فرهنگ عشایر ایل سنگسری؛

• سه‌شنبه ۲۶ دی ۱۳۹۶ ۱۱:۴۲
• کد خبر : 1280858

• اخبار
• سایر رسانه ها

براساس یک سنت دیرینه دامداری، عشایری که دوره قشلاقی را در مناطق کویری جنوب استان سمنان می گذرانند، از اواخر پاییز تا اواخر زمستان دام ها را «هِنار» می کنند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از خبرنگار نیزوا، از اقدامات سنتی که عشایر سنگسری دارند،«هِنار» دام می باشد که علیرضا شاه حسینی در کتاب ایل سنگسری به توضیح این روش سنتی عشایر می پردازد.

براساس یک سنت دیرینه دامداری، عشایری که دوره قشلاقی را در مناطق کویری جنوب استان سمنان می گذرانند، از اواخر پاییز تا اواخر زمستان دام ها را «هِنار» می کنند، به این معنی که دام ها را یک روز درمیان آب می دهند. روزی که دام ها را آب نمی دهند و تشنه نگه می دارند را «هِناری» و روزی که به دام ها آب می دهند را «وُگودار» می گویند.

هنار روشی برای مقابله با کم آبی و بد آبی، سازگاری دام با طبیعت سخت کویر، بهره برداری بهینه از تمامی سطح مرتع، رعایت بهداشت آغل و ... است.

زمان هنار در مناطق مختلف قشلاقی متفاوت است و بسته به شرایط جغرافیایی، طول زمان هنار بین 60 تا 100 روز در نوسان می باشد. در مناطق جنوب روستاهای نور و تجور، در حاشیه شمالی دشت کویر به خاطر گرمای زودرس، هنار به ماه های دی و بهمن محدود می شود.

علل پیدایش و شکل گیری هنار

مهمترین عامل شکل گیری هنار، استفاده بهینه از تمامی سطح مرتع است. در سامان های عرفی مراتع قشلاقی، چاه آب معمولا یا در وسط مرتع قرار دارد و آغل دام در فاصله کمی از آن قرار گرفته است و یا در مرز بین دو مرتع واقع می باشد.

در حالت اول، در طول یک روز تنها از یک سمت از مرتع امکان بهره برداری وجود دارد. در روز آبی، بخشی از مراتع که به چاه آب محدود می شود، مورد چرای دام قرار می گیرد و در روز هناری از بخش دیگر مرتع بهره برداری می شود.

در حالت دوم، یک چاه آب مشترک در حریم بین دو مرتع قرار دارد. در این مراتع، آغل در مرکز مرتع قرار دارد. هر یک از دامداران که به طور اشتراکی از چاه آب بهرهبرداری می کنند، با توافق همدیگر روزهای هناری و آبی را تنظیم می کنند. بدین صورت که در روز اول یکی از گله ها آبی و گله دیگر هناری می باشند و در روز دوم عکس این حالت اتفاق می افتد.

هنار دام ها در دوره استقرار قشلاقی اثرات مثبت زیر را به دنبال دارد:

پوشش گیاهی مراتع قشلاقی شامل گیاهان شور از قبیل تاغ، اسکنبیل، خارشتر، گز، شور،مَرغ و انواع علف شور است در نتیجه میل دام به شرب آب با تعلیف گیاهان یاد شده افزایش یافته و آب بیشتری مصرف می کنند از طرف دیگر آب اغلب چاه ها نیز از کیفیت مناسبی برخوردار نبوده و شور و یا لب شور است که معمولا شوری آن بر اثر وجود کلر سدیم، سولفات سدیم و منیزیم است.

با توجه به این امر اگر به طور ناگهانی یا مستمر آب شور به گوسفند داده شود، موجب کاهش وزن دام خواهد شد، زیرا دام نمی تواند بلافاصله طبع خود را به شوری عادت دهد و شرب زیاد آب شور توسط دام باعث ادرار بیشتر و مرطوب شدن کف آغل می شود و جایگاه مرطوب دام نیز موجب شیوع بیماری هایی نظیر کپلک و آگالاکسی خواهد شد. بنابراین هنار کردن دام ها موجب کاهش شرب آب توسط دام گردیده و از کاهش وزن دام و بیماری های دامی می کاهد.

همچنین با توجه به اینکه استحصال آب از چاه های مالداری با دُل انجام می گیرد، برای استحصال هر روزه آب، نیاز به نیروی انسانی بیشتری است. این کار یکی از وظایف اصلی چوپان منزلبان یا کمک چوپان است. شاید صرفه جویی در نیروی انسانی یکی دیگر از عوامل ایجاد هنار باشد.

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #