در میزگرد «فرصت‌ها و تهدیدهای ادبیات کودک و نوجوان» مطرح شد:

• سه‌شنبه ۲۰ تیر ۱۳۹۶ ۱۰:۴۷
• کد خبر : 1146378

• اخبار
• سایر رسانه ها

میزگرد «فرصت‌ها و تهدیدهای ادبیات کودک و نوجوان» با حضور سه تن از کارشناسان حوزه کتاب کودک و نوجوان در دفتر صبح توس برگزار شد که در این نشست صاحبنظران به بررسی مشکلات موجود در ادبیات کودک پرداختند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از  صبح توس؛ ادبیات کودک و نوجوان حوزه وسیعی است که با فرهنگ یک جامعه ارتباط دارد و چنانچه به درستی به آن پرداخته نشود جامعه با یک بحران هویتی- فرهنگی مواجهه  می شود.

 18 تیرماه روز به نام ادبیات کودکان و نوجوانان نام گزاری شده است به همین مناسبت صبح توس میزگردی با عنوان «فرصتها و تهدیدهای ادبیات کودک و نوجوان» با حضور کارشناسان و نویسندگان عرصه کودک و نوجوان برگزار کرد.

زهرا جهانبخش، روانشناس و نویسنده کودک، احسان سیفی، کارشناس منابع اداره کل کتابخانه های عمومی خراسان رضوی و سیدجمال حقیرالسادات، کارشناس امور کتابخانه های اداره کل کتابخانه های عمومی خراسان رضوی کارشناسانی بودند که در این جلسه این موضوع را به بحث و بررسی قرار دادند که در ادامه متن کامل این میزگرد را می توانید مطالعه کنید.

صبح توس: چه تهدیدهای و فرصتهایی درادبیات کودک و نوجوان وجود دارد؟

جهانبخش: اغلب افراد این سوال را طرح می کنند که چرا بچه ها کم کتاب می خوانند هر چند این موضوع، محور مورد بحث در این جلسه نیست؛ اما باید به این نکته اشاره کرد قالبی که ما برای کتابها ارائه می دهیم، قالب کتاب کاغذی است که باید از لحاظ فرم و قالب بیرونی به روز رسانی شود.

چرا ما نباید به سراغ قالبی برویم که از قالب کاغذی بیرون آمده و وارد حوزه موبایل شود و چرا برای فرمت کتابهای صوتی فکر نمی کنیم یا در کنار نگاشتن کتاب به سمت ساخت انیمیشن های ساده دوبعدی نمی رویم؛ چراکه این اتفاق افق گسترده ای را نه تنها برای کودکان که حتی خود ما باز می کند.

اصلی ترین نکته در بحث کتاب کودک، صمیمیت نویسنده با کودک است هرچقدر این صمیمیت و شناخت کودک بیشتر باشد  نویسنده در نوشتن هم موفق تر خواهد بود.

استفاده از قالب جدید برای کتاب

سیفی: در تایید سخنان خانم جهانبخش باید بگویم، استفاده از قالب های جدید در کنار کتاب های کاغذی مانند کتاب های دیجیتالی، اپلیکیشن ها، نرم افزارهای صوتی و انیمیشن های دو بعدی ساده موثر است؛ چراکه امروز فضای مجازی به یک معضل و آسیب تبدیل شده است و حضور در چنین فضاهایی کمک موثری برای حل این معضل می تواند باشد.

کودک و نوجوان ما علی‌رغم مراقبتهای والدین، درمقابل بمبارانی از اطلاعات مثل داستان ها، لطیفه ها، کلیپ وفیلم قرار میگیرد، محتوایی که قطعا سمت سوی مناسبی ندارد به همین علت باید قالب کتاب کودک و نوجوان قالب جذابی باشد تا آنها را جذب کنند مثلا در حین بازی با مطالب آشنا شود و یا بازی‌ای باشد که کتاب را درفضای مجازی برای او تداعی کند و یا در پایان بازی یک داستان مفصل تری معرفی شود.

ضعف محتوا در کتابهای کودک و نوجوان

حقیرالسادات: در بحث کتاب کودک ما با ضعف محتوا مواجهه هستیم. محتوای کتاب کودک یا ترجمه ای است که با فرهنگ ما هم خوانی ندارد و یا تکراری که است و باعث دلزدگی خواننده می شود. بخصوص محتوای کتاب دینی تکراری و بدون خلاقیت است. ادبیات کودک و نوجوان، ادبیات پایه است؛ اما ناشران و نویسندگان کتاب کودک و نوجوان، با ارائه ترجمه ضعیف، ویرایش نامناسب و عدم هم خوانی، خلاء موضوعی در این حوزه(کتاب کودک و نوجوان) وجود آورده اند.

این موضوع بسیار جدی است؛ چراکه ادبیات کودک و نوجوان، ادبیات پایه است و چنانچه شعار می دهیم و معتقدیم کتابخوانی را باید از کودکی نهادینه کنیم، باید این ادبیات را ادبیات پایه نام نهاد و توجه جدی به آن داشت.

در سالهای اخیر کتابهایی با موضوعات مهارتی برای کودکان تالیف و ترجمه شده که باید این کتابها را مورد بررسی دقیقِ پژوهشی قرار دهیم تا ضمن شناسایی خلاء هایی موجود در این زمینه، دچار موازی کار نشویم، همچنین باید برای این موضوع نقشه راه و استراتژی جدید تدوین شود.

صبح توس:اهمیت صمیمیت نویسنده با کودک چیست؟

جهان بخش:  به این موضوع دو نگاه می توان داشت یکی نگاه بیرونی است که هر جامعه ای می کوشد تا متناسب با فرهنگ خود، آنچه که میخواهد به کودک تحمیل کند به طور مثال در یک جامعه دینی این موضوع که فرد به کجا می خواهد برسد و معنی متمدن بودن در این فرهنگ چیست؟ مهم است و این موضوع به کودک دیکته می شود.

می خواهیم این موضوعات به صورت دیکته شده در کتابها با تصاویری که کودکان دوست دارند به کودک دیکته کنیم، مثلا کودک خرس را دوست دارد و ما به عنوان نویسنده این موضوع را منگنه داستان می کنیم و فکر می کنیم کار درستی انجام داده ایم؛ اما این راه درستی نیست. زمانی که نویسنده با کودک و دغدغه هایش صمیمی است و او را درک می کند و  کودک درونش زنده است و اجازه میدهد کودک درونش آزادانه جولان دهد، چنین نویسنده ای می تواند با نوشته هایش به کودک کمک کنند و کم کم باعث رشد او شود، زمانی کودک به رشد برسد خودش می تواند دین و باید و نبایدهایش را انتخاب کند؛ این کار حوصله می خواهد.

زبان کودک تصویری است

مهم ترین تفاوت کودکان و بزرگسال زبان و تفکر تصویری او است، کودک با تصویر حرف می زند و به احساسات تکیه می کند؛ احساساتی که برای او مهبم است و نمی داند این حس ها چه هستند و چگونه آن را در قالب کلمات بیان کنند؟.

این احساسات می توانند ترس باشد، ترس از گرسنگی، مرگ، تنهای، رها شدن و غیره که کودک برای نشان دادن این ترس ها عکس العمل های متفاوتی از خود بروز می دهد، مثلا در قالب جیغ ابراز کند یا آن را در قالب تصویر ترس از رعد و برق، دیو یا هیولا نشان دهد چون آنها نمی توانند از کلمات استفاده کنند.

داستان، زبان کودک برای بیان ترس هایش میتواند باشد، رعدو برق، دیو و هیولا وغیره می تواند سرچشمه در ادبیات ما برای تولید داستان ها، اسطورها، تشبیه ها، زنده پنداری و صنایع مختلف ادبی باشد ومی توان از طریق همین ترسها به بچه ها نزدیک شد و با آنها حس صمیمی پیدا کرد.

کودک با داستانها میتوانند یاد بگیرد چگونه با غم، شادی و ترس روبه رو شود، وقتی کودک وارد داستان می شود می تواند احساساتش را که تصویر بودند به کلمه تبدیل کند در واقع ما به کودک کمک می کنیم تا نیازهایش را به زبان بیاورد و خودش را از هیجان خالی و در نهایت منطقی فکر کند و خودش را با واقعیت بیرونی تطبیق دهد.

قبل از باید و نبایدها، صمیمی شدن با کودک و لمس دنیای او مهم است وقتی این موضوع را من نوعی به عنوان یک نویسنده متوجه شدم و در نوشته هایم پیاده کردم کودک به تدریج میتواند باید و نبایدها را انتخاب و به فرهنگ جامعه پذیری نزدیک می شود.

کسی می تواند به دنیای کودکان نزدیک شود و کودک را بشناسد که صادق و بین احساس و تفکرش دوپارگی وجود نداشته باشد، خودش را با ترس کودک یکی بداند و کاملا بی ریا کودک درونش را آزاد بگذارد.

همچنین میتوان پایان برخی از کتاب های را باز گذاشت تا کودک خودش پایانش را بنویسند چه اشکالی دارد یک جاهای از کتاب راخود کودک تصویر سازی کند یا او جزء شخصیتهای اصلی داستان و نویسنده به عنوان سوم شخص باشد؟.

احساسات نیاز امروز ما و کودکمان است

سیفی: صحبتهای خوبی شد من هم معتقدم پایه کار ادبیات کودک باید روانشناسی باشد. متاسفانه هیچ کتاب خوبی در زمینه کودک و نوجوان نداریم و کتابخانه عمومی استان برای معرفی کتابهایی که از سال 90 تا 95 برای کودک منتشر شده بود را جمع آوری کرد که به جرات می توانم بگویم از بین 600 کتاب کودک تنها 10 کتاب خوب پیدا کردیم .

کتابهای ترجمه ای مشکلی افزون بر مشکلات ادبیات کودک و نوجوان

یکی از مشکلات حوزه کتاب و کودک و نوجوان ترجمه هایست که متناقض با فرهنگ ایرانی- اسلامی است. متاسفانه در این راستا کتابهایی بدون توجه به محتوای آن به چاپ می رسد به خصوص ترجمه هایی که متناقض با فرهنگ ایرانی- اسلامی ما است موضوعاتی که برای کودک ما تا دیروز مسئله نبوده و به آن فکر نمی کرده؛ اما امروز با خواندن این کتاب برای کودک و خانواده به یک مشکل تبدیل شده است.

باید نظارتی بر روی کتابهای کودکان شود تا هر کتابی توسط ناشران و مترجمان راهی بازار کتاب کودک و نوجوان نشود تا چنانچه این کتابها مشکلی را حل نمی کند، مشکلی را هم به مشکلات جامعه ای ما نیافزایند.

برند سازی در حوزه کتاب کودک و نوجوانان

امروز کودکان برای تهیه کتاب به دنبال برند هستند، کتابهای سفید برفی، سیندرلار، بن تن یا شکرستان؛ کتابهایی که قبلا انیمیشن آنها را دیده اند و حالا دوست دارند که کتاب آن را داشته باشند. باید در زمینه کتاب کودک برند سازی کرد که انیمیشن و بازی های دیجیتالی می تواند به این موضوع کمک شایانی کند.

امروزه ژانر وحشت در بین نوجوانان بسیار طرفدار دارد؛ اما متاسفانه بیشتر کتابهایی که در ژانر وحشت در بازار وجود دارد کتابهای ترجمه ای است در حالی که ما در این زمینه محتوا کم نداریم.

ادبیات کهن ایران مثل شاهنامه پر از داستانهای است که می تواند در این ژانر قرار گیرید. ادبیات کهن ما به قدری ظرفیت دارد که می توانیم در ژانرهای مختلف که بچه ها به آن نیاز دارند، محتوا تولید کنیم.

صبح توس: به طور کلی ادبیات کودک و نوجوانان فرصت خوبی برای فرهنگ سازی فراهم می کند به شرط آنکه نویسنده های کودک نوجوان این دو دنیا را بشناسند و از این فرصت استفاده کنند، محتوای ضعیف در این حوزه مهم ترین مشکل در حوزه ادبیات کودک و نوجوان است این درحالی است که ادبیات کهن ما سرشار از محتواهایی است که ادبیات کودک و نوجوانان ما به آن نیاز دارند و مهم ترین تهدید این حوزه کتابهای ترجمه ای است که نه تنها با فرهنگ ما همخوانی ندارد که گاهی متضاد با فرهنگ ماست.

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #