کم است؛ اما در بیشتر اشعارش رنگ و بوی الهی حس می شود و در ابیاتش این مفاهیم متجلی شده است.

در کل هنرمند و به ویژه  شاعر وقتی می خواهد یک اثر هنری خلق کند نیازمند این است که دستش پر باشد شاعر باید یک منبع داشته باشد از او بگیرید و اثر هنری‌ش را خلق کنند حالا  این منبع می تواند پشتوانه تاریخی و گذشته یا شرح حال وی یا پشتوانه مذهبی فرد باشد.

صبح توس: در عصر پیامبر شعر چه جایگاهی داشته است؟

حجت الاسلام مؤدب: در دوره اسلامی قبل از اسلام و زمان پیامبر در حجاز شعر و شاعری وجود داشته و عرب را به دو چیز در آن زمان می‌شناختند یکی شمشیرش و دیگری شعر.

شعر چنان جایگاهی در بین اعراب داشته که هفت شعر را از بزرگان شعر زمان جاهلیت در کعبه نصب کرده بودند که معروف به «المُعَلَقات سبع» است. المُعَلَقات نام «هفت قصیده» از شاعران فصیح و بلیغ عرب که از روی تفاخر بر دروازهٔ کعبه آویخته بودند تا صادر و وارد هر دیار مشاهده کند.

اعراب در عهد جاهلیت هفت قصیده از هفت شاعر که مقبول همگان بود و آن هفت بر جمیع اشعار دیگر شاعران رجحان داشت و در حقیقت معرف روح و نشاط حیات عرب بود، از این رو آنها را نوشته بر خانه کعبه آویختند و بدین مناسبت آنها را «معلقات سبع» و گاه «سبع طِوال» نامیده‌اند. از این رو خداوند قرآن را بر پیامبر نازل کرد تا اعرابی که به اشعارش می بالیند در مقابل این اعجاز سر تسلیم فرود بیاورند.

اما شاعران با مضامین خودشان یا به وصف شراب و معشوق می پرداختند و یا مداح پادشاهان بوده اند؛ اما بعد از اسلام هم پیامبر و معصومین(ع) تاکید به شعر خوب با مضامین اسلامی داشته اند؛ چراکه به قول شهید آوینی گوشش در ملکوت است و شاعرانی که از خدا می گویند گوششان در ملکوت است و آنهای که شعر شیطانی می گویند شیطان در گوششان نجوا کرده است.

صبح توس: شعر در اسلام چه جایگاهی دارد ؟

حجت الاسلام مؤدب: ما روایت بسیاری از معصومین داریم که به گفتن شعر ترغیب و تشویق می کردند امام صادق(ع) می فرمایند : «هر کس درباره ما یک بیت شعر بگوید، خداى تعالى در بهشت، یک خانه برایش بنا مى کند» و حتی دستور می داند اشعاری که در فضایل اهل بیت سرود شده و با مضامین قرآنی هست به فرزندان آموزش بدهید.

گفت‌وگو از نفیسه سلیمانیان

 انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #