نکاتی درباره زایمان طبیعی (3)
آشنایی با مراقبت‌های بهداشتی و روانی پس از زایمان
آشنایی با خطرات و حالات پس از زایمان و مراقبت های ویژه، در به سلامت گذراندن این دوره کمک بسیاری می کند.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از طنین یاس، پریا عدالت پور: شش هفته اول بعد از زایمان، دوران نقاهت پس از زایمان است. در این مدت نیز لازم است مادر در چند نوبت توسط کارکنان بهداشتی مراقبت شود. پدر و مادر نیز باید به تغییرات طبیعی و خطراتی که سلامت مادر و نوزاد را تهدید می کند آگاه بوده و در صورت بروز علائم خطر در اسرع وقت به مراکز درمانی مراجعه نمایند.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, طنین یاس,
تغییرات بدن مادر پس از زایمان
دو تغییر عمده بدن مادر در دوران بعد از زایمان مربوط به رحم و پستان است.
رحم: پس از زایمان رحم کم کم به حالت اولیه خود برگشته و اندازه آن به سرعت کوچکتر می شود. پوشش ضخیمی که دیواره رحم برای لانه گزینی جنین تشکیل شده بود ابتدا به شکل ترشحات خونی و سپس ترشح قهوه ای رنگ و پس از حدود10 روز به صورت ترشحات زرد یا سفید رنگ از مهبل خارج می شود. البته ممکن است در برخی خانم ها خونریزی در حد لکه بینی، حتی تا حدود 40 روز پس از زایمان نیز ادامه یابد .در این مورد برای اطمینان بیشتر می توان با پزشک یا ماما مشورت کرد. در اکثر مادرانی که کودک خود را شیر می دهند به مدت 5 تا 6 ماه بعداز زایمان و گاهی تازمانی که تغذیه کودک با شیر مادر ادامه دارد، قاعدگی اتفاق نمی افتد ولی در زنانی که کودک خود را از پستان شیر نمی دهند، معمولا قاعدگی حدود 4 تا 8 هفته بعد از زایمان اتفاق می افتد. گاه اولین قاعدگی غیر عادی و توام با خونریزی زیاد و خروج لخته است و نباید موجب نگرانی شود، ولی در صورت ادامه این وضعیت باید به پزشک مراجعه شود.
پستان‌ها: در روزهای اول بعد از زایمان آغوز که حاوی پروتئین بیشتر و مواد ایمن سازی مشابه واکسن است در پستان ها تولید و ترشح آن تا10 روز ادامه یافته و سپس به شیر تبدیل می شود. مقدار شیر در افراد مختلف، متفاوت بوده و بستگی به دفعات شیردهی، رژیم غذائی و حالات روحی مادر دارد.
اندوه پس از زایمان: برخی از مادران در روزهای اول پس از زایمان احساس اندوه و غم بی دلیل می کنند که معمولا زودگذر است و در افراد مختلف، شدت آن متفاوت می باشد. چنانچه این حالت طولانی و مداوم شود، مشورت با پزشک لازم است.
علائم خطر پس از زایمان:
دوران پس از زایمان نیز می تواند مانند دوران بارداری برای مادر خطرآفرین باشد. بنابراین اطلاع از علائم خطر این دوران نیز برای مادر و پدر ضروری است و باید با مشاهده این علائم حتما به پزشک یا ماما مراجعه کنند. این علائم عبارتنداز:
- تب و لرز
- خونریزی بیش از میزان قائدگی در هر زمان و یا ادامه خونریزی بیشتر از حد لکه بینی بعد از ده روز
- درد و ورم ناحیه بخیه ها
-هر گونه درد، قرمزی و تورم پستان ها
- لمس توده یا درد وتورم وخروج ترشحات چرکی لزمحل بخیه ها
- خروج ترشحات چرکی وبدبو ازمهبل
- درد زیر دل یادرد ساق پا
- بی اختیاری دفع ادرار و مدفوع درد
مراقبت‌های پس از زایمان
ساعات اول پس از زایمان (6ساعت اول) مهمترین و خطرناکترین زمان برای مادر می باشد. در این مراقبت ها کنترل میزان خونریزی و علائم حیاتی مادر فشار خون، دمای بدن، نبض و تنفس اهمیت زیادی دارد. ارائه مراقبت ها بر عهده پزشک یا ماما می باشد. سایر مراقبت های ضروری برای مادر عبارتند از:
تغذیه: رژیم غذائی مادران شیرده بعد از زایمان در مقایسه با غذای زنان باردار نیاز به کالری و پروتئین بیشتری دارد. زیرا باید پروتئین،کلسیم و سایر موادیکه مادر ذر اثر شیردهی از دست می دهد تامین شود. ضمنا برای جلوگیری از کم خونی و کمبود ویتامین ها مصرف روزانه یک قرص آهن و یک قرص مولتی ویتامین تا سه ماه پس از زایمان برای مادر تجویز می شود.
مراقبت از نوک پستان: بعد از زایمان تغذیه نوزاد با شیر مادر بسیار اهمیت دارد. زیرا شیر مادر علاوه بر مزایای زیادی که دارد، احتیاجات تغذیه ای نوزاد را در 4 تا 6 ماه اول زندگی بر طرف می کند. برای تغذیه نوزاد باشیر مادر، لازم است مراقبت مناسب پستان ها را کاملا تمیز نگه دارد. البته شستن نوک پستان در هر بار تغذیه نوزاد و همچنین استفاده از صابون توصیه نمی شود، فقط کافی است خانه های شیرده پستان های خود را یکبار در روز شسته و اجازه دهند تا در معرض هوا خشک کند.
در بعضی مادران شیرده به دلیل وضعیت نادرست شیردهی و در حالتی که شیرخوار به قدر کافی از هاله پستان را در دهان قرار نداده و فقط نوک پستان را می مکد، نوکپستان زخم می شود. مادر می تواند برای کمک به بهبود زخم یا شقاق نوک پستان، بعد از تغذیه نوزاد یک قطره از شیر خود را روی نوک و هاله پستان قرار دهد. در این مواقع بهتراست مادر به شیردهی ادامه داده و در صورت نیاز به پزشک یا ماما مراجعه نماید. استفاده از صابون، کرم ها و محلول های داروئی و شستشوی زیاد پستان توصیه نمی شود، زیرا احتمال آسیب را بیشتر می کند.
در روزهای اول بعد از زایمان که شیر در پستان ها ترشح می شود، پستان ها پر شیر، بزرگ، سفت و احتمالا دردناک می شود. در این حالت نوزاد نمی تواند نوک پستان و هاله آن را در دهان خود قرار داده و به اندازه کافی شیر بخورد، در نتیجه پستان ها کاملا تخلیه نمی شوند. در چنین مواردی تخلیه شیر از پستان باعث نرم شدن آن می شود. بهترین اقدام مکیدن قوی شیر خوار است. بدین منظور مادر باید ابتدابا یک حوله تمیز وگرم پستان خود را کمپرس کند یا دوش آب گرم بگیرد و پس از ماساژ ملایم پستان، نوزاد خود را تغذیه نماید اگر نوزاد قادر به مکیدن نباشد، مادر می تواند شیر خود را دوشیده و با فنجان و قاشق به شیرخوار بخوراند.
گاهی با ورود میکرب به مجاری شیر پستان دچار عفونت می شود .در اینگونه موارد قسمتی از پستان قوق العاده دردناک، متورم و قرمز شده که آن را ماستیت گویند. این حالت در مراحل پیشرفته منجر به آبسه پستان می شود. در ماستیت نیز مهم ترین مساله تخلیه شیر از پستان است. برای اینکه مادر کمتر احساس درد کند، بهتر است شیردهی را ازپستان سالم شروع نماید. اگر مادر مایل به شیر دهی از پستان مبتلا نیست، توصیه می شود شیر را دوشیده و با فنجان به نوزاد بدهد.
در صورت بروز عفونت پستان حتما به پزشک مراجعه شود.
نزدیکی بعد از زایمان: در این دوران بسیاری از مادران به علت دردناشی از بخیه، تمایل به نزدیکی ندارند. تا زمانی که خونریزی ادامه دارد و بخیه ها کاملا ترمیم نشده، داشتن نزدیکی صلاح نیست. معمولا بهبود محل بخیه های ناحیه تناسلی حدود 20 روز طول می کشد. توصیه می شود تا زمانی که مادر احساس راحتی نکرده و تمایل به نزدیکی ندارد، از آن بپرهیزد.
یبوست: اغلب خانم ها در روزهای اول بعد از زایمان معمولا دچار یبوست می شوند. به محض شروع فعالیت روزانه این حالت از بین می رود. رژیم غذائی مناسب و مصرف مواد غذائی دارای فیبر مثل سبزیجات و میوه به رفع یبوست کمک می کند.
دردهای پس از زایمان: به علت انقباض رحم برای خروج لخته های خون باقی مانده، گاهی در روزهای اول پس از زایمان ،دردهائی شبیه درد قائدگی وجود دارد که به پس درد موسوم است. این درد با شیردهی بیشتر می شود که علت آن، وجود هورمونی است که در شیردهی ترشح شده و باعث انقباض رحم می گردد. اگر درد شدید و مداوم شده همراه با تب یا خونریزی باشد سریعا باید به پزشک مراجعه شود.
فاصله کمتر از سه سال بین زایمان ها،حاملگی چهارم و بیشتر، حاملگی زیر 18 سال و بالای 35 سال هم سلامت مادر را به خطر می اندازد و هم برای سلامت جنین و نوزاد آینده خطرساز است. یکی از مؤثر ترین راه های کاهش خطرات ناشی از اینگونه حاملگی ها استفاده از خدمات تنظیم خانواده است و در این مورد زن وشوهر، هر دو مسئول هستند. بنابراین لازم است آنها یک روش مناسب پیشگیری از بارداری را انتخاب و به موقع استفاده کنند.
زمان شروع استفاده از روش انتخاب شده برای مادران شیرده و غیر شیرده متفاوت است. بدین ترتیب که باید مادرانی که فقط با شیر خود نوزادشان را تغذیه می کنند 40 روز پس از زایمان (چون تا 40 روز احتمال حاملگی کمتر است) و مادرانی که اصلا شیر خود را به نوزاد نمی دهند یا از شیر کمکی استفاده می کنند 20 روز پس از زایمان استفاده از روش پیشگیری را آغاز نمایند.
توصیه می شود هر چه زودتر برای رعایت فاصله گذاری بین فرزندان و حفظ سلامت خانواده خود روش پیشگیری از بارداری مناسبی را با همفکری هم و مشورت با کارکنان بهداشتی انتخاب نمائید.
انتهای پیام/خ
تغییرات بدن مادر پس از زایمان
دو تغییر عمده بدن مادر در دوران بعد از زایمان مربوط به رحم و پستان است.
رحم: پس از زایمان رحم کم کم به حالت اولیه خود برگشته و اندازه آن به سرعت کوچکتر می شود. پوشش ضخیمی که دیواره رحم برای لانه گزینی جنین تشکیل شده بود ابتدا به شکل ترشحات خونی و سپس ترشح قهوه ای رنگ و پس از حدود10 روز به صورت ترشحات زرد یا سفید رنگ از مهبل خارج می شود. البته ممکن است در برخی خانم ها خونریزی در حد لکه بینی، حتی تا حدود 40 روز پس از زایمان نیز ادامه یابد .در این مورد برای اطمینان بیشتر می توان با پزشک یا ماما مشورت کرد. در اکثر مادرانی که کودک خود را شیر می دهند به مدت 5 تا 6 ماه بعداز زایمان و گاهی تازمانی که تغذیه کودک با شیر مادر ادامه دارد، قاعدگی اتفاق نمی افتد ولی در زنانی که کودک خود را از پستان شیر نمی دهند، معمولا قاعدگی حدود 4 تا 8 هفته بعد از زایمان اتفاق می افتد. گاه اولین قاعدگی غیر عادی و توام با خونریزی زیاد و خروج لخته است و نباید موجب نگرانی شود، ولی در صورت ادامه این وضعیت باید به پزشک مراجعه شود.
پستان‌ها: در روزهای اول بعد از زایمان آغوز که حاوی پروتئین بیشتر و مواد ایمن سازی مشابه واکسن است در پستان ها تولید و ترشح آن تا10 روز ادامه یافته و سپس به شیر تبدیل می شود. مقدار شیر در افراد مختلف، متفاوت بوده و بستگی به دفعات شیردهی، رژیم غذائی و حالات روحی مادر دارد.
اندوه پس از زایمان: برخی از مادران در روزهای اول پس از زایمان احساس اندوه و غم بی دلیل می کنند که معمولا زودگذر است و در افراد مختلف، شدت آن متفاوت می باشد. چنانچه این حالت طولانی و مداوم شود، مشورت با پزشک لازم است.
علائم خطر پس از زایمان:
دوران پس از زایمان نیز می تواند مانند دوران بارداری برای مادر خطرآفرین باشد. بنابراین اطلاع از علائم خطر این دوران نیز برای مادر و پدر ضروری است و باید با مشاهده این علائم حتما به پزشک یا ماما مراجعه کنند. این علائم عبارتنداز:
- تب و لرز
- خونریزی بیش از میزان قائدگی در هر زمان و یا ادامه خونریزی بیشتر از حد لکه بینی بعد از ده روز
- درد و ورم ناحیه بخیه ها
-هر گونه درد، قرمزی و تورم پستان ها
- لمس توده یا درد وتورم وخروج ترشحات چرکی لزمحل بخیه ها
- خروج ترشحات چرکی وبدبو ازمهبل
- درد زیر دل یادرد ساق پا
- بی اختیاری دفع ادرار و مدفوع درد
مراقبت‌های پس از زایمان
ساعات اول پس از زایمان (6ساعت اول) مهمترین و خطرناکترین زمان برای مادر می باشد. در این مراقبت ها کنترل میزان خونریزی و علائم حیاتی مادر فشار خون، دمای بدن، نبض و تنفس اهمیت زیادی دارد. ارائه مراقبت ها بر عهده پزشک یا ماما می باشد. سایر مراقبت های ضروری برای مادر عبارتند از:
تغذیه: رژیم غذائی مادران شیرده بعد از زایمان در مقایسه با غذای زنان باردار نیاز به کالری و پروتئین بیشتری دارد. زیرا باید پروتئین،کلسیم و سایر موادیکه مادر ذر اثر شیردهی از دست می دهد تامین شود. ضمنا برای جلوگیری از کم خونی و کمبود ویتامین ها مصرف روزانه یک قرص آهن و یک قرص مولتی ویتامین تا سه ماه پس از زایمان برای مادر تجویز می شود.
مراقبت از نوک پستان: بعد از زایمان تغذیه نوزاد با شیر مادر بسیار اهمیت دارد. زیرا شیر مادر علاوه بر مزایای زیادی که دارد، احتیاجات تغذیه ای نوزاد را در 4 تا 6 ماه اول زندگی بر طرف می کند. برای تغذیه نوزاد باشیر مادر، لازم است مراقبت مناسب پستان ها را کاملا تمیز نگه دارد. البته شستن نوک پستان در هر بار تغذیه نوزاد و همچنین استفاده از صابون توصیه نمی شود، فقط کافی است خانه های شیرده پستان های خود را یکبار در روز شسته و اجازه دهند تا در معرض هوا خشک کند.
در بعضی مادران شیرده به دلیل وضعیت نادرست شیردهی و در حالتی که شیرخوار به قدر کافی از هاله پستان را در دهان قرار نداده و فقط نوک پستان را می مکد، نوکپستان زخم می شود. مادر می تواند برای کمک به بهبود زخم یا شقاق نوک پستان، بعد از تغذیه نوزاد یک قطره از شیر خود را روی نوک و هاله پستان قرار دهد. در این مواقع بهتراست مادر به شیردهی ادامه داده و در صورت نیاز به پزشک یا ماما مراجعه نماید. استفاده از صابون، کرم ها و محلول های داروئی و شستشوی زیاد پستان توصیه نمی شود، زیرا احتمال آسیب را بیشتر می کند.
در روزهای اول بعد از زایمان که شیر در پستان ها ترشح می شود، پستان ها پر شیر، بزرگ، سفت و احتمالا دردناک می شود. در این حالت نوزاد نمی تواند نوک پستان و هاله آن را در دهان خود قرار داده و به اندازه کافی شیر بخورد، در نتیجه پستان ها کاملا تخلیه نمی شوند. در چنین مواردی تخلیه شیر از پستان باعث نرم شدن آن می شود. بهترین اقدام مکیدن قوی شیر خوار است. بدین منظور مادر باید ابتدابا یک حوله تمیز وگرم پستان خود را کمپرس کند یا دوش آب گرم بگیرد و پس از ماساژ ملایم پستان، نوزاد خود را تغذیه نماید اگر نوزاد قادر به مکیدن نباشد، مادر می تواند شیر خود را دوشیده و با فنجان و قاشق به شیرخوار بخوراند.
گاهی با ورود میکرب به مجاری شیر پستان دچار عفونت می شود .در اینگونه موارد قسمتی از پستان قوق العاده دردناک، متورم و قرمز شده که آن را ماستیت گویند. این حالت در مراحل پیشرفته منجر به آبسه پستان می شود. در ماستیت نیز مهم ترین مساله تخلیه شیر از پستان است. برای اینکه مادر کمتر احساس درد کند، بهتر است شیردهی را ازپستان سالم شروع نماید. اگر مادر مایل به شیر دهی از پستان مبتلا نیست، توصیه می شود شیر را دوشیده و با فنجان به نوزاد بدهد.
در صورت بروز عفونت پستان حتما به پزشک مراجعه شود.
نزدیکی بعد از زایمان: در این دوران بسیاری از مادران به علت دردناشی از بخیه، تمایل به نزدیکی ندارند. تا زمانی که خونریزی ادامه دارد و بخیه ها کاملا ترمیم نشده، داشتن نزدیکی صلاح نیست. معمولا بهبود محل بخیه های ناحیه تناسلی حدود 20 روز طول می کشد. توصیه می شود تا زمانی که مادر احساس راحتی نکرده و تمایل به نزدیکی ندارد، از آن بپرهیزد.
یبوست: اغلب خانم ها در روزهای اول بعد از زایمان معمولا دچار یبوست می شوند. به محض شروع فعالیت روزانه این حالت از بین می رود. رژیم غذائی مناسب و مصرف مواد غذائی دارای فیبر مثل سبزیجات و میوه به رفع یبوست کمک می کند.
دردهای پس از زایمان: به علت انقباض رحم برای خروج لخته های خون باقی مانده، گاهی در روزهای اول پس از زایمان ،دردهائی شبیه درد قائدگی وجود دارد که به پس درد موسوم است. این درد با شیردهی بیشتر می شود که علت آن، وجود هورمونی است که در شیردهی ترشح شده و باعث انقباض رحم می گردد. اگر درد شدید و مداوم شده همراه با تب یا خونریزی باشد سریعا باید به پزشک مراجعه شود.
فاصله کمتر از سه سال بین زایمان ها،حاملگی چهارم و بیشتر، حاملگی زیر 18 سال و بالای 35 سال هم سلامت مادر را به خطر می اندازد و هم برای سلامت جنین و نوزاد آینده خطرساز است. یکی از مؤثر ترین راه های کاهش خطرات ناشی از اینگونه حاملگی ها استفاده از خدمات تنظیم خانواده است و در این مورد زن وشوهر، هر دو مسئول هستند. بنابراین لازم است آنها یک روش مناسب پیشگیری از بارداری را انتخاب و به موقع استفاده کنند.
زمان شروع استفاده از روش انتخاب شده برای مادران شیرده و غیر شیرده متفاوت است. بدین ترتیب که باید مادرانی که فقط با شیر خود نوزادشان را تغذیه می کنند 40 روز پس از زایمان (چون تا 40 روز احتمال حاملگی کمتر است) و مادرانی که اصلا شیر خود را به نوزاد نمی دهند یا از شیر کمکی استفاده می کنند 20 روز پس از زایمان استفاده از روش پیشگیری را آغاز نمایند.
توصیه می شود هر چه زودتر برای رعایت فاصله گذاری بین فرزندان و حفظ سلامت خانواده خود روش پیشگیری از بارداری مناسبی را با همفکری هم و مشورت با کارکنان بهداشتی انتخاب نمائید.
انتهای پیام/خ
تغییرات بدن مادر پس از زایمان
دو تغییر عمده بدن مادر در دوران بعد از زایمان مربوط به رحم و پستان است.
رحم: پس از زایمان رحم کم کم به حالت اولیه خود برگشته و اندازه آن به سرعت کوچکتر می شود. پوشش ضخیمی که دیواره رحم برای لانه گزینی جنین تشکیل شده بود ابتدا به شکل ترشحات خونی و سپس ترشح قهوه ای رنگ و پس از حدود10 روز به صورت ترشحات زرد یا سفید رنگ از مهبل خارج می شود. البته ممکن است در برخی خانم ها خونریزی در حد لکه بینی، حتی تا حدود 40 روز پس از زایمان نیز ادامه یابد .در این مورد برای اطمینان بیشتر می توان با پزشک یا ماما مشورت کرد. در اکثر مادرانی که کودک خود را شیر می دهند به مدت 5 تا 6 ماه بعداز زایمان و گاهی تازمانی که تغذیه کودک با شیر مادر ادامه دارد، قاعدگی اتفاق نمی افتد ولی در زنانی که کودک خود را از پستان شیر نمی دهند، معمولا قاعدگی حدود 4 تا 8 هفته بعد از زایمان اتفاق می افتد. گاه اولین قاعدگی غیر عادی و توام با خونریزی زیاد و خروج لخته است و نباید موجب نگرانی شود، ولی در صورت ادامه این وضعیت باید به پزشک مراجعه شود.
پستان‌ها: در روزهای اول بعد از زایمان آغوز که حاوی پروتئین بیشتر و مواد ایمن سازی مشابه واکسن است در پستان ها تولید و ترشح آن تا10 روز ادامه یافته و سپس به شیر تبدیل می شود. مقدار شیر در افراد مختلف، متفاوت بوده و بستگی به دفعات شیردهی، رژیم غذائی و حالات روحی مادر دارد.
اندوه پس از زایمان: برخی از مادران در روزهای اول پس از زایمان احساس اندوه و غم بی دلیل می کنند که معمولا زودگذر است و در افراد مختلف، شدت آن متفاوت می باشد. چنانچه این حالت طولانی و مداوم شود، مشورت با پزشک لازم است.
علائم خطر پس از زایمان:
دوران پس از زایمان نیز می تواند مانند دوران بارداری برای مادر خطرآفرین باشد. بنابراین اطلاع از علائم خطر این دوران نیز برای مادر و پدر ضروری است و باید با مشاهده این علائم حتما به پزشک یا ماما مراجعه کنند. این علائم عبارتنداز:
- تب و لرز
- خونریزی بیش از میزان قائدگی در هر زمان و یا ادامه خونریزی بیشتر از حد لکه بینی بعد از ده روز
- درد و ورم ناحیه بخیه ها
-هر گونه درد، قرمزی و تورم پستان ها
- لمس توده یا درد وتورم وخروج ترشحات چرکی لزمحل بخیه ها
- خروج ترشحات چرکی وبدبو ازمهبل
- درد زیر دل یادرد ساق پا
- بی اختیاری دفع ادرار و مدفوع درد
مراقبت‌های پس از زایمان
ساعات اول پس از زایمان (6ساعت اول) مهمترین و خطرناکترین زمان برای مادر می باشد. در این مراقبت ها کنترل میزان خونریزی و علائم حیاتی مادر فشار خون، دمای بدن، نبض و تنفس اهمیت زیادی دارد. ارائه مراقبت ها بر عهده پزشک یا ماما می باشد. سایر مراقبت های ضروری برای مادر عبارتند از:
تغذیه: رژیم غذائی مادران شیرده بعد از زایمان در مقایسه با غذای زنان باردار نیاز به کالری و پروتئین بیشتری دارد. زیرا باید پروتئین،کلسیم و سایر موادیکه مادر ذر اثر شیردهی از دست می دهد تامین شود. ضمنا برای جلوگیری از کم خونی و کمبود ویتامین ها مصرف روزانه یک قرص آهن و یک قرص مولتی ویتامین تا سه ماه پس از زایمان برای مادر تجویز می شود.
مراقبت از نوک پستان: بعد از زایمان تغذیه نوزاد با شیر مادر بسیار اهمیت دارد. زیرا شیر مادر علاوه بر مزایای زیادی که دارد، احتیاجات تغذیه ای نوزاد را در 4 تا 6 ماه اول زندگی بر طرف می کند. برای تغذیه نوزاد باشیر مادر، لازم است مراقبت مناسب پستان ها را کاملا تمیز نگه دارد. البته شستن نوک پستان در هر بار تغذیه نوزاد و همچنین استفاده از صابون توصیه نمی شود، فقط کافی است خانه های شیرده پستان های خود را یکبار در روز شسته و اجازه دهند تا در معرض هوا خشک کند.
در بعضی مادران شیرده به دلیل وضعیت نادرست شیردهی و در حالتی که شیرخوار به قدر کافی از هاله پستان را در دهان قرار نداده و فقط نوک پستان را می مکد، نوکپستان زخم می شود. مادر می تواند برای کمک به بهبود زخم یا شقاق نوک پستان، بعد از تغذیه نوزاد یک قطره از شیر خود را روی نوک و هاله پستان قرار دهد. در این مواقع بهتراست مادر به شیردهی ادامه داده و در صورت نیاز به پزشک یا ماما مراجعه نماید. استفاده از صابون، کرم ها و محلول های داروئی و شستشوی زیاد پستان توصیه نمی شود، زیرا احتمال آسیب را بیشتر می کند.
در روزهای اول بعد از زایمان که شیر در پستان ها ترشح می شود، پستان ها پر شیر، بزرگ، سفت و احتمالا دردناک می شود. در این حالت نوزاد نمی تواند نوک پستان و هاله آن را در دهان خود قرار داده و به اندازه کافی شیر بخورد، در نتیجه پستان ها کاملا تخلیه نمی شوند. در چنین مواردی تخلیه شیر از پستان باعث نرم شدن آن می شود. بهترین اقدام مکیدن قوی شیر خوار است. بدین منظور مادر باید ابتدابا یک حوله تمیز وگرم پستان خود را کمپرس کند یا دوش آب گرم بگیرد و پس از ماساژ ملایم پستان، نوزاد خود را تغذیه نماید اگر نوزاد قادر به مکیدن نباشد، مادر می تواند شیر خود را دوشیده و با فنجان و قاشق به شیرخوار بخوراند.
گاهی با ورود میکرب به مجاری شیر پستان دچار عفونت می شود .در اینگونه موارد قسمتی از پستان قوق العاده دردناک، متورم و قرمز شده که آن را ماستیت گویند. این حالت در مراحل پیشرفته منجر به آبسه پستان می شود. در ماستیت نیز مهم ترین مساله تخلیه شیر از پستان است. برای اینکه مادر کمتر احساس درد کند، بهتر است شیردهی را ازپستان سالم شروع نماید. اگر مادر مایل به شیر دهی از پستان مبتلا نیست، توصیه می شود شیر را دوشیده و با فنجان به نوزاد بدهد.
در صورت بروز عفونت پستان حتما به پزشک مراجعه شود.
نزدیکی بعد از زایمان: در این دوران بسیاری از مادران به علت دردناشی از بخیه، تمایل به نزدیکی ندارند. تا زمانی که خونریزی ادامه دارد و بخیه ها کاملا ترمیم نشده، داشتن نزدیکی صلاح نیست. معمولا بهبود محل بخیه های ناحیه تناسلی حدود 20 روز طول می کشد. توصیه می شود تا زمانی که مادر احساس راحتی نکرده و تمایل به نزدیکی ندارد، از آن بپرهیزد.
یبوست: اغلب خانم ها در روزهای اول بعد از زایمان معمولا دچار یبوست می شوند. به محض شروع فعالیت روزانه این حالت از بین می رود. رژیم غذائی مناسب و مصرف مواد غذائی دارای فیبر مثل سبزیجات و میوه به رفع یبوست کمک می کند.
دردهای پس از زایمان: به علت انقباض رحم برای خروج لخته های خون باقی مانده، گاهی در روزهای اول پس از زایمان ،دردهائی شبیه درد قائدگی وجود دارد که به پس درد موسوم است. این درد با شیردهی بیشتر می شود که علت آن، وجود هورمونی است که در شیردهی ترشح شده و باعث انقباض رحم می گردد. اگر درد شدید و مداوم شده همراه با تب یا خونریزی باشد سریعا باید به پزشک مراجعه شود.
فاصله کمتر از سه سال بین زایمان ها،حاملگی چهارم و بیشتر، حاملگی زیر 18 سال و بالای 35 سال هم سلامت مادر را به خطر می اندازد و هم برای سلامت جنین و نوزاد آینده خطرساز است. یکی از مؤثر ترین راه های کاهش خطرات ناشی از اینگونه حاملگی ها استفاده از خدمات تنظیم خانواده است و در این مورد زن وشوهر، هر دو مسئول هستند. بنابراین لازم است آنها یک روش مناسب پیشگیری از بارداری را انتخاب و به موقع استفاده کنند.
زمان شروع استفاده از روش انتخاب شده برای مادران شیرده و غیر شیرده متفاوت است. بدین ترتیب که باید مادرانی که فقط با شیر خود نوزادشان را تغذیه می کنند 40 روز پس از زایمان (چون تا 40 روز احتمال حاملگی کمتر است) و مادرانی که اصلا شیر خود را به نوزاد نمی دهند یا از شیر کمکی استفاده می کنند 20 روز پس از زایمان استفاده از روش پیشگیری را آغاز نمایند.
توصیه می شود هر چه زودتر برای رعایت فاصله گذاری بین فرزندان و حفظ سلامت خانواده خود روش پیشگیری از بارداری مناسبی را با همفکری هم و مشورت با کارکنان بهداشتی انتخاب نمائید.
انتهای پیام/خ
تغییرات بدن مادر پس از زایمان
دو تغییر عمده بدن مادر در دوران بعد از زایمان مربوط به رحم و پستان است.
رحم: پس از زایمان رحم کم کم به حالت اولیه خود برگشته و اندازه آن به سرعت کوچکتر می شود. پوشش ضخیمی که دیواره رحم برای لانه گزینی جنین تشکیل شده بود ابتدا به شکل ترشحات خونی و سپس ترشح قهوه ای رنگ و پس از حدود10 روز به صورت ترشحات زرد یا سفید رنگ از مهبل خارج می شود. البته ممکن است در برخی خانم ها خونریزی در حد لکه بینی، حتی تا حدود 40 روز پس از زایمان نیز ادامه یابد .در این مورد برای اطمینان بیشتر می توان با پزشک یا ماما مشورت کرد. در اکثر مادرانی که کودک خود را شیر می دهند به مدت 5 تا 6 ماه بعداز زایمان و گاهی تازمانی که تغذیه کودک با شیر مادر ادامه دارد، قاعدگی اتفاق نمی افتد ولی در زنانی که کودک خود را از پستان شیر نمی دهند، معمولا قاعدگی حدود 4 تا 8 هفته بعد از زایمان اتفاق می افتد. گاه اولین قاعدگی غیر عادی و توام با خونریزی زیاد و خروج لخته است و نباید موجب نگرانی شود، ولی در صورت ادامه این وضعیت باید به پزشک مراجعه شود.
پستان‌ها: در روزهای اول بعد از زایمان آغوز که حاوی پروتئین بیشتر و مواد ایمن سازی مشابه واکسن است در پستان ها تولید و ترشح آن تا10 روز ادامه یافته و سپس به شیر تبدیل می شود. مقدار شیر در افراد مختلف، متفاوت بوده و بستگی به دفعات شیردهی، رژیم غذائی و حالات روحی مادر دارد.
اندوه پس از زایمان: برخی از مادران در روزهای اول پس از زایمان احساس اندوه و غم بی دلیل می کنند که معمولا زودگذر است و در افراد مختلف، شدت آن متفاوت می باشد. چنانچه این حالت طولانی و مداوم شود، مشورت با پزشک لازم است.
علائم خطر پس از زایمان:
دوران پس از زایمان نیز می تواند مانند دوران بارداری برای مادر خطرآفرین باشد. بنابراین اطلاع از علائم خطر این دوران نیز برای مادر و پدر ضروری است و باید با مشاهده این علائم حتما به پزشک یا ماما مراجعه کنند. این علائم عبارتنداز:
- تب و لرز
- خونریزی بیش از میزان قائدگی در هر زمان و یا ادامه خونریزی بیشتر از حد لکه بینی بعد از ده روز
- درد و ورم ناحیه بخیه ها
-هر گونه درد، قرمزی و تورم پستان ها
- لمس توده یا درد وتورم وخروج ترشحات چرکی لزمحل بخیه ها
- خروج ترشحات چرکی وبدبو ازمهبل
- درد زیر دل یادرد ساق پا
- بی اختیاری دفع ادرار و مدفوع درد
مراقبت‌های پس از زایمان
ساعات اول پس از زایمان (6ساعت اول) مهمترین و خطرناکترین زمان برای مادر می باشد. در این مراقبت ها کنترل میزان خونریزی و علائم حیاتی مادر فشار خون، دمای بدن، نبض و تنفس اهمیت زیادی دارد. ارائه مراقبت ها بر عهده پزشک یا ماما می باشد. سایر مراقبت های ضروری برای مادر عبارتند از:
تغذیه: رژیم غذائی مادران شیرده بعد از زایمان در مقایسه با غذای زنان باردار نیاز به کالری و پروتئین بیشتری دارد. زیرا باید پروتئین،کلسیم و سایر موادیکه مادر ذر اثر شیردهی از دست می دهد تامین شود. ضمنا برای جلوگیری از کم خونی و کمبود ویتامین ها مصرف روزانه یک قرص آهن و یک قرص مولتی ویتامین تا سه ماه پس از زایمان برای مادر تجویز می شود.
مراقبت از نوک پستان: بعد از زایمان تغذیه نوزاد با شیر مادر بسیار اهمیت دارد. زیرا شیر مادر علاوه بر مزایای زیادی که دارد، احتیاجات تغذیه ای نوزاد را در 4 تا 6 ماه اول زندگی بر طرف می کند. برای تغذیه نوزاد باشیر مادر، لازم است مراقبت مناسب پستان ها را کاملا تمیز نگه دارد. البته شستن نوک پستان در هر بار تغذیه نوزاد و همچنین استفاده از صابون توصیه نمی شود، فقط کافی است خانه های شیرده پستان های خود را یکبار در روز شسته و اجازه دهند تا در معرض هوا خشک کند.
در بعضی مادران شیرده به دلیل وضعیت نادرست شیردهی و در حالتی که شیرخوار به قدر کافی از هاله پستان را در دهان قرار نداده و فقط نوک پستان را می مکد، نوکپستان زخم می شود. مادر می تواند برای کمک به بهبود زخم یا شقاق نوک پستان، بعد از تغذیه نوزاد یک قطره از شیر خود را روی نوک و هاله پستان قرار دهد. در این مواقع بهتراست مادر به شیردهی ادامه داده و در صورت نیاز به پزشک یا ماما مراجعه نماید. استفاده از صابون، کرم ها و محلول های داروئی و شستشوی زیاد پستان توصیه نمی شود، زیرا احتمال آسیب را بیشتر می کند.
در روزهای اول بعد از زایمان که شیر در پستان ها ترشح می شود، پستان ها پر شیر، بزرگ، سفت و احتمالا دردناک می شود. در این حالت نوزاد نمی تواند نوک پستان و هاله آن را در دهان خود قرار داده و به اندازه کافی شیر بخورد، در نتیجه پستان ها کاملا تخلیه نمی شوند. در چنین مواردی تخلیه شیر از پستان باعث نرم شدن آن می شود. بهترین اقدام مکیدن قوی شیر خوار است. بدین منظور مادر باید ابتدابا یک حوله تمیز وگرم پستان خود را کمپرس کند یا دوش آب گرم بگیرد و پس از ماساژ ملایم پستان، نوزاد خود را تغذیه نماید اگر نوزاد قادر به مکیدن نباشد، مادر می تواند شیر خود را دوشیده و با فنجان و قاشق به شیرخوار بخوراند.
گاهی با ورود میکرب به مجاری شیر پستان دچار عفونت می شود .در اینگونه موارد قسمتی از پستان قوق العاده دردناک، متورم و قرمز شده که آن را ماستیت گویند. این حالت در مراحل پیشرفته منجر به آبسه پستان می شود. در ماستیت نیز مهم ترین مساله تخلیه شیر از پستان است. برای اینکه مادر کمتر احساس درد کند، بهتر است شیردهی را ازپستان سالم شروع نماید. اگر مادر مایل به شیر دهی از پستان مبتلا نیست، توصیه می شود شیر را دوشیده و با فنجان به نوزاد بدهد.
در صورت بروز عفونت پستان حتما به پزشک مراجعه شود.
نزدیکی بعد از زایمان: در این دوران بسیاری از مادران به علت دردناشی از بخیه، تمایل به نزدیکی ندارند. تا زمانی که خونریزی ادامه دارد و بخیه ها کاملا ترمیم نشده، داشتن نزدیکی صلاح نیست. معمولا بهبود محل بخیه های ناحیه تناسلی حدود 20 روز طول می کشد. توصیه می شود تا زمانی که مادر احساس راحتی نکرده و تمایل به نزدیکی ندارد، از آن بپرهیزد.
یبوست: اغلب خانم ها در روزهای اول بعد از زایمان معمولا دچار یبوست می شوند. به محض شروع فعالیت روزانه این حالت از بین می رود. رژیم غذائی مناسب و مصرف مواد غذائی دارای فیبر مثل سبزیجات و میوه به رفع یبوست کمک می کند.
دردهای پس از زایمان: به علت انقباض رحم برای خروج لخته های خون باقی مانده، گاهی در روزهای اول پس از زایمان ،دردهائی شبیه درد قائدگی وجود دارد که به پس درد موسوم است. این درد با شیردهی بیشتر می شود که علت آن، وجود هورمونی است که در شیردهی ترشح شده و باعث انقباض رحم می گردد. اگر درد شدید و مداوم شده همراه با تب یا خونریزی باشد سریعا باید به پزشک مراجعه شود.
فاصله کمتر از سه سال بین زایمان ها،حاملگی چهارم و بیشتر، حاملگی زیر 18 سال و بالای 35 سال هم سلامت مادر را به خطر می اندازد و هم برای سلامت جنین و نوزاد آینده خطرساز است. یکی از مؤثر ترین راه های کاهش خطرات ناشی از اینگونه حاملگی ها استفاده از خدمات تنظیم خانواده است و در این مورد زن وشوهر، هر دو مسئول هستند. بنابراین لازم است آنها یک روش مناسب پیشگیری از بارداری را انتخاب و به موقع استفاده کنند.
زمان شروع استفاده از روش انتخاب شده برای مادران شیرده و غیر شیرده متفاوت است. بدین ترتیب که باید مادرانی که فقط با شیر خود نوزادشان را تغذیه می کنند 40 روز پس از زایمان (چون تا 40 روز احتمال حاملگی کمتر است) و مادرانی که اصلا شیر خود را به نوزاد نمی دهند یا از شیر کمکی استفاده می کنند 20 روز پس از زایمان استفاده از روش پیشگیری را آغاز نمایند.
توصیه می شود هر چه زودتر برای رعایت فاصله گذاری بین فرزندان و حفظ سلامت خانواده خود روش پیشگیری از بارداری مناسبی را با همفکری هم و مشورت با کارکنان بهداشتی انتخاب نمائید.
انتهای پیام/خ
,
تغییرات بدن مادر پس از زایمان
, تغییرات بدن مادر پس از زایمان,دو تغییر عمده بدن مادر در دوران بعد از زایمان مربوط به رحم و پستان است.
,رحم: پس از زایمان رحم کم کم به حالت اولیه خود برگشته و اندازه آن به سرعت کوچکتر می شود. پوشش ضخیمی که دیواره رحم برای لانه گزینی جنین تشکیل شده بود ابتدا به شکل ترشحات خونی و سپس ترشح قهوه ای رنگ و پس از حدود10 روز به صورت ترشحات زرد یا سفید رنگ از مهبل خارج می شود. البته ممکن است در برخی خانم ها خونریزی در حد لکه بینی، حتی تا حدود 40 روز پس از زایمان نیز ادامه یابد .در این مورد برای اطمینان بیشتر می توان با پزشک یا ماما مشورت کرد. در اکثر مادرانی که کودک خود را شیر می دهند به مدت 5 تا 6 ماه بعداز زایمان و گاهی تازمانی که تغذیه کودک با شیر مادر ادامه دارد، قاعدگی اتفاق نمی افتد ولی در زنانی که کودک خود را از پستان شیر نمی دهند، معمولا قاعدگی حدود 4 تا 8 هفته بعد از زایمان اتفاق می افتد. گاه اولین قاعدگی غیر عادی و توام با خونریزی زیاد و خروج لخته است و نباید موجب نگرانی شود، ولی در صورت ادامه این وضعیت باید به پزشک مراجعه شود.
,,
پستان‌ها: در روزهای اول بعد از زایمان آغوز که حاوی پروتئین بیشتر و مواد ایمن سازی مشابه واکسن است در پستان ها تولید و ترشح آن تا10 روز ادامه یافته و سپس به شیر تبدیل می شود. مقدار شیر در افراد مختلف، متفاوت بوده و بستگی به دفعات شیردهی، رژیم غذائی و حالات روحی مادر دارد.
,,
اندوه پس از زایمان: برخی از مادران در روزهای اول پس از زایمان احساس اندوه و غم بی دلیل می کنند که معمولا زودگذر است و در افراد مختلف، شدت آن متفاوت می باشد. چنانچه این حالت طولانی و مداوم شود، مشورت با پزشک لازم است.
,,
علائم خطر پس از زایمان:
, علائم خطر پس از زایمان: ,دوران پس از زایمان نیز می تواند مانند دوران بارداری برای مادر خطرآفرین باشد. بنابراین اطلاع از علائم خطر این دوران نیز برای مادر و پدر ضروری است و باید با مشاهده این علائم حتما به پزشک یا ماما مراجعه کنند. این علائم عبارتنداز:
,- تب و لرز
,- خونریزی بیش از میزان قائدگی در هر زمان و یا ادامه خونریزی بیشتر از حد لکه بینی بعد از ده روز
,- درد و ورم ناحیه بخیه ها
,-هر گونه درد، قرمزی و تورم پستان ها
,- لمس توده یا درد وتورم وخروج ترشحات چرکی لزمحل بخیه ها
,- خروج ترشحات چرکی وبدبو ازمهبل
,- درد زیر دل یادرد ساق پا
,- بی اختیاری دفع ادرار و مدفوع درد
,,
مراقبت‌های پس از زایمان
, مراقبت‌های پس از زایمان,ساعات اول پس از زایمان (6ساعت اول) مهمترین و خطرناکترین زمان برای مادر می باشد. در این مراقبت ها کنترل میزان خونریزی و علائم حیاتی مادر فشار خون، دمای بدن، نبض و تنفس اهمیت زیادی دارد. ارائه مراقبت ها بر عهده پزشک یا ماما می باشد. سایر مراقبت های ضروری برای مادر عبارتند از:
,,
تغذیه: رژیم غذائی مادران شیرده بعد از زایمان در مقایسه با غذای زنان باردار نیاز به کالری و پروتئین بیشتری دارد. زیرا باید پروتئین،کلسیم و سایر موادیکه مادر ذر اثر شیردهی از دست می دهد تامین شود. ضمنا برای جلوگیری از کم خونی و کمبود ویتامین ها مصرف روزانه یک قرص آهن و یک قرص مولتی ویتامین تا سه ماه پس از زایمان برای مادر تجویز می شود.
,,
مراقبت از نوک پستان: بعد از زایمان تغذیه نوزاد با شیر مادر بسیار اهمیت دارد. زیرا شیر مادر علاوه بر مزایای زیادی که دارد، احتیاجات تغذیه ای نوزاد را در 4 تا 6 ماه اول زندگی بر طرف می کند. برای تغذیه نوزاد باشیر مادر، لازم است مراقبت مناسب پستان ها را کاملا تمیز نگه دارد. البته شستن نوک پستان در هر بار تغذیه نوزاد و همچنین استفاده از صابون توصیه نمی شود، فقط کافی است خانه های شیرده پستان های خود را یکبار در روز شسته و اجازه دهند تا در معرض هوا خشک کند.
,,
در بعضی مادران شیرده به دلیل وضعیت نادرست شیردهی و در حالتی که شیرخوار به قدر کافی از هاله پستان را در دهان قرار نداده و فقط نوک پستان را می مکد، نوکپستان زخم می شود. مادر می تواند برای کمک به بهبود زخم یا شقاق نوک پستان، بعد از تغذیه نوزاد یک قطره از شیر خود را روی نوک و هاله پستان قرار دهد. در این مواقع بهتراست مادر به شیردهی ادامه داده و در صورت نیاز به پزشک یا ماما مراجعه نماید. استفاده از صابون، کرم ها و محلول های داروئی و شستشوی زیاد پستان توصیه نمی شود، زیرا احتمال آسیب را بیشتر می کند.
,,
در روزهای اول بعد از زایمان که شیر در پستان ها ترشح می شود، پستان ها پر شیر، بزرگ، سفت و احتمالا دردناک می شود. در این حالت نوزاد نمی تواند نوک پستان و هاله آن را در دهان خود قرار داده و به اندازه کافی شیر بخورد، در نتیجه پستان ها کاملا تخلیه نمی شوند. در چنین مواردی تخلیه شیر از پستان باعث نرم شدن آن می شود. بهترین اقدام مکیدن قوی شیر خوار است. بدین منظور مادر باید ابتدابا یک حوله تمیز وگرم پستان خود را کمپرس کند یا دوش آب گرم بگیرد و پس از ماساژ ملایم پستان، نوزاد خود را تغذیه نماید اگر نوزاد قادر به مکیدن نباشد، مادر می تواند شیر خود را دوشیده و با فنجان و قاشق به شیرخوار بخوراند.
,,
گاهی با ورود میکرب به مجاری شیر پستان دچار عفونت می شود .در اینگونه موارد قسمتی از پستان قوق العاده دردناک، متورم و قرمز شده که آن را ماستیت گویند. این حالت در مراحل پیشرفته منجر به آبسه پستان می شود. در ماستیت نیز مهم ترین مساله تخلیه شیر از پستان است. برای اینکه مادر کمتر احساس درد کند، بهتر است شیردهی را ازپستان سالم شروع نماید. اگر مادر مایل به شیر دهی از پستان مبتلا نیست، توصیه می شود شیر را دوشیده و با فنجان به نوزاد بدهد.
,,
در صورت بروز عفونت پستان حتما به پزشک مراجعه شود.
, در صورت بروز عفونت پستان حتما به پزشک مراجعه شود.,نزدیکی بعد از زایمان: در این دوران بسیاری از مادران به علت دردناشی از بخیه، تمایل به نزدیکی ندارند. تا زمانی که خونریزی ادامه دارد و بخیه ها کاملا ترمیم نشده، داشتن نزدیکی صلاح نیست. معمولا بهبود محل بخیه های ناحیه تناسلی حدود 20 روز طول می کشد. توصیه می شود تا زمانی که مادر احساس راحتی نکرده و تمایل به نزدیکی ندارد، از آن بپرهیزد.
,,
یبوست: اغلب خانم ها در روزهای اول بعد از زایمان معمولا دچار یبوست می شوند. به محض شروع فعالیت روزانه این حالت از بین می رود. رژیم غذائی مناسب و مصرف مواد غذائی دارای فیبر مثل سبزیجات و میوه به رفع یبوست کمک می کند.
,,
دردهای پس از زایمان: به علت انقباض رحم برای خروج لخته های خون باقی مانده، گاهی در روزهای اول پس از زایمان ،دردهائی شبیه درد قائدگی وجود دارد که به پس درد موسوم است. این درد با شیردهی بیشتر می شود که علت آن، وجود هورمونی است که در شیردهی ترشح شده و باعث انقباض رحم می گردد. اگر درد شدید و مداوم شده همراه با تب یا خونریزی باشد سریعا باید به پزشک مراجعه شود.
,,
فاصله کمتر از سه سال بین زایمان ها،حاملگی چهارم و بیشتر، حاملگی زیر 18 سال و بالای 35 سال هم سلامت مادر را به خطر می اندازد و هم برای سلامت جنین و نوزاد آینده خطرساز است. یکی از مؤثر ترین راه های کاهش خطرات ناشی از اینگونه حاملگی ها استفاده از خدمات تنظیم خانواده است و در این مورد زن وشوهر، هر دو مسئول هستند. بنابراین لازم است آنها یک روش مناسب پیشگیری از بارداری را انتخاب و به موقع استفاده کنند.
,,
زمان شروع استفاده از روش انتخاب شده برای مادران شیرده و غیر شیرده متفاوت است. بدین ترتیب که باید مادرانی که فقط با شیر خود نوزادشان را تغذیه می کنند 40 روز پس از زایمان (چون تا 40 روز احتمال حاملگی کمتر است) و مادرانی که اصلا شیر خود را به نوزاد نمی دهند یا از شیر کمکی استفاده می کنند 20 روز پس از زایمان استفاده از روش پیشگیری را آغاز نمایند.
,,
توصیه می شود هر چه زودتر برای رعایت فاصله گذاری بین فرزندان و حفظ سلامت خانواده خود روش پیشگیری از بارداری مناسبی را با همفکری هم و مشورت با کارکنان بهداشتی انتخاب نمائید.
,,
انتهای پیام/خ
,]
ارسال دیدگاه