اسرار الآیات؛ از ملاصدرای شیرازی تا بانو همایونی اصفهانی

کتاب «اسرار الآیات» به قلم ملاصدرای شیرازی و ترجمه بانو علویه همایونی است که در آن فیلسوف بزرگ حکمت متعالیه به زیبایی هرچه تمام به تفسیر برخی از رموز آیات قرآن و تطبیق برخی مباحث فلسفی با قرآن پرداخته است.

[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از ندای اصفهان، کتاب «اسرار الآیات» به قلم ملاصدرای شیرازی و ترجمه بانو زینت السادات علویه همایونی است که در آن فیلسوف بزرگ حکمت متعالیه به زیبایی هرچه تمام به تفسیر برخی از رموز آیات قرآن و تطبیق برخی مباحث فلسفی با قرآن پرداخته است.

, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, ندای اصفهان,

این کتاب در سال ۱۳۶۷ هجری شمسی به صورت چاپ افست منتشر شده و متاسفانه تاکنون تجدید چاپ نشده است که می توان آن را کتابی نایاب دانست.

بانو همایونی از موسسین حوزه علمیه خواهران و شاگرد بانو مجتهده امین است، که در ۱۰تیرماه ۱۳۹۵ در سن ۹۹ سالگی به علت کهولت سن در اصفهان درگذشت. مقام معظم رهبری در پیامی به همایش «زن نمونه و موفق از دیدگاه اسلام» (فروردین ۱۳۹۰) که در تجلیل از چهره ماندگار زینت السادات علویه همایونی برگزار شد از وی یاد و تجلیل کردند.

برای آشنایی با دو کتاب دیگر بانو همایونی با نام های «زن مظهر خلاقیت» و کتاب «عشق ذوی القربی» (اینجا) و (اینجا) را مشاهده کنید.

, اینجا, اینجا,

در ادامه فهرستی از مطالب کتاب اسرار الآیات و سپس مقدمه مترجم و مولف بر این کتاب را می خوانیم.

***

کتاب اسرار الآیات به فرموده مولفش (ملاصدرا قدس) مطالب آن کلید درهای بهشت رضوان است و خزائن خدای رحمن با آن ها مکشوف می گردد، و جواهر عالم ملکوت به آن ها شناخته می شود.

در مقدمه ترجمه کتاب ابتدا یادنامه ای از استاد معظم بانوی ایرانی (قدس) است و با گزیده هائی از کتاب «نفحات الرحمانیه» معظم لها تزیین یافته است.

ملاصدرا رحمه الله پس از حمد و ثناء پروردگار به بیان راه سالکین پرداخته و مبرهن نموده که جهل رأس شقاوت هاست، و کفر و محبت دنیا ملازم یکدیگرند، و بدست آوردن علم توحید طلب شناخت الله و نشانه های اوست و کسی که الله را نشناسد هیچ چیزی را نشناخته است. (صص ۹ تا ۳۱)

سپس اوصاف و اسامی قرآن آمده است و اینکه کلام الله غیر از کتاب الله است، و تفاوت نزول قرآن کریم با کتب سماوی دیگر، و اینکه قرآن شریف کلام الله است و کتب سایر انبیاء کتاب الله است. سرّ نزول قرآن و مقصد مهم آن که به منزله اصول و پایه است در بخش دیگری ذکر شده است. (صص ۴۹ تا ۵۷)

بخش اول کتاب مشتمل بر چند مشهد است و هر مشهدی در ضمن چندین قواعد بیان می گردد؛

مشهد اول: شناخت پروردگار و اثبات وجود باری تعالی و تحقیقی در ایمان به الله و روز قیامت، بیان واحدیت و احدیت و صمدیّت پروردگار و اینکه یگانگی او در الهیت مانند یگانگی او در وجوب وجود است؛ و بالاخره در پایان این مشهد در ضمن تنبیه مُشرقیه: اثبات می نماید که وجود او عین حقیقت هستی و هستی صرف است. (صص ۶۰ تا ۸۳)

مشهد دوم: در بیان صفات و اسماء الهی است که متضمن چند قاعده است؛ تحقیق اسماء خدای تعالی، تعیین اسم اعظم و مظهر آن، بیان علم او تعالی بذات خویش و غیره، مراتب علم او به اشیاء به طور اجمال و تفصیل، و اینکه صدور اشیاء موجوده از علم او است، و شمول قدرت و سعه وجود و گستردگی رحمت او بر کل اشیاء، و تحقیق در کلام الهی، و دوام امر باری تعالی، و خطاب او به موکّنات، و بیان راز رابطه حروف مقطعه قرآن با مراتب موجودات مبتی بر حساب جمل.

و اینکه عالم ربوبی جداً عظیم است، و اینکه صور مکوّنات در نفوس سماوی مرتسم است، و کیفیت فرود آمدن قضاء از جانب الهی، و اینکه نفوس محرکه ی فلک دارای دو اراده است و بیان اینکه برای فلک در هر شأنی نفس و طبیعت دیگری است.

حکمهٌ عرشیهٌ: منظور آن چیزی است که بنور هدایت ربّانی برای خود ملاصدرا ظاهر گشته و اینکه صورت عالم مانند صور انسان است. (صص ۸۳ تا ۱۴۲)

مشهد سوم: دوام اُلوهیت باری تعالی، وجود رحمت او، کیفیت صنع و ابداع او، تحقیق کلمات تامات الهی، و اینکه الله سبحانه برای آنچه سوای او است موجد و برای آنچه غیر از او می باشد فاعل است، و نحوه فعالیت او، و بیان عالم امر او تعالی و اینکه جمیع موجودات متوجه خیر اقصی و طالب حقند و سالک راه او مشتاق لقاء او است.. (صص ۱۴۲ تا ۱۶۵)

مقدمه کوتاه بانو همایونی بر کتاب اسرار الآیات و شرح چگونگی ترجمه کتاب

بسم الله الرحمن الرحیم

پس ازحمد و ثنای الله و سلام و درود بر خاتم پیامبران و اولاد طاهرینش امامان معصوم که همگی دنیا و آخرت محتاج شفاعت ایشان هستیم و امید است که محروم نگردیم، می گویم تقریبا سال ۱۳۵۷ بود که کتاب خطّی به نام «اسرار الایات صدرالدین شیرازی» که به خط عربی نوشته شده بود از کتابخانه یکی از دوستان بدستم رسید.

مطالعه آن لذتبخش بود، از خدای تعالی خواستم که توقیق ترجمه مقاله «نعوت القرآن» آن را به این فقیر احسان فرماید اگرچه خود را لایق نمی دانستم ولی چون قبلا به ترجمه «اربعین الهاشمیه» استاد معظم بانوی ایرانی نوّرالله مرقدها الشریف توفیق یافته بودم در این راه بی تجربه نبودم چون در تالیف اربعین مذکور از عبارات ملاصدرا و فیض کاشانی و مجلسی رحمه الله علهیم اجمعین و سایر عرفا و دانشمندان بسیار استفاده شده بود.

لذا به حول و قوه الهی مشغول شدم و چون از این رزق کریم روحا استفاده نمودم از فیّاض عالم درخواست ترجمه بحث توحیدش را نمودم و تا آخر طَرفِ اول که به نام «بخش» ترجمه شده است نوشتم و سعی و کوشش بر این بوده است که عین عبارت بدون کم و زیاد به فارسی ترجمه شود و امانت ترجمه حفظ گردد حتی ترجمه آیاتش را که در پاورقی است از قرآن الهی قمشه ای رحمه الله علیه استفاده کردم.

امید است خوانندگان محترم به چشم انصاف مطالعه نمایند که: «کلّ یعمل علی شاکلته» و البته انتقادات منصفانه باعث تصحیح آن خواهد بود و گرچه هر کسی را بهر کاری ساختند- و مهر آن را بر دلش انداختند ولی بیشتر امید این بوده است که خدمتی به جامعه نسوان شده باشد زیرا به فرموده رهبر عظیم الشأن انقلاب امام خمینی مد ظلّه العالی جماعت نسوان همواره مظلوم و محروم بوده و تبلیعات سوء آن ها را از خود به دور داشته و از خویش بیگانه ساخته است. امید است که خدای تعالی به لطف و مرحمتش گناهان ما را ببخشد و نسیان و خطاهای ما را به تذکر و پرهیزگاری مبدل گرداند ان شاءالله. مترجم

مقدمه کوتاه حکیم ملاصدرای شیرازی بر کتاب اسرار الآیات

بسم الله الرحمن الرحیم

سپاس گوئیم تو را ای کسی که ملکوت آسمان و زمین به ید قدرت توست، و حرکت تمام اشیاء به شوق وصال تو است، ای زنده بالذّات که حیات همه قائم به تو است. ما فقط تو را می نگریم، و نماز و روزه ما برای تو است، ملکِ هستی قائم به تو است، و توئی سرمنشاء خیرات و نازل کننده برکات و منتهای تمایلات و حرکات و مبداء اشراقات و منتهای شوق ها و مدبّر امور و نور هر نور و واهب حیات عالمین و خالق آسمان ها و زمین. ما را به انوار کلماتت تایید فرما، و قلب ما را به اسرار کتاب و آیاتت روشن گردان، و نفوس ما را از تاریکی طبیعت و جهالت پاک نما.

ما را از پلیدی های عالم تاریک به مشاهدات انوارت و دیدن ضیاء جمالت، و مجاورت مقربانت، و مصاحبت ساکنان درگاهت واصل گردان؛ و با نبیّین و صدیقین و مخصوصا محمد صل الله و علیه و آله و اهل بیتش که مبعوث بر تمام خلایق اند و پاک ترین و برگزیده برگزیدگانند محشور گردان. شریف ترین درودها و پاکیزه ترین سلام ها بر آنها باد.

اما بعد، کمترین خلق خدا و محتاج ترین آن ها به کرم رب العالمین «محمد معروف به صدرالدین» می گوید: «این کتاب برای عموم مردم بیان و برای اهل تقوی هدایت و رحمت است که: «قُل هٰذِهِ سَبیلی أَدعو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلىٰ بَصیرَهٍ أَنا وَمَنِ اتَّبَعَنی ۖ وَسُبحانَ اللَّهِ وَما أَنا مِنَ المُشرِکینَ» (سوره ۱۲ آیه ۱۰۷)

مندرجات این کتاب، انوار علوم الهی و اسرار مسائل ربانی و مقاصد قرآنی است که از آیات کتاب مبین که از جانب رب العالمین به جهانیان فرود آمده است استفاده شده، و آن ها کلیدهایی است که درهای بهشت و رضوان با آن ها باز، و گنجهای پنهانی خدای رحمن با آنها مکشوف، و جواهر عالم ملکوت با آن ها دیده می شود، و انوار عالم جبروت به آن ها کشف می گردد. روشنایی چشم سالکین و شفاء دل مومنان و موحدان، آفت قلوب مخالفین و منکرین و هدایت برای متقین و تاریکی و حجاب برای دیدگان منافقین و متکبرین است که:

«یُضِلُّ بِهِ کَثِیرًا وَیَهْدِی بِهِ کَثِیرًا وَمَا یُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِینَ». و آن را به «اسرار الآیات و انوار البینات» نام نهادم و جمعا یک مقدمه و چند بخش است مشتمل بر مشاهدی.

انتهای پیام/

]