• شنبه ۲۸ مرداد ۱۳۹۶ ۱۴:۳۴
• کد خبر : 1173829

• اخبار
• سایر رسانه ها

هرچندصحنه سیاسی ایران قبل از انقلاب اسلامی همواره متأثر از خواست تحمیلی آمریکاست اما کودتای ۲۸ مرداد را باید سند خیانت و نتیجه اعتماد به آمریکا و روابطی دانست که سالها حقوق ملت ایران را مورد خدشه قرار داد.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از نسل فردا؛ حافظه تاریخی ملت ایران ابعاد مختلفی از دخالتهای دول استمارگر و بخصوص آمریکا را در سرنوشت خود به یاد دارد اما توطئه مشترک امپریالیزم آمریکا و انگلیس وعوامل وابسته دربار علیه نهضت ضد استعماری مردم ایران که در قالب کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ سازماندهی و اجرا شد، شرایط جدیدی را بر فضای جامعه ایران حاکم ساخت. طی سالهای گذشته و پس از انقلاب اسلامی با توجه به کوتاه شدن دست آمریکا و اجانب از ایران، جنبه تاریخی این مسئله بسیار مورد بحث و بررسی قرار گرفته است لذا در ادامه مطلب از جنبه دیگری به این فاجعه ی ننگین خواهیم پرداخت.

مصدق و حضور آمریکا در عرصه سیاست داخلی ایران

بدون شک مصدق و جبهه ملی از زمینه سازان حضور فعال آمریکا در صحنه سیاست ایران بویژه در سالهای دهه ۱۳۲۰ و پس از آن بودند. مصدق گرچه می خواست شاه را در محدوده اختیارات یک پادشاه مشروطه محصور نماید، اما به ارکان رژیم سلطنتی ایران معتقد بود و بر پایه خوش بینی و اعتمادی که به آمریکا داشت، تلاش می کرد تا بر حضور و وزن و نقش آنها در سیاست ایران بیفزاید. لذا هرچند شاه و آمریکا با همه اختلافاتی که با مصدق داشتند وی را از خود می دانستند اما آنجا که اقدامات مصدق دیگر تامین کننده منافع آمریکایی ها در ایران نبود به راحتی خواست خود را بر سرنوشت سیاسی ایران تحمیل کردند. هر چند در این بین نباید از نقش تعیین کننده روباه پیر و عواملش چشم پوشی کرد، حتی طی هفته های گذشته انتشار اسنادی تحت عنوان «پیشنهاد برای سازمان دهی یک کودتا در ایران» از آرشیو امنیت ملی آمریکا از نقش انگلیس در کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ پرده برداشت و برای اولین بار نقش انگلیس در این کودتا را تأیید کرد.

اما در بازخوانی این فاجعه یک نکته  قابل تأمل است و اینکه عملکرد مصدق بخصوص در یکسال منتهی به کودتا همچون رفراندم انحلال مجلس، حمایت از چهره هایی وابسته به دربار همچون سرلشکر وثوق و انتصاب افرادی همچون متین دفتری به ریاست شهربانی و بی توجهی به هشدارهای مختلف بخصوص از سوی آیت الله کاشانی در رابطه با قریب الوقوع بودن کودتا و انفعال وی در آن شرایط حساس به گونه ای خواسته یا ناخواسته زمینه های موفقیت آن را فراهم آورد.

در این زمینه گفتگوی کوتاهی با دکتر علی زارعی پژوهشگر تاریخ معاصر ایران داشتیم که بخش هایی از آن را می خوانید:

 نقش مصدق در باز کردن پای آمریکا به عرصه سیاست داخلی ایران  

زارعی با اشاره به نقش مصدق در باز کردن پای آمریکا به عرصه سیاست داخلی ایران گفت: «مصدق با وخیم شدن اوضاع ایران پس از کنار زدن انگلیسی ها از صنعت نفت ایران، به شدت نگاهش به آمریکا بود که آن هم با خیانت آمریکایی ها مترادف شد. اصولاً روحیه استکباری و عدم پایبندی کشورهای غربی به اصول انسانی که دنیا را چون جنگل می دانند و انسانها را حیواناتی که در تلاش برای بقا هستند، سبب می شود که شاهد چنین خیانتهایی از سوی آنها باشیم. البته اگر سیاستمدارانی چون مصدق این مفهوم را به خوبی درک می کردند هیچگاه نگاهشان به خارج از کشور نبود.اکنون نیز برخی از سیاستمداران در حال تکرار همین اشتباه هستند که به نظر بنده با توجه به وجود نمونه تاریخی ناموفق برای سیاست های خود به نسبت بی کفایت تر از ملی گرایان دوره مصدق هستند.»

نفوذ؛ راهبرد استعمار نوین

امروز با توجه به انتشار اسناد سازمان های جاسوسی آمریکا و کنار رفتن پرده ابهام از روی برخی زوایا و نکات « نهضت ملی شدن صنعت نفت» و علل شکست آن دیگر کاملاً مشخص شده است که اجرای کودتا علیه این حرکت مردمی توسط آمریکا و انگلیس بدون کمک و نقش آفرینی مؤثر نفوذی ها و چهره های وابسته در سطوح کلیدی -حتی برخی رهبران جبهه ملی- نبوده است و با نگاهی گذرا به دو کودتا که یکی در نهایت رضا خان را به شاهی رساند و دیگری در سال ۳۲ تداوم سلطنت پهلوی را بدنبال داشت می بینیم که گرچه بازیگران خارجی کمی تغییر کردند، اما در نهایت نقش روشنفکران نفوذی غرب قابل توجه است.

هرچند پیروزی کودتای ننگین ۲۸ مرداد ۳۲ پیام های تلخ  و فاجعه باری را در کشور پدید آورد و سایه نوعی روحیه یأس، نا امیدی، حس انفعال و فریب خوردگی را مدت ها بر جامعه انداخت اما اندک اندک با عیان شدن رویکرد ضعیف، انفعالی و سازش کارانه و شاید بتوان گفت خائنانه جریان ملی گرایان لیبرال، اساساً این نوع نگاه و ایدئولوژی های سکولاریستی در میان مردم بی اعتبار و رسوا گردید و زمینه توجه بیشتر به مضامین انقلابیِ اندیشه اسلامی را مهیا ساخت.

علاوه بر اعتماد بی چون و چرا به آمریکا عوامل متعددی را باید در سرنوشت دکترمحمد مصدق دخیل دانست که شاید مهم ترین آنها اختلاف وی با گروه های مذهبی و پایگاه اجتماعی ای بود که نقش بسزایی در پیروزی و تداوم حضور وی در قدرت داشتند.

نقش مؤثر رهبری دینی در نهضت ملی شدن صنعت نفت

 زارعی نیز با اشاره به نقش مؤثر رهبری دینی در نهضت ملی شدن صنعت نفت افزود:« البته یکی از درسهایی که می توان از کودتای ۲۸ مرداد گرفت این نکته است که اصولاً حرکت‏های بریده از دین‏ در جوامع دینی، محکوم به شکست است.  بی‌شک مهم‏ترین ضعف نهضت ملی شدن صنعت نفت و یکی از مهم‏ترین عوامل شکست آن در مراحل پایانی‌، همین شعار تفکیک دین از سیاست و جدایی هویت ملی از هویت‏ دینی بود. در نهضت ملی شدن صنعت نفت، اختلاف میان دو رهبر دینی‏ و ملی از یک سو و اساساً عدم اعتقاد رهبر ملی به توان دین در اداره امور سیاسی از سوی دیگر باعث شکست نهضت به بدترین وجه‏ ممکن شد. اشتباه اساسی در نهضت از آنجایی صورت گرفت که مصدق گمان کرد که مردم، ملیت‏ منهای اسلام را می ‏خواهند؛ این در حالی بود که مردم هرچند ملیت را پاس می‏داشتند، اما آن را تنها در سایه اسلام می‏ خواستند. این نکته را حتی در اظهارات نویسندگان و سیاستمداران غربی نیز می توان یافت.»

هرچندصحنه سیاسی ایران قبل از انقلاب اسلامی همواره متأثر از خواست تحمیلی آمریکاست اما کودتای ۲۸ مرداد را باید سند خیانت و نتیجه  اعتماد به آمریکا و روابطی دانست که سالها حقوق ملت ایران را مورد خدشه قرار داد.

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #