یک استاد دانشگاه:

• سه‌شنبه ۰۲ آبان ۱۳۹۶ ۱۰:۵۵
• کد خبر : 1221088

• اخبار
• سایر رسانه ها

یک استاد دانشگاه گفت: ارائه مفاهیم اسلامی در قالب هنر تئاتر، لزوما با واژگان دینی به وجود نمی‌آید. چه بسا هنری کاملا دینی باشد؛ اما در آن از دیالوگ‌های عرفی و واژگان غیر دینی استفاده شود.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از  صبح توس؛  یکی از موضوعاتی که امروز در هیاهوی سیاسی گم شده، تببین نشدن مسائل دینی در هنر است به طوری که مقام معظم رهبری در یکی از سخنرانی هایشان فرمودند «چیزی که خیلی مهم می باشد، این است که به کار بردن هنر باید مثل همه ی ابزارهای دیگر که حامل یک فکر هستند، جهتگیریش خیلی دقیق و روشن و درست بوده باشد و دچار اشتباه در جهت‌گیری نباشد. پیامبر اسلام(ص) از همه‌ی ابزارها، حتی ابزار هنر، برای حمل همین فکر- که حالا شما دنبالش هستید- استفاده کرده است؛ آن هم در راقیترین و فاخرترین حله و پوشش خودش،‌ یعنی قرآن(بیانات در دیدار جمعی از هنرمندان سازمان تبلیغات اسلامی21/08/1368)».

همین موضوع باعث شده به سراغ حجت الاسلام کاظم روح بخش، مدیر فرهنگی طعم نقد و استاد دانشگاه برویم و گفتگویی در این زمینه با او داشته باشیم که مشروح این گفتگو را می توانید در ادامه بخوانید.

عمده تئاترهای ما و حتی فیلم‌های سینما فاقد حل مسئله مناسب است

صبح توس: چگونه می توان مبانی اسلامی را در تئاتر جانمایی کرد؟

حجت الاسلام روحبخش: اسلام یک دین است، دین یعنی داشتن بهترین روش برای زندگی موفق؛ خب دین ما پر است از مبانی تربیتی و اجتماعی که از قرآن و احادیث معصومین ما ارتزاق می شود که در هر زمانه ای کاربرد خودش را دارد. وقتی ما سراغ قرآن می رویم، می بینیم قرآن به کرات برای انتقال بهتر مفاهیمش از هنر کمک می گیرد، از قصه های قرآنی گرفته که شامل آغاز و درگیری و پایان و شخصیت های مختلف و هنر موسیقیایی بعضی آیات که حتی وزن و قافیه در آن رعایت شده است مثل سوره ناس، تا ادبیات فوق العاده ای که در قرآن وجود دارد که همین هنرهای موجود در قرآن جزو اعجاز آن به شمار می‌رود.

اینکه قرآن از سبک های مختلف هنر استفاده می‌کند آیا معنایش این نیست که انسان برای انتقال مفاهیم دینی از هنر استفاده کند تا بیشتر به جان مخاطب بنشیند؟! قطعا همین است.

اما تئاتر؛ تئاتر یعنی یک بازیگری جلوی چشم مخاطب، برخلاف سینما، بر خلاف فیلم که فقط روی پرده شما تصاویری را می‌بینید. در تئاتر، انسان، انسان‌ها را حس می‌کند حرفشان را از زبان خودشان می‌شنود و در این هنر است که مخاطب می‌تواند ارتباط خاصی برقرار کند، خب این یک سبک سازنده برای انتقال مفاهیم دینی می‌تواند باشد.

علوم تربیتی و علوم اجتماعی که در اسلام وجود دارد باید به صحنه بیاید تا مخاطب ببیند در درگیری‌ها و کشمکش‌های زندگی راهکار چیست؟ و تعامل انسان های مختلف با آن چیست؟، البته ارائه این مباحث در تئاتر کنونی حرکت جدیدی نیست، ولی عمده تئاترها و حتی در سینما فاقد حل مسئله مناسب است و اینکه کلید حل مسئله درگیری در کجاست گاهی گم می‌شود.

بنابراین مخاطب، تنها برداشتی، منتقدانه از جامعه دریافت می‌کند؛ اما اینکه با این درگیری موجود چطور کنار بیاید، این پاسخی است که کمتر به آن پرداخته شده است.

ارائه مفاهیم اسلامی در قالب هنر تئاتر، لزوما با واژگان دینی به وجود نمی‌آید

صبح توس: در تئاتر اسلامی چطور می‌توان داستان های دینی و یا آیات قرآن و روایات را ارائه داد، تا  هم مورد پذیرش مخاطب باشد و هم با این مبانی آشنا شود؟

حجت الاسلام روحبخش: ارائه مفاهیم اسلامی در قالب هنر تئاتر، لزوما با واژگان دینی به وجود نمی‌آید. چه بسا هنری که کاملا دینی باشد؛ اما در آن دیالوگ‌های عرفی و واژگان غیر دینی استفاده شود.

 در واقع ما نباید تصور کنیم که هنر دینی فقط آن است که حتما یک داستان دینی را به تئاتر تبدیل کنیم!. اتفاقا مقام معظم رهبری در همین رابطه فرمودند: «وقتی شما می‌خواهید مفاهیم دینی را در قالب هنر به صورت یک ارزش معرفی کنید، لزوما به این معنا نیست که حتما اسمی و نشانی از آیه قرآن و یا حدیثی از معصوم بیاورید. هیچ لزومی ندارد که در محاورات سینمایی یا در تئاتر، نام و شکلی که نماد دین است، وجود داشته باشد تا حتما بگوئیم دینی شده است، نه ما می توانیم در باب عدالت، رساترین سخن را در هنرهای نمایشی بیاوریم (بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اصحاب فرهنگ و هنر01/05/1380)».

مثلا اگر خواسته باشیم در رابطه با موضوع خیانت به همسر، که یک موضوع تربیتی است نمایشی بنویسیم، در اسلام پر است از گذاره های گوناگون در این رابطه؛ خب ما مفهوم دین و چالش ها و حل مسئله را در نمایش وارد می کنیم ولو بدون اشاره به منابع آن.

قرار نیست از سالن‌های تئاتر کنونی، به سراغ دین برویم

صبح توس: آیا به بهانه القا و باور پذیری مخاطب، بازیگر  و کارگردان می‌تواند به هر شکل و شمایل و شیوه ای (پوشش و رفتار) هنرش را ارائه دهد؟

حجت الاسلام روحبخش: طبیعتا هر موضوعی یک چهار چوبی دارد؛ چراکه هدف تئاتر ما، فارغ از سرگرمی، این است که موثر باشد و بتواند مشکلی از این جامعه و یا خانواده کم کند، حال چنانچه طراحی صحنه و موضوع نمایش، موسیقی متن، دیالوگ‌ها و پوشش و رفتار با هم همخوانی نداشته باشد، در واقع فرم را از دست داده ایم و مخاطب دچار تناقض می‌شود و ازهدفمان دور می‌شویم.

نکته این است که لزوما قرار نیست از سالن‌های تئاتر کنونی سراغ دین برویم، بلکه بلعکس باید از پنجره مفاهیم اسلامی وارد سالن نمایش شویم، اینجاست که سعی می‌شود تمام فرم دینی شود ولو شما در صحنه تئاتر نماد دینی نبینید.

تبیین نظر اسلام در هنر شدنی؛ اما سخت است

صبح توس: گاهی برای بیان حقیقت در یک تئاتر یک گفتمان عاشقانه بین زن و مرد به وجود می آید، و یا نزدیکی بیش از حد، آیا این موضوع را اسلام قبول دارد؟ اگر قبول ندارد چگونه می توان مسائل را برای مخاطب عنوان کرد؟

حجت الاسلام روحبخش: فارغ از اینکه بگوییم درست است یا نه، یا تا چه اندازه مجوز شرعی داریم...؟ بیاییم بررسی کنیم گفتمان عاشقانه بین زن و مرد در صحنه نمایش برای چیست؟ اینکه منِ مخاطب، عشق و وابستگی زوج در روی صحنه را بفهمم و حس آنها به من انتقال داده شود، چنانچه این حس را ما در فعل و انفعالات و دیگر دیالوگ ها به مخاطب انتقال دهیم چطور؟ مثلا ما در یک مهمانی میبینیم آقایی هنگام خروج درب را برای همسرش باز می‌کند و یا وقتی خانم و یا آقایی همسرش را صدا می زند با ابهت و احترام کامل صدا می زند، یا هنگام پاسخ دادن تلفن همسرش همانطور احوال پرسی می کند که با رفیق صمیمی خودش احوال پرسی می کند و حوصله گپ زدن دارد، البته در مثال مناقشه نیست و بستگی به درام نمایش نامه ما دارد.

این رفتار، هم حس وابستگی و عشق واقعی را به مخاطب می رساند و هم مبانی تربیتی و رفتارهای اجتماعی را به مخاطب القا می کند و قضاوت با اوست؛ اما در مورد نزدیک شدن بازیگر به جنس مخالف؛ معیار اسلام فاصله کم و زیاد نیست والا ما در تاکسی که خانمی باشد نمی‌توانیم شرعا سوار شویم، خیر؛ معیار اسلام حفظ حدود و مرزهای رفتاری و اخلاقی بین طرفین است، تا شان خانم ها محفوظ بماند و این مسائلی است که در احکام اسلامی باید در موردش بحث شود.

اصل هنر دینی بدون اسلام ضربه می‌خورد

اما با صراحت می گویم کار سخت و دشواری است که از طرفی کار دینی ارائه کنید و از طرفی در هنر تئاتر رفتارها و حدود از نظر اسلام حفظ شود؛ و بنده معتقدم که چنانچه این حدود حفظ نشود به اصل هنر دینی ضربه می خورد، بنابراین کار دشوار است.

 گفتگو از نفیسه سلیمانیان

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #