در میزگرد بررسی مشکلات کتابفروشی های تبریز مطرح شد؛

• شنبه ۲۳ دی ۱۳۹۶ ۱۸:۲۷
• کد خبر : 1278817

• اخبار
• سایر رسانه ها

با وجود پیشینه درخشان تبریز، امروز دیگر رونق کتاب فروشی ها در تبریز جای خود را به کسادی داده است انگار گرد مرگ آور رکود که بر تن بازار تبریز هم پاشیده به کتابفروشی های قدیمی و سرشناس رسیده که یکی پس از دیگری کرکره را پایین می کشند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از تبریزبیدار، تبریز از دیر باز به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و فرهیختگانی که در این شه زیسته اند محل تبادل اندیشه های مختلف در طول تاریخ بوده است و مجموعه ی دانشگاهی ربع رشیدی گواه این مساله است و همین مساله باعث شده که در کنار هویت اقتصادی تبریز، هویت فرهنگی و رابطه با کتاب در این کهن شهر جلوه ای خاص پیدا کند. در سده ی معاصر که اهمیت کتابفروشی ها در جوامع بشری دو چندان شد تبریز هم در این مساله پیشگام دیگر شهرهای ایران گشت اما با وجود این پیشینه درخشان، امروز دیگر رونق کتاب فروشی ها در تبریز جای خود را به کسادی داده است انگار گرد مرگ آور رکود که بر تن بازار تبریز هم پاشیده به کتابفروشی های قدیمی و سرشناس رسیده که یکی پس از دیگری کرکره را پایین می کشند.

در همین زمینه پای درد و دل دو کتاب فروش تبریز از دو نسل متفاوت نشستیم.  آقای زارع  کتاب فروش با سابقه و صاحب انتشارات شایسته در کنار پیمان پسابانی جوان که در سالهای اخیر با انگیزه ی جوان پای به این به عرصه گذاشته است.  متن پیش رو حاصل گفتگوی تبریز بیدار با این دو فعال فرهنگی شهرمان است:

متاسفانه مسائل فرهنگی جزء اولویت های ده گانه دولت نیست

تبریزبیدار: با توجه به اهمیت افزایش سطح آگاهی مردم در توسعه جامعه و نقش کتاب و کتابخوانی در این خصوص، به نظر شما چرا سرانه مطالعه کتاب در کشور و بویژه تبریز بعنوان شهر اولینها پایین است؟

زارع: نزدیک ۳۰ سال است که در این عرصه فعالیت می کنم و طی این سالها دریافته ام که توجه چندانی به مسائل فرهنگی در جامعه نمی شود و در پژوهشی که اخیرا صورت گرفته، این موضوع به اثبات رسیده که متاسفانه مسائل فرهنگی جزء اولویت های ده گانه دولت نیست و این موضوع جای بحث دارد، همانگونه که بجای توجه به دو میدانی، بعنوان مادر ورزش ها، به فوتبال بها داده می شود.

جامعه علیه کتاب است اعم از دولت، ناشر و خانواده ها!

متاسفانه امروز اوضاع جامعه کاملا علیه کتاب است، چه دولتی که در راس امور قرار دارد، چه ناشرانی که ذی نفع هستند و چه خانواده هایی که به اهمیت کتاب واقف نیستند، همه و همه علیه کتاب هستند.

به اعتقاد بنده، توسعه فرهنگ کتابخوانی در جامعه نیازمند بسیج عمومی و عزم ملی است و در این راستا تبیین جایگاه واقعی کتاب به نسل جدید ضروری است.

نقش رسانه در ترویج کتابخوانی بی نظیر است فروش کتاب های معرفی شده برنامه خندوانه موید این مساله است

حال آنکه رسانه ها نقش موثری در نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی در جامعه دارند و نباید از ظرفیت های این بخش غافل شویم. بطوری که معرفی برخی کتابها در برنامه خندوانه و ترغیب بینندگان به مطالعه آنها موجب شده تا در لیست کتابهای پرفروش قرار گیرند. در ماه های اخیر نیز موسسه خانه کتاب با اجرای برخی طرح ها درصدد رونق بخشیدن به بازار کتاب و ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه است و تا حدودی نیز در این امر موفق شده است.

برخی ناشران با فروش چند برابر قیمت به فکر منفعت طلبی هستند

همچنین بایستی مطرح کنم که متاسفانه برخی ناشران با فروش کتابهای پرفروش به چند برابر قیمت پشت جلد بفکر منفعت طلبی هستند

یکی دیگر از علل پایین آمدن سرانه مطالعه در کشور، حذف کتاب از سبد خرید خانواده های ایرانی است و اینکه والدین بجای تبیین نقش کتاب بعنوان یکی از عوامل موفقیت در زندگى به فرزندان خود و تشویق آنها به مطالعه، به طرق دیگری اوقات فراغت فرزندانشان را پر می کنند.

برای معضل درمان سرطان کتاب نخوانی نمی شود مُسَکِن تجویز کرد/ طرح های کتاب خوانی دولتی مُسَکِن   است

پاسبانی:  همانگونه که همکارمان نیز اشاره کردند، سیاست های فرهنگی دولت یکی از علل پایین بودن سرانه مطالعه در کشور و به تبع آن تبریز است. معضل بخش کتاب و کتابخوانی به مثابه غده سرطانی بوده و نیازمند درمان است و با اعمال سیاست های مقطعی و نادرست نخواهیم توانست این غده سرطانی را درمان کنیم. دراین بین ایجاد خانه کتاب و برگزاری نمایشگاه های کتاب سیاست های مقطعی هستند که هرگز معضلات موجود در حوزه کتاب و کتابخوانی را برطرف نخواهند کرد. باید دقت کرد که معضلات این حوزه یک شبه قابل حل نیست و نیازمند صرف زمان است، اگرچه اجرای برخی طرح ها تلنگر ایجاد کرده اما نباید انتظار تحولات عمیق را داشته باشیم.

دولت اراده ای برای حل مشکل کتاب خوانی ندارد/ واگذاری به بخش خصوصی حلال مشکلات است

متاسفانه دولت اراده ای برای حل مشکلات حوزه کتاب و کتابخوانی ندارد در حالی که دولت با واگذاری این بخش به بخش خصوصی می تواند بسیاری از مسائل و مشکلات موجود در این حوزه را حل کند. مشکلات حوزه کتاب و کتابخوانی با برنامه ریزی مدون و اجتناب از رویکردهای سلیقه ای و جناحی حل شدنی است.

نمایشگاه کتاب و بازار از جمله معضلات کتاب فروش های شهرستانی است

معضل نمایشگاه کتاب و بازار کتاب از جمله معضلاتی است که کتابفروشی های شهرستانی با آن دست به گریبان هستند، ناشران به شرط خرید نقدی، با کتابفروشان شهرستانی همکاری می کنند و این موضوع موجب می شود تا کتابفروشان شهرستانی به دلیل کمبود منابع مالی و برای تامین معیشت خود به فروش کتب درسی سوق پیدا کنند. به اعتقاد بنده بودجه کافی در حوزه نشر وجود دارد اما این بودجه بصورت صحیحی مدیریت نمی شود و این موضوع ناشی از این است که متاسفانه مسئولان کشور اهل مطالعه نیستند و دغدغه کتاب ندارند.

هزینه تزریق شده به نمایشگاه های کتاب را به کتاب فروشی ها بدهند موثر تر است

علی رغم اینکه در سالهای اخیر شاهد تعطیلی چندین کتابفروشی بزرگ در سطح شهر تبریز بوده ایم، مسئولان حوزه فرهنگی به این موضوع بی تفاوت هستند. به اعتقاد بنده، بهتر است بجای برگزاری نمایشگاه کتاب از روی اجبار، هزینه صرف شده برای برپایی نمایشگاه را به کتابفروشی ها تزریق کنند چراکه قطعا این امر موجب رونق بخشی به بازار کتاب و ترویج فرهنگ کتابخوانی و نهایتا افزایش سرانه مطالعه در کشور خواهد شد.

مشکل تامین ملک یکی دیگر از دغدغه های کتابفروشان است

مشکل تامین ملک یکی دیگر از دغدغه های کتابفروشان است، در حالی که دولت می تواند با اعطای تسهیلات به کتابفروشان، این مشکل را برطرف کند. حال آنکه مشاهده می کنیم مسئولان فرهنگی بجای ایجاد کتابفروشی و مراکز فرهنگی، با ایجاد مراکز تجاری به فکر درآمدزایی هستند. بعنوان مثال حوزه علمیه ولیعصر که باید دغدغه مسائل فرهنگی را داشته باشد، بجای ایجاد مراکز فرهنگی نظیر کتابفروشی و رفع بخشی از مشکلات فعالان در این عرصه، با ایجاد چندین فروشگاه، به تبلیغ برندهای معروف خارجی می پردازد.

طرح "پاییزه کتاب" از جمله طرح های مقطعی است که از سوی خانه کتاب اجرا می شود. بیش از ۲۶ سال از اجرای برنامه های هفته کتاب و کتابخوانی سپری می شود، علی رغم ظرفیت های بی شمار، اجرای این برنامه ها بازده خوبی به لحاظ رونق بازار کتاب و توسعه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی ندارد.

اجرای برنامه های هفته کتاب بیشتر به نفع مسئولان تمام می شود تا مردم در حالی که اگر این برنامه ها با مشورت و همفکری کتابفروشی ها اجرا شود، نتایج بهتری خواهد داشت.

حذف نمایشگاه کتاب و برنامه های هفته کتاب باید جزء اولویت های ما باشد و در این ارتباط نیازی به دستور وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نداریم و یک مدیر جسور، خلاق که دغدغه کتاب دارد، براحتی می تواند این کار را انجام دهد، همانطور که دور زدن بخشنامه ها را بلدند و می توانند سهم ۴۰ درصدی بن تخفیف خرید کتاب را به راحتی به ۲۰ درصد کاهش دهند.

اگر در کتابی کوچک ترین اشتباهی وجود داشته باشد، ناشر پاسخگو خواهد بود اما فضی مجازی بی در و پیکر است
تبریزبیدار: با توجه به اینکه گسترش فضای مجازی سبب کاهش سرانه مطالعه در جامعه شده است، به نظر شما چطور می توان این تهدید را به فرصت تبدیل کرد؟

زارع: با عنایت به تغییرات ایجاد شده در سبک زندگی افراد، الگوی مصرف افراد در تمامی حوزه ها متحول شده و به تبع آن این تغییرات را در حوزه کتاب نیز شاهدیم. حال آنکه تمامی مطالب منتشر شده در فضای مجازی معتبر و صحیح نیستند. در حالی که اگر در کتابی کوچک ترین اشتباهی وجود داشته باشد، ناشر پاسخگو خواهد بود.  اما آنچه در این میان مهم می باشد این است که متاسفانه کتاب جایگاه خود را در جامعه از دست داده است.

 در کشورهای پیشرفته نماد کتاب اغلب در پارک ها و اماکن عمومی به نمایش در می آید

البته استفاده از فضای مجازی و مطالعه در این فضا به نوعی عادت تبدیل شده، همان گونه که نسل های قبل تمایل چندانی به مطالعه از طریق فضای مجازی ندارند. بنابراین علاوه بر تبیین نقش کتاب به نسل جدید، کتاب خواندن نیز باید در بین آنها به عادت تبدیل شود. متاسفانه فضای فرهنگی در شهر کم است در حالی که در سایر کشورها اینگونه نیست و حتی نماد کتاب اغلب در پارک ها و اماکن عمومی به نمایش در می آید حتی در مراکز و مجتمع های تجاری نیز مکانی به این منظور اختصاص داده اند. بنده خود چندین بار به این مجتمع های تجاری مراجعه کرده ام و خواستار دایرکردن کتابفروشی شده ام اما مورد موافقت قرار نگرفته است.

سال ۴۲ انتشارات امیرکبیر ۴۲ نمایندگی فروش در تبریز داشت اما امروز وضعیت به چه شکل است؟ 

شهرداری باید در جهت توسعه فضاهای فرهنگی در سطح شهر حرکت کند بنده به یاد دارم در سال ۴۲ انتشارات امیرکبیر ۴۲ نمایندگی فروش در تبریز داشت اما امروز وضعیت به چه شکل است؟ 

رسانه ها از قدرت نفوذ بسیار بالایی برخوردارند اما متاسفانه نتوانسته اند کاری برای کتابخوانی انجام دهند

پاسبان: متاسفانه ما ایرانیان در ابتدا به هر پدیده جدیدی به چشم تهدید می نگریم، اما فرصت هایی که آن پدیده می تواند ایجاد نماید را نمی بینیم.

رسانه ها از قدرت نفوذ بسیار بالایی برخوردارند اما متاسفانه نتوانسته اند آن طور که باید و شاید از ظرفیت های خود در جهت ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه استفاده کنند. قطعا با ورود رسانه ها به حوزه نشر و کتابخوانی، شاهد تغییرات شگرفی در این حوزه خواهیم بود و دیگر افراد به محتواهای پوچ فضای مجازی کشیده نخواهند شد. متاسفانه رسانه ها دچار روزمره گی شده اند در حالی که می توانند با تکیه به وظایف نظارتی خود موجب تقویت حوزه کتاب شوند. رشد قارچ گونه ناشران به دردنخور، یکی دیگر از معضلات حوزه کتاب است که حتی فلسفه ایجاد آنها نیز مشخص نیست و موجب شده تا ناشران دغدغه مند نتوانند از فرصت های موجود در بازار کتاب بهره مند شوند.

کتاب های الکترونیکی تهدید محسوب نمی شوند

به اعتقاد بنده، کتاب های الکترونیکی تهدید محسوب نمی شوند و با ورود این کتاب ها، در بلند مدت شاهد تحولات بسیار خوبی در حوزه کتاب خواهیم بود، چرا که پیش از ما نیز تمدن های بسیاری وجود داشته است.

نبض جریان کتاب در شهر وجود ندارد

متاسفانه فضای فرهنگی شهر دچار رخوت و سستی شده و نبض جریان کتاب در شهر وجود ندارد و بخشی از آن قابل اعتراض و مطالبه است. نهاد کتابخانه های استان آمارهای صحیح اما گنگ و عجیب ارائه می دهد و با توجه به متفاوت بودن شاخص های سرانه مطالعه، متاسفانه شاخص دقیقی برای ارزیابی سرانه مطالعه وجود ندارد.

نهاد کتابخانه های استان به نهاد بی مصرف و کنکوری تبدیل شده

نهاد کتابخانه های استان به نهاد بی مصرف و کنکوری تبدیل شده و صرفا مکانی برای آمادگی در کنکور است. بودجه سالانه ای برای خرید کتاب در اختیار کتابخانه های تحت پوشش، نهاد کتابخانه ها و وبرخی دیگر از نهادها گذاشته شده اما این کتابخانه ها بجای خرید از کتابفروشی های سطح شهر، از کتابفروشی های پایتخت خرید می کنند در حالی که خرید از کتابفروشی های سطح شهر، سبب تشویق کتابفروشی و رونق بازار کتاب و در نهایت افزایش سرانه مطالعه خواهد شد.

اخیرا تصویری از مطالعه در مترو مسکو یا هامبورگ در گروه های تلگرامی دست به دست می شود که شهروندان را ذوق زده کرده، اما چرا ما نمی توانیم چنین حرکاتی را در مترو خود داشته باشیم؟

مسئولان بجای حمایت از فعالان این عرصه، سنگ اندازی می کنند

تبریزبیدار: حمایت مسئولان فرهنگی از ناشران و کتابفروشان را چگونه ارزیابی می کنید؟

زارع: مسئولان بجای حمایت از فعالان این عرصه، سنگ اندازی می کنند و همانطور که در ابتدای سخنانم نیز اشاره کردم، همه امور جامعه علیه کتاب است. عشق و علاقه تنها دلیل گرایش به حرفه کتابفروشی است و فعالان در این حرفه حتی برای تامین معیشت خود با مشکل مواجه هستند و بنده نیز از روی علاقه وارد این عرصه شده ام. با توجه به اینکه فضای بیش از ۹۰ درصدکتابفروشی ها، اجاره ای است، شهرداری می تواند با واگذاری تعدادی از مغازه های پاساژهای جدید الاحداث به کتابفروشان از آنها حمایت کند. مسئولین شهری در کنار ایجاد مجتمع های تجاری لوکس، می توانند با ایجاد پاساژ کتاب سبب توسعه فرهنگی جامعه شوند.

بازدیدهای اخیر استاندار آذربایجان شرقی و نماینده ولی فقیه در استان از تعدادی از کتابفروشی های سطح شهر تبریز، نتایج مثبتی داشته و امیدواریم این بازدیدها استمرار داشته باشد.

ناشر دولتی مخل بخش خصوصی است چرا که افزایش قیمت کاغذ تاثیری بر فعالیت ناشران دولتی ندارد

پاسبان: متاسفانه تاکنون حمایت چندانی از فعالان عرصه نشر و کتاب صورت نگرفته و دولت با واگذاری انتشاراتی ها و موسسات دولتی به بخش خصوصی، از فعالان این عرصه حمایت کند. ناشر دولتی مخل بخش خصوصی است چرا که افزایش قیمت کاغذ تاثیری بر فعالیت ناشران دولتی ندارد و آنها با بودجه آنچنانی که می گیرند در بهترین مناطق پایتخت، فروشگاه دارند و تبعات گرانی کاغذ تنها متوجه ناشران بخش خصوصی است.

ما مشتاق اعمال تخفیف نیستیم چرا که به نفع ناشران شهرستانی نیست

تبریزبیدار: نظر شما درباره  اینکه استان ما از بین ۳۱ استان مشارکت کننده در طرح پائیزه کتاب رتبه هشتم را به لحاظ تعداد کتابفروشی ها از آن خود کرده است، چیست؟

زارع: بحثی که مطرح کردید، بحثی کاملا تخصصی است و نیازمند بررسی است. اما کمبود فضاهای فرهنگی در سطح شهر تبریز می تواند یکی از علل کسب این رتبه عنوان کرد.

پاسبان: آمارهای ارائه شده آمارهای غیرمنطقی هستند، این موضوع همانند آمارهای ارائه شده در مورد سرانه مطالعه است و اینکه علی رغم اقداماتی که در این حوزه صورت گرفته، همواره مسئولین از پایین بودن سرانه مطالعه گلایه می کنند. این آمارها جای بحث دارد و آمارهای قابل استنادی نیستند و نیازمند بررسی است. به اعتقاد بنده بخشی از این خطاها به ثبت کنندگان آمارها یعنی همکاران بر می گردد.

زارع: متاسفانه تعداد علاقه‌مندان به کتاب در شهر تبریز کم است. علی رغم همزمانی نخستین روز آغاز طرح "پاییزه کتاب" با روز کتابگردی و برخورداری از تخفیف ۳۰ درصدی خرید کتاب، شهروندان تبریزی استقبال چندانی از این طرح نکردند، در حالی که مردم مشهد استقبال بی سابقه ای از طرح "پائیزه کتاب" داشتند و حتی برای خرید کتاب جلوی پردیس به صف ایستاده بودند.

پاسبان: اعمال تخفیف در خرید کتاب آفتی برای کتابفروشان است و ما مشتاق اعمال تخفیف نیستیم چرا که به نفع ناشران شهرستانی نیست، در اعمال این تخفیف ها، وضعیت کتابفروشی های پایتخت در نظر گرفته می شود بنابراین اعمال این تخفیف ها به نفع کتابفروشی های پایتخت است که خواب سرمایه و انبار کتاب ندارند. بنابراین درصدهای تخفیف برای کتابفروشان شهرستانی حیاتی است. مطمئنا اگر کتابفروشی قادر به تامین هزینه های خود شود، وارد این طرح ها و تخفیف ها نخواهد شد. کاش مسئولین بجای اجرای این طرح های مقطعی، اقداماتی انجام دهند که دیگر نیازی به اعمال تخفیف نباشد.

زارع: طرح های خانه کتاب سوددهی ندارد. علی رغم سرمایه هنگفتی که کرده ام در دو سال اخیر، هیچ سودی برداشت نکرده ام. اگر از ۱۰ جلد کتاب خریداری شده، تنها یک جلد را نفروشیم و روی دستمان بماند، سود نکرده ایم. پیش بینی می کنم تا سال ۱۴۰۰ هیچ کتابفروشی در شهر تبریز فعالیت نکند.

ذهنیت نادرستی را در بین مردم ایجاد کرده که فکر می کنند ما کتابها را با ۷۰ درصد می خریم!!

تبریزبیدار:  آیا ناشران و کتابفروشان اتحادیه ای دارند تا به مسائل و مشکلات فعالان در این عرصه رسیدگی کند؟ آیا مافیایی برای نابودی و تعطیلی کتابفروشی ها وجود دارد؟

زارع:  مافیایی وجود ندارد و دلیل تعطیلی برخی از کتابفروشی ها نبود بازار فروش کتاب است. لوازم التحریر فروشان و کتابفروشان تبریز اتحادیه مشترک دارند اما بنا به روحیات خاصی که دارم، در انتخابات اتحادیه کاندید نمی شوم، اما چون سایر همکاران کتابفروش نیز کاندید نمی شوند، همه پنج عضو هیئت مدیره اتحادیه از همکاران لوازم التحریر فروش هستند و بنابراین حامی یا نماینده ای از صنف خود نداریم که مشکلات و مطالبات ما را پیگیری کند.

متاسفانه تخفیف های نمایشگاه کتاب یا طرح های خانه کتاب ذهنیت نادرستی را در بین مردم ایجاد کرده که فکر می کنند ما کتابها را با ۷۰ درصد می خریم و با تخفیف به آنها ارائه می دهیم. انتخاب و فعالیت در این حرفه ریسک بزرگی است.

پیمانکاران خرید کتاب و فروش غرفه کتاب  برای ادارات و سازمان ها وجود دارد!

پاسبان: هیچ مافیایی در این حوزه در تبریز وجود ندارد اما در تهران این امکان وجود دارد. در مورد اتحادیه نیز زمزمه هایی مبنی بر جدایی اتحادیه لوازم التحریر فروشان و کتابفروشان به گوش میرسد اما امیدوار نیستم.

بنده اعتقادی به مافیا ندارم اما به نظر می رسد برخی از نهادها و افراد وجود دارند که پیمانکار این شغل هستند و از فرصت های موجود در این عرصه استفاده می کنند بعنوان نمونه انواع خریدهای سازمانی خود را به پیمانکارانی می سپارند. بخشی از نمایشگاه های استانی کتاب زیر نظر موسسه نمایشگاه های فرهنگی کشور برگزار می شوند و بخشی از نمایشگاه نیز زیر نظر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، امسال علی رغم اینکه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان می توانست با واگذاری غرفه از ما حمایت کند، غرفه ها را برخی از موسسات و نهادها فروخت، مافیا در تبریز وجود ندارد ولی برخی از مسائل را پیمانکاری می کنند.

تاکنون به جز امام جمعه و استاندار هیچ کدام از مسئولان استان از کتابفروشی های بازدید نکرده اند، در حالی که این نوع حرکات را باید از سوی همه مسئولان شاهد باشیم.  در  تبریز ۲۰۱۸ هستیم و اعتبارات میلیاردی برای آن در نظر گرفته شده اما کتابفروشان هیچ سهمی از آن ندارند و حتی برنامه ای برای کتابفروشان ندارند.

انتهای پیام/ 

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #