کاهش منابع آبی و از بین رفتن مراتع سبک زندگی عشایر را تحت‌الشعاع قرار داده است

• سه‌شنبه ۳۱ مرداد ۱۳۹۶ ۰۰:۱۵
• کد خبر : 1174977

• اخبار
• اجتماعی

تا چند سال پیش در راه کوچ چندین چشمه آب و مرتع مناسب وجود داشت و دام ها پروار به مقصد می رسیدند اما حالا نه از چشمه خبری است و نه از مرتع و پوشش گیاهی...

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از بسیج عشایر؛ طی سالهای اخیر زندگی عشایری و کوچ نشینی، به عنوان یکی از کهن ترین شرایط زیستی انسان، دستخوش تغییر و تحولاتی شده که کند شدن آهنگ حرکت و تکاپوی عشایرهای استانهای مختلف را رقم زده است.

کاهش جمعیت عشایر کشور و انتخاب اجباری سبک زندگی یکجانشینی در پی بروز خشکسالی و نبود منابع آبی و مرتع و صدها مانع دیگر سبب شده است عشایر کوچ رو به اجبار قید زندگی آزادانه در دل طبیعت و مناطق ییلاقی و قشلاقی را بزنند و به یکجانشینی در حاشیه شهرها و روستاها روی بیاورند.

کاهش چشمگیر آمار جامعه عشایری کهگیلویه و بویراحمد، ایلام، چهارمحال و بختیاری  و لرستان در ۳۰ سال اخیر با توجه به نقش اقتصادی عشایران کوچ رو در تولیدات دامی و جذابیت سبک زندگی عشایری در رونق صنعت گردشگری بر نگرانی از احتمال از بین رفتن زندگی کوچ نشینی و دور شدن عشایر از ذات زندگی شان افزوده است.

دامنه یکجانشینی و عدم تمایل برای کوچ عشایر استانهای ایلام، لرستان و خوزستان، امسال به کهگیلویه و بویراحمد رسید. استانی که زمانی بیش از ۹۰ درصد ساکنانش عشایر کوچ رو بودند و حالا ۱۲ درصد باقیمانده هم تحت تأثیر شرایط خشکسالی، نبود منابع آبی، کمبود مرتع، نبود راه مناسب و شرایط زیستی نامناسب ییلاق و قشلاق ها ماندن را به رفتن ترجیح می دهند.

 مدیرکل امور عشایر کهگیلویه و بویراحمد در این خصوص با بیان اینکه آمار جامعه عشایری استان از سال ۱۳۶۶ تاکنون ۱۰ هزار خانوار کاهش داشته است از این وضعیت ابراز نگرانی می کند و می گوید: طبق سرشماری سالهای ۶۶، ۷۶ و ۸۷ جمعیت عشایری این استان ۲۱ هزار خانوار، ۱۹ هزار خانوار و ۱۳ هزار و ۴۷۹خانوار بوده که روند کاهشی را در پیش گرفته است! وضعیتی که در صورت تداوم می تواند سبک زندگی عشایری را به عنوان قدیمی ترین شیوه زندگی بشر منسوخ کند. آن هم در شرایطی که درصد قابل توجهی از تولیدات دامی مورد نیاز کشور از فعالیت عشایر به دست می آید و عشایر کوچرو در رونق صنعت گردشگری تأثیر قابل توجهی دارند.

طبیعت با عشایر یار نیست

 «امسال آخرین باری است که کوچ می کنیم» این جمله ای است که طی سالهای اخیر ورد زبان عشایر استانهای مختلف شده است. گفته ای که بر ناهمواری مسیر کوچ عشایر و ناگزیری شان برای تن دادن به زندگی یکجانشینی دلالت دارد. متأسفانه خشکسالی های اخیر در مناطق قشلاقی و کاهش منابع آبی و از بین رفتن مراتع و پوشش های گیاهی سبک زندگی عشایر را تحت الشعاع قرار داده است. به عنوان نمونه به دلیل نبود مرتع در مسیر کوچ، عشایر به تعلیف دستی دام ها روی آورده اند و به همین دلیل پیاده بردن آنها نفعی به حالشان ندارد و از کوچ پیاده دست کشیده اند! وضعیتی که در کنار نحوه آبرسانی به عشایر با تانکر، ایجاد مسائل مالی، از بین رفتن کوچ و کوچ نشینی و عدم تمایل عشایر به این نحوه زندگی را رقم زده است.

 علی جان درویشی از عشایر استان کهگیلویه در این خصوصی می گوید: تا چند سال پیش در راه کوچ چندین چشمه آب و مرتع مناسب وجود داشت و دام ها پروار به مقصد می رسیدند اما حالا نه از چشمه خبری هست و نه از مرتع و پوشش گیاهی. مجبوریم برای جلوگیری از تلف شدن دام ها در مسیر کوچ آنها را با صرف هزینه های زیاد با ماشین جا به جا کنیم که خیلی وقتها نیروهای منابع طبیعی و محیط بانان مانع حرکتمان می شوند.

وی می افزاید: وقتی هم به مقصد می رسیم باز نه آبی هست و نه علوفه ای. به همین خاطر امسال آخرین باری است که کوچ می کنیم!

 این در حالی است که طبق اظهارات کارشناسان با انجام اقداماتی چون توسعه فعالیت در حوزه های عشایری مثلی راه اندازی فعالیت هایی نظیر باغداری، توسعه صنایع دستی، زنبورداری، گیاهان دارویی، توسعه و بهبود شبکه راه های عشایری می توان شرایط زندگی و معیشت عشایران و سبک زندگی کوچ رویی آنها را تداوم بخشید اما ظاهرا این اقدامات هنوز در دستور کار مسئولان مربوطه قرار نگرفته است.

زندگی عشایری در راه رسیدن به نقطه پایان

گویا در پی بروز مشکلات متعدد بر سر راه زندگی عشایر، طرح ساماندهی و اسکان عشایر از جمله تنها راهکارهایی است که به طور جدی در دستور کار دولت قرار گرفته است. طرحی که مشخص نیست با توجه به سهم ۵۹ درصدی عشایر در عرصه تولیدات سنتی کشور تا چه حد منابع اولیه برخی بازارهای اقتصادی را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

اگر چه طبق اظهارات مسئولان کشور طرح اسکان عشایر برای آن دسته از عشایر داوطلبی است که دیگر تمایلی به کوچ ندارند و در مکان هایی که از قبل شناسایی شده اند و توانایی حفظ اشتغال عشایر را دارند در دست اجرا قرار گرفته است. ضمن اینکه هدف دیگر این طرح، اجرای عملیات عمرانی و زیربنایی اسکان در کانون های توسعه عشایری و تجهیز این کانون ها به خدماتی از قبیل راه، آب، برق و آماده سازی سایت اسکان در مناطق عشایری کشور عنوان شده است، اما همچنان بسیاری از کارشناسان معتقدند دولت به جای تمرکز بر یکجانشینی عشایر باید شرایط زندگی و ایجاد علوفه و منابع آبی عشایر کوچ رو را در اولویت برنامه هایش قرار دهد، چرا که جامعه عشایری پراکنده در ۸ هزار نقطه کشور علاوه بر خودکفایی اقتصادی دارای هویت فرهنگی خاصی بوده و در عین حال تأثیر زیادی از لحاظ امنیتی در کشور دارند.

در حال حاضر ۲۴ میلیون واحد دامی، ۳۸ درصد دام سبک کشور، ۲۵ درصد تولید گوشت قرمز و ۳۵ درصد صنایع دستی کشور را عشایر در اختیار دارند و حدود ۵۹ درصد عرصه کشور از حوزه قلمرو عشایر کشور است که در صورت از بین رفتن سبک زندگی کوچ رو این ظرفیت ها نیز از بین خواهد رفت.

از این رو می طلبد مسئولان کشور برای حفظ این سبک زندگی تمام عزم خود را جزم کنند.

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #
• #
• #
• #
• #