• یک‌شنبه ۲۰ خرداد ۱۳۹۷ ۱۵:۰۳
• کد خبر : 1372323

• اخبار
• سایر رسانه ها

صنایع دستی استان کردستان عبارتند از: نازک کاری چوب، دست بافی، خراطی، ساخت زینت آلات محلی، سوزن دوزی و روکاری، سفال سازی، حصیربافی، گیوه دوزی، نمدمالی و ساخت محصولات چرمی که قدمت به بلندای تاریخ دارند اما کم کم به فراموشی سپرده می‎شوند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از کُردتودی، صنایع دستی به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و نمادی از نوع زندگی فرهنگی یک جامعه، همواره مورد توجه می باشد. به علت ویژگی زندگی سنتی در بسیاری از نقاط کردستان و عدم استیلای بخش صنعتی، هنوز صنایع دستی کردستان از لحاظ کیفیت و گستردگی در سطح کشور مطرح می باشد، به گونه ای که فرش و گلیم کردستان به همراه محصولات ظریفه مانند شطرنج شهرت جهانی پیدا کرده است.

صنایع دستی استان کردستان عبارتند از: نازک کاری چوب، دست بافی، خراطی، ساخت زینت آلات محلی، سوزن دوزی و روکاری، سفال سازی، حصیربافی، گیوه دوزی، نمدمالی و ساخت محصولات چرمی.

دستبافی شامل سجاده، موج، شال، جاجیم، گلیم، گلیمچه و پارچه لباسی است که در بیشتر نقاط شهری و روستایی کردستان تهیه می شود. زینت آلات شامل انواع دستبند، گردن بند، سینه ریز، النگو، سربند، انگشتری و گوشواره است. نازک کاری با چوب شامل قوطی سیگار، شیرینی خوری، کیف زنانه، سینی، بشقاب، آجیل خوری و... می باشد.

امروز 20 خرداد روز جهانی صنایع دستی است؛ روز جهانی صنایع دستی در دنیای خشن امروز که نشانه استیلای تکنیک بر روح انسان است، صنایع دستی یعنی دمیدن روح لطافت به این زندگی خشن و انسان تا هست لطافت را می خواهد و صنایع دستی این نیاز مبرم انسان را برآورده می کند.بنابراین این روز را گرامی می داریم.

در ادامه به معرفی گوشه‌ای از صنایع دستی استان کردستان پرداخته‌ایم؛

جاجیم دست بافته زنان هنرمند کردستان

جاجیم دست بافته زنان هنرمند کردستان ، گونه‌ای زیرانداز دورویه است. پارچه ای ضخیم و کم عرض است که با استفاده از پودهای کلفت بافته میشود. رنگهای به کار رفته در جاجیم در ۶ تا ۸ رنگ و بیشتر از رنگهای سنتی و گیاهی و طرحها ی ساده وهندسی و اغلب به دو شکل راه راه و ستاره ای است.

جاجیم ها اغلب به صورت نوارهایی با عرض ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر و طول ۵۰ متر بافته می شوند. برای استفاده از جاجیم چند نوار کنار همدیگر دوخته میشوند تا پارچهای بزرگ فراهم شود.

جاجیم‌ها پرز ندازند و می‌توان از هر دو روی آن استفاده کرد. جاجیم مناسب‌ترین چیزی بوده که در قدیم روی کرسی می‌انداختند . تقریباً در کلیه روستاهای کردستان جاجیم‌بافی مرسوم و متداول است و نیروی انسانی شاغل در این رشته عموماً زن‌ها هستند که به منظور رفع احتیاج خانوادگی به تولید این محصول می‌پردازند. از این‌رو فعالیت در این رشته به صورت خانگی است و در اوقات فراغت صورت می‌گیرد.ماده اولیه مورد مصرف آن پشم است که به عنوان تاروپود جاجیم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ابزار کار جاجیم بافان شامل دستگاه بافندگی، ماکو و دیگر وسایل است مواد اولیه جاجیم پشم است و بافت آن شبیه گلیم است، با این تفاوت که جاجیم در چهار تخته بافته می‌شود و پس از بافتن به هم متصل و دوخته می‌شود. در منطقه اورامان زنان جاجیم‌هایی را با نقوش متنوع و جنس مرغوب می‌بافند که در نوع خود کم‌نظیر است.

به طور کلی ۱۱ اثر از استان کردستان ثبت ملی شده که از این ۱۱ اثر پنج رشته صنایع دستی در اجلاس ثبت آثار تاریخی در فهرست آثار ملی قرار گرفته است این رشته‌ها شامل گلیم سند،‌ جاجیم، نازک کاری، خراطی سنتی و شال بافی می باشد در اجلاس ثبت آثار، استان کردستان به عنوان قویی ترین استان در ثبت آثار معنوی، تاریخی تشویق شده است .

موج و جانماز دو سوغات ارزشمند از کردستان

موج و جانماز دو رهاورد ارزشمند از استان کردستان ، موج در منازل به عنوان رختخواب پیچ در مناطق شهری به ویژه در ماههای سرد سال به عنوان روانداز استفاده می شود و جانماز جهت اداى فریضه نماز مورد استفاده قرار مى‌گیرد .

بافت آنها اغلب در شهرهاى سنندج و روستاهاى آن مانند روستای نوره ، روستای کلاته ، روستای بیاران ،روستای بانه ،روستای آرمرده وروستای مریوان و حومه آن نظیر روستای میانه وروستای اورامان تخت ، روستای دزلى ،روستای کماله ،روستای ‌ سقز و حومه آن به ویژه روستاى ترجان و بخش‌هاى کامیاران و دیواندره معمول است و گروهى از مردم از این راه امرار معاش مى‌کنند.

موج و جانماز اصولاً طى سفارش تولید مى‌شود ، ولى دستبافان محصول خود را راساً نیز به بازار عرضه مى‌کنند ماده اصلی ساخت موج ، پشم است ، طول یک موج معمولاً ۲۵/۲ متر است و عرض آن را چهار تخته باریک تشکیل می دهد، این چهار تخته به عرض ۵/۹ متر، یک جا به دستگاه موج بافی بسته می شود .

نقوش تزیینی موج دار عبارت اند از: کشکولی، پرطاووسی، چهار خانه، سیاه و سفید، تخت قرمز، شمشیری، دولتی، حوض، دعا، محراو، چخماق، گل، کله کبکی، شانه، گنجشک، انگور (گل گله)، پروانه، بزکوهی، پرنده قیچی، درخت و ماهی، ترنج دار، گنبدی، برگ بیدی، چشم بلبلی (چشم خروسی)، بازو بند، دو کلکانه و خربزه ای (سیخی بافت).

صنعت موج بافی در اورامانات سابقه قابل توجهی دارد و موج بافان اغلب یا اورامی هستند یا استادکاران آن ها را داشته اند. به همین دلیل یکی از نقش های معروف موج، نقش اوارمی است.

جانماز یا سجاده جانماز یا سجاده تولید دیگر کارگاه موج بافی است ، این بافته چنان که از نام آن بر میآید، زیراندازی برای ادای نماز است که همیشه پاک و منزه نگه داشته میشود و پس از انجام نماز جمع می شود .

قطر جانماز کوچک و حدود ۱۰۰×۱۵۰ سانتیمتر است و از دو تخته تشکیل می شود.

شال‌بافی هنر اصیل و سنتی کردها و ییلاق نشینان

شال نوعی پوشش مردانه که در مناطق کردنشین از جمله کردستان از قدیم ایام رواج داشته این نوع پوشش از پشم نوعی بز به نام «مرغز»که پشمی نرم لطیف و فردار دارد به دست می آید. شال‌بافی هنر اصیل و سنتی کردها و ییلاق نشینان بوده است که امروزه در این منطقه رو به زوال است. شال از اجزای لباس کردی است که نفوذناپذیر بودن این دست بافته در برار سرما و رطوبت موجب شده مردم مناطق سردسیر و کوهستانی از گذشته‌های دور از این صنعت دستی استفاده کنند. تولید این محصول بیشتر در شهرستان های بانه، مریوان، سقز و روستاهای تابعه مانند اورامان تخت، کماله، آرمرده و ترجان رایج است و دستبافان این مناطق با استفاده از نوعی کرک بز که پشم و کرک آن بسیار لطیف است، شال، کلاه و دستکش نیز می‌بافند. همچنین نوعی شال به عرض ۲۵ سانتی‌متر و طول تقریبی ۲۵ متر در رنگ‌های مختلف تولید می‌کنند که در دوخت لباس‌های محلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از هنرمندان مطرح هنر شال‌بافی کردستان می‌توان از «صلاح الدین منبری» نام‌برد.

شال بافی از جمله هنرهای خانگی است ؛ این هنر ۸ مرحله دارد که بیشترین و سخت ترین مراحل آن توسط زنان انجام می‌شود، هرچند که در سال‌های اخیر مردان نیز با راه‌اندازی کارگاه‌های شال بافی در تولید آن نقش موثری داشته‌اند.

اما این هنر صنعتی مدت‌هاست که رو به زوال است.گران بودن مواد اولیه و کمرنگ شدن دامپروری از دلایل کاهش رونق این هنر به شمار می‌رود.

شالبافی از اصلی ترین سوغات و صنایع دستی شهرستان بانه است که در بیشتر روستاهای بخش آلوت به ویژه در شهر آرمرده بافته می شود و بسیاری از زنان و مردان این منطقه به کار شال بافی مشغول هستند. هنر شالبافی، در پنجمین اجلاس ثبت آثار تاریخی و معنوی به همراه یازده اثر دیگر از استان کردستان در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسید.

قالی کردستان ، تبلور نقش و رنگ

قالی های استان کردستان ، مترادف با مهم ترین قالی های دستبافت ایران بوده و در میان فرش‌های کردستان، قالی بیجار به استحکام، لطافت و نرمی مشهور است. از جمله نقش‌هایی که در فرش‌های بیجار دیده می‌شود، نقشه درختان میوه و برگ خرما و گل‌های رنگارنگ است. این فرش‌ها سابقاً با پشم بافته می‌شد، اما امروزه برای بافت آن از پنبه نیز استفاده می‌شود.

فرش‌های عشایر کرد که بیش‌تر با پشم‌های قهوه‌ای و بلوطی رنگ و گاهی با پشم شتر بافته می‌شود نیز معروفیت دارند. سنندج نیز مرکز قالی‌بافی است. از طرح قالی‌های قدیمی این شهرستان، انواع بته‌‌جقه‌ها را می‌توان نام برد. از جمله جقه چارکی، جقه دو گره‌ای, جقه توپی و نقش‌های دیگری به نام گل میرزاعلی، گل و بلبل و غیره. امروزه به علت نبودن رنگ‌های طبیعی، بافت آنها مشکل است. نقشه‌های فعلی قالی‌بافی در سنندج سه ترنج، کلاه فرنگی و ماهی دَرهم است.

قالی بافی در کردستان بسیار رایج است و نام کردستان همیشه مترادف با مهمترین قالیهای دستبافت بوده که با کمال ذوق و سلیقه پدید آمده است و قالی افشار و سنندج و بیجار و بوکان امروز شهرت جهانی دارد و به تحقیق یکی از پر ارزشترین فرشهای ایران است بیشتر طرحهای مورد استفاده قالیبافان در کردستان طرحهای شکسته بوده و به ندرت از طرحهای دیگر استفاده می شود، از میان این طرحها می توان به طرح ماهی درهم (هراتی)، ریز ماهی نقش بته ای، گل وکیلی، گل میرزا علی، گل مینا و شاخ گوزن و میناخانی اشاره کرد.

قالی های اصیل کردستان به ویژه سنندج از نوع یک پود ضخیم است که به نظر می رسد استفاده از یک پود در بافت قالی متاثر از دست بافته هایی چون گلیم ، گبه و … باشد . ولی امروزه در بافت قالی ها از هر نوع پود استفاده می شود .

هر یک از صنایع دستی استان کردستان به عنوان سوغاتی ارزشمند محسوب شده که توسط مسافران خریداری می‌شود. همچنین محصولات باغی و دامی و نان برنجی از سوغاتی‌های خوب استان کردستان است.

گلیم‌های سنندج و بیجار گلیم های بی‌نظیر ایران

شهرستان بیجار و به ویژه شهرستان سنندج از قدیم مرکز تهیه و تولید گلیم و گلیمچه بوده است و محصولات تولیدی این شهرستان‌ها به علت مرغوبیت و طرح و شکل جالب، معروفیت به سزایی دارند. می‌توان گفت که گلیم‌های سنندج و بیجار گلیم های بی‌نظیر ایران هستند. در حال حاضر در سنندج، بیجار و روستاهای اطراف آن عده زیادی از زن‌ها در زمان فراغت به تولید گلیم می‌پردازند. محصولات تهیه شده در سرتاسر کشور خریداران فراوان دارد و در حال حاضر نیز میزان تقاضای آن بیش از عرضه محصول است. در تولید گلیم از خامه پشمی و نخ پنبه‌ای به عنوان تاروپود استفاده می‌شود. ابزار کار گلیم‌بافان شامل دستگاه بافندگی عمودی چوبی و یا آهنی, قیچی، دفه و سوکه است نقوش سنتی که در کردستان رایج بوده وهست عبارتند از: ماهی درهم، گل چینی، گل میرزا علی، گل وکیلی، گل جرسه، گل فرنگ، گل و گلدان، گل چایی، دست ودلبر، نقشه موسایی، نقشه قفقاز، گل وطوطی، بازو بند، محرمات، قاب قرآن…. و در سالهای اخیر نقشه های دیگری چون توت فرنگی، گل جرسه پیوندی در ردیف نقشه های سنتی قرار گرفته است در میان صدها گلیم بندرت می‌توان چند گلیم را پیدا کرد که شبیه یکدیگر باشند زیرا بافت آنها بر اساس طراحی از پیش آماده نبوده و بیشتر تابع ذهن خلاق، ذوق و فرهنگ خاص بافنده است.

از ویژگی های هنری گلیم نقوش عامیانه است که از ذوق، هنر، احساس و اعتقادات بافنده سرچشمه گرفته و این نقوش در رابطه با انسان و خطرات و اندیشه اوست. اگر چه از سابقه‌ی تاریخی هنر گلیم بافی و زمان شروع آن در کردستان اطلاع دقیقی در دست نیست اما بی شک به همراه حصیر بافی و نمد مالی در ردیف نخستین صنایع و هنرهای دستی ایران قرار دارد و از زمانهای بسیار دور به عنوان زیرانداز گرم و مناسب و قابل حمل جهت استفاده در نقاط سرد و کوهستانی و نیز در مقام دست بافی محکم و مقاوم ، برای نگهداری ، حمل اشیا و آذوقه و تزئین منازل روستائیان مورد قرار می گرفته است.

کلاش « نوعی گیوه » مختص به اورامان

در مناطق کردنشین نوعی گیوه به نام «کلاش» تولید می‌شود، که هماهنگی زیبا و قابل توجهی با لباس کردی دارد. رویه‌ی این کفش از نخ پنبه‌ای بافته و زیره‌ی آن از پارچه‌ی فشرده شده است، از همین‌رو کلاش کفشی سبک، نرم، قابل انعطاف و متناسب با محیط کوهستانی است.

تولید کلاش در اصل مختص به اورامان بوده اما اکنون نه تنها در تمام شهرهای استان تولید می‌شود، بلکه به سوی تولید کلاش ضدآب نیز به پیش می‌رود.هنرهای سنتی از دیرباز در میان کردها رواج داشته و با توجه به شرایط خاص جغرافیایی از تنوع برخوردار بوده است. تولید این آثار هم مصرف محلی دارد و هم از نظر اقتصادی در بهبود زندگی مردم منطقه موثر است.

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #