هویت و مسیر جشنواره فیلم فجر چیست؟

جشنواره فیلم فجر، یکی از آئین های بزرگداشت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی محسوب می شود که محبوبیت زیادی نزد همه مردم و به ویژه دوست داران هنر هفتم دارد.

[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از «کیوسنا»، جشنواره فیلم فجر، یکی از آئین های بزرگداشت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی محسوب می شود که محبوبیت زیادی نزد همه مردم و به ویژه دوست داران هنر هفتم دارد.

, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, «کیوسنا»,

جشنواره ای که می توان آن را، قلب تپنده سینمای ایران دانست که با هر بار برگزاری، خون تازه ای را به این عرصه می دمد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، این جشنواره نمایشگاه تولیدات یک سال سینمای کشور هستند که با آن می توان وضعیت فیلم هایی که در طول سال روی پرده خواهند رفت را نظاره کرد. جشنواره فجر همچنین طی دوره های اخیر، محل رویش و درخشش استعدادها و نیروهای جدید سینمای کشور هم هست. به خصوص دوره سی و پنجم این جشنواره که از ۱۲ تا ۲۲ بهمن برگزار خواهد شد، معرف تعداد قابل توجهی فیلم ساز جوان است.

اما جشنواره فیلم فجر با همه زیبایی ها و محسناتش، دچار کاستی هایی هم هست. این جشنواره درحالی به سی پنجمین دوره برگزاری خود رسیده که هنوز هم در شیوه برگزاری و نحوه ارزیابی، دچار نوعی سرگردانی، بی هویتی و بی برنامگی است. هیچ گاه سبک و سیاق مشخص و معینی در برگزاری جشنواره فیلم فجر دیده نمی شود و هر سال، تصمیمات مقطعی و موقتی برآمده از سلیقه شخصی دبیر، برگزار کنندگان و هیئت انتخاب جشنواره است که شکل و شمایل «مهم ترین رویداد سینمایی ایران» را تعیین می کند!

به طور مثال، در دوره های گذشته، نشست های پرسش و پاسخ، بلافاصله پس از نمایش فیلم ها برگزار می شدند. اما سال گذشته، اکران فیلم ها در ساعات بعد از ظهر و نشست های پرسش و پاسخ، صبح ها برگزار می شدند. البته این برنامه ممکن است امسال و یا در دوره های آینده تغییر کند. همچنان که در جشنواره فجر، تقریبا هر سال شاهد حذف یا اضافه شدن بخش های جدیدی هستیم. مثلا در چند دوره، بخش فیلم های مستند حذف شد و برخی سال ها بخش فیلم های کوتاه کنار گذاشته شد، در برخی از دوره ها هر دو بخش حذف شدند و در برخی از دوره ها هر دو بخش اضافه شدند! چند سال قبل برای فیلم های مخاطب خاص، بخشی با نام «نوعی نگاه» تعیین شد و چند سال بعد، این نام به «آیینه» تغییر یافت و امسال قرار است با نام «هنر و تجربه» برگزار شود و سال آینده فقط خدا می داند که قرار است چه بشود!

اما این وضعیت تنها به اجرای جشنواره محدود نمی شود، بلکه در ارزیابی و انتخاب فیلم ها نیز همین وضعیت برقرار است. هنوز هیچ کس نمی داند که ملاک اصلی پذیرش فیلم ها و همچنین دادن سیمرغ به آن ها چیست؟ جای سوال است که آیا قرار است جشنواره فیلم فجر محلی برای تبلیغ و تقویت فیلم های تجربی و روشنفکرانه باشد یا فیلم های متعهد و انقلابی؟ آیا داوران جشنواره موظف هستند تا با ملاک قرار دادن کیفیت هنری و تکنیکی به فیلم ها و هنرمندان جایزه دهند یا مضمون و محتوای فیلم ها نیز در قضاوت ایشان نقش دارد؟ اساساً تفاوت جشنواره فیلم فجر که به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی برگزار می شود با جشنواره هایی چون کن و برلین، که با ملاک های سکولار برگزار می شوند چیست؟ چرا برخی از فیلم ها با ارزش های ساختاری و محتوایی از راه یابی به جشنواره باز می مانند و در مقابل، برخی آثاری که فاقد هر گونه ارزشی هستند پذیرفته می شوند؟ و … پرسش هایی از این دست هر سال برای هنرمندان و تماشاگران جشنواره فیلم فجر مطرح می شود.

تمامی این مشکلات به این دلیل است که جشنواره فیلم فجر «هویت» روشن و تعریف شده ای ندارد. به عبارت بهتر هنوز هم چرایی آن معلوم نشده و به همین دلیل هم چگونگی برگزاری آن نامشخص است. جشنواره فیلم فجر به جای تعریف، همواره تعارف داشته است!

بی هویتی جشنواره فیلم فجر یعنی چه؟ یعنی اینکه جشنواره فیلم فجر نیز همچون وجه غالب سینمای کشور ما، چشم انداز و مقصد و مقصود خود را نمی داند؛ جشنواره ای که با انفصال از هویت اصیل انقلابی، به قول شهید آوینی، «هیاهوی بسیار برای هیچ» است. هویت هر مخلوق و هر پدیده ای، بر اساس هدف و مقصود آن شکل می گیرد. اگر تعاریف، مقاصد و هویت جشنواره فجر معین شود، باقی مسائل آن نیز حل خواهد شد. می گویند «هرکس چرایی زندگی اش را بداند، چگونگی آن را نیز خواهد دانست» این پیام، درباره سایر فعالیت ها، ازجمله جشنواره فجر هم صادق است.

پاسخ مسئولان و برگزار کننده های جشنواره فیلم فجر به این گونه انتقادات این است که این جشنواره، عرضه کننده تولیدات برتر سینمای کشور است. اما نکته مهم این است که با چنین تعریفی، دیگر نام این گردهمایی جشنواره نیست، بلکه نمایشگاه است. این درحالی است که کارزار و میدان عمل یک جشنواره فراتر از یک نمایشگاه است. جشنواره فیلم فجر باید عرصه تبلور و تجلی راهبرد سینمای ایران باشد، اما در این جشنواره گرایش نمایشگاهی، بر گرایش راهبردی غلبه دارد.

وقتی یک جشنواره فرهنگی و هنری فاقد هویت، چشم انداز و راهبرد باشد، اجزا و عناصر آن هم تقلیدی می شوند. این است که در برگزاری جشنواره فیلم فجر، هیچ گونه خلاقیتی دیده نمی شود و هر بخش آن، رونشتی از یک جشنواره دیگر است. عبور بازیگران و ستاره های سینما از روی فرش قرمز، برگزاری بازار، آمدن بازیگران و عوامل فیلم ها روی صحنه و ابراز احساسات آن ها به تماشاگران، قبل از شروع نمایش فیلم و … هیجان انگیز و نشاط بخش، اما وام گرفته از جشنواره های غربی هستند.

در نتیجه اینکه تا برای چرایی برگزاری جشنواره فیلم فجر پاسخ روشن و چشم انداز راهنمایی نیابیم، در چگونگی برگزاری آن با چالش و فراز و نشیب مواجه خواهیم بود. یک جشنواره سینمایی نیز مثل هر پدیده فرهنگی دیگری برای رسیدن به «شخصیت» بالا باید هویت والای خود را متجلی و نمودار کند.

اگر یک جشنواره، هویت و هدف اصلی خویش را بداند، بدون شک شکل خاص و منحصر به فرد خود را نیز خواهد یافت. به طور مثال، جشنواره فیلم عمار، دارای هویت مشخص و روشنی است، بنابراین شکل برگزاری خود را هم یافته است. جشنواره عمار، هویتی مردمی و انقلابی دارد، به همین دلیل هم برگزاری آن در قالب «اکران های مردمی» پدیدار شده است.

برای خروج از این دایره بسته باید طرحی نو درانداخت و از جشنواره فجر تعریف تازه ای کرد، تا به جای این که صرفا نمایشگاهی برای نمایش وضع موجود سینمای ایران باشد، به همایشی برای رسیدن به جایگاه مطلوب هنر هفتم تبدیل شود. سخت و دشوار، اما دست یافتنی است که جشنواره فیلم فجر را به تعریفی آرمان گرایانه رساند و نقش آن را از محدودیت واقعیت ها و نمایش آنچه هست به نقش مطالبات و آنچه باید باشد تغییر داد. به این ترتیب که جشنواره فیلم فجر به جای نمایش سیاستگذاری های سینمایی، تبدیل به تجلی گاه هویت سینمای ایران شود.

به نظر می رسد که پس از گذشت ۳۷ سال از انقلاب اسلامی مردم ایران و رسیدن جشنواره فیلم فجر به سن ۳۴ سالگی، دیگر وقت آن رسیده است که این جشنواره هویت، مسیر و مقصد خودش را معلوم کند.

انتهای پیام/

]