حاشیه شهر از زاویه دید مدیریت شهری؛
حاشیهای مهم‌تر از متن!/ حاشیه شهر مشهد به مداخله و هم‌افزایی ملی نیاز دارد
معضل ریشه‌دار «حاشیه‌نشینی» در کلانشهر مشهد، علاوه بر حاشیه‌نشینان، مسئولان بخش‌های مختلف شهر مشهد را سال‌ها به‌خود درگیر کرده است، حاشیهای که نیمه‌ای جدایی‌ناپذیر از متن مشهد بوده و گاه مهم‌تر از متن شهر به‌شمار می‌رود.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از مشهدپیام، گسترش بی‌رویه شهرها در سایه غفلت مدیران مربوطه به یکی از مشکلات کلانشهرها تبدیل شده به‌گونه‌ای که با افزایش بی‌ضابطه محدوده شهر طی یک فرآیند سریع و مدیریت‌نشده، بدون پیش‌بینی‌های مورد نیاز ساکنان این مناطق گرفتار معضلات و آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شدهاند.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, مشهدپیام,شهر مشهد نیز به‌عنوان یکی از کلانشهرهای مورد توجه کشور با مساحتی بیش از ۳۵ هکتار، یکی از شهرهای مهاجرپذیر کشور بوده و افراد زیادی را از استان‌های مجاور و حتی کشورهای همسایه به‌خود جذب کرده است، این امر با در نظر گرفتن رشد جمعیت ساکنان این شهر، باعث افزایش غیرمنتظره جمعیت شهرنشین نسبت به میزان منابع و خدمات موجود در شهر شده، و این عامل در کنار سایر عوامل گوناگون دیگر، عده‌ای را به حاشیه‌نشینی کشانده است.
معضل ریشه‌دار «حاشیه‌نشینی» در کلانشهر مشهد، موضوعی است که علاوه بر حاشیه‌نشینان، مسئولان بخش‌های مختلف شهر مشهد را سال‌ها به‌خود درگیر کرده، حاشیهای که نیمه‌ای جدایی‌ناپذیر از متن مشهد بوده و گاه مهم‌تر از متن شهر به‌شمار می‌رود.
مناطق حاشیه شهر در بسیاری از سرانه‌ها از سایر مناطق عقب‌تر هستند
رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد با اشاره به‌اینکه رویکرد شورای شهر مشهد این بوده که اگر قرار است در حوزه‌های مختلف خدمتی برای شهروندان ارائه شود به‌همان نسبت هم در مناطق پیرامونی ارائه شود، اظهار می‌کند: جمعیت قابل ملاحظه‌ای از مشهد در پهنه‌های حاشیه شهر زندگی می‌کنند و اینکه سرانه‌های موجود در این مناطق از سرانه‌های موجود در سایر مناطق شهر عقب‌تر بوده، یک واقعیت است.
رمضانعلی فیضی تشریح می‌کند: در ابتدای شکل‌گیری حاشیه‌نشینی در مشهد، این امر به‌صورت سکونتگاههایی با فاصله زیاد از مرکز شهر بوده و عمده آن‌ها هم دارای ساخت، بافت و ماهیت روستایی بوده‌اند، بعدها با گسترش این سکونت‌گاه‌ها و روستاها، آن‌ها با حفظ بافت نامتجانس خود جزوی از شهر شدهاند که اکنون با عنوان سکونت‌گاه‌های ناکارآمد یا حاشیه شهر یاد می‌شود.
وی با اشاره به اینکه با همین دلایل تاریخی، این مناطق از حیث بسیاری از سرانه‌ها از سایر مناطق عقب‌تر هستند، می‌افزاید: ارتقای این سرانه‌ها از نظر فرهنگی، فضای سبز، و سرانه ورزشی و سایر موارد باید تا حد قابل قبول برسد که این یک هدف اساسی ما است.
رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد با اشاره به تاریخی بودن عقب‌ماندگی و نارسایی‌ها و شکل‌گیری آن‌ها در طی ادوار مختلف، تأکید می‌کند: شیب خدمت باید به‌سوی این مناطق باشد که این رویکرد شورای پنجم نیز هست.
فیضی متذکر می‌شود: با توجه به حاکم بودن مجموعه‌ای از مسائل در این مناطق، واقعیت دیگری که باید در نظر گرفته شود این است که بسیاری از نقصان‌ها و کمبودها بین‌بخشی بوده و نیازمند هم‌راستایی، همپوشانی، ارائه خدمات و اقدامات دستگاه‌های عدیده‌ای که در این گستره جغرافیایی ماموریت دارند، است.
حاشیه شهر به مداخله و هم‌افزایی ملی نیاز دارد
وی با اشاره به اینکه نمی‌توان گفت همه مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، معیشتی، سرانه‌های شهری و مزایای کالبدی و فیزیکی در شرح وظایف مدیریت شهری است، بیان می‌کند: امروز حاشیه شهر نه‌تنها در بسیاری از کلانشهرها به‌یک مقوله ملی بدل شده و به‌همان نسبت به مداخله و هم‌افزایی ملی نیاز دارد، بلکه اگر همه دستگاه‌های منطقه‌ای و ملی در یک بازه زمانی تلاش کنند، ما امید داریم که ارتقای سطح سرانه‌ها در این مناطق محقق شود.
رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد، با بیان اینکه مشهد پس از تهران رتبه دوم حاشیه‌نشینی در کشور را داراست، می‌گوید: اساسی‌ترین نیاز این منطقه ضمن توجه به گسترش عدالت اجتماعی که باعث جبران عقب‌ماندگی‌ها می‌شود این است که باید روی دو نکته تأکید داشته باشیم.
ضرورت توانمندسازی فراگیر توسط دستگاه‌ها در حاشیه شهر
فیضی تأکید می‌کند: یکی اینکه مردم این مناطق باید به توانمندسازی برسند و نمی‌توان با ارائه خدمات به‌صورت یارانه‌محور کمک چندانی کرد زیرا نتیجه ثمربخشی ندارد و ممکن است وضعیت اقتصادی دولت‌ها خوب و بد یا قوی و ضعیف باشد بنابراین در صورت بدشدن وضعیت، کمک به این مناطق از اولویت خارج می‌شود.
وی با اشاره به ضرورت توانمندسازی فراگیر و عمومی توسط دستگاه‌ها، اضافه می‌کند: اگر مشکل کالبدی، معابر، ساختمان، بافت فرسوده و ناکارآمد و آسیب‌های اجتماعی در این مناطق وجود دارد، یک سر قضیه نیز به مسائل اقتصادی و معیشتی مرتبط است که شاید ارتباط مستقیمی با مدیریت شهری نداشته باشد.
رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد متذکر می‌شود: باید با ایجاد شغل، فعال کردن بنگاه‌های تولیدی، مداخله سیستم بانکی و کارآفرینی در این مناطق توانمندسازی صورت گیرد که این امر از بروز آسیب‌های فراوانی جلوگیری می‌کند.
فیضی ادامه می‌دهد: در غیر این‌صورت اگر حلقه معیوب تکرار گاه قوی و گاه ضعیف خدمات‌رسانی به این مناطق در پیش گرفته شود، اگر وضع عمومی اقتصاد خوب باشد کار خوب پیش می‌رود و اگر وضع عمومی اقتصاد خوب نباشد، کمک‌رسانی معطل می‌ماند بنابراین باید زمینه‌های مشارکت مردمی را آماده کرد که این موضوع هم با میزان توانمندی و توانمندسازی مردم در ارتباط است.
توانمندسازی باید به یک اراده فراگیر تبدیل شود
وی با بیان اینکه توانمندسازی با مشارکت به‌دست می‌آید، یادآور می‌شود: در امر بسیار هزینه‌بری مانند اصلاح بافت‌های ناکارآمد، برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، بهینه‌سازی کوچه‌ها، خیابان‌ها، معابر، سیما و منظر در این مناطق به‌حیث اقتصائات و شاخصه‌های شهرسازی، تا خود مردم توانمند نشده، آورده‌ای نداشته باشند، از تسهیلات بانکی استفاده نکنند و در فرآیند مشارکت شرکت نکنند نمی‌توان زمان کوتاهی برای فائق آمدن بر مشکلات تصور کرد.
رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد در همین خصوص اظهار می‌کند: برای ایجاد مشارکت مردم، باید مجموعه مدیرانی که در این امر مأموریت دارند کمک کنند تا یک اراده ملی ایجاد شود و مشکل اساسی زمانی حل می‌شود که اقدام برای این موضوع به یک اراده فراگیر و عمومی تبدیل شود.
مدعی هستیم نسبت به گذشته اقدامات اجرایی بیشتری انجام داده‌ایم
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر مشهد نیز درباره اقدامات شورای فعلی شهر مشهد برای حاشیه شهر، اظهار می‌کند: مدعی هستیم نگاهمان به حاشیه شهر و مناطق کم‌برخوردار نسبت به گذشته بیشتر بوده و اقدامات اجرایی بیشتری انجام داده‌ایم، زمانی با گروهی مواجه هستید که شعار حاشیه شهر می‌دهد اما کاری نمی‌کند اما ما مدعی هستیم در این زمینه اقداماتی انجام داده‌ایم.
بتول گندمی با اشاره به اینکه تقریبا همه اقدامات برای توسعه فضاهای سبز و ایجاد پارک‌ها در مناطق کم‌برخوردار و حاشیه شهر بوده، می‌گوید: در حوزه آسفالت معابر نیز اولویت در این بخش‌ها بوده و بیشتر ظرفیت‌های فرهنگی و ورزشی هم در این مناطق دیده شده است.
وی با بیان اینکه در راستای توسعه پایدار، توسعه متوازن را در تمام نقاط شهر با این دیدگاه در دستورکار قرار دادیم، ادامه می‌دهد: در صورت امکان براساس برنامه ۹۷-۱۴۰۰ در سال ۹۸ تصمیماتی گرفته می‌شود که دست شهرداران مناطق حاشیه شهر برای اجرای پروژه‌های محلی و منطقه‌ای باز گذاشته شود و آنان بتوانند از ظرفیت‌های درآمدی منطقه برای به‌حداقل رساندن مشکلات منطقه استفاده کنند.
گفتنی است، ساکنان حاشیه شهر مشهد از نقایص فراوانی از جمله امکانات خدماتی، بهداشتی و فرهنگی رنج می‌برند که جبران این کمبودها نیازمند توجه و تمرکز ویژه و همچنین عزم همه‌جانبه دستگاه‌های مسئول است، در غیر این‌صورت با در اولویت گذاشتن مقطعیِ این موضوع و در حاشیه قرار دادن حاشیه شهر، همچنان باید شاهد رشد چندبرابری آسیب‌ها و افزایش معضلات موجود در این مناطق باشیم.
سمیه عطایی
شهر مشهد نیز به‌عنوان یکی از کلانشهرهای مورد توجه کشور با مساحتی بیش از ۳۵ هکتار، یکی از شهرهای مهاجرپذیر کشور بوده و افراد زیادی را از استان‌های مجاور و حتی کشورهای همسایه به‌خود جذب کرده است، این امر با در نظر گرفتن رشد جمعیت ساکنان این شهر، باعث افزایش غیرمنتظره جمعیت شهرنشین نسبت به میزان منابع و خدمات موجود در شهر شده، و این عامل در کنار سایر عوامل گوناگون دیگر، عده‌ای را به حاشیه‌نشینی کشانده است.
,معضل ریشه‌دار «حاشیه‌نشینی» در کلانشهر مشهد، موضوعی است که علاوه بر حاشیه‌نشینان، مسئولان بخش‌های مختلف شهر مشهد را سال‌ها به‌خود درگیر کرده، حاشیهای که نیمه‌ای جدایی‌ناپذیر از متن مشهد بوده و گاه مهم‌تر از متن شهر به‌شمار می‌رود.
,,
مناطق حاشیه شهر در بسیاری از سرانه‌ها از سایر مناطق عقب‌تر هستند
, مناطق حاشیه شهر در بسیاری از سرانه‌ها از سایر مناطق عقب‌تر هستند,
, رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد با اشاره به‌اینکه رویکرد شورای شهر مشهد این بوده که اگر قرار است در حوزه‌های مختلف خدمتی برای شهروندان ارائه شود به‌همان نسبت هم در مناطق پیرامونی ارائه شود، اظهار می‌کند: جمعیت قابل ملاحظه‌ای از مشهد در پهنه‌های حاشیه شهر زندگی می‌کنند و اینکه سرانه‌های موجود در این مناطق از سرانه‌های موجود در سایر مناطق شهر عقب‌تر بوده، یک واقعیت است.
,رمضانعلی فیضی تشریح می‌کند: در ابتدای شکل‌گیری حاشیه‌نشینی در مشهد، این امر به‌صورت سکونتگاههایی با فاصله زیاد از مرکز شهر بوده و عمده آن‌ها هم دارای ساخت، بافت و ماهیت روستایی بوده‌اند، بعدها با گسترش این سکونت‌گاه‌ها و روستاها، آن‌ها با حفظ بافت نامتجانس خود جزوی از شهر شدهاند که اکنون با عنوان سکونت‌گاه‌های ناکارآمد یا حاشیه شهر یاد می‌شود.
,وی با اشاره به اینکه با همین دلایل تاریخی، این مناطق از حیث بسیاری از سرانه‌ها از سایر مناطق عقب‌تر هستند، می‌افزاید: ارتقای این سرانه‌ها از نظر فرهنگی، فضای سبز، و سرانه ورزشی و سایر موارد باید تا حد قابل قبول برسد که این یک هدف اساسی ما است.
,رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد با اشاره به تاریخی بودن عقب‌ماندگی و نارسایی‌ها و شکل‌گیری آن‌ها در طی ادوار مختلف، تأکید می‌کند: شیب خدمت باید به‌سوی این مناطق باشد که این رویکرد شورای پنجم نیز هست.
,فیضی متذکر می‌شود: با توجه به حاکم بودن مجموعه‌ای از مسائل در این مناطق، واقعیت دیگری که باید در نظر گرفته شود این است که بسیاری از نقصان‌ها و کمبودها بین‌بخشی بوده و نیازمند هم‌راستایی، همپوشانی، ارائه خدمات و اقدامات دستگاه‌های عدیده‌ای که در این گستره جغرافیایی ماموریت دارند، است.
,,
حاشیه شهر به مداخله و هم‌افزایی ملی نیاز دارد
, حاشیه شهر به مداخله و هم‌افزایی ملی نیاز دارد,وی با اشاره به اینکه نمی‌توان گفت همه مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، معیشتی، سرانه‌های شهری و مزایای کالبدی و فیزیکی در شرح وظایف مدیریت شهری است، بیان می‌کند: امروز حاشیه شهر نه‌تنها در بسیاری از کلانشهرها به‌یک مقوله ملی بدل شده و به‌همان نسبت به مداخله و هم‌افزایی ملی نیاز دارد، بلکه اگر همه دستگاه‌های منطقه‌ای و ملی در یک بازه زمانی تلاش کنند، ما امید داریم که ارتقای سطح سرانه‌ها در این مناطق محقق شود.
,رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد، با بیان اینکه مشهد پس از تهران رتبه دوم حاشیه‌نشینی در کشور را داراست، می‌گوید: اساسی‌ترین نیاز این منطقه ضمن توجه به گسترش عدالت اجتماعی که باعث جبران عقب‌ماندگی‌ها می‌شود این است که باید روی دو نکته تأکید داشته باشیم.
,,
ضرورت توانمندسازی فراگیر توسط دستگاه‌ها در حاشیه شهر
, ضرورت توانمندسازی فراگیر توسط دستگاه‌ها در حاشیه شهر,فیضی تأکید می‌کند: یکی اینکه مردم این مناطق باید به توانمندسازی برسند و نمی‌توان با ارائه خدمات به‌صورت یارانه‌محور کمک چندانی کرد زیرا نتیجه ثمربخشی ندارد و ممکن است وضعیت اقتصادی دولت‌ها خوب و بد یا قوی و ضعیف باشد بنابراین در صورت بدشدن وضعیت، کمک به این مناطق از اولویت خارج می‌شود.
,وی با اشاره به ضرورت توانمندسازی فراگیر و عمومی توسط دستگاه‌ها، اضافه می‌کند: اگر مشکل کالبدی، معابر، ساختمان، بافت فرسوده و ناکارآمد و آسیب‌های اجتماعی در این مناطق وجود دارد، یک سر قضیه نیز به مسائل اقتصادی و معیشتی مرتبط است که شاید ارتباط مستقیمی با مدیریت شهری نداشته باشد.
,رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد متذکر می‌شود: باید با ایجاد شغل، فعال کردن بنگاه‌های تولیدی، مداخله سیستم بانکی و کارآفرینی در این مناطق توانمندسازی صورت گیرد که این امر از بروز آسیب‌های فراوانی جلوگیری می‌کند.
,فیضی ادامه می‌دهد: در غیر این‌صورت اگر حلقه معیوب تکرار گاه قوی و گاه ضعیف خدمات‌رسانی به این مناطق در پیش گرفته شود، اگر وضع عمومی اقتصاد خوب باشد کار خوب پیش می‌رود و اگر وضع عمومی اقتصاد خوب نباشد، کمک‌رسانی معطل می‌ماند بنابراین باید زمینه‌های مشارکت مردمی را آماده کرد که این موضوع هم با میزان توانمندی و توانمندسازی مردم در ارتباط است.
,,
توانمندسازی باید به یک اراده فراگیر تبدیل شود
, توانمندسازی باید به یک اراده فراگیر تبدیل شود,وی با بیان اینکه توانمندسازی با مشارکت به‌دست می‌آید، یادآور می‌شود: در امر بسیار هزینه‌بری مانند اصلاح بافت‌های ناکارآمد، برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، بهینه‌سازی کوچه‌ها، خیابان‌ها، معابر، سیما و منظر در این مناطق به‌حیث اقتصائات و شاخصه‌های شهرسازی، تا خود مردم توانمند نشده، آورده‌ای نداشته باشند، از تسهیلات بانکی استفاده نکنند و در فرآیند مشارکت شرکت نکنند نمی‌توان زمان کوتاهی برای فائق آمدن بر مشکلات تصور کرد.
,رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد در همین خصوص اظهار می‌کند: برای ایجاد مشارکت مردم، باید مجموعه مدیرانی که در این امر مأموریت دارند کمک کنند تا یک اراده ملی ایجاد شود و مشکل اساسی زمانی حل می‌شود که اقدام برای این موضوع به یک اراده فراگیر و عمومی تبدیل شود.
,,
مدعی هستیم نسبت به گذشته اقدامات اجرایی بیشتری انجام داده‌ایم
, مدعی هستیم نسبت به گذشته اقدامات اجرایی بیشتری انجام داده‌ایم,
, رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر مشهد نیز درباره اقدامات شورای فعلی شهر مشهد برای حاشیه شهر، اظهار می‌کند: مدعی هستیم نگاهمان به حاشیه شهر و مناطق کم‌برخوردار نسبت به گذشته بیشتر بوده و اقدامات اجرایی بیشتری انجام داده‌ایم، زمانی با گروهی مواجه هستید که شعار حاشیه شهر می‌دهد اما کاری نمی‌کند اما ما مدعی هستیم در این زمینه اقداماتی انجام داده‌ایم.
,بتول گندمی با اشاره به اینکه تقریبا همه اقدامات برای توسعه فضاهای سبز و ایجاد پارک‌ها در مناطق کم‌برخوردار و حاشیه شهر بوده، می‌گوید: در حوزه آسفالت معابر نیز اولویت در این بخش‌ها بوده و بیشتر ظرفیت‌های فرهنگی و ورزشی هم در این مناطق دیده شده است.
,وی با بیان اینکه در راستای توسعه پایدار، توسعه متوازن را در تمام نقاط شهر با این دیدگاه در دستورکار قرار دادیم، ادامه می‌دهد: در صورت امکان براساس برنامه ۹۷-۱۴۰۰ در سال ۹۸ تصمیماتی گرفته می‌شود که دست شهرداران مناطق حاشیه شهر برای اجرای پروژه‌های محلی و منطقه‌ای باز گذاشته شود و آنان بتوانند از ظرفیت‌های درآمدی منطقه برای به‌حداقل رساندن مشکلات منطقه استفاده کنند.
,گفتنی است، ساکنان حاشیه شهر مشهد از نقایص فراوانی از جمله امکانات خدماتی، بهداشتی و فرهنگی رنج می‌برند که جبران این کمبودها نیازمند توجه و تمرکز ویژه و همچنین عزم همه‌جانبه دستگاه‌های مسئول است، در غیر این‌صورت با در اولویت گذاشتن مقطعیِ این موضوع و در حاشیه قرار دادن حاشیه شهر، همچنان باید شاهد رشد چندبرابری آسیب‌ها و افزایش معضلات موجود در این مناطق باشیم.
,,
سمیه عطایی
,]
ارسال دیدگاه