با اتمام مراحل آماده سازی پرونده ملیله؛

• یک‌شنبه ۰۳ اردیبهشت ۱۳۹۶ ۱۴:۳۶
• کد خبر : 1090100

• اخبار
• سایر رسانه ها

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زنجان گفت: سال گذشته درخواست ثبت زنجان بعنوان شهر جهانی ملیله را مطرح کرد که با پذیرفته شدن این درخواست هم اکنون مراحل آماده سازی این پرونده در حال انجام است.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛یحیی رحمتی امروز در گفت و گو با خبرنگار موج رسا، اظهار داشت: پرونده ثبت جهانی ملیله در حاله آماده سازی است و در این راستا یک سری کلاس آموزشی تخصصی و طراحی محصول ملیله زنجان برای ایجاد شهر ملی و جهانی ملیله در زنجان برگزار می شود.

وی ادامه داد: این دوره 40 ساعته با حضور 30 هنرجو به منظور طراحی و نمونه سازی محصولات ملیله با موضوعیت کاربردهای جدید با حفظ اصالت سنتی تولید محصولات برپا می شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زنجان با اشاره به اینکه زنجان تنها شهری است که مبداء و خاستگاه ملیله است، بیان کرد: در حال حاضر ما آثاری از دوره صفویه در خصوص ملیله داریم اما انچه مسلم است قدمت ملیله در زنجان بسیار بیشتر از آن و به دوره سلجوقی می رسد.

وی در خصوص اینکه زنجان برای شهر جهانی ملیله انتخاب شده است اظهار کرد: کیفیت، ظرافت و عیار بالای ملیله زنجان با خلوص 99 درصد است این در حالی است که در بیشتر مناطق ایران ملیله ا نقره ای با خلوص 70 درصد تهیه می شود و بالا بودن خلوص ملیله زنجان بر ظرافت آن می افزاید.

رحمتی تصریح کرد: همچنین اصول، اسلوب، اصالت نقوش و ظرافت منحصر به فرد ملیله زنجان از علل و عوامل این انتخاب این شهر ه عنوان شهر جهانی ملیله است چراکه زنجان تنها شهری است که با این قدمت تاریخی تولید ملیله در آن از گذشته تا کنون در جریان است.

گفتنی است، ملیله کاری همواره بعنوان یکی از اصیل ترین صنایع دستی استان زنجان مطرح است. ملیله به مفهوم ظریف کاری نقره است  که با استفاده از مفتولها و نوارهای ظریف  نقره و بکار گیری طرحهای اسلیمی و منظم ساخته می شود،  مصنوعات ساخته شده شامل: سرویس چایخوری، شکلات خوری، گلدان، شمعدان، قاب عکس و انواع زیورآلات ....، است.

*تاریخچه ملیله کاری در ایران

بر اساس کشفیات باستانشناسی ، قدیمی ترین اشیایی که می توان ریشه ملیله ایران را در آن جستجو کرد، متعلق به دورههخامنشیان است.

در دوران ساسانی نیز صنعتگران فلزکار و مخصوصاً نقره کاران ظروف گران قیمت و سرشار از ذوق و  سلیقه هنری خود را برای مصرف طبقات مرفه جامعه ساخته می شد و در راه خلق آثار بسیار ظریف و هنرمندانه تمامی استعداد خود را به کار می گرفتند . در برخی موارد نیز استفاده از سنگهای قیمتی، زیبایی این اشیاء را دو چندان می کرد.
متأسفانه بسیاری از آثار مربوط به دوره تاریخی مذکور در زمان حمله اعراب (به دلیل گرانبها بودن اشیاء نقره ای و سبک بودن وزن آن) به غنیمت برده شد.

ولی آنچه که طی چند قرن اخیر در اثر کاوشهای باستان شناسی و یا به طور تصادفی از مناطقی نظیر شوش و همدان و گنجینه جیحون بدست آمده است، نشانگر وجود ملیله کاری و نیز نشان از مهارت و استادی صنعتگران ملیله کار در ایران قبل از میلاد است. پروفسور ((آرتور اپهام پوپ)) در کتاب شاهکارهای هنر ایران ضمن اشاره به زرگری و نقره کاری در سالهای بعد از ظهور اسلام به آثاری از ملیله متعلق  به قرن 12 میلادی اشاره کرده است .

لازم به ذکر است تعداد و آثار باقیمانده از آن زمان بسیار اندک است از آنجا که  اشیاء ملیله از طلا و نقره ساخته می شوند و می توان به راحتی آنها را ذوب کرده و مجدداً مورداستفاده قرار داد . به همین جهت نیز آن اشیاء به مرور زمان از بین رفته و هم اینک نمونه های زیادی از ملیله کاری دوران گذشته باقی نمانده است .

در دوران سلجوقی اکثر سازندگان آثار نفیس فلزی هنرمندان خراسانی ساکن در شرق و شمال شرقی ایران بودند که عده ای از آنان به علت جنگ های خونین و زد و خورد های محلی ، ترک  وطن کرده ، در سایر شهرها از جمله زنجان ، بروجرد ، همدان ، تبریز و به ویژه شهر موصل اقامت کردند.
با توجه به آنچه که اشاره شد احتمال می رود هنرمندان خراسانی هنر فلز کاری از جمله ملیله کاری را در سال پنجم هـ . ق در زنجان رواج دادند . از دوران قاجاریه نیز تعدادی سر قلیان ، گیره استکان، سینی در اندازه های مختلف ، گوشواره ، سینه ریز و...، باقی مانده که بخشی از آنها در موزه های داخلی و خارجی و بخشی نیز به صورت مجموعه های خصوصی و یا نزد خانواده ها نگهداری می شود .
در حال حاضر نیز ملیله کاری صرف نظر از تهران که صنعتگران ملیله کار بیشتر در امر جواهر سازی فعالیت دارند ، در شهر زنجان رواج دارد، لازم به توضیح است که ملیله به صورت محدود در تبریز و اصفهان نیز رواج دارد ، ولی ملیله زنجان به خاطر اصالت نقوش  وهمچنین ظرافت منحصر به فرد در مجموع از کیفیت بالایی نسبت به ملیله اصفهان برخوردار بوده و به نوبه خود جایگاه ویژه ای نیز در بین رشته های برجسته صنایع دستی ایران دارد. این هنر در شهر زنجان از رونق چشمگیری برخوردار است .
 

*تاریخچه ملیله کاری زنجان

 درباره تاریخچه ملیله زنجان اطلاعات جامعی در دست نیست ولیکن از دو طریق می توان به قدمت این هنر ارزنده پی برد.  نوشته ها و سفرنامه های سیاحانی که به این منطقه سفر کرده و از هنر زیبای ملیله کاری در این منطقه یاد کرده اند.

آثار باقی مانده ملیله بسیاراندک بوده و اکثرا متعلق به دو سده اخیر است. در کتب تاریخی که اشاراتی درباره زنجان دارند از میان صنایع شهر زنجان بیش از هر چیز از صنعت فلز کاری آن سخن کفته اند از آنجا که ملیله کاری نیز یکی از شاخه های  فلزکاری است می توان مسیر حرکت آن را در بطن فلزکاری منطقه جستجو کرد.

با توجه به رونق شهر زنجان دردوره هخامنشیان ، اشکانیان و ساسانیان فلز کاری نیز که از صنایع پیشرفته هر یک از این تمدنهاست، در این منطقه وجود داشته است.
سابقه ملیله کاری در زنجان از قرن دهم هجری، به بعد روشن و مشخص است ،فردریک ریچارد، مستشرق اروپایی، در سفر نامه خود می نویسد : " شهر زنجان که شهر کوچکی است نقره، و ملیله کاری این شهر پر زرق و برق است".
ملیله کاری تا قبل از دوره پهلوی، به عنوان هنر دستی بومی زنجان فقط در این شهر معمول بوده، منتهی در زمان حکومت رضاخان با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران و اصفهان در سایر نقاط کشور نیز رواج یافت.

سرویس های چایخوری و شربت خوری ، جعبه جواهرات و دسته چاقو، عمده ترین محصولات تولیدی تا این دوران بوده اند.  هنرمندان زنجانی در سال های بعد، به تدریج بر انواع این دست ساخته های های زیبا افزودند، شاید بتوان رونق این هنر صنعت را در زنجان، دوران سلجوقی دانست وهمچنین بر اساس آثارباقی مانده از دوره صفوی، این دوره را اوج شکوفایی این هنر دانست.
 

*وضعیت فعلی هنر ملیله کاری در زنجان

این هنر وام دار هنرمندانی است که با ابزار بسیار ابتدائی به خلق آثاری ارزشمند مبادرت ورزیده و گاه بینایی خود را در این راه  از دست داده اند. از جمله هنرمندان ملیله کار زنجان: مرحوم کربلایی حسینعلی، مرحوم مشهدی رحمان ، مرحوم موسی کاظمیان مقدم ،مرحوم حاج صمد همامی، وهنرمندانی چون رحیم برجخانی ، حاج ابوالفضل ثبوتی و حاج قربانعلی پرداختی و... .
 آثار قدیمی ملیله در زنجان به کلی از بین رفته و یا جهت استفاده مجدد از نقره ذوب شده است.

متاسفانه به دلیل عدم وجود موزه در زنجان آثار نقره ای– ملیله کاری مورد حفظ و نگهداری قرار نگرفته است.

امروزه در زنجان حدود 30 کارگاه ملیله کاری فعال موجود است که استادان ملیله کار این کارگاهها همگی از شاگردان استاد ((منصور کاظمیان مقدم)) هستند.

این استاد گرانقدراز سال 13555 به منظور حفظ و بقای این هنر با همکاری سازمان صنایع دستی زنجان به  آموزش ملیله کاری در مرکز آموزش استان اقدام نمودند. در پایان قابل ذکر است،دو تن از شاگردان ایشان به نامهای استاد ((عبدالحمید محرر)) در سال86 محسن یزدانشناس در سال 87 موفق به اخذ مُهر اصالت در این رشته از یونسکو شدند.

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #