حکاکی روی سنگ از گذشته تا امروز در چهارمحال و بختیاری
یکی از رشته‌های صنایع دستی بومی سنتی استان چهارمحال و بختیاری حکاکی روی سنگ نام دارد که از گذشته در بین مردم این استان رواج داشته و هنوز هم هنرمندانی در این زمینه فعالیت می‌کنند.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از بام ایران خبر؛ حکاکی روی سنگ زیرگروه صنایع دستی سنگی است.حک خط، شکل، ایجاد حروف و نقش و ایجاد شیار بر روی سنگ با استفاده از قلم‌های فلزی را حکاکی می‌گویند.
از زمان واقعی ایجاد و استفاده این هنردستی، تاریخ مشخصی را نمی‌توان بیان کرد اما برابر مستندات موجود در گوشه و کنار استان چهارمحال و بختیاری به آثار فراوانی می‌توان اشاره کرد.
سنگ‌های قبور سده‌های مختلف، سنگ‌نبشته‌های دوران مختلف تاریخی ، سنگ‌نبشته روستای ده‌چشمه معروف به سنگ‌نبشته مشروطیت در اواخر دوره قاجار، سنگ‌نبشته معروف رخ واقع در گردنه رخ(در کیلومتر ۲۰جاده شهرکرد اصفهان) از دوره صفویه، سنگ‌نبشته پل مروارید واقع در منطقه شلیل یادگاری از دوره صفویه، سنگ‌نبشته خداآفرین واقع در جاده قدیمی دزپارت یادگاری از دوران ایلخانی، انواع کتیبه‌ها و سنگ‌نبشته‌های موجود در اماکن مذهبی، مساجد و ابنیه‌های تاریخی استان با عنوان اسناد تاریخی این هنر صناعی معرفی می‌شود.
,
,
,
,
محمدرضا طاهرپورکارشناس میراث فرهنگی و گردشگری افزود: گذشته از سنگ‌نبشته که معمولا برای معرفی یک منطقه یا ساخت اماکنی نظیر راه‌ها، پل‌ها، کاروانسراها و دیگر اماکن عام‌المنفعه استفاده می‌شود، نقوش و طرح‌هایی که بر روی سنگ‌های سخت صورت‌می‌گرفت موید تسلط کامل صنعت‌گران این هنردستی این منطقه در گذشته است.
وی اضافه کرد: با توجه به معیارهای فرهنگی مردم، طرح‌ها و نقوش حک‌شده بر روی سنگ‌ها، اغلب از اشکال ساده هندسی برگرفته از ادبیات، باورها و آداب و سنت‌های منطقه است؛ از جمله حک ابزار جنگی مانند تفنگ و شمشیر برای دلاوران یا حک عبارت مذهبی از قبیل الله‌اکبر، لااله‌الاالله، محمدرسول‌الله، برای افراد فاضل و متدین که در گورستان شهرها و روستاهای استان به چشم می‌خورد.
کارشناس میراث‌فرهنگی و گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان بیان داشت: حک طرح‌ها و موتیف‌ها و نگارهای الهام‌گرفته از طبیعت که برروی سنگ‌های دیوارهای بناهای باستانی نظیر امامزادگان، ابنیه‌های افراد متمول، بنای سقاها و قلعه‌ها و کاخ‌ها از جمله قلعه چالشتر، قلعه دزک و... مشاهده می‌شود را می‌توان از شاهکارهای صنعت‌گران این خطه معرفی کرد.
,
,
,
,
,
وی تصریح کرد: روش اجرای حک برروی سنگ به‌این‌صورت است که صنعت‌گر پس از انتخاب سنگ موردنظر (سنگ‌ها معمولا محلی هستند) با رنگ یا روغن‌سیاه آن را می‌پوشاند تا سطح آن کاملا صیقلی شود و با استفاده از مداد معمولی یا شمعی به ترسیم طرح اولیه همراه با جزئیات آن با درنظرگرفتن اصول هندسه و قرینه‌یابی به عنوان مهم‌ترین اصل، نقش را ترسیم می‌کند.
طاهرپور عنوان کرد: معمولا در حکاکی‌ها که مقرر است خوشنویسی کنند، یک حاشیه اطراف سنگ ترسیم کرده که بیشتر طرح‌ها اسلیمی، خنایی یا شکسته است. پس از انجام طراحی، صنعت‌گر در کمال حوصله و دقت با استفاده از قلم‌های فولادی(انواع مختلف دارد) و چکش نیمه‌سنگین شروع به ایجاد شیار برروی طرح‌ها و نقوش می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: با تراش سطح سنگ، برجستگی طرح و نقوش موردنظر مشاهده خواهد شد که پس از پرداخت نهایی آماده تحویل به سفارش‌دهنده می‌شود. در بعضی موارد از سنگ‌های موسوم به چینی، لای‌بید و سایر سنگ‌های صنعتی نظیر گرانیت نیز بهره می‌گیرند.
سنگ محلی بزلر مواد اولیه حکاکان سنگ
کارشناس میراث‌فرهنگی و گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان تشریح کرد: مواداولیه مورد نیاز حکاکان سنگ معمولا سنگی محلی به نام«بزلر» است؛ این سنگ که در دامنه‌های کوه جهانبین وجود دارد توسط صنعت‌گران استخراج و پس از برش‌های لازم به اندازه‌های موردنظر به صورت خام به کارگاه حجاری انتقال می‌یابد.
ابزار به‌کارگرفته‌شده در استخراج سنگ، با ابزار قدیمی و سنتی فرق چندانی نکرده و عموما انواع پتک، دیلم، نیروی بدنی لازم انجام عمل ذکر شده را شکل می‌دهد. طرح‌ها و نقوش طبیعت از بارزترین وجوه تمایز کار حجاران این خطه با دیگر صنعت‌گران در سایر استان‌ها است. حجاران امروز علاوه بر نقوش ذکرشده از سایر طرح‌ها و نقوش موجود مانند طرح‌های کلاسیک و... نیز استفاده می کنند که این نشان از نیرو و مهارت هنرمندان این رشته دارد.
طاهرپور اظهار داشت: اکثر صنعت‌گران استان این رشته را به صورت خانوادگی و موروثی و از نیاکان خود فراگرفته‌اند که گاهی صنعت‌گران پنج نسل قبل خود را حجاران گذشته معرفی می‌کنند.
وی ادامه داد: به علت دارا بودن ارزش افزوده نسبتا بالا، وفور مواداولیه، بازار آماده و همچنین کاربردهای جدید، این رشته را به عنوان یک هنردستی مزیت‌دار و با درآمد مکفی معرفی می‌کنند.
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
بیشتر حکاکان و حجاران در شهر هفشجان فعالیت دارند
طاهرپور بیان کرد: بیشتر حجاران و حکاکان سنگ در شهرستان شهرکرد ازجمله شهر هفشجان و متمرکز و معروف‌ترین حجاران سنتی استان نیز در هفشجان(واقع در۱۰کیلومتری شهرکرد) فعالیت دارند.
وی با اشاره به اینکه سنگ بزلر که برای حکاکی استفاده می‌شود، در روستای نوآباد وجود دارد، گفت: به سبب سختی، استحکام وعمر طولانی مصنوعات این گروه از صنایع‌دستی، محصولات آن می‌تواند جایگزین مناسبی برای فلز، پلاستیک و چوب باشد.
,
,
,
,
,
انتهای پیام/
]
ارسال دیدگاه