بخش اول گفتگو با مدیرکل هواشناسی استان سمنان؛
تداوم «رکورد شکنی گرما» در سال های اخیر/ الگوهای معماری و شهرسازی باید با شرایط جدید اقلیمی سازگار شوند
مدیرکل هواشناسی استان سمنان گفت: در سه چهار سال اخیر، تابستان‌های استان ما به ترتیب رکورد تابستان پیش از خود را در شدت گرما شکسته‌اند
پِرت آب 30 درصدی در کانال های سنتی انتقال آب به مزارع
مرآت- شما به عنوان مدیرکل هواشناسی استان چه پیشنهاداتی برای صرفه جویی در آب موجود دارید؟
در استان سمنان قریب به 60 درصد از کانال‌های آب بین مزارع، سنتی است. سرعت حرکت آب در کانال‌های سنتی کم است و با توجه به روند افزایش دما، میزان تبخیر آب در این کانال‌ها بالاست. افزون بر این، نفوذ ناخواسته و رویش علف‌های هرز در پیرامون این کانال‌ها که آب را به خود جذب می‌کنند، سبب می‌شود که کانال‌های سنتی در مجموع 30 درصد پرت آب داشته باشند.
به دیگر سخن اگر به طور مثال بخواهید 100 لیتر آب را از منبع A از طریق کانال‌های سنتی به جامعه هدف خود در مزرعه B انتقال دهید، تنها 70 لیتر آب به مزرعه موردنظر می‌رسد. اگر این میزان پرت آب را در مجموع آب مصرفی در حوزه کشاورزی محاسبه کنیم، به رقم بزرگی می‌رسیم؛ بنابراین لازم است کانال‌های انتقال آب سنتی به کانال‌های مدرن تبدیل شوند.
فرایند انتقال زیرسطحی آب را آغاز کنیم
راهکار دوم برای صرفه‌جویی، انتقال آب به مزارع به صورت زیرسطحی است. ما در اداره‌کل هواشناسی آب را به صورت زیرسطحی به نهال‌های زیتون می‌رسانیم. این اقدام در کاهش تبخیر آب سهم بسزایی دارد. افزایش دمای هوا و به تبع آن افزایش تبخیر آب یک عامل نگران‌کننده محسوب می‌شود بنابراین هرچند پروسه انتقال زیرسطحی آب طولانی است اما این روند باید از جایی آغاز شود؛ کما این که اکنون در یزد به صورت محدود از آبیاری کوزه‌ای استفاده می‌شود. در گذشته آب را در سرداب‌ها و در زیر زمین نگه‌می‌داشتند و این روش صحیح باید بار دیگر به شیوه‌های نوین احیاء شود.
کشت محصولاتِ دارای بهره اقتصادی بالا در اولویت قرار بگیرد
اصلاح الگوی کشت اقدام دیگری است که باید در دستور کار قرار بگیرد. اکنون دیگر کشت‌های آب‌بر با صرفه اقتصادی نه چندان بالا به مصلحت نیست. به طور مثال باید به سمت گسترش کشت محصولاتی نظیر زعفران که دارای بهره اقتصادی بالایی هستند حرکت کرد.
سالانه 3 هزار و 200 ساعت آفتاب در استان سمنان می تابد!
البته همه‌چیزِ تغییر اقلیم بد نیست. در جریان تغییر اقلیم، ساعات ابرناکی در استان و کشور ما کاهش و شفافیت اتمسفر به تدریج افزایش پیدا می‌کند. به واسطه این تغییرات است که امکان استفاده از انرژی خورشیدی برای ما افزایش پیدا می‌کند. استان سمنان سالانه از تابش آفتاب به مدت بیش از 3 هزار و 200 ساعت بهره‌مند است. کشور آلمان که یک‌‌پنجم این میزان تابش آفتاب را هم وجود ندارد، 20 درصد انرژی موردنیاز خود را از خورشید تأمین می‌کند.
ضرورت گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی
نیروگاه‌هایی که با سوخت فسیلی کار می‌کنند از تولیدکنندگان اصلی گاز دی‌اکسید کربن در جهان هستند بنابراین بدیهی است که گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند. این، از فرصت‌های تغییر اقلیم است. البته مراکز تحقیقاتی باید به سرعت بررسی اثرات گرمایش جهانی و تغییر اقلیم را در تمامی حوزه‌ها در دستور کار قرار دهند.
تأثیر گرمایش جهانی بر آفات و بیماری ها
مرآت- آیا بشر همه تبعات و پیامدهای گرمایش جهانی را می شناسد؟ به دیگر سخن، ممکن است در آینده با مسائلی مواجه شدیم که برای ما غیرقابل پیش بینی بوده است؟
هنوز بسیاری از پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما ناشناخته است کما این که نمی‌دانیم با افزایش دما، آفات و بیماری‌ها چه وضعیتی پیدا خواهند کرد. ممکن است با گرمایش جهانی، واریته یا تنوع آفات تغییر کند. آفات اصطلاحا به شدت موذی هستند و به سرعت خود را بر حسب شرایط جدید تغییر می‌دهند کما این که در گذشته گلودرد ما با دو سه کپسول خشک‌کن رفع می‌شد اما اکنون ویروس‌ها بر حسب شرایط مقاوم‌تر شده‌اند.
الگوهای معماری و شهرسازی باید با شرایط جدید اقلیمی سازگار شوند
بنابراین باز هم تکرار می‌کنم که پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما بسیار ناشناخته است. از جمله مسائلی که در حوزه انرژی بسیار اهمیت دارد، مدل شهرسازی و معماری ماست. ما پیشتر بر اساس ویژگی‌های یک اقلیم خشک و نیمه‌خشک با متوسط بارش 250 میلی‌متر در سال ساختمان‌سازی می‌کردیم اما اکنون و بر اساس افزایش دما و تغییر اقلیم باید نگاه جدیدی بر حوزه شهرسازی حاکم شود. باید درنظر داشت که بر اثر تغییر اقلیم ما در فصول سال و به ویژه تابستان انرژی بیش‌تری نسبت به گذشته مصرف خواهیم کرد.
«مدیریت خطر» را جدی بگیریم
مسأله دیگری که در کشور ما هنوز اقدام درخوری در ارتباط با آن صورت نگرفته است، مدیریت ریسک یا خطر است. در آمریکا سازمانی به نام سازمان خطر وجود دارد. در ایران البته سازمانی به نام مدیریت بحران وجود دارد اما تفاوت‌های بسیاری میان بحران و خطر وجود دارد. مدیریت بحران به پس از وقوع حوادث بزرگ مربوط می‌شود اما اکنون در دنیا بر خطر یا ریسک تمرکز می‌کنند.
پایش، پیش آگاهی و پیش بینی
به طور مثال اگر جمعی از کارشناسان در بررسی‌هایشان به این نتیجه برسند که در کیلومتر n جاده سمنان-شاهرود پیچ خطرناکی وجود دارد که سالانه 6 تا 8 نفر در آن محل کشته می‌شوند و برای اصلاح آن بخش از جاده تلاش کنند، در واقع مدیریت خطر اتفاق افتاده است. درباره سیل، طوفان و گرمای شدید هم می‌توان مثال‌های مشابهی زد. ما باید به سمت مدیریت ریسک و شناسایی خطرها حرکت کنیم. ما برای مدیریت خطر به پایش، پیش‌آگاهی و پیش‌بینی نیازمندیم؛ اقداماتی که البته زمان‌بر هستند. یکی از پیش‌نیازهای مدیریت خطر این است که دیتابیس‌های ما تقویت شوند.
باغداری که باعث اجرای طرح تهک در استان شد
مرآت- شما پیشتر طرحی را با عنوان تهک آغاز کردید. این طرح چگونه آغاز شد؟
ما در استان سمنان طرحی را با عنوان «تهک» یا توسعه هواشناسی کاربردی آغاز کردیم. این طرح به این نحو آغاز شد که روزی باغداری به دفتر من آمد. او معمولا محصولات خود را برای خشک کردن طبیعی در مقابل آفتاب قرار می‌داد. آن باغدار از من خواست که او را از وضعیت آب و هوای چند روز بعد آگاه کنم تا برای خشک کردن محصولاتش با مشکل مواجه نشود. آن باغدار در یکی از سال‌ها به این سبب که از وضعیت آب و هوا اطلاع نداشته، همه محصولاتش خاک‌آلود شده بود؛ بنابراین از صادرات آن‌ها بازمانده بود و ضرر قابل توجهی متوجه کسب و کارش شده بود.
35 هزار فعال بخش کشاورزی استان تحت پوشش طرح تهک
بر این اساس ما تصمیم گرفتیم که اطلاعات هواشناسی موردنیاز برخی جوامع هدف را به تلفن‌های همراه آن‌ها ارسال کنیم تا افراد از مراجعه به سازمان هواشناسی و تماس با این سازمان بی‌نیاز شوند. ما فهرستی 35 هزار نفری از کشاورزان و باغداران را از طریق جهاد کشاورزی تهیه کردیم و اکنون دو سال است که اطلاعات هواشناسی در اختیار این افراد قرار می‌گیرد.
سرمای امسال آسیب چندانی به محصولات کشاورزی وارد نکرد
البته تکرار می کنم که ما برای «پایش» نیازمند داده‌های زمینی و برگرفته از GIS هستیم چراکه برای درمان، ابتدا باید درد را بشناسیم. در این صورت است که می توانیم به کشاورزان خود هشدار بدهیم که به طور مثال سرمازدگی در راه است تا تمهیدات لازم را بیاندیشند. ما امسال در دو نوبت شاهد سرمای شدید بودیم اما خسارات چندانی به اموال مردم وارد نشد چراکه مرغداران و کشاورزان و باغداران فعالیت های خود را بر اساس اطلاعاتی که ما در اختیار آن ها قرار دادیم تنظیم کردند.
انتهای پیام/
مرآت- بر اساس داده های جهانی، روند گرمایش زمین تا سال 2050 ادامه خواهد داشت. نیویورک تایمز حدود یک ماه قبل در مقاله ای تأکید کرد که تا سال 2040، بیش از 33 کشور جهان به طور جدی درگیر بحران آب و بلکه جنگ بر سر آب خواهند بود. ارزیابی شما از اثرات گرمایش جهانی بر کشورمان ایران چیست؟
در جهان مرکزی به نام IPCC یا هیأت بین‌الدولی تغییر اقلیم وجود دارد که زیرمجموعه سازمان هواشناسی جهانی است و سازمان هواشناسی جهانی معتبرترین مرجع ارائه اطلاعات هواشناسی در دنیاست. نکته مهم آن است که روند افزایش دمای جهان از اوایل قرن بیستم(حدود سال 1910) آغاز شده بود و بر اساس گزارشات IPCC حتی در خوشبینانه‌ترین حالت، تا سال 2050 با افزایش دمای جهانی یا گرمایش جهانی مواجه خواهیم بود.
گرمایش جهانی سبب تداوم خشکسالی ها در ایران می شود
IPCC در حال پژوهش درباره وضعیت گرمایش در زمین پس از سال 2050 است اما بی‌تردید اگر ما نتوانیم انتشار گازهای گلخانه‌ای را کنترل کنیم، روند گرمایش زمین ادامه خواهد داشت. هوا مرز نمی‌شناسد و اگر کشوری در کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کوتاهی کند، تبعات آن در سراسر دنیا نمود پیدا می‌کند. گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در خاورمیانه، شمال آفریقا، بخش‌هایی از قاره آمریکا و به طور خاص کشور ما که اغلب بخش‌های آن در زمره مناطق خشک و نیمه‌خشک تعریف می‌شود، سبب تداوم و تواتر خشکسالی‌ها، تغییر رژیم بارش‌ها، کاهش بارش‌های مایع و جامد، افزایش پدیدههای حدی، بارش‌های غیرمنتظره و افزایش بارش‌های رگباری خواهد شد.
وقتی سیل و خشکسالی در یک اقلیم می گنجند!
در گذشته 40 درصد از بارش‌های استان، رگباری و 60 درصد مداوم و ملایم بود اما در حال حاضر این نسبت دقیقا معکوس شده است. بارش‌های مداوم و ملایم آسیب‌زا نیستند اما بارش‌های رگباری به جاری شدن سیل منجر می‌شوند؛ یعنی در عین وجود خشکسالی، شاهد وقوع سیل هم هستیم، چنان‌که در سال‌های اخیر این اتفاق به کرات رخ داده است.
افزایش پدیده های حدی در پی کاهش رطوبت هوا
در سه چهار سال اخیر، تابستان‌های استان ما به ترتیب رکورد تابستان پیش از خود را در شدت گرما شکسته‌اند! در کنار این گرما، شاهد دوره‌های کوتاه سرمای شدید نیز بوده‌ایم؛ مثل سرمای دی‌ماه 86 یا آبان‌ماه سال گذشته. به دلیل این که در جریان تغییر اقلیم، رطوبت هوا کاهش می‌کند، این دست پدیدههای حدی افزایش پیدا می‌کنند. این اثرات در کشور ما مشاهده می‌شود اما به طور مثال در آمریکا تعدد طوفان‌های کشنده و در حوزه آسیای جنوب شرقی و شمال مرکز اروپا، بارش‌های به شدت سیل‌آسا از پیامدهای تغییر اقلیم است.
پیامدهای گرمایش جهانی دامان همه کشورها را خواهد گرفت
طی چند روز گذشته بر اثر بارش برف و باران شدید 60 نفر در انگلستان کشته شده‌اند؛ حال آن‌که انگلستان کشوری بود با بارش‌های ملایم اما اکنون دستخوش تغییرات اقلیمی شده است. بنابراین پیامدهای گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، دامان همه کشورهای جهان را می‌گیرند؛ هرچند که نوع این پیامدها در کشورهای مختلف، متفاوت است. بشر به هیچ‌وجه حتی در مقیاس‌های کوچک توان مقابله با تغییر اقلیم و پدیدههای جوی را ندارد.
80 درصد آب موجود در کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود
ما در مقابل عظمت این دستگاه الهی هیچ نیستیم! و تنها می‌توانیم خود را با این تغییرات سازگار کنیم و تطبیق دهیم تا بتوانیم اثرات تغییر اقلیم را تعدیل کنیم. ما باید میزان بهره‌وری آب را بسنجیم و ببینیم که در کدام بخش‌ها امکان صرفه‌جویی و ارتقاء بهره‌وری آب وجود دارد. بیش از 80 درصد از آب در کشور ما در بخش کشاورزی مصرف می‌شود بنابراین در نخستین‌گام باید بسنجیم که چگونه می‌توانیم مصرف آب در این بخش را به گونه‌ای تعدیل کنیم که در تولید محصولات خللی وارد نشود.
پِرت آب 30 درصدی در کانال های سنتی انتقال آب به مزارع
مرآت- شما به عنوان مدیرکل هواشناسی استان چه پیشنهاداتی برای صرفه جویی در آب موجود دارید؟
در استان سمنان قریب به 60 درصد از کانال‌های آب بین مزارع، سنتی است. سرعت حرکت آب در کانال‌های سنتی کم است و با توجه به روند افزایش دما، میزان تبخیر آب در این کانال‌ها بالاست. افزون بر این، نفوذ ناخواسته و رویش علف‌های هرز در پیرامون این کانال‌ها که آب را به خود جذب می‌کنند، سبب می‌شود که کانال‌های سنتی در مجموع 30 درصد پرت آب داشته باشند.
به دیگر سخن اگر به طور مثال بخواهید 100 لیتر آب را از منبع A از طریق کانال‌های سنتی به جامعه هدف خود در مزرعه B انتقال دهید، تنها 70 لیتر آب به مزرعه موردنظر می‌رسد. اگر این میزان پرت آب را در مجموع آب مصرفی در حوزه کشاورزی محاسبه کنیم، به رقم بزرگی می‌رسیم؛ بنابراین لازم است کانال‌های انتقال آب سنتی به کانال‌های مدرن تبدیل شوند.
فرایند انتقال زیرسطحی آب را آغاز کنیم
راهکار دوم برای صرفه‌جویی، انتقال آب به مزارع به صورت زیرسطحی است. ما در اداره‌کل هواشناسی آب را به صورت زیرسطحی به نهال‌های زیتون می‌رسانیم. این اقدام در کاهش تبخیر آب سهم بسزایی دارد. افزایش دمای هوا و به تبع آن افزایش تبخیر آب یک عامل نگران‌کننده محسوب می‌شود بنابراین هرچند پروسه انتقال زیرسطحی آب طولانی است اما این روند باید از جایی آغاز شود؛ کما این که اکنون در یزد به صورت محدود از آبیاری کوزه‌ای استفاده می‌شود. در گذشته آب را در سرداب‌ها و در زیر زمین نگه‌می‌داشتند و این روش صحیح باید بار دیگر به شیوه‌های نوین احیاء شود.
کشت محصولاتِ دارای بهره اقتصادی بالا در اولویت قرار بگیرد
اصلاح الگوی کشت اقدام دیگری است که باید در دستور کار قرار بگیرد. اکنون دیگر کشت‌های آب‌بر با صرفه اقتصادی نه چندان بالا به مصلحت نیست. به طور مثال باید به سمت گسترش کشت محصولاتی نظیر زعفران که دارای بهره اقتصادی بالایی هستند حرکت کرد.
سالانه 3 هزار و 200 ساعت آفتاب در استان سمنان می تابد!
البته همه‌چیزِ تغییر اقلیم بد نیست. در جریان تغییر اقلیم، ساعات ابرناکی در استان و کشور ما کاهش و شفافیت اتمسفر به تدریج افزایش پیدا می‌کند. به واسطه این تغییرات است که امکان استفاده از انرژی خورشیدی برای ما افزایش پیدا می‌کند. استان سمنان سالانه از تابش آفتاب به مدت بیش از 3 هزار و 200 ساعت بهره‌مند است. کشور آلمان که یک‌‌پنجم این میزان تابش آفتاب را هم وجود ندارد، 20 درصد انرژی موردنیاز خود را از خورشید تأمین می‌کند.
ضرورت گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی
نیروگاه‌هایی که با سوخت فسیلی کار می‌کنند از تولیدکنندگان اصلی گاز دی‌اکسید کربن در جهان هستند بنابراین بدیهی است که گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند. این، از فرصت‌های تغییر اقلیم است. البته مراکز تحقیقاتی باید به سرعت بررسی اثرات گرمایش جهانی و تغییر اقلیم را در تمامی حوزه‌ها در دستور کار قرار دهند.
تأثیر گرمایش جهانی بر آفات و بیماری ها
مرآت- آیا بشر همه تبعات و پیامدهای گرمایش جهانی را می شناسد؟ به دیگر سخن، ممکن است در آینده با مسائلی مواجه شدیم که برای ما غیرقابل پیش بینی بوده است؟
هنوز بسیاری از پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما ناشناخته است کما این که نمی‌دانیم با افزایش دما، آفات و بیماری‌ها چه وضعیتی پیدا خواهند کرد. ممکن است با گرمایش جهانی، واریته یا تنوع آفات تغییر کند. آفات اصطلاحا به شدت موذی هستند و به سرعت خود را بر حسب شرایط جدید تغییر می‌دهند کما این که در گذشته گلودرد ما با دو سه کپسول خشک‌کن رفع می‌شد اما اکنون ویروس‌ها بر حسب شرایط مقاوم‌تر شده‌اند.
الگوهای معماری و شهرسازی باید با شرایط جدید اقلیمی سازگار شوند
بنابراین باز هم تکرار می‌کنم که پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما بسیار ناشناخته است. از جمله مسائلی که در حوزه انرژی بسیار اهمیت دارد، مدل شهرسازی و معماری ماست. ما پیشتر بر اساس ویژگی‌های یک اقلیم خشک و نیمه‌خشک با متوسط بارش 250 میلی‌متر در سال ساختمان‌سازی می‌کردیم اما اکنون و بر اساس افزایش دما و تغییر اقلیم باید نگاه جدیدی بر حوزه شهرسازی حاکم شود. باید درنظر داشت که بر اثر تغییر اقلیم ما در فصول سال و به ویژه تابستان انرژی بیش‌تری نسبت به گذشته مصرف خواهیم کرد.
«مدیریت خطر» را جدی بگیریم
مسأله دیگری که در کشور ما هنوز اقدام درخوری در ارتباط با آن صورت نگرفته است، مدیریت ریسک یا خطر است. در آمریکا سازمانی به نام سازمان خطر وجود دارد. در ایران البته سازمانی به نام مدیریت بحران وجود دارد اما تفاوت‌های بسیاری میان بحران و خطر وجود دارد. مدیریت بحران به پس از وقوع حوادث بزرگ مربوط می‌شود اما اکنون در دنیا بر خطر یا ریسک تمرکز می‌کنند.
پایش، پیش آگاهی و پیش بینی
به طور مثال اگر جمعی از کارشناسان در بررسی‌هایشان به این نتیجه برسند که در کیلومتر n جاده سمنان-شاهرود پیچ خطرناکی وجود دارد که سالانه 6 تا 8 نفر در آن محل کشته می‌شوند و برای اصلاح آن بخش از جاده تلاش کنند، در واقع مدیریت خطر اتفاق افتاده است. درباره سیل، طوفان و گرمای شدید هم می‌توان مثال‌های مشابهی زد. ما باید به سمت مدیریت ریسک و شناسایی خطرها حرکت کنیم. ما برای مدیریت خطر به پایش، پیش‌آگاهی و پیش‌بینی نیازمندیم؛ اقداماتی که البته زمان‌بر هستند. یکی از پیش‌نیازهای مدیریت خطر این است که دیتابیس‌های ما تقویت شوند.
باغداری که باعث اجرای طرح تهک در استان شد
مرآت- شما پیشتر طرحی را با عنوان تهک آغاز کردید. این طرح چگونه آغاز شد؟
ما در استان سمنان طرحی را با عنوان «تهک» یا توسعه هواشناسی کاربردی آغاز کردیم. این طرح به این نحو آغاز شد که روزی باغداری به دفتر من آمد. او معمولا محصولات خود را برای خشک کردن طبیعی در مقابل آفتاب قرار می‌داد. آن باغدار از من خواست که او را از وضعیت آب و هوای چند روز بعد آگاه کنم تا برای خشک کردن محصولاتش با مشکل مواجه نشود. آن باغدار در یکی از سال‌ها به این سبب که از وضعیت آب و هوا اطلاع نداشته، همه محصولاتش خاک‌آلود شده بود؛ بنابراین از صادرات آن‌ها بازمانده بود و ضرر قابل توجهی متوجه کسب و کارش شده بود.
35 هزار فعال بخش کشاورزی استان تحت پوشش طرح تهک
بر این اساس ما تصمیم گرفتیم که اطلاعات هواشناسی موردنیاز برخی جوامع هدف را به تلفن‌های همراه آن‌ها ارسال کنیم تا افراد از مراجعه به سازمان هواشناسی و تماس با این سازمان بی‌نیاز شوند. ما فهرستی 35 هزار نفری از کشاورزان و باغداران را از طریق جهاد کشاورزی تهیه کردیم و اکنون دو سال است که اطلاعات هواشناسی در اختیار این افراد قرار می‌گیرد.
سرمای امسال آسیب چندانی به محصولات کشاورزی وارد نکرد
البته تکرار می کنم که ما برای «پایش» نیازمند داده‌های زمینی و برگرفته از GIS هستیم چراکه برای درمان، ابتدا باید درد را بشناسیم. در این صورت است که می توانیم به کشاورزان خود هشدار بدهیم که به طور مثال سرمازدگی در راه است تا تمهیدات لازم را بیاندیشند. ما امسال در دو نوبت شاهد سرمای شدید بودیم اما خسارات چندانی به اموال مردم وارد نشد چراکه مرغداران و کشاورزان و باغداران فعالیت های خود را بر اساس اطلاعاتی که ما در اختیار آن ها قرار دادیم تنظیم کردند.
انتهای پیام/
مرآت- بر اساس داده های جهانی، روند گرمایش زمین تا سال 2050 ادامه خواهد داشت. نیویورک تایمز حدود یک ماه قبل در مقاله ای تأکید کرد که تا سال 2040، بیش از 33 کشور جهان به طور جدی درگیر بحران آب و بلکه جنگ بر سر آب خواهند بود. ارزیابی شما از اثرات گرمایش جهانی بر کشورمان ایران چیست؟
در جهان مرکزی به نام IPCC یا هیأت بین‌الدولی تغییر اقلیم وجود دارد که زیرمجموعه سازمان هواشناسی جهانی است و سازمان هواشناسی جهانی معتبرترین مرجع ارائه اطلاعات هواشناسی در دنیاست. نکته مهم آن است که روند افزایش دمای جهان از اوایل قرن بیستم(حدود سال 1910) آغاز شده بود و بر اساس گزارشات IPCC حتی در خوشبینانه‌ترین حالت، تا سال 2050 با افزایش دمای جهانی یا گرمایش جهانی مواجه خواهیم بود.
گرمایش جهانی سبب تداوم خشکسالی ها در ایران می شود
IPCC در حال پژوهش درباره وضعیت گرمایش در زمین پس از سال 2050 است اما بی‌تردید اگر ما نتوانیم انتشار گازهای گلخانه‌ای را کنترل کنیم، روند گرمایش زمین ادامه خواهد داشت. هوا مرز نمی‌شناسد و اگر کشوری در کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کوتاهی کند، تبعات آن در سراسر دنیا نمود پیدا می‌کند. گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در خاورمیانه، شمال آفریقا، بخش‌هایی از قاره آمریکا و به طور خاص کشور ما که اغلب بخش‌های آن در زمره مناطق خشک و نیمه‌خشک تعریف می‌شود، سبب تداوم و تواتر خشکسالی‌ها، تغییر رژیم بارش‌ها، کاهش بارش‌های مایع و جامد، افزایش پدیدههای حدی، بارش‌های غیرمنتظره و افزایش بارش‌های رگباری خواهد شد.
وقتی سیل و خشکسالی در یک اقلیم می گنجند!
در گذشته 40 درصد از بارش‌های استان، رگباری و 60 درصد مداوم و ملایم بود اما در حال حاضر این نسبت دقیقا معکوس شده است. بارش‌های مداوم و ملایم آسیب‌زا نیستند اما بارش‌های رگباری به جاری شدن سیل منجر می‌شوند؛ یعنی در عین وجود خشکسالی، شاهد وقوع سیل هم هستیم، چنان‌که در سال‌های اخیر این اتفاق به کرات رخ داده است.
افزایش پدیده های حدی در پی کاهش رطوبت هوا
در سه چهار سال اخیر، تابستان‌های استان ما به ترتیب رکورد تابستان پیش از خود را در شدت گرما شکسته‌اند! در کنار این گرما، شاهد دوره‌های کوتاه سرمای شدید نیز بوده‌ایم؛ مثل سرمای دی‌ماه 86 یا آبان‌ماه سال گذشته. به دلیل این که در جریان تغییر اقلیم، رطوبت هوا کاهش می‌کند، این دست پدیدههای حدی افزایش پیدا می‌کنند. این اثرات در کشور ما مشاهده می‌شود اما به طور مثال در آمریکا تعدد طوفان‌های کشنده و در حوزه آسیای جنوب شرقی و شمال مرکز اروپا، بارش‌های به شدت سیل‌آسا از پیامدهای تغییر اقلیم است.
پیامدهای گرمایش جهانی دامان همه کشورها را خواهد گرفت
طی چند روز گذشته بر اثر بارش برف و باران شدید 60 نفر در انگلستان کشته شده‌اند؛ حال آن‌که انگلستان کشوری بود با بارش‌های ملایم اما اکنون دستخوش تغییرات اقلیمی شده است. بنابراین پیامدهای گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، دامان همه کشورهای جهان را می‌گیرند؛ هرچند که نوع این پیامدها در کشورهای مختلف، متفاوت است. بشر به هیچ‌وجه حتی در مقیاس‌های کوچک توان مقابله با تغییر اقلیم و پدیدههای جوی را ندارد.
80 درصد آب موجود در کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود
ما در مقابل عظمت این دستگاه الهی هیچ نیستیم! و تنها می‌توانیم خود را با این تغییرات سازگار کنیم و تطبیق دهیم تا بتوانیم اثرات تغییر اقلیم را تعدیل کنیم. ما باید میزان بهره‌وری آب را بسنجیم و ببینیم که در کدام بخش‌ها امکان صرفه‌جویی و ارتقاء بهره‌وری آب وجود دارد. بیش از 80 درصد از آب در کشور ما در بخش کشاورزی مصرف می‌شود بنابراین در نخستین‌گام باید بسنجیم که چگونه می‌توانیم مصرف آب در این بخش را به گونه‌ای تعدیل کنیم که در تولید محصولات خللی وارد نشود.
پِرت آب 30 درصدی در کانال های سنتی انتقال آب به مزارع
مرآت- شما به عنوان مدیرکل هواشناسی استان چه پیشنهاداتی برای صرفه جویی در آب موجود دارید؟
در استان سمنان قریب به 60 درصد از کانال‌های آب بین مزارع، سنتی است. سرعت حرکت آب در کانال‌های سنتی کم است و با توجه به روند افزایش دما، میزان تبخیر آب در این کانال‌ها بالاست. افزون بر این، نفوذ ناخواسته و رویش علف‌های هرز در پیرامون این کانال‌ها که آب را به خود جذب می‌کنند، سبب می‌شود که کانال‌های سنتی در مجموع 30 درصد پرت آب داشته باشند.
به دیگر سخن اگر به طور مثال بخواهید 100 لیتر آب را از منبع A از طریق کانال‌های سنتی به جامعه هدف خود در مزرعه B انتقال دهید، تنها 70 لیتر آب به مزرعه موردنظر می‌رسد. اگر این میزان پرت آب را در مجموع آب مصرفی در حوزه کشاورزی محاسبه کنیم، به رقم بزرگی می‌رسیم؛ بنابراین لازم است کانال‌های انتقال آب سنتی به کانال‌های مدرن تبدیل شوند.
فرایند انتقال زیرسطحی آب را آغاز کنیم
راهکار دوم برای صرفه‌جویی، انتقال آب به مزارع به صورت زیرسطحی است. ما در اداره‌کل هواشناسی آب را به صورت زیرسطحی به نهال‌های زیتون می‌رسانیم. این اقدام در کاهش تبخیر آب سهم بسزایی دارد. افزایش دمای هوا و به تبع آن افزایش تبخیر آب یک عامل نگران‌کننده محسوب می‌شود بنابراین هرچند پروسه انتقال زیرسطحی آب طولانی است اما این روند باید از جایی آغاز شود؛ کما این که اکنون در یزد به صورت محدود از آبیاری کوزه‌ای استفاده می‌شود. در گذشته آب را در سرداب‌ها و در زیر زمین نگه‌می‌داشتند و این روش صحیح باید بار دیگر به شیوه‌های نوین احیاء شود.
کشت محصولاتِ دارای بهره اقتصادی بالا در اولویت قرار بگیرد
اصلاح الگوی کشت اقدام دیگری است که باید در دستور کار قرار بگیرد. اکنون دیگر کشت‌های آب‌بر با صرفه اقتصادی نه چندان بالا به مصلحت نیست. به طور مثال باید به سمت گسترش کشت محصولاتی نظیر زعفران که دارای بهره اقتصادی بالایی هستند حرکت کرد.
سالانه 3 هزار و 200 ساعت آفتاب در استان سمنان می تابد!
البته همه‌چیزِ تغییر اقلیم بد نیست. در جریان تغییر اقلیم، ساعات ابرناکی در استان و کشور ما کاهش و شفافیت اتمسفر به تدریج افزایش پیدا می‌کند. به واسطه این تغییرات است که امکان استفاده از انرژی خورشیدی برای ما افزایش پیدا می‌کند. استان سمنان سالانه از تابش آفتاب به مدت بیش از 3 هزار و 200 ساعت بهره‌مند است. کشور آلمان که یک‌‌پنجم این میزان تابش آفتاب را هم وجود ندارد، 20 درصد انرژی موردنیاز خود را از خورشید تأمین می‌کند.
ضرورت گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی
نیروگاه‌هایی که با سوخت فسیلی کار می‌کنند از تولیدکنندگان اصلی گاز دی‌اکسید کربن در جهان هستند بنابراین بدیهی است که گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند. این، از فرصت‌های تغییر اقلیم است. البته مراکز تحقیقاتی باید به سرعت بررسی اثرات گرمایش جهانی و تغییر اقلیم را در تمامی حوزه‌ها در دستور کار قرار دهند.
تأثیر گرمایش جهانی بر آفات و بیماری ها
مرآت- آیا بشر همه تبعات و پیامدهای گرمایش جهانی را می شناسد؟ به دیگر سخن، ممکن است در آینده با مسائلی مواجه شدیم که برای ما غیرقابل پیش بینی بوده است؟
هنوز بسیاری از پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما ناشناخته است کما این که نمی‌دانیم با افزایش دما، آفات و بیماری‌ها چه وضعیتی پیدا خواهند کرد. ممکن است با گرمایش جهانی، واریته یا تنوع آفات تغییر کند. آفات اصطلاحا به شدت موذی هستند و به سرعت خود را بر حسب شرایط جدید تغییر می‌دهند کما این که در گذشته گلودرد ما با دو سه کپسول خشک‌کن رفع می‌شد اما اکنون ویروس‌ها بر حسب شرایط مقاوم‌تر شده‌اند.
الگوهای معماری و شهرسازی باید با شرایط جدید اقلیمی سازگار شوند
بنابراین باز هم تکرار می‌کنم که پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما بسیار ناشناخته است. از جمله مسائلی که در حوزه انرژی بسیار اهمیت دارد، مدل شهرسازی و معماری ماست. ما پیشتر بر اساس ویژگی‌های یک اقلیم خشک و نیمه‌خشک با متوسط بارش 250 میلی‌متر در سال ساختمان‌سازی می‌کردیم اما اکنون و بر اساس افزایش دما و تغییر اقلیم باید نگاه جدیدی بر حوزه شهرسازی حاکم شود. باید درنظر داشت که بر اثر تغییر اقلیم ما در فصول سال و به ویژه تابستان انرژی بیش‌تری نسبت به گذشته مصرف خواهیم کرد.
«مدیریت خطر» را جدی بگیریم
مسأله دیگری که در کشور ما هنوز اقدام درخوری در ارتباط با آن صورت نگرفته است، مدیریت ریسک یا خطر است. در آمریکا سازمانی به نام سازمان خطر وجود دارد. در ایران البته سازمانی به نام مدیریت بحران وجود دارد اما تفاوت‌های بسیاری میان بحران و خطر وجود دارد. مدیریت بحران به پس از وقوع حوادث بزرگ مربوط می‌شود اما اکنون در دنیا بر خطر یا ریسک تمرکز می‌کنند.
پایش، پیش آگاهی و پیش بینی
به طور مثال اگر جمعی از کارشناسان در بررسی‌هایشان به این نتیجه برسند که در کیلومتر n جاده سمنان-شاهرود پیچ خطرناکی وجود دارد که سالانه 6 تا 8 نفر در آن محل کشته می‌شوند و برای اصلاح آن بخش از جاده تلاش کنند، در واقع مدیریت خطر اتفاق افتاده است. درباره سیل، طوفان و گرمای شدید هم می‌توان مثال‌های مشابهی زد. ما باید به سمت مدیریت ریسک و شناسایی خطرها حرکت کنیم. ما برای مدیریت خطر به پایش، پیش‌آگاهی و پیش‌بینی نیازمندیم؛ اقداماتی که البته زمان‌بر هستند. یکی از پیش‌نیازهای مدیریت خطر این است که دیتابیس‌های ما تقویت شوند.
باغداری که باعث اجرای طرح تهک در استان شد
مرآت- شما پیشتر طرحی را با عنوان تهک آغاز کردید. این طرح چگونه آغاز شد؟
ما در استان سمنان طرحی را با عنوان «تهک» یا توسعه هواشناسی کاربردی آغاز کردیم. این طرح به این نحو آغاز شد که روزی باغداری به دفتر من آمد. او معمولا محصولات خود را برای خشک کردن طبیعی در مقابل آفتاب قرار می‌داد. آن باغدار از من خواست که او را از وضعیت آب و هوای چند روز بعد آگاه کنم تا برای خشک کردن محصولاتش با مشکل مواجه نشود. آن باغدار در یکی از سال‌ها به این سبب که از وضعیت آب و هوا اطلاع نداشته، همه محصولاتش خاک‌آلود شده بود؛ بنابراین از صادرات آن‌ها بازمانده بود و ضرر قابل توجهی متوجه کسب و کارش شده بود.
35 هزار فعال بخش کشاورزی استان تحت پوشش طرح تهک
بر این اساس ما تصمیم گرفتیم که اطلاعات هواشناسی موردنیاز برخی جوامع هدف را به تلفن‌های همراه آن‌ها ارسال کنیم تا افراد از مراجعه به سازمان هواشناسی و تماس با این سازمان بی‌نیاز شوند. ما فهرستی 35 هزار نفری از کشاورزان و باغداران را از طریق جهاد کشاورزی تهیه کردیم و اکنون دو سال است که اطلاعات هواشناسی در اختیار این افراد قرار می‌گیرد.
سرمای امسال آسیب چندانی به محصولات کشاورزی وارد نکرد
البته تکرار می کنم که ما برای «پایش» نیازمند داده‌های زمینی و برگرفته از GIS هستیم چراکه برای درمان، ابتدا باید درد را بشناسیم. در این صورت است که می توانیم به کشاورزان خود هشدار بدهیم که به طور مثال سرمازدگی در راه است تا تمهیدات لازم را بیاندیشند. ما امسال در دو نوبت شاهد سرمای شدید بودیم اما خسارات چندانی به اموال مردم وارد نشد چراکه مرغداران و کشاورزان و باغداران فعالیت های خود را بر اساس اطلاعاتی که ما در اختیار آن ها قرار دادیم تنظیم کردند.
انتهای پیام/
مرآت- بر اساس داده های جهانی، روند گرمایش زمین تا سال 2050 ادامه خواهد داشت. نیویورک تایمز حدود یک ماه قبل در مقاله ای تأکید کرد که تا سال 2040، بیش از 33 کشور جهان به طور جدی درگیر بحران آب و بلکه جنگ بر سر آب خواهند بود. ارزیابی شما از اثرات گرمایش جهانی بر کشورمان ایران چیست؟
در جهان مرکزی به نام IPCC یا هیأت بین‌الدولی تغییر اقلیم وجود دارد که زیرمجموعه سازمان هواشناسی جهانی است و سازمان هواشناسی جهانی معتبرترین مرجع ارائه اطلاعات هواشناسی در دنیاست. نکته مهم آن است که روند افزایش دمای جهان از اوایل قرن بیستم(حدود سال 1910) آغاز شده بود و بر اساس گزارشات IPCC حتی در خوشبینانه‌ترین حالت، تا سال 2050 با افزایش دمای جهانی یا گرمایش جهانی مواجه خواهیم بود.
گرمایش جهانی سبب تداوم خشکسالی ها در ایران می شود
IPCC در حال پژوهش درباره وضعیت گرمایش در زمین پس از سال 2050 است اما بی‌تردید اگر ما نتوانیم انتشار گازهای گلخانه‌ای را کنترل کنیم، روند گرمایش زمین ادامه خواهد داشت. هوا مرز نمی‌شناسد و اگر کشوری در کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کوتاهی کند، تبعات آن در سراسر دنیا نمود پیدا می‌کند. گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در خاورمیانه، شمال آفریقا، بخش‌هایی از قاره آمریکا و به طور خاص کشور ما که اغلب بخش‌های آن در زمره مناطق خشک و نیمه‌خشک تعریف می‌شود، سبب تداوم و تواتر خشکسالی‌ها، تغییر رژیم بارش‌ها، کاهش بارش‌های مایع و جامد، افزایش پدیدههای حدی، بارش‌های غیرمنتظره و افزایش بارش‌های رگباری خواهد شد.
وقتی سیل و خشکسالی در یک اقلیم می گنجند!
در گذشته 40 درصد از بارش‌های استان، رگباری و 60 درصد مداوم و ملایم بود اما در حال حاضر این نسبت دقیقا معکوس شده است. بارش‌های مداوم و ملایم آسیب‌زا نیستند اما بارش‌های رگباری به جاری شدن سیل منجر می‌شوند؛ یعنی در عین وجود خشکسالی، شاهد وقوع سیل هم هستیم، چنان‌که در سال‌های اخیر این اتفاق به کرات رخ داده است.
افزایش پدیده های حدی در پی کاهش رطوبت هوا
در سه چهار سال اخیر، تابستان‌های استان ما به ترتیب رکورد تابستان پیش از خود را در شدت گرما شکسته‌اند! در کنار این گرما، شاهد دوره‌های کوتاه سرمای شدید نیز بوده‌ایم؛ مثل سرمای دی‌ماه 86 یا آبان‌ماه سال گذشته. به دلیل این که در جریان تغییر اقلیم، رطوبت هوا کاهش می‌کند، این دست پدیدههای حدی افزایش پیدا می‌کنند. این اثرات در کشور ما مشاهده می‌شود اما به طور مثال در آمریکا تعدد طوفان‌های کشنده و در حوزه آسیای جنوب شرقی و شمال مرکز اروپا، بارش‌های به شدت سیل‌آسا از پیامدهای تغییر اقلیم است.
پیامدهای گرمایش جهانی دامان همه کشورها را خواهد گرفت
طی چند روز گذشته بر اثر بارش برف و باران شدید 60 نفر در انگلستان کشته شده‌اند؛ حال آن‌که انگلستان کشوری بود با بارش‌های ملایم اما اکنون دستخوش تغییرات اقلیمی شده است. بنابراین پیامدهای گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، دامان همه کشورهای جهان را می‌گیرند؛ هرچند که نوع این پیامدها در کشورهای مختلف، متفاوت است. بشر به هیچ‌وجه حتی در مقیاس‌های کوچک توان مقابله با تغییر اقلیم و پدیدههای جوی را ندارد.
80 درصد آب موجود در کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود
ما در مقابل عظمت این دستگاه الهی هیچ نیستیم! و تنها می‌توانیم خود را با این تغییرات سازگار کنیم و تطبیق دهیم تا بتوانیم اثرات تغییر اقلیم را تعدیل کنیم. ما باید میزان بهره‌وری آب را بسنجیم و ببینیم که در کدام بخش‌ها امکان صرفه‌جویی و ارتقاء بهره‌وری آب وجود دارد. بیش از 80 درصد از آب در کشور ما در بخش کشاورزی مصرف می‌شود بنابراین در نخستین‌گام باید بسنجیم که چگونه می‌توانیم مصرف آب در این بخش را به گونه‌ای تعدیل کنیم که در تولید محصولات خللی وارد نشود.
پِرت آب 30 درصدی در کانال های سنتی انتقال آب به مزارع
مرآت- شما به عنوان مدیرکل هواشناسی استان چه پیشنهاداتی برای صرفه جویی در آب موجود دارید؟
در استان سمنان قریب به 60 درصد از کانال‌های آب بین مزارع، سنتی است. سرعت حرکت آب در کانال‌های سنتی کم است و با توجه به روند افزایش دما، میزان تبخیر آب در این کانال‌ها بالاست. افزون بر این، نفوذ ناخواسته و رویش علف‌های هرز در پیرامون این کانال‌ها که آب را به خود جذب می‌کنند، سبب می‌شود که کانال‌های سنتی در مجموع 30 درصد پرت آب داشته باشند.
به دیگر سخن اگر به طور مثال بخواهید 100 لیتر آب را از منبع A از طریق کانال‌های سنتی به جامعه هدف خود در مزرعه B انتقال دهید، تنها 70 لیتر آب به مزرعه موردنظر می‌رسد. اگر این میزان پرت آب را در مجموع آب مصرفی در حوزه کشاورزی محاسبه کنیم، به رقم بزرگی می‌رسیم؛ بنابراین لازم است کانال‌های انتقال آب سنتی به کانال‌های مدرن تبدیل شوند.
فرایند انتقال زیرسطحی آب را آغاز کنیم
راهکار دوم برای صرفه‌جویی، انتقال آب به مزارع به صورت زیرسطحی است. ما در اداره‌کل هواشناسی آب را به صورت زیرسطحی به نهال‌های زیتون می‌رسانیم. این اقدام در کاهش تبخیر آب سهم بسزایی دارد. افزایش دمای هوا و به تبع آن افزایش تبخیر آب یک عامل نگران‌کننده محسوب می‌شود بنابراین هرچند پروسه انتقال زیرسطحی آب طولانی است اما این روند باید از جایی آغاز شود؛ کما این که اکنون در یزد به صورت محدود از آبیاری کوزه‌ای استفاده می‌شود. در گذشته آب را در سرداب‌ها و در زیر زمین نگه‌می‌داشتند و این روش صحیح باید بار دیگر به شیوه‌های نوین احیاء شود.
کشت محصولاتِ دارای بهره اقتصادی بالا در اولویت قرار بگیرد
اصلاح الگوی کشت اقدام دیگری است که باید در دستور کار قرار بگیرد. اکنون دیگر کشت‌های آب‌بر با صرفه اقتصادی نه چندان بالا به مصلحت نیست. به طور مثال باید به سمت گسترش کشت محصولاتی نظیر زعفران که دارای بهره اقتصادی بالایی هستند حرکت کرد.
سالانه 3 هزار و 200 ساعت آفتاب در استان سمنان می تابد!
البته همه‌چیزِ تغییر اقلیم بد نیست. در جریان تغییر اقلیم، ساعات ابرناکی در استان و کشور ما کاهش و شفافیت اتمسفر به تدریج افزایش پیدا می‌کند. به واسطه این تغییرات است که امکان استفاده از انرژی خورشیدی برای ما افزایش پیدا می‌کند. استان سمنان سالانه از تابش آفتاب به مدت بیش از 3 هزار و 200 ساعت بهره‌مند است. کشور آلمان که یک‌‌پنجم این میزان تابش آفتاب را هم وجود ندارد، 20 درصد انرژی موردنیاز خود را از خورشید تأمین می‌کند.
ضرورت گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی
نیروگاه‌هایی که با سوخت فسیلی کار می‌کنند از تولیدکنندگان اصلی گاز دی‌اکسید کربن در جهان هستند بنابراین بدیهی است که گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند. این، از فرصت‌های تغییر اقلیم است. البته مراکز تحقیقاتی باید به سرعت بررسی اثرات گرمایش جهانی و تغییر اقلیم را در تمامی حوزه‌ها در دستور کار قرار دهند.
تأثیر گرمایش جهانی بر آفات و بیماری ها
مرآت- آیا بشر همه تبعات و پیامدهای گرمایش جهانی را می شناسد؟ به دیگر سخن، ممکن است در آینده با مسائلی مواجه شدیم که برای ما غیرقابل پیش بینی بوده است؟
هنوز بسیاری از پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما ناشناخته است کما این که نمی‌دانیم با افزایش دما، آفات و بیماری‌ها چه وضعیتی پیدا خواهند کرد. ممکن است با گرمایش جهانی، واریته یا تنوع آفات تغییر کند. آفات اصطلاحا به شدت موذی هستند و به سرعت خود را بر حسب شرایط جدید تغییر می‌دهند کما این که در گذشته گلودرد ما با دو سه کپسول خشک‌کن رفع می‌شد اما اکنون ویروس‌ها بر حسب شرایط مقاوم‌تر شده‌اند.
الگوهای معماری و شهرسازی باید با شرایط جدید اقلیمی سازگار شوند
بنابراین باز هم تکرار می‌کنم که پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما بسیار ناشناخته است. از جمله مسائلی که در حوزه انرژی بسیار اهمیت دارد، مدل شهرسازی و معماری ماست. ما پیشتر بر اساس ویژگی‌های یک اقلیم خشک و نیمه‌خشک با متوسط بارش 250 میلی‌متر در سال ساختمان‌سازی می‌کردیم اما اکنون و بر اساس افزایش دما و تغییر اقلیم باید نگاه جدیدی بر حوزه شهرسازی حاکم شود. باید درنظر داشت که بر اثر تغییر اقلیم ما در فصول سال و به ویژه تابستان انرژی بیش‌تری نسبت به گذشته مصرف خواهیم کرد.
«مدیریت خطر» را جدی بگیریم
مسأله دیگری که در کشور ما هنوز اقدام درخوری در ارتباط با آن صورت نگرفته است، مدیریت ریسک یا خطر است. در آمریکا سازمانی به نام سازمان خطر وجود دارد. در ایران البته سازمانی به نام مدیریت بحران وجود دارد اما تفاوت‌های بسیاری میان بحران و خطر وجود دارد. مدیریت بحران به پس از وقوع حوادث بزرگ مربوط می‌شود اما اکنون در دنیا بر خطر یا ریسک تمرکز می‌کنند.
پایش، پیش آگاهی و پیش بینی
به طور مثال اگر جمعی از کارشناسان در بررسی‌هایشان به این نتیجه برسند که در کیلومتر n جاده سمنان-شاهرود پیچ خطرناکی وجود دارد که سالانه 6 تا 8 نفر در آن محل کشته می‌شوند و برای اصلاح آن بخش از جاده تلاش کنند، در واقع مدیریت خطر اتفاق افتاده است. درباره سیل، طوفان و گرمای شدید هم می‌توان مثال‌های مشابهی زد. ما باید به سمت مدیریت ریسک و شناسایی خطرها حرکت کنیم. ما برای مدیریت خطر به پایش، پیش‌آگاهی و پیش‌بینی نیازمندیم؛ اقداماتی که البته زمان‌بر هستند. یکی از پیش‌نیازهای مدیریت خطر این است که دیتابیس‌های ما تقویت شوند.
باغداری که باعث اجرای طرح تهک در استان شد
مرآت- شما پیشتر طرحی را با عنوان تهک آغاز کردید. این طرح چگونه آغاز شد؟
ما در استان سمنان طرحی را با عنوان «تهک» یا توسعه هواشناسی کاربردی آغاز کردیم. این طرح به این نحو آغاز شد که روزی باغداری به دفتر من آمد. او معمولا محصولات خود را برای خشک کردن طبیعی در مقابل آفتاب قرار می‌داد. آن باغدار از من خواست که او را از وضعیت آب و هوای چند روز بعد آگاه کنم تا برای خشک کردن محصولاتش با مشکل مواجه نشود. آن باغدار در یکی از سال‌ها به این سبب که از وضعیت آب و هوا اطلاع نداشته، همه محصولاتش خاک‌آلود شده بود؛ بنابراین از صادرات آن‌ها بازمانده بود و ضرر قابل توجهی متوجه کسب و کارش شده بود.
35 هزار فعال بخش کشاورزی استان تحت پوشش طرح تهک
بر این اساس ما تصمیم گرفتیم که اطلاعات هواشناسی موردنیاز برخی جوامع هدف را به تلفن‌های همراه آن‌ها ارسال کنیم تا افراد از مراجعه به سازمان هواشناسی و تماس با این سازمان بی‌نیاز شوند. ما فهرستی 35 هزار نفری از کشاورزان و باغداران را از طریق جهاد کشاورزی تهیه کردیم و اکنون دو سال است که اطلاعات هواشناسی در اختیار این افراد قرار می‌گیرد.
سرمای امسال آسیب چندانی به محصولات کشاورزی وارد نکرد
البته تکرار می کنم که ما برای «پایش» نیازمند داده‌های زمینی و برگرفته از GIS هستیم چراکه برای درمان، ابتدا باید درد را بشناسیم. در این صورت است که می توانیم به کشاورزان خود هشدار بدهیم که به طور مثال سرمازدگی در راه است تا تمهیدات لازم را بیاندیشند. ما امسال در دو نوبت شاهد سرمای شدید بودیم اما خسارات چندانی به اموال مردم وارد نشد چراکه مرغداران و کشاورزان و باغداران فعالیت های خود را بر اساس اطلاعاتی که ما در اختیار آن ها قرار دادیم تنظیم کردند.
انتهای پیام/
مرآت- بر اساس داده های جهانی، روند گرمایش زمین تا سال 2050 ادامه خواهد داشت. نیویورک تایمز حدود یک ماه قبل در مقاله ای تأکید کرد که تا سال 2040، بیش از 33 کشور جهان به طور جدی درگیر بحران آب و بلکه جنگ بر سر آب خواهند بود. ارزیابی شما از اثرات گرمایش جهانی بر کشورمان ایران چیست؟
در جهان مرکزی به نام IPCC یا هیأت بین‌الدولی تغییر اقلیم وجود دارد که زیرمجموعه سازمان هواشناسی جهانی است و سازمان هواشناسی جهانی معتبرترین مرجع ارائه اطلاعات هواشناسی در دنیاست. نکته مهم آن است که روند افزایش دمای جهان از اوایل قرن بیستم(حدود سال 1910) آغاز شده بود و بر اساس گزارشات IPCC حتی در خوشبینانه‌ترین حالت، تا سال 2050 با افزایش دمای جهانی یا گرمایش جهانی مواجه خواهیم بود.
گرمایش جهانی سبب تداوم خشکسالی ها در ایران می شود
IPCC در حال پژوهش درباره وضعیت گرمایش در زمین پس از سال 2050 است اما بی‌تردید اگر ما نتوانیم انتشار گازهای گلخانه‌ای را کنترل کنیم، روند گرمایش زمین ادامه خواهد داشت. هوا مرز نمی‌شناسد و اگر کشوری در کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کوتاهی کند، تبعات آن در سراسر دنیا نمود پیدا می‌کند. گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در خاورمیانه، شمال آفریقا، بخش‌هایی از قاره آمریکا و به طور خاص کشور ما که اغلب بخش‌های آن در زمره مناطق خشک و نیمه‌خشک تعریف می‌شود، سبب تداوم و تواتر خشکسالی‌ها، تغییر رژیم بارش‌ها، کاهش بارش‌های مایع و جامد، افزایش پدیدههای حدی، بارش‌های غیرمنتظره و افزایش بارش‌های رگباری خواهد شد.
وقتی سیل و خشکسالی در یک اقلیم می گنجند!
در گذشته 40 درصد از بارش‌های استان، رگباری و 60 درصد مداوم و ملایم بود اما در حال حاضر این نسبت دقیقا معکوس شده است. بارش‌های مداوم و ملایم آسیب‌زا نیستند اما بارش‌های رگباری به جاری شدن سیل منجر می‌شوند؛ یعنی در عین وجود خشکسالی، شاهد وقوع سیل هم هستیم، چنان‌که در سال‌های اخیر این اتفاق به کرات رخ داده است.
افزایش پدیده های حدی در پی کاهش رطوبت هوا
در سه چهار سال اخیر، تابستان‌های استان ما به ترتیب رکورد تابستان پیش از خود را در شدت گرما شکسته‌اند! در کنار این گرما، شاهد دوره‌های کوتاه سرمای شدید نیز بوده‌ایم؛ مثل سرمای دی‌ماه 86 یا آبان‌ماه سال گذشته. به دلیل این که در جریان تغییر اقلیم، رطوبت هوا کاهش می‌کند، این دست پدیدههای حدی افزایش پیدا می‌کنند. این اثرات در کشور ما مشاهده می‌شود اما به طور مثال در آمریکا تعدد طوفان‌های کشنده و در حوزه آسیای جنوب شرقی و شمال مرکز اروپا، بارش‌های به شدت سیل‌آسا از پیامدهای تغییر اقلیم است.
پیامدهای گرمایش جهانی دامان همه کشورها را خواهد گرفت
طی چند روز گذشته بر اثر بارش برف و باران شدید 60 نفر در انگلستان کشته شده‌اند؛ حال آن‌که انگلستان کشوری بود با بارش‌های ملایم اما اکنون دستخوش تغییرات اقلیمی شده است. بنابراین پیامدهای گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، دامان همه کشورهای جهان را می‌گیرند؛ هرچند که نوع این پیامدها در کشورهای مختلف، متفاوت است. بشر به هیچ‌وجه حتی در مقیاس‌های کوچک توان مقابله با تغییر اقلیم و پدیدههای جوی را ندارد.
80 درصد آب موجود در کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود
ما در مقابل عظمت این دستگاه الهی هیچ نیستیم! و تنها می‌توانیم خود را با این تغییرات سازگار کنیم و تطبیق دهیم تا بتوانیم اثرات تغییر اقلیم را تعدیل کنیم. ما باید میزان بهره‌وری آب را بسنجیم و ببینیم که در کدام بخش‌ها امکان صرفه‌جویی و ارتقاء بهره‌وری آب وجود دارد. بیش از 80 درصد از آب در کشور ما در بخش کشاورزی مصرف می‌شود بنابراین در نخستین‌گام باید بسنجیم که چگونه می‌توانیم مصرف آب در این بخش را به گونه‌ای تعدیل کنیم که در تولید محصولات خللی وارد نشود.
پِرت آب 30 درصدی در کانال های سنتی انتقال آب به مزارع
مرآت- شما به عنوان مدیرکل هواشناسی استان چه پیشنهاداتی برای صرفه جویی در آب موجود دارید؟
در استان سمنان قریب به 60 درصد از کانال‌های آب بین مزارع، سنتی است. سرعت حرکت آب در کانال‌های سنتی کم است و با توجه به روند افزایش دما، میزان تبخیر آب در این کانال‌ها بالاست. افزون بر این، نفوذ ناخواسته و رویش علف‌های هرز در پیرامون این کانال‌ها که آب را به خود جذب می‌کنند، سبب می‌شود که کانال‌های سنتی در مجموع 30 درصد پرت آب داشته باشند.
به دیگر سخن اگر به طور مثال بخواهید 100 لیتر آب را از منبع A از طریق کانال‌های سنتی به جامعه هدف خود در مزرعه B انتقال دهید، تنها 70 لیتر آب به مزرعه موردنظر می‌رسد. اگر این میزان پرت آب را در مجموع آب مصرفی در حوزه کشاورزی محاسبه کنیم، به رقم بزرگی می‌رسیم؛ بنابراین لازم است کانال‌های انتقال آب سنتی به کانال‌های مدرن تبدیل شوند.
فرایند انتقال زیرسطحی آب را آغاز کنیم
راهکار دوم برای صرفه‌جویی، انتقال آب به مزارع به صورت زیرسطحی است. ما در اداره‌کل هواشناسی آب را به صورت زیرسطحی به نهال‌های زیتون می‌رسانیم. این اقدام در کاهش تبخیر آب سهم بسزایی دارد. افزایش دمای هوا و به تبع آن افزایش تبخیر آب یک عامل نگران‌کننده محسوب می‌شود بنابراین هرچند پروسه انتقال زیرسطحی آب طولانی است اما این روند باید از جایی آغاز شود؛ کما این که اکنون در یزد به صورت محدود از آبیاری کوزه‌ای استفاده می‌شود. در گذشته آب را در سرداب‌ها و در زیر زمین نگه‌می‌داشتند و این روش صحیح باید بار دیگر به شیوه‌های نوین احیاء شود.
کشت محصولاتِ دارای بهره اقتصادی بالا در اولویت قرار بگیرد
اصلاح الگوی کشت اقدام دیگری است که باید در دستور کار قرار بگیرد. اکنون دیگر کشت‌های آب‌بر با صرفه اقتصادی نه چندان بالا به مصلحت نیست. به طور مثال باید به سمت گسترش کشت محصولاتی نظیر زعفران که دارای بهره اقتصادی بالایی هستند حرکت کرد.
سالانه 3 هزار و 200 ساعت آفتاب در استان سمنان می تابد!
البته همه‌چیزِ تغییر اقلیم بد نیست. در جریان تغییر اقلیم، ساعات ابرناکی در استان و کشور ما کاهش و شفافیت اتمسفر به تدریج افزایش پیدا می‌کند. به واسطه این تغییرات است که امکان استفاده از انرژی خورشیدی برای ما افزایش پیدا می‌کند. استان سمنان سالانه از تابش آفتاب به مدت بیش از 3 هزار و 200 ساعت بهره‌مند است. کشور آلمان که یک‌‌پنجم این میزان تابش آفتاب را هم وجود ندارد، 20 درصد انرژی موردنیاز خود را از خورشید تأمین می‌کند.
ضرورت گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی
نیروگاه‌هایی که با سوخت فسیلی کار می‌کنند از تولیدکنندگان اصلی گاز دی‌اکسید کربن در جهان هستند بنابراین بدیهی است که گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند. این، از فرصت‌های تغییر اقلیم است. البته مراکز تحقیقاتی باید به سرعت بررسی اثرات گرمایش جهانی و تغییر اقلیم را در تمامی حوزه‌ها در دستور کار قرار دهند.
تأثیر گرمایش جهانی بر آفات و بیماری ها
مرآت- آیا بشر همه تبعات و پیامدهای گرمایش جهانی را می شناسد؟ به دیگر سخن، ممکن است در آینده با مسائلی مواجه شدیم که برای ما غیرقابل پیش بینی بوده است؟
هنوز بسیاری از پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما ناشناخته است کما این که نمی‌دانیم با افزایش دما، آفات و بیماری‌ها چه وضعیتی پیدا خواهند کرد. ممکن است با گرمایش جهانی، واریته یا تنوع آفات تغییر کند. آفات اصطلاحا به شدت موذی هستند و به سرعت خود را بر حسب شرایط جدید تغییر می‌دهند کما این که در گذشته گلودرد ما با دو سه کپسول خشک‌کن رفع می‌شد اما اکنون ویروس‌ها بر حسب شرایط مقاوم‌تر شده‌اند.
الگوهای معماری و شهرسازی باید با شرایط جدید اقلیمی سازگار شوند
بنابراین باز هم تکرار می‌کنم که پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما بسیار ناشناخته است. از جمله مسائلی که در حوزه انرژی بسیار اهمیت دارد، مدل شهرسازی و معماری ماست. ما پیشتر بر اساس ویژگی‌های یک اقلیم خشک و نیمه‌خشک با متوسط بارش 250 میلی‌متر در سال ساختمان‌سازی می‌کردیم اما اکنون و بر اساس افزایش دما و تغییر اقلیم باید نگاه جدیدی بر حوزه شهرسازی حاکم شود. باید درنظر داشت که بر اثر تغییر اقلیم ما در فصول سال و به ویژه تابستان انرژی بیش‌تری نسبت به گذشته مصرف خواهیم کرد.
«مدیریت خطر» را جدی بگیریم
مسأله دیگری که در کشور ما هنوز اقدام درخوری در ارتباط با آن صورت نگرفته است، مدیریت ریسک یا خطر است. در آمریکا سازمانی به نام سازمان خطر وجود دارد. در ایران البته سازمانی به نام مدیریت بحران وجود دارد اما تفاوت‌های بسیاری میان بحران و خطر وجود دارد. مدیریت بحران به پس از وقوع حوادث بزرگ مربوط می‌شود اما اکنون در دنیا بر خطر یا ریسک تمرکز می‌کنند.
پایش، پیش آگاهی و پیش بینی
به طور مثال اگر جمعی از کارشناسان در بررسی‌هایشان به این نتیجه برسند که در کیلومتر n جاده سمنان-شاهرود پیچ خطرناکی وجود دارد که سالانه 6 تا 8 نفر در آن محل کشته می‌شوند و برای اصلاح آن بخش از جاده تلاش کنند، در واقع مدیریت خطر اتفاق افتاده است. درباره سیل، طوفان و گرمای شدید هم می‌توان مثال‌های مشابهی زد. ما باید به سمت مدیریت ریسک و شناسایی خطرها حرکت کنیم. ما برای مدیریت خطر به پایش، پیش‌آگاهی و پیش‌بینی نیازمندیم؛ اقداماتی که البته زمان‌بر هستند. یکی از پیش‌نیازهای مدیریت خطر این است که دیتابیس‌های ما تقویت شوند.
باغداری که باعث اجرای طرح تهک در استان شد
مرآت- شما پیشتر طرحی را با عنوان تهک آغاز کردید. این طرح چگونه آغاز شد؟
ما در استان سمنان طرحی را با عنوان «تهک» یا توسعه هواشناسی کاربردی آغاز کردیم. این طرح به این نحو آغاز شد که روزی باغداری به دفتر من آمد. او معمولا محصولات خود را برای خشک کردن طبیعی در مقابل آفتاب قرار می‌داد. آن باغدار از من خواست که او را از وضعیت آب و هوای چند روز بعد آگاه کنم تا برای خشک کردن محصولاتش با مشکل مواجه نشود. آن باغدار در یکی از سال‌ها به این سبب که از وضعیت آب و هوا اطلاع نداشته، همه محصولاتش خاک‌آلود شده بود؛ بنابراین از صادرات آن‌ها بازمانده بود و ضرر قابل توجهی متوجه کسب و کارش شده بود.
35 هزار فعال بخش کشاورزی استان تحت پوشش طرح تهک
بر این اساس ما تصمیم گرفتیم که اطلاعات هواشناسی موردنیاز برخی جوامع هدف را به تلفن‌های همراه آن‌ها ارسال کنیم تا افراد از مراجعه به سازمان هواشناسی و تماس با این سازمان بی‌نیاز شوند. ما فهرستی 35 هزار نفری از کشاورزان و باغداران را از طریق جهاد کشاورزی تهیه کردیم و اکنون دو سال است که اطلاعات هواشناسی در اختیار این افراد قرار می‌گیرد.
سرمای امسال آسیب چندانی به محصولات کشاورزی وارد نکرد
البته تکرار می کنم که ما برای «پایش» نیازمند داده‌های زمینی و برگرفته از GIS هستیم چراکه برای درمان، ابتدا باید درد را بشناسیم. در این صورت است که می توانیم به کشاورزان خود هشدار بدهیم که به طور مثال سرمازدگی در راه است تا تمهیدات لازم را بیاندیشند. ما امسال در دو نوبت شاهد سرمای شدید بودیم اما خسارات چندانی به اموال مردم وارد نشد چراکه مرغداران و کشاورزان و باغداران فعالیت های خود را بر اساس اطلاعاتی که ما در اختیار آن ها قرار دادیم تنظیم کردند.
انتهای پیام/
مرآت- بر اساس داده های جهانی، روند گرمایش زمین تا سال 2050 ادامه خواهد داشت. نیویورک تایمز حدود یک ماه قبل در مقاله ای تأکید کرد که تا سال 2040، بیش از 33 کشور جهان به طور جدی درگیر بحران آب و بلکه جنگ بر سر آب خواهند بود. ارزیابی شما از اثرات گرمایش جهانی بر کشورمان ایران چیست؟
, مرآت- بر اساس داده های جهانی، روند گرمایش زمین تا سال 2050 ادامه خواهد داشت. نیویورک تایمز حدود یک ماه قبل در مقاله ای تأکید کرد که تا سال 2040، بیش از 33 کشور جهان به طور جدی درگیر بحران آب و بلکه جنگ بر سر آب خواهند بود. ارزیابی شما از اثرات گرمایش جهانی بر کشورمان ایران چیست؟,در جهان مرکزی به نام IPCC یا هیأت بین‌الدولی تغییر اقلیم وجود دارد که زیرمجموعه سازمان هواشناسی جهانی است و سازمان هواشناسی جهانی معتبرترین مرجع ارائه اطلاعات هواشناسی در دنیاست. نکته مهم آن است که روند افزایش دمای جهان از اوایل قرن بیستم(حدود سال 1910) آغاز شده بود و بر اساس گزارشات IPCC حتی در خوشبینانه‌ترین حالت، تا سال 2050 با افزایش دمای جهانی یا گرمایش جهانی مواجه خواهیم بود.
,گرمایش جهانی سبب تداوم خشکسالی ها در ایران می شود
, گرمایش جهانی سبب تداوم خشکسالی ها در ایران می شود,IPCC در حال پژوهش درباره وضعیت گرمایش در زمین پس از سال 2050 است اما بی‌تردید اگر ما نتوانیم انتشار گازهای گلخانه‌ای را کنترل کنیم، روند گرمایش زمین ادامه خواهد داشت. هوا مرز نمی‌شناسد و اگر کشوری در کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کوتاهی کند، تبعات آن در سراسر دنیا نمود پیدا می‌کند. گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در خاورمیانه، شمال آفریقا، بخش‌هایی از قاره آمریکا و به طور خاص کشور ما که اغلب بخش‌های آن در زمره مناطق خشک و نیمه‌خشک تعریف می‌شود، سبب تداوم و تواتر خشکسالی‌ها، تغییر رژیم بارش‌ها، کاهش بارش‌های مایع و جامد، افزایش پدیدههای حدی، بارش‌های غیرمنتظره و افزایش بارش‌های رگباری خواهد شد.
,وقتی سیل و خشکسالی در یک اقلیم می گنجند!
, وقتی سیل و خشکسالی در یک اقلیم می گنجند!,در گذشته 40 درصد از بارش‌های استان، رگباری و 60 درصد مداوم و ملایم بود اما در حال حاضر این نسبت دقیقا معکوس شده است. بارش‌های مداوم و ملایم آسیب‌زا نیستند اما بارش‌های رگباری به جاری شدن سیل منجر می‌شوند؛ یعنی در عین وجود خشکسالی، شاهد وقوع سیل هم هستیم، چنان‌که در سال‌های اخیر این اتفاق به کرات رخ داده است.
,افزایش پدیده های حدی در پی کاهش رطوبت هوا
, افزایش پدیده های حدی در پی کاهش رطوبت هوا,در سه چهار سال اخیر، تابستان‌های استان ما به ترتیب رکورد تابستان پیش از خود را در شدت گرما شکسته‌اند! در کنار این گرما، شاهد دوره‌های کوتاه سرمای شدید نیز بوده‌ایم؛ مثل سرمای دی‌ماه 86 یا آبان‌ماه سال گذشته. به دلیل این که در جریان تغییر اقلیم، رطوبت هوا کاهش می‌کند، این دست پدیدههای حدی افزایش پیدا می‌کنند. این اثرات در کشور ما مشاهده می‌شود اما به طور مثال در آمریکا تعدد طوفان‌های کشنده و در حوزه آسیای جنوب شرقی و شمال مرکز اروپا، بارش‌های به شدت سیل‌آسا از پیامدهای تغییر اقلیم است.
,پیامدهای گرمایش جهانی دامان همه کشورها را خواهد گرفت
, پیامدهای گرمایش جهانی دامان همه کشورها را خواهد گرفت,طی چند روز گذشته بر اثر بارش برف و باران شدید 60 نفر در انگلستان کشته شده‌اند؛ حال آن‌که انگلستان کشوری بود با بارش‌های ملایم اما اکنون دستخوش تغییرات اقلیمی شده است. بنابراین پیامدهای گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، دامان همه کشورهای جهان را می‌گیرند؛ هرچند که نوع این پیامدها در کشورهای مختلف، متفاوت است. بشر به هیچ‌وجه حتی در مقیاس‌های کوچک توان مقابله با تغییر اقلیم و پدیدههای جوی را ندارد.
,80 درصد آب موجود در کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود
, 80 درصد آب موجود در کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود,ما در مقابل عظمت این دستگاه الهی هیچ نیستیم! و تنها می‌توانیم خود را با این تغییرات سازگار کنیم و تطبیق دهیم تا بتوانیم اثرات تغییر اقلیم را تعدیل کنیم. ما باید میزان بهره‌وری آب را بسنجیم و ببینیم که در کدام بخش‌ها امکان صرفه‌جویی و ارتقاء بهره‌وری آب وجود دارد. بیش از 80 درصد از آب در کشور ما در بخش کشاورزی مصرف می‌شود بنابراین در نخستین‌گام باید بسنجیم که چگونه می‌توانیم مصرف آب در این بخش را به گونه‌ای تعدیل کنیم که در تولید محصولات خللی وارد نشود.
,
, پِرت آب 30 درصدی در کانال های سنتی انتقال آب به مزارع
, پِرت آب 30 درصدی در کانال های سنتی انتقال آب به مزارع,مرآت- شما به عنوان مدیرکل هواشناسی استان چه پیشنهاداتی برای صرفه جویی در آب موجود دارید؟
, مرآت- شما به عنوان مدیرکل هواشناسی استان چه پیشنهاداتی برای صرفه جویی در آب موجود دارید؟,در استان سمنان قریب به 60 درصد از کانال‌های آب بین مزارع، سنتی است. سرعت حرکت آب در کانال‌های سنتی کم است و با توجه به روند افزایش دما، میزان تبخیر آب در این کانال‌ها بالاست. افزون بر این، نفوذ ناخواسته و رویش علف‌های هرز در پیرامون این کانال‌ها که آب را به خود جذب می‌کنند، سبب می‌شود که کانال‌های سنتی در مجموع 30 درصد پرت آب داشته باشند.
,به دیگر سخن اگر به طور مثال بخواهید 100 لیتر آب را از منبع A از طریق کانال‌های سنتی به جامعه هدف خود در مزرعه B انتقال دهید، تنها 70 لیتر آب به مزرعه موردنظر می‌رسد. اگر این میزان پرت آب را در مجموع آب مصرفی در حوزه کشاورزی محاسبه کنیم، به رقم بزرگی می‌رسیم؛ بنابراین لازم است کانال‌های انتقال آب سنتی به کانال‌های مدرن تبدیل شوند.
,فرایند انتقال زیرسطحی آب را آغاز کنیم
, فرایند انتقال زیرسطحی آب را آغاز کنیم,راهکار دوم برای صرفه‌جویی، انتقال آب به مزارع به صورت زیرسطحی است. ما در اداره‌کل هواشناسی آب را به صورت زیرسطحی به نهال‌های زیتون می‌رسانیم. این اقدام در کاهش تبخیر آب سهم بسزایی دارد. افزایش دمای هوا و به تبع آن افزایش تبخیر آب یک عامل نگران‌کننده محسوب می‌شود بنابراین هرچند پروسه انتقال زیرسطحی آب طولانی است اما این روند باید از جایی آغاز شود؛ کما این که اکنون در یزد به صورت محدود از آبیاری کوزه‌ای استفاده می‌شود. در گذشته آب را در سرداب‌ها و در زیر زمین نگه‌می‌داشتند و این روش صحیح باید بار دیگر به شیوه‌های نوین احیاء شود.
,کشت محصولاتِ دارای بهره اقتصادی بالا در اولویت قرار بگیرد
, کشت محصولاتِ دارای بهره اقتصادی بالا در اولویت قرار بگیرد,اصلاح الگوی کشت اقدام دیگری است که باید در دستور کار قرار بگیرد. اکنون دیگر کشت‌های آب‌بر با صرفه اقتصادی نه چندان بالا به مصلحت نیست. به طور مثال باید به سمت گسترش کشت محصولاتی نظیر زعفران که دارای بهره اقتصادی بالایی هستند حرکت کرد.
,سالانه 3 هزار و 200 ساعت آفتاب در استان سمنان می تابد!
, سالانه 3 هزار و 200 ساعت آفتاب در استان سمنان می تابد!,البته همه‌چیزِ تغییر اقلیم بد نیست. در جریان تغییر اقلیم، ساعات ابرناکی در استان و کشور ما کاهش و شفافیت اتمسفر به تدریج افزایش پیدا می‌کند. به واسطه این تغییرات است که امکان استفاده از انرژی خورشیدی برای ما افزایش پیدا می‌کند. استان سمنان سالانه از تابش آفتاب به مدت بیش از 3 هزار و 200 ساعت بهره‌مند است. کشور آلمان که یک‌‌پنجم این میزان تابش آفتاب را هم وجود ندارد، 20 درصد انرژی موردنیاز خود را از خورشید تأمین می‌کند.
,ضرورت گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی
, ضرورت گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی ,نیروگاه‌هایی که با سوخت فسیلی کار می‌کنند از تولیدکنندگان اصلی گاز دی‌اکسید کربن در جهان هستند بنابراین بدیهی است که گسترش مزارع برق خورشیدی و بادی به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند. این، از فرصت‌های تغییر اقلیم است. البته مراکز تحقیقاتی باید به سرعت بررسی اثرات گرمایش جهانی و تغییر اقلیم را در تمامی حوزه‌ها در دستور کار قرار دهند.
,
, تأثیر گرمایش جهانی بر آفات و بیماری ها
, تأثیر گرمایش جهانی بر آفات و بیماری ها,مرآت- آیا بشر همه تبعات و پیامدهای گرمایش جهانی را می شناسد؟ به دیگر سخن، ممکن است در آینده با مسائلی مواجه شدیم که برای ما غیرقابل پیش بینی بوده است؟
, مرآت- آیا بشر همه تبعات و پیامدهای گرمایش جهانی را می شناسد؟ به دیگر سخن، ممکن است در آینده با مسائلی مواجه شدیم که برای ما غیرقابل پیش بینی بوده است؟,هنوز بسیاری از پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما ناشناخته است کما این که نمی‌دانیم با افزایش دما، آفات و بیماری‌ها چه وضعیتی پیدا خواهند کرد. ممکن است با گرمایش جهانی، واریته یا تنوع آفات تغییر کند. آفات اصطلاحا به شدت موذی هستند و به سرعت خود را بر حسب شرایط جدید تغییر می‌دهند کما این که در گذشته گلودرد ما با دو سه کپسول خشک‌کن رفع می‌شد اما اکنون ویروس‌ها بر حسب شرایط مقاوم‌تر شده‌اند.
,الگوهای معماری و شهرسازی باید با شرایط جدید اقلیمی سازگار شوند
, الگوهای معماری و شهرسازی باید با شرایط جدید اقلیمی سازگار شوند,بنابراین باز هم تکرار می‌کنم که پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم برای ما بسیار ناشناخته است. از جمله مسائلی که در حوزه انرژی بسیار اهمیت دارد، مدل شهرسازی و معماری ماست. ما پیشتر بر اساس ویژگی‌های یک اقلیم خشک و نیمه‌خشک با متوسط بارش 250 میلی‌متر در سال ساختمان‌سازی می‌کردیم اما اکنون و بر اساس افزایش دما و تغییر اقلیم باید نگاه جدیدی بر حوزه شهرسازی حاکم شود. باید درنظر داشت که بر اثر تغییر اقلیم ما در فصول سال و به ویژه تابستان انرژی بیش‌تری نسبت به گذشته مصرف خواهیم کرد.
,«مدیریت خطر» را جدی بگیریم
, «مدیریت خطر» را جدی بگیریم,مسأله دیگری که در کشور ما هنوز اقدام درخوری در ارتباط با آن صورت نگرفته است، مدیریت ریسک یا خطر است. در آمریکا سازمانی به نام سازمان خطر وجود دارد. در ایران البته سازمانی به نام مدیریت بحران وجود دارد اما تفاوت‌های بسیاری میان بحران و خطر وجود دارد. مدیریت بحران به پس از وقوع حوادث بزرگ مربوط می‌شود اما اکنون در دنیا بر خطر یا ریسک تمرکز می‌کنند.
,پایش، پیش آگاهی و پیش بینی
, پایش، پیش آگاهی و پیش بینی,به طور مثال اگر جمعی از کارشناسان در بررسی‌هایشان به این نتیجه برسند که در کیلومتر n جاده سمنان-شاهرود پیچ خطرناکی وجود دارد که سالانه 6 تا 8 نفر در آن محل کشته می‌شوند و برای اصلاح آن بخش از جاده تلاش کنند، در واقع مدیریت خطر اتفاق افتاده است. درباره سیل، طوفان و گرمای شدید هم می‌توان مثال‌های مشابهی زد. ما باید به سمت مدیریت ریسک و شناسایی خطرها حرکت کنیم. ما برای مدیریت خطر به پایش، پیش‌آگاهی و پیش‌بینی نیازمندیم؛ اقداماتی که البته زمان‌بر هستند. یکی از پیش‌نیازهای مدیریت خطر این است که دیتابیس‌های ما تقویت شوند.
,باغداری که باعث اجرای طرح تهک در استان شد
, باغداری که باعث اجرای طرح تهک در استان شد,مرآت- شما پیشتر طرحی را با عنوان تهک آغاز کردید. این طرح چگونه آغاز شد؟
, مرآت- شما پیشتر طرحی را با عنوان تهک آغاز کردید. این طرح چگونه آغاز شد؟,ما در استان سمنان طرحی را با عنوان «تهک» یا توسعه هواشناسی کاربردی آغاز کردیم. این طرح به این نحو آغاز شد که روزی باغداری به دفتر من آمد. او معمولا محصولات خود را برای خشک کردن طبیعی در مقابل آفتاب قرار می‌داد. آن باغدار از من خواست که او را از وضعیت آب و هوای چند روز بعد آگاه کنم تا برای خشک کردن محصولاتش با مشکل مواجه نشود. آن باغدار در یکی از سال‌ها به این سبب که از وضعیت آب و هوا اطلاع نداشته، همه محصولاتش خاک‌آلود شده بود؛ بنابراین از صادرات آن‌ها بازمانده بود و ضرر قابل توجهی متوجه کسب و کارش شده بود.
,35 هزار فعال بخش کشاورزی استان تحت پوشش طرح تهک
, 35 هزار فعال بخش کشاورزی استان تحت پوشش طرح تهک,بر این اساس ما تصمیم گرفتیم که اطلاعات هواشناسی موردنیاز برخی جوامع هدف را به تلفن‌های همراه آن‌ها ارسال کنیم تا افراد از مراجعه به سازمان هواشناسی و تماس با این سازمان بی‌نیاز شوند. ما فهرستی 35 هزار نفری از کشاورزان و باغداران را از طریق جهاد کشاورزی تهیه کردیم و اکنون دو سال است که اطلاعات هواشناسی در اختیار این افراد قرار می‌گیرد.
,سرمای امسال آسیب چندانی به محصولات کشاورزی وارد نکرد
, سرمای امسال آسیب چندانی به محصولات کشاورزی وارد نکرد,البته تکرار می کنم که ما برای «پایش» نیازمند داده‌های زمینی و برگرفته از GIS هستیم چراکه برای درمان، ابتدا باید درد را بشناسیم. در این صورت است که می توانیم به کشاورزان خود هشدار بدهیم که به طور مثال سرمازدگی در راه است تا تمهیدات لازم را بیاندیشند. ما امسال در دو نوبت شاهد سرمای شدید بودیم اما خسارات چندانی به اموال مردم وارد نشد چراکه مرغداران و کشاورزان و باغداران فعالیت های خود را بر اساس اطلاعاتی که ما در اختیار آن ها قرار دادیم تنظیم کردند.
,انتهای پیام/
,]
ارسال دیدگاه