ژئوفیزیک هوایی در حل بسیاری از ابهامات زمین‌شناسی به‌ویژه در راستای اکتشاف مواد معدنی، نفتی و نیز تعیین ساختارها موثر است. به این ترتیب که به کمک آن می‌توان عواملی که سبب ایجاد ساختارهای اصلی و نیز تشکیل کانه‌های معدنی شده اما از دید زمین‌شناس و یا گروه‌های اکتشافات معدنی پنهان مانده‌اند را به‌راحتی شناسایی کرد.

برای نمونه تعیین محل و ژرفای توده‌های نفوذی مدفونی که نقش اساسی در تشکیل دگرسانی‎های هیدروترمال دارند، تعیین شکستگی‎های بزرگ و ژرف ناحیه‌ای که می‌توانند در تشکیل و یا جایگزینی کانسارها نقش مهمی داشته باشند، با اجرای پروژه‌های ژئوفیزیک هوایی امکان‌پذیر خواهد بود.

کاربرد فناوری ژئوفیزیک هوایی شامل اکتشاف نفت و گاز(تشخیص ساختارهای مناسب میزبان این مواد همچون تاقدیس‌ها و تله‌های نفتی)، اکتشاف کانسارهای فلزی همچون طلا، مس و آهن، تهیه نقشه زمین‌شناسی اولیه (از راه تشخیص مرزهای زمین‌شناسی و تعیین ساختارها با دقت بالا)، کمک به تهیه نقشه پهنه‌بندی خطر برای مناطق مختلف، شناسایی و اکتشاف سفره‌های زیرزمینی آب (به‌صورت غیرمستقیم به کمک داده‌های الکترومغناطیس)، اکتشاف کانسارهای با ارزش رادیواکتیو مانند اورانیم و توریم و بالاخره مطالعات زمین گرمائی و زیست محیطی اشاره کرد.

آنچه در ادامه می‌خوانید مصاحبه خبرنگار بلاغ به بهانه آغاز عملیات اجرایی ژئوفیزیک هوایی استان مازندران با الهه رحیمی عضو هیات مدیره و رییس گروه تخصصی زمین‌شناسی نظام مهندسی معدن استان مازندران است:

سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور بنا به وظیفه حاکمیتی خود پس از پیروزی انقلاب از سال 1380 اقدام به بومی‌سازی ژئوفیزیک هوایی در کشور کرده است. ژئوفیزیک هوایی در استان مازندران با هدف اکتشاف منابع معدنی و در خراسان رضوی با هدف اکتشاف منابع آب کارستی در حال انجام است، برداشت‌های ژئوفیزیکی هیچ‌گونه مخاطره زیست محیطی برای جنگل‌ها و منابع طبیعی منطقه شمال کشور درپی نخواهد داشت و صرفاً به شناسایی و ارائه اطلاعات پایه ای از پتانسیل‌های معدنی منطقه می‌پردازد.

در حدود 70سال از عمر ژئوفیزیک هوایی در دنیا می‌گذرد و به دلیل افزایش روزبه‌روز حساسیت‌ دستگاه‌ها و پیشرفت فناوری‌های مرتبط با آن و همچنین توانایی در پرواز نزدیک به سطح زمین به کمک وسیله پرنده، در بسیاری از کشورهای پیشرفته معدنی هنوز برداشت‌های ژئوفیزیک به کمک بالگرد و هواپیما انجام می‌شود.

سابقه ژئوفیزیک هوایی در ایران به حدود 35 تا 40 سال قبل برمی‌گردد. به‌عنوان اولین پروژه، برداشت داده‌های مغناطیس هوایی کل ایران با فاصله خطوط پرواز 7.5 کیلومتر طی همکاری مشترک شرکت خارجی ایروسرویس و سازمان زمین‌شناسی کشور بین سال‌های 1355 تا 1357 به انجام رسید. دادهای مزبور اطلاعات بسیار خوبی در مورد پی سنگ ایران و نیز ساختارهای بزرگ و عمیق ناحیه‌ای در پوسته قاره‌ای ایران در اختیار قرار می‌دادند که برداشت آنها به نوبه خود نقطه عطفی در مطالعات زمین‌شناسی تحت‌الارضی کشور به حساب می‌آمد.

مازندران در بخش مرکزی زون ساختاری البرز قرار دارد و منطقه‌ تحت پوشش عملیات ژئوفیزیک هوایی در این استان حدود 15 هزار کیلومتر خطی است.

با توجه به این واقعیت که طی سالیان اخیر بیشتر ذخایر معدنی سطحی و غالباً به صورت چکشی مورد اکتشاف قرار گرفته و یا شناسایی شده‌اند که با توجه به پوشش جنگلی انبوه در استان‌های شمال کشور همواره فقدان اطلاعات ذخایر اقتصادی و نبود شناسنامه معدنی معتبر در این استان‌ها معضلی عمده محسوب می‌شده است، اما در حال حاضر نگاه به بخش‎های ژرف‌تر و شناسایی ذخایر بزرگ‌تر در راس برنامه‌های اکتشافی قرار گرفته است.

به جرأت می‌توان گفت تنها فناوری که می‌تواند هر دو ویژگی یاد شده (نفوذ به بخش‎های ژرف‌تر و امکان اکتشاف ذخایر بزرگ) را به‌صورت هم‌زمان داشته باشد، ژئوفیزیک هوایی است.

در خصوص نگرانی دوستداران محیط زیست و فضای سبز باید یادآور شد اصول توسعه اقتصادی از حفاظت محیط زیست جدا نیست.

معدن به ‌عنوان یک فعالیت اقتصادی مهم مطرح است و ارزش کار معدن روز به روز در برنامه‌های توسعه کشور بالا می‌رود و در حال رسیدن به این جایگاه است که در برنامه‌های توسعه کشور به ‌عنوان یکی از محورهای توسعه مطرح شود.

امروزه بخش معدن با اجرای برنامه‌هایی تا حدودی به این توان رسیده است که با استفاده از تکنولوژی و تعاملات با سازمان‌های محیط زیست و منابع طبیعی بخشی از تاثیرات منفی خود را جبران کنند و با برنامه تا حدی در جهت حفظ محیط زیست گام بردارند.

در دنیا حوزه کار معدن بیشتر در راستای حفظ ضوابط زیست‌محیطی است و به سمت احیا و جبران خسارت و بازسازی مناطق پیش می‌رود.

به هر حال معدن یک ظرفیت اقتصادی کشور است، پتانسیل توسعه‌ای است و باید از این مواد معدنی برای بشر استفاده شود، بنابراین برای استفاده و مجوز آن مشکلی نیست فقط باید قوانینی وضع شود که معطوف مساله‌ احیا و بازسازی مناطق معدنی شود.

 

انتهای پیام/