این‌که یک شهروند قوانین زندگی شهر و وظایف متقابل مدیریت محلی و شهروندان را می‌داند و می‌پذیرد و خود را ملزم به رعایت آن‌ها می‌داند، درحالی‌که شهرنشین‌ها صرفاً در یک شهر زندگی می‌کنند بدون آنکه به قوانین و الزامات زندگی شهری احترام بگذارند و خود را متعهد، معتقد و مقید به رعایت آن‌ها بدانند هنگامی‌که یک شهرنشین به شهروند تبدیل می‌شود که حس تعلق‌خاطر در او زنده باشد.

اما نباید از این موضوع به‌سادگی گذشت که مدیران مدیریت شهری هم در قبال شهروندان تعهدات و وظایفی دارند وقتی یک فرد سی سال در ساختار شهرداری و سازمان‌های تابعه کار می‌کند و حقوق می‌گیرد و هنگامی‌که بازنشسته می‌شود یک حق‌وحقوق و مطالبات تعریف‌شده و قانونی دارد که مدیران مدیریت شهری ملزم به انجام این تعهدات هستند و در قرآن آمده است که رعایت حق مردم یا همان حق‌الناس همانند حق خداوند واجب‌ است و خداوند در روز قیامت اگر از هر چیزی بگذرد، از حق مردم یا همان حق‌الناس نمی‌گذرد؛ لذا اگر به سوره نسا آیِه 29 مراجعه شود کاملاً ذکرشده است که: یا ایها الذین آمنوا لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل. ای کسانی که ایمان آورده‌اید اموال یکدیگر را از طریق نامشروع باطل نخورید، هرگونه تصرف در مال دیگری که بدون حق و بدون مجوز منطقی و عقلانی بوده باشد ممنوع شناخته‌شده است.

و لذا با مشخص شدن مفاهیم شهرنشینی و شهروندی به‌جرأت می‌توان گفت حقوق شهروندی چیزی نیست جز احترام به ارزش و کرامت والا انسانی حقوق یک شهروند بر پایه و اساس همین اصل موردتوجه قرار می‌گیرد. از دید شهری موضوع حقوق شهروندی روابط مردم شهر حقوق و تکالیف آنان در برابر یکدیگر و اصول و هدف‌ها و وظایف و روش انجام آن است. درواقع حقوق شهروندی آمیخته است از وظایف و مسئولیت‌های شهروندان در قبال یکدیگر به عبارتی حقوق شهروندی مجموعه حقوقی است که اجتماع بر هر شهروند نسبت به شهروند دیگر بر عهده دارد.

چنانچه نظام مدیریت شهری را شامل فرایندهای سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، هماهنگی، سازمان‌دهی و نظارت بر اداره‌ی امور شهری و شهرداری بدانیم و نظام حقوق شهروندی را به‌مثابه روند قانونمند کردن فرایندهای چندگانه نظام مدیریت شهری و نیز قانون‌مدار نمودن وظایف تکالیف متقابل و دوسویه شهرداری به شهروند محسوب کنیم، که هدف آن به سامان کردن زندگی شهری و فعالیت‌های شهرداری و شهروندان است.

به‌خوبی اهمیت نقش و جایگاه نظام حقوق شهری در مدیریت شهری و نیز رابطه و نسبت مدیریت شهری و حقوق شهروندی مشخص می‌شود در این میان سهم و نقش شهرداری که حلقه اتصال پیوند و اتصال نظام مدیریت شهری و نظام حقوق شهروندی است اهمیت خاص دارد با تمام این تفاسیر چند تن از اهداف مهم حقوق شهروندی را به شرح ذیل ارائه می‌نمایم.

– بسط و گسترش توانایی‌های شهروندان

– تقویت حس تعلق اجتماعی

– تقویت حس اعتماد به‌نظام مدیریت شهری

– ایجاد عدالت در برخورداری از فرصت‌ها و امکانات

-ساماندهی و یکپارچه‌سازی امور شهروندان

-بهبود و ارتقای شاخص‌های مثبت شهروندی

-مشارکت‌جویی و افزایش میزان اثرگذاری شهروندان در بهبود امور شهری

شهروندی ازجمله مفاهیم نوپدیدی است که به‌طور ویژه‌ای به برابری و عدالت توجه دارد و در نظریات اجتماعی، سیاسی و حقوقی جایگاه ویژه‌ای پیداکرده است. مقوله «شهروندی» وقتی تحقق می‌یابد که همه افراد یک جامعه از کلیه حقوق مدنی و سیاسی برخوردار باشند و همچنین به فرصت‌های موردنظر زندگی از حیث اقتصادی و اجتماعی دسترسی آسان داشته باشند. ضمن اینکه شهروندان به‌عنوان اعضای یک جامعه در حوزه‌های مختلف مشارکت دارند و در برابر حقوقی که دارند، مسئولیت‌هایی را نیز در راستای اداره بهتر جامعه و ایجاد نظم بر عهده می‌گیرند و شناخت این حقوق و تکالیف نقش مؤثری در ارتقاء شهروندی و ایجاد جامعه‌ای بر اساس نظم و عدالت دارد. اسلام به‌عنوان یک دین فراگیر که به همه ابعاد زندگی بشر توجه نموده است، دستورات صریح و شفافی برای روابط اجتماعی انسان‌ها دارد و نه‌تنها به کمال معنوی انسان‌ها توجه نموده است بلکه به چگونگی ساختن جامعه‌ای نمونه نیز توجه دارد. ازجمله مسائل مهم حقوق شهروندی در اسلام توجه به کرامت انسان‌ها به‌عنوان اشرف مخلوقات، ارزش حیات و زندگی افراد، برابری بدون توجه به نژاد، رنگ، پوست و …، هدفمند نمودن خلفت انسان‌ها و بیهوده نبودن زندگی انسان است.

در عصر حاضر شهرنشینی به‌عنوان یک پدیده اجتماعی یکی از ضروریات زندگی محسوب می‌شود. شهروندان عموماً با سلایق و انگیزه‌های مختلف در جامعه شهری به فعالیت می‌پردازند از این‌رو زندگی اجتماعی مستلزم وجود روابط حقوقی بین افراد و گروه‌های مختلف جامع است این‌رو اجتماعی می‌بایست تحت نظم و قاعده‌ای درآید چون در غیر این صورت زور تزویر اجحاف بر روابط بین افراد حاکم شده و این موضوع موجب ایجاد هرج‌ومرج نابسامانی خواهد شد.

 

 

انتهای پیام/