به مناسبت زادروز فردوسی؛

• یک‌شنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۶ ۱۵:۴۳
• کد خبر : 1284293

• اخبار
• سایر رسانه ها

حکیم ابوالقاسم فردوسی سخن‌سرای نامی ایران و بزرگ‌ترین سرایندهٔ پارسی‌گوی ایران است که به طُرق گوناگون از جمله بهره گیری از هنر پویانمایی می‌توان اشعار و حماسه‌های آن را به جامعه عرضه کرد.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از  صبح توس؛ حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی سخن‌سرای نامی ایران، بزرگ‌ترین سرایندهٔ پارسی‌گوی ایران و سرایندهٔ شاهنامه حماسهٔ ملی ایران است.

نام و آوازه فردوسی در همه جای جهان شناخته و ستوده شده و شاهنامهٔ فردوسی به بسیاری از زبان‌های زنده جهان برگردانده شده است. در واقع شاهنامه فردوسی، یکی از مشهورترین منظومه‌های حماسی جهان است که شهرت جهانیِ این شاهکار ادب فارسی، مدیون ایران‌شناسان و مترجمانی است که آن را به زبان‌های مختلف برگردانده و در دسترس عموم قرار داده‌اند.

شاید بتوان گفت یکی از دلایلی که خط و زبان فارسی ماندگار ماند و نظام سلطه نتوانست آن را تغییر دهد وجود شاهنامه فردوسی بود و امروز به قولی زاد روز این شاعران بزرگ پارسگوی است. همین موضوع بهانه‌ای شد تا گفتگوی با محمدرضا راشد محصل، عضو هسته قطب علمی فردوسی‌شناسی و عضو هیأت مدیره فرهنگسرای فردوسی داشته باشیم.

صبح توس: اینکه عنوان می شود امروز زاد روز فردوسی است چقدر واقعیت دارد؟

راشد محصل: در رابطه با زاد روز فردوسی دو نظر وجود دارد بعضی ها اعتقاد دارند که فردوسی در سوم دی ماه به دنیا آمده و بعضی دیگر عنوان می کنند که او در اول بهمن ماه متولد شده است؛ هیچ کدام از این دو ماه به صورت قطعی نیست؛ اما آنچه که به طور قطع می توان گفت این است که فردوسی در 329  همان سالی که رودکی در گذشت، متولد شده است، ولی روز تولدش به طور قطع مشخص نیست به طوری که بعضی سوم دی ماه را زاد روز فردوسی می داند و بعضی دیگر اول بهمن ماه را.

صبح توس: فردوسی از چه تاریخی شروع به نوشتن شاهنامه کرده است؟

راشد محصل: فردوسی سالهای 347 تا 50 نوشتن شاهنامه را شروع کرده و در سال 384 اولین نسخه شاهنامه را به پایان رسانده است که نخستین ترجمه‌های شاهنامه از فارسی به عربی از روی این نسخه صورت گرفت و بُنداری اصفهانی در قرن هفتم ترجمهٔ خلاصه‌شده‌ای از شاهنامه به زبان عربی ارائه داد؛ به نظر می رسد بعدها تغییراتی روی شاهنامه داده و داستانهای به آن افزوده شده است.

به هرحال از سال 395 به بعد فردوسی برای اینکه کتابش ماندگار بماند و شاید صِله ای از محمود غزنوی دریافت کند مدحی در وصف او می سراید بعد خودش به غزنه رفته و یا اشعارش را برای محمود غزنوی می فرستد که ابتدا مورد استقبال سطان محمود قرار می گیرد؛ اما بعدها به واسطه درباریانش به فردوسی بی توجهی و از دادن صِله به او خود داری می کند.

صبح توس: چرا محمود از دادن صِله به فردوسی خودداری کرد؟

راشد محصل: به نظر می رسد در سال 400 یا 410 وزیرسلطان محمود، ابوالقاسم احمد بن حسن میمندی به این علت که فردوسی شیعه و رافضی است از دادن صِله به او ممانعت می کند و این یکی از موضوعاتی است باعث افتراق بین شیعه و اهل تسنن است.

صبح توس: به نظر شما جایگاه و نقش فردوسی در زبان و ادبیات فارسی چیست؟

راشد محصل: فردوسی در حماسه ملی شاهنامه فضلیت های انسانی را جلو داده و به نمایش گذشته است و عناوینی همچون آزادی، خرد ورزی، دادگری، راستی و غیره را به کار برده است همه این ها فضلیت انسانی است که فردوسی به بهترین وجهه از آن استفاده کرده است به خصوص در بخش اساطیری شاهنامه این موضوع مورد توجه بوده و تقریبا معیارهای مردانگی در شاهنامه در این دو بخش ستوده شده است.

صبح توس: به نظر شما یکی از ویژگی های شاهنامه چیست؟

راشد محصل: فردوسی در عین امانت داری داستان هایش را می سرود، البته قبل از بیان داستانها آنها را نقد می کرد، بنابراین او یک گزارش گر صرف نبود، بلکه یک منتقد منصف بود. در واقع فردوسی در بیان بعضی از داستانها نگرانی خودش را اعلام  می کند.

فردوسی یک منتقد دقیق است در مقدمه داستانی شاهنامه اول انتقاد می کند بعد به وفادری که به اصل متن که داشت به داستان سرایی می پرداخت.

در مقدمه رستم عنوان می کند:

اگر تندبادی براید ز کنج/ بخاک افگند نارسیده ترنج

ستمکاره خوانیمش ار دادگر/هنرمند دانیمش ار بی‌هنر

اگر مرگ دادست بیداد چیست/ ز داد این همه بانگ و فریاد چیست

ازین راز، جان تو آگاه نیست/ بدین پرده اندر ترا راه نیست

همه تا در آز رفته فراز/ به کس بر نشد این در راز باز

در این مقدمه توس را دشمن کیخسرو معرفی می کند و کارهای توس را زشت و بی جهت عنوان می داند.

صبح توس: به نظر شما چرا شاهنامه فردوسی مثل حافظ حداقل بین مشهدی ها مشاهده نمی شود؟

راشد محصل: شعرهای حافظ، شعرهای عرفانی است و عرفان هم شکل علمی خودش در میان فرهیختگان هست و هم در شکل ساده خودش درمیان کل مردم است. گرایش به عرفان گرایشی است که اغلب مردم دارند به علاوه کار حافظ چند پهلو است یعنی هرکسی می تواند یک برداشتی به نفع خودش از اشعار حافظ داشته باشد کما اینکه شما می بینید ازاشعار حافظ فال گرفتن بسیار رایج است؛ اما اشعار فردوسی کمترچند پهلویی دارد و نمی توان از آن به نفع خود برداشت کرد.

و نکته بعد اینکه شاهنامه، کتاب آموزشی است و کمتر کسی گرایش به آموزش دارد. مقایسه کردن این دو کتاب باهم کار نادرستی است. اغلب مردم به عرفان گرایش دارند؛ اما عده کمتری به موضوعات حماسی علاقه دارند.

هر چند در چند سال اخیر توجه زیادی به شاهنامه شده است به طوری که جلسات شاهنامه خوانی رو به افزایش است شاید شاهنامه تا اندازه حافظ در خانه ها و خلوت گاه های انسان امروز وجود نداشته باشد؛ اما گرایش به شاهنامه خوانی در جامعه امروز ما کم نیست، البته تا زمانی که شاهنامه تفسیر نشود کمتر مورد اقبال مردم قرار می گیرد.

صبح توس: به نظر شما فردوسی چه سهمی می تواند در جامعه امروز داشته باشد؟

راشد محصل: شاهنامه یک راه درمان نشان میدهد درحالی که مابقی آثار اینگونه نیستند؛ به علاوه یک جامعه آرمانی در شاهنامه ترسیم شده است؛ جامعه ای که خرد ورزی، راستی، آزادگی و غیره در آن وجود دارد و تا زمانی که این خصلتها در یک جامعه رشد نکرده باشد شاهنامه کاربرد دارد.

صبح توس: به نظر شما برگردان اشعار فردوسی به زبان حال و استفاده از داستانهای آن می تواند کمک برای آشنایی جامعه امروز با فردوسی باشد؟

راشد محصل: اگر داستانهای جذابیت داشته باشند و بتواند مخاطب را جذب کند بسیار خوب است به خصوص که امروز با روش های دیگر مثل نمایش و انیمیشن شاهنامه را به زبان امروزی برای کودکان بیان می کنند که این روش ها بسیار می تواند در ترویج داستانها و تفکر فردوسی در جامعه موثر باشد.

گفت‌وگو از نفیسه سلیمانیان

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #