اخبار داغ

گزارشی از آیین‌های عزاداری مردم سمنان در ایام محرم؛

از نخل‌گردانی "حیدری" تا آیین "زانوزدن" با نغمه "یاابوالفضل"/ طوق‌گردانی؛ نمادی از بیرق علمدار کربلا

از نخل‌گردانی "حیدری" تا آیین "زانوزدن" با نغمه "یاابوالفضل"/ طوق‌گردانی؛ نمادی از بیرق علمدار کربلا
فلسفه برپایی آیین های عزاداری که از گذشتگان به ارث رسیده، چنان عمیق است که نه تنها این آیین ها را ماندگار کرده بلکه به عنوان میراثی ناملموس در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.
[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از مرآت، محرم آمده و همه شهر حسین شده اند و حسین. رنگ این روزهای کوچه و خیابان نیز رنگ مشکی ای می شود که خون سرخ خدا را در دل دارد.

, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, مرآت,

علم ها، پرچم ها، طبل ها، سنج ها، زنجیرها همه آماده شده اند برای شوری دیگر. خروشی دیگر و جوششی دیگر از جنس حسین(ع).

,

همه در شهر و دیار خود آماده اند برای برگزاری آیین های عزاداری به سبک گذشته اما پرشورتر از قبل. مردم استان سمنان نیز آماده شده اند تا بار دیگر حزن و اندوه مصیبت عاشورای سال 61 را در قالب عزاداری های خاص خودشان به نمایش بگذارند.

,

آیین های عزاداری که از گذشتگان شان به ارث رسیده و فلسفه برپایی این سبک عزاداری چنان عمیق است که نه تنها این آیین ها را ماندگار کرده بلکه به عنوان میراثی ناملموس در فهرست آثار معنوی به ثبت ملی رسیده است.

,

در این گزارش برآن شدیم تا شاخص ترین آیین های عاشورایی استان سمنان که در سطح ملی مطرح هستند را معرفی نماییم.

,

نخل گردانی تکیه جهادیه سمنان

, نخل گردانی تکیه جهادیه سمنان, نخل گردانی تکیه جهادیه سمنان,

نخل به عنوان نمادی از تابوت امام حسین(ع) است که در بسیاری از عزاداری های کشور آیین نخل گردانی مرسوم است. اما نخل گردانی تکیه جهادیه سمنان سبک خاصی دارد که آن را نسبت به آیین های مشابه متمایز کرده است.

,

عزاداران حسینی در سمنان، اعتقاد راستینی به عمل نخل گردانی دارند، تا حدی که برای رفتن در زیر نخل و شرکت در نخل گردانی، نذر می‌کنند و یا ده ها گوسفند،شتروگاو در پای نخل، قربانی می‌کنند و حتی برخی برای رفع حاجت خود به نخل متوسل می‌شوند و یا بعضی هرگاه به نخل برسند، به نخل، سلام می‌دهند و دست بر آن کشیده، به سر و صورت و اندام خود به تبرک می‌کشند.

,

این آئین کهن و قدیمی با قدمتی بیش از 100 سال است، که با شور و نوای خاصی پس از اقامه نماز ظهر تاسوعا در تکیه جهادیه سمنان با شکوه خاصی برگزار می شود.

,

نخل های که سازه های چوبی و در برخی موارد آهن ساخته می شود و وزن آن به بیش از یک تن می رسد.که هر تکه از این سازها نماد و مضمونی از واقعه کربلاست.

,

برای انجام آیین نخل گردانی، نخل را با پارچه‌های سبز و مشکی پوشش داده و در قسمت جلوی آن تصاویر امامان، شهدا و آینه می‌آویزند. برای بلند کردن نخل عزاداران شال سیاه به گردن خود می‌اندازندو نخل را همراه با هیئت‌های عزاداری حمل می‌کنند.

,

در این مراسم نخل هایی از محله های نزدیک در تکیه جهادیه به هم می پیوندند و با فریاد "یا حسین (ع) و یا ابالفضل(ع)" دور تکیه گردانیده می شوند.

,

در این سنت حسنه مردم حاجتمند درگاه حسینی، سیب های سرخ و سفید خود را در محفظه ای که در نخل وجود دارد قرار می دهند و در پایان مراسم تعدادی از آن را برای تبرک و شفای بیماران پس می گیرند و تعدادی را نیز برای کمک به حسینیه ها و عزاداری ها به مسئول هیئت می دهند تا با فروش آن به دوستداران حسینی، کمکی به تکیه کرده باشند.

,

زانو زدن در لاسجرد سرخه

, زانو زدن در لاسجرد سرخه, زانو زدن در لاسجرد سرخه,

یکی از مراسم هایی که از دیرباز در آیین عزاداری سالار شهیدان آقا عبدالله الحسین (ع) مردم لاسجرد شهرستان سرخه مرسوم بوده، زانو زدن (زُنِه بِکوتِنائون) است.

,

این آیین به این نحو است که عزاداران حسینی در حال حرکت و با زنجیر بر دوش خود می نوازند بدون اینکه کوچکترین خللی در حالت زنجیرزنی آنها بوجود آید با صدای " یا ابوالفضل" میاندار دسته زنجیر زنی همه باهم زانو می زنند و همچنان زنجیر بر دوش خود می نوازند و دوباره با گفتن "یاعلی" میاندار برمی خیزند.

,

پژوهشگران فلسفه وجودی این آیین را به خاطر مقام وادب حضرت عبّاس(ع) نسب به مولای خود دانسته اند هنگامی که برای کسب اجازه و رفتن به میدان جنگ نزد امام حسین (ع) آمد و در مقابل سرور و مرشد خود به حالت به زانو نشست.

,

این مراسم از روز ششم محرم در دو نوبت صبح و شب برگزار می گردد که مسیر حرکت دسته زنجیرزنی به صورت رفت و برگشت از تکیه روستا تا گلزار شهدا «امامزادگان سیدرضا وسیدعلی اکبر(ع) » است.

,

نخل گردانی مهدیشهر

, نخل گردانی مهدیشهر, نخل گردانی مهدیشهر,

سمبل اصلی عزاداری در بین مردم مهدیشهر نخل است  که در زبان محلی به آن "محفه" می گویند. مهدیشهر دارای چندین نخل یا همان محفه بوده که مهمترین، مشهورترین و قدیمی ترین آن محفه تکیه اعظم مهدیشهر است و طبق تاریخی که بر روی آن حک شده (ساخت 860 قمری) به نظر می آید قدیمی ترین نخل در استان سمنان باشد.

,

محفه گردانی در مهدیشهر روزهای هفتم و هشتم محرم و تاسوعا و عاشورا با سبک و آیین خاصی برگزار می شود اما پیش از برگزاری محفه گردانی در روز ششم محرم با آیین خاص و ویژه ای محفه تزئین و برای روزهای بعد آماده می شود.

,

محفه مهدیشهر از چوبهای درختان تنومند جنگلی فشرده و با وزن مخصوص بالا ساخته شده است و نیز پوش ها و سمبل هایی که بعضا از جنس نقره اند و بر روی محفه می گذارند باعث سنگینی غیر قابل تصور محفه نسبت به ابعاد مندرج  شده است.

,

رسم محفه گردانی با نوعی سینه زنی سنتی به نام "عَلِی عَلِی" همراه است که عزاداران بی ریا و دودستی به سینه می کوبند و هم آوا نوحه ای روان و بسیار ساده را به اتفاق و با صدای بلند و مکرر و بدون وقفه می خوانند. در این دسته هیچ توقف سینه زنی یا نوحه خوانی وجود ندارد.

,

یکی از مناسک ویژه نخل گردانی "حیدری" نام دارد که بالا بردن محفه سنگین شهر به سه نقطه شهر یعنی سرچشمه زیارت، حسینیه المهدی و کوه تاسوعا که مکانهای مقدسی به شمار می آیند را شامل می شود. این حرکت به صورت دسته جمعی و با سرعت زیاد و "حیدر حیدر" گویان، در روز تاسوعا انجام می گیرد.

,

بردن نخل به کوه تاسوعا در بعد از ظهر روز تاسوعا از آیین های جذاب و منحصر به فرد نخل گردانی در مهدیشهر است. برای بردن نخل به کوه تاسوعا که ارتفاع نسبتا زیاد و شیب تندی دارد، چهار ردیف مردان کارآمد و پرقدرت که در جمع حدود 200 نفر می شوند، دست در دست هم یا متصل کردن بازوها به هم، تشکیل زنجیره ای را  می دهند که یک طرف زنجیره به نفرات زیر نخل در قسمت جلو وصل می گردد، عده ای هم در پشت سر محفه ، نفرات آخر عقبه محفه را نگهداری و مراقبت می نمایند تا از برگشت یا انحراف یا گسستگی جمعیت و واژگونی احتمالی محفه جلوگیری شود، به این ترتیب که با کمک همدیگر محفه را با سرعت و حیدر حیدر گویان( مراسم حیدری ) صعود به قلّه انجام می شود.

,

طوق بندان شاهرود

, طوق بندان شاهرود, طوق بندان شاهرود,

در پنجمین روز از ماه محرم هر سال در شهر شاهرود مراسم ویژه ای به نام «یا عباس یا عباس» برگزار می شود که این مراسم با آیین طوق بندان همراه است.

,

طوق یکی از نشانه های عزاداری شیعیان است که به هنگام دسته روی در پیشاپیش هیئت حرکت می دهند که در باور مردم شاهرود این نشانه نمادی از علم و بیرق علمدار واقعه کربلا حضرت ابوالفضل العباس(ع) است.

,

طوق از سه قسمت پایه چوبی، بدنه فلزی سینی مانند مشبک بشکل قلب و از جنس برنج و  زبانه فولادی به عرض تقریبی ده سانت و طول یک متر یا بیشتر تشکیل می‌شود. 

,

در مراسم طوق بندان، طوق ها با پارچه‌های مشکی، سبز و غیره توسط سادات و پیرغلامان اباعبدالله الحسین پوشانده می شود. برای این منظور تنی چند از خادمین تکیه بازار شهر از صبح این روز به خانه‌های طوق‌دار در محدوده تکیه رفته و در هر خانه پس از گفتن ذکر "یا الله" و دعا برای اموات آن خانه، بدنه‌ منفک طوق و جامه‌های آن را به تکیه انتقال می‌دهند.

,

پس از گردآوری طوق‌ها و با گذشت ساعتی از ظهر، یکی از بزرگان تکیه در میان صحن، یا حسین گفته و با این کار خادمان و دیگر سوگواران به دور او حلقه می‌زنند. در حدود ساعت چهار بعدازظهر عده ای از بزرگان تکایا در حالیکه اشعار محتشم کاشانی (باز این چه شورش است) را زمزمه می‌کنند در پیشاپیش دیگر عزاداران به حرکت در می آیند و در مقابل آنها بیرق سفیدی توسط یکی از خادمان تکیه بازار حمل می شود. 

,

سینه زنان بایک دست برسینه زده و با دست دیگر خود کمر فرد کناری را می گیرند و بدین ترتیب عزاداران همچون دانه های زنجیر به یکدیگر متصل می شوند که در پشت دسته "یا عباس یا عباس" که سینه زنان آنان عمدتاً جوانان پر شورند طوق ها به ترتیب قدمت قرار می گیرند.

,

در حوالی غروب آفتاب دسته پیرغلامان و پس از آن سینه زنان به صحن تکیه داخل می شوند و در این هنگام عزاداری با ذکر یاعباس یاعباس همراه با زدن بر سر و سینه به اوج می رسد. 

,

عزاداری روز یازدهم محرم در دامغان

, عزاداری روز یازدهم محرم در دامغان, عزاداری روز یازدهم محرم در دامغان,

علی رغم اینکه در بسیاری از نقاط عزاداری ها در روز عاشورا به پایان می رسد ولی براساس رسمی کهن در دامغان اوج عزاداری سیدالشهدا در روز یازدهم محرم برپا می شود.

,

در این روز دستجات سوگواری نقاط روستایی و دیگر شهرها از هنگام صبح به شهر آمده و با حرکت زنجیره وار در خیابان های شهر دامغان عزاداری می کنند که به عنوان یکی از کم نظیرترین آیین های کشور با حضور بالغ بر ۲۵۰ هیئت مذهبی سینه زنی و زنجیرزنی است که مورد توجه بسیاری از ارادتمندان اباعبدالله قرار گرفته است.

,

آیین سنتی سنگ زنی با قدمتی ۱۰۰ ساله در روستاهای صالح آباد و معصوم آباد در این روز اجرا می شود و عزاداران با در دست داشتن دو تکه سنگ صیقل داده شده، در عزای سرور و سالارشهیدان اباعبدالله الحسین (ع) این آئین سنتی را اجرا می کنند.

,

دسته های عزاداری و سینه زنی در روز یازدهم محرم مسیر حسینیه اعظم حضرت ابوالفضل تا آستان مقدس بکیر بن اعین را می پیمایند و با طنین اذان ظهر ، نماز جماعت ظهر و عصر را اقامه می کنند .

,

برگزاری نماز جماعت ظهر در معابر و خیابان های دامغان بلافاصله پس از اذان به تبعیت از پیام بزرگ قیام کربلا از جلوه های کم نظیر از عشق به امام حسین(ع) است.

,

تعزیه خوانی در گرمسار

, تعزیه خوانی در گرمسار, تعزیه خوانی در گرمسار,

شهر گرمسار از گذشته دور یکی از قطب های تعزیه خوانی ایران بوده است و افتخار یک تعزیه خوان ایرانی آن بوده است که در این شهرستان سابقه کاری و فعالیت داشته باشد.

,

هر ساله روز تاسوعا و عاشورای حسینی مراسم تعزیه های عاشورایی و اجرای برنامه های فرهنگی و بازسازی صحنه های مصیبت های خاندان امام حسین(ع) را به صورت زنده در سطح شهرستان گرمسار و روستاهای آن برگزار می شود.

,

هنر تعزیه شهرستان گرمسار مدیون تعزیه ده نمک به عنوان یکی از روستاهای قدیم این منطقه است، افراد شاخصی از ده نمک منجمله آقایان حاج یدالله نمکی، ملامهدی منصوری، کریم معینیان و ... ازبزرگان و پیشکسوتان تعزیه ایران هستند. شخصی بنام هاشم فیاض از تعزیه خوانان معروف کشورمان، فعالیت های خود در شهرستان گرمسار را از افتخارات کاریش می داند.

,

انتهای پیام/

]
  • برچسب ها
  • #
  • #
  • #
  • #
  • #

به اشتراک گذاری این مطلب!

ارسال دیدگاه