در گفت و گو با یک جامعه شناس مطرح شد؛
راز پر معلم ترین روستای کشور چیست؟/کهنوش روستایی شایسته هدف گردشگری
روستای کهنوش تنها روستایی در کشور است که نزدیک به 600 معلم در قید حیات دارد و این روزها اهالی این روستا توانسته اند با بهره مندی از کمک افرادی که روزگاری در کهنوش زندگی می کردند و اکنون در کلان شهرها به سر می برند و البته همت خودشان، روستا را در مسیر توسعه قرار بدهند و تا حدودی در نهایت زمینه ساز مهاجرت معکوس شوند.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از رودآور؛ دو روزی دیگر تا آمدن نوروز 97 باقی نمانده است و از این روز سعی بر آن داریم، تا روستاهای هدف گردشگری تویسرکان را در این ایام بیشتر معرف کنیم.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, رودآور,و دراین ویژه به همت پوریا گلمحمدی جامعه شناس کشورکان که خود از اهالی روستای کهنوش است به گفت و گو نشستیم و ماحصل این گفت و گو متن پیش روی شد.
,کهنوش که در گویش محلی کونوش kunuš گفته می شود، روستایی کوهستانی با جمعیتی حدود یک هزار و 500 نفری است که در جنوب غربی استان همدان و شمال غربی شهرستان تویسرکان در ارتفاع 2020متری از سطح دریا، در دامنه های رشته کوه"الوند" است.
,طبق تقسیمات مرکز ملی آمار ایران به عنوان یک آبادی جزء دهستان خرم رود، بخش مرکزی، شهرستان تویسرکان وابسته به استان همدان است. کهنوش تنها به وسیله سه راه آسفالته پر پیچ و خم کوهستانی که همچون مار بر بدن کوهستان الوند حر کت می کند، با استان همدان، شهرستان اسد آباد و شهرستان تویسرکان ارتباط دارد.
,فاصله کهنوش با نزدیکترین شهرستان یعنی تویسرکان 32 کیلومتر و با نزدیک ترین استان یعنی همدان 35 کیلومتر است. فاصله کهنوش با اسد‌آباد که بیشتر تردد اهالی در زمستان برای رفتن به همدان از آنجا صورت می‌گیرد، ۵۰ کیلومتر است، کهنوش بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین روستای دهستان خرمرود است که مردم آن به زبان لری با گویشی نزدیک به زبان فارسی صحبت می‌کنند و مهم‌ترین منبع در آمد آن ها باغداری است که در کنار آن کشاورزی و دامداری نیز دیده می‌شود.
,ریخت روستا
, ریخت روستا,روستا شکلی پلکانی دارد و بیشتر ساختمان های قدیمی با مصالح بومی، مانند خشت و سنگ ساخته شده اند، ستون ها و سقف از چوب چنار و درهای منازل از چوب گردو یا چنار ساخته شده است. برای ساخت ساختمان های جدید بیشتر از آهن و سیمان و آجر استفاده می کنند. زیربنای خانه ها بین 50 متر تا حدود 500 متر است که بیشتر ویلایی و دو طبقه هستند. یکطرف روستا باغ ها و در طرف دیگر کوهستان است که البته کُل باغ و روستا در دامنه کوهستان قرار دارند و روستان مانند نقطه ای در نعل اسبی کوهستانی قرار دارد که پایین آن را باغ ها گرفته اند. روخانه کاسا از شمال کوهستان روستا می آید که از میان باغ ها عبور می کن و رودخانه الیسُ که شرق کوهستان های روستا می آید، از میان روستا عبور می کند.
,خیابان های اصلی روستا تا جایی که جاده مسطح است، یعنی ابتدای محله خُس و میدان اصلی روستا آسفالته و مابقی خاکی است. یک خیابان به دور روستا می چرخند و هیچ خیابان بزرگی از وسط روستا و بافت سنتی آن عبور نمی کند. کوچه داخل روستا عرضی بین یک تا دومتر دارند که خاکی و به دلیل وجود شیب ها و بلندیها ماشین رو نیستند.
,کهنوش دارای چهار محله قدیمی و اصلی است که چند میان محله نیز به آن اضافه شده است. علاوه بر نام پدر و فامیلی نام محل نیز ملاک شناسایی افراداست. این محله ها عبارتند از:
,
1- قَلا qalâ : قلعه(قدیمی)
,
2-لیجَ lija : سراشیبی(قدیمی)
,3-رُخُنَ roxon : روخانه(قدیمی)
,4- خُس xos : ماسه(قدیمی)
,5- مییُ miyo : میانه(جدید)
,6- محله دامو dâmo : پایین(جدید)
,7-کل قلا -kale qalâ : بلندی قلعه (جدید)
,
جمعیت
خانه بهداشت روستا سال ۱۳۹۱ جمعیت کل روستا را ۱۴۲۷ عنوان کرد که مردان ۷۲۸ و زنان ۶۹۹ نفرآن را تشکیل می‌دهند. اما طبق سرشماری صورت گرفته در سال ۱۳۸۵ جمعیت ۱۷۳۵ نفر و ۵ سال بعد یعنی ۱۳۹۰ به ۱۳۹۶ نفر کاهش یافته است.
, جمعیت,
,
در دهه 70 جمعیت روستا حدود چهار هزار نفر و بود که پس از یک دروه مهاجرت گسترده روستاییان این جمعیت روبه کاش نهاد .
,
موقعیت اقلیمی
روستا آب و هوایی سرد و کوهستانی دارد که تابستان‌های آن گرم و زمستان‌ها خیلی سرد است. سردترین ماه‌های سال آذر، دی و بهمن و گرم‌ترین ماه‌ها تیر و مرداد هستند.
,
منابع آب
کهنوش دارای منابع آبی متعددی است که باعث ایجاد منطقه‌ای سرسبز در آن و ایجاد باغ‌های فراوان شده است. روستاییان معتقدند که روستا کم‌آب است و همیشه برای آبیاری باغ‌ها و مزارع دچار مشکل بی‌آبی می‌شوند. اما آنچه مشاهده می‌شود این است که روستاییان هنوز نتوانسته‌اند آب را در فصل بارش کنترل و برای فصل کم‌آبی ذخیره کنند. آنها معتقدند این مشکل با زدن سد در دره‌های کوهستان قابل حل شدن است، اما تا امروز این اتفاق نیفتاده است.
روستا هم از آبهای سطحی برخورداراست، هم آبهای زیرزمینی که همگی از راه بارش تأمین می‌شود. آبهای سطحی مانند: رودخانه‌های فصلی ودائمی. رودخانه فصلی مطرح در روستا وجود ندارد.
۲ رودخانه دائمی در روستا وجود دارد که یکی اِلیسُ نام دارد و دیگری رودخانه کاسا. این ۲رودخانه نقش بسیار مهمی در آبیاری باغ‌ها دارند. آبهای زیر زمینی مانند چاه و چشمه در کنار محدود قنات‌های موجود نقش بسیار مهمی در آبیاری و تأمین آب آشامیدنی اهالی روستا دارند. چاه در گذشته نقش چندانی در زندگی مردم روستا نداشت و تنها تعدادی چاه در خانه‌های اشتراکی دیده می‌شد که بیشتر برای برداشتن آب بود. اما اکنون چاه زدن برای رسیدن به آب بیشتر برای آبیاری باغ‌ها صورت می‌گیرد. چشمه منبع مهمی برای آب آشامیدنی است، همچنین با ذخیره کردن آب چشمه در ایسیل از آن برای آبیاری باغ‌ها استفاده می‌شود. تعداد قنات‌هایی که از آنها برای آبیاری استفاده می‌شود، زیاد نیست. اما آنچه در تأمین آب روستا و منابع آب زیر زمینی و سطحی نقش اساسی دارد بارش است. کوهستانی بودن روستا باعث شده است مقدار بارش در این منطقه متوسط باشد و انواع بارش از قبیل باران، برف و تگرگ را در آن شاهد باشیم.
,
,
,
خاک
خاک منطقه ترکیبی از خُس(شن) و رس است. این ترکیب برای باغداری مناسب است. البته باید توجه داشت که خاک آن سبک است و تقریباً هر ۳ سال باید کود حیوانی (گاوی) به آن افزوده شود.
کوهستان‌های کهنوش دارای کمر(صخره)های زیادی است که شامل سنگ‌های معدنی و غیر‌معدنی می‌شود. از جمله سنگ‌های معدنی آن «سنگ گرانیت گل پنبه است» که در همه کوهستان قابل مشاهده است. این سنگ به‌صورت صخره‌هایی بزرگ در کوه‌های کهنوش دیده می‌شود. «گرانیت گابرو» نیز در سمت راست گردنه وِینن‌ـ veynon (وهنان) موجود است و «سنگ سیلیس» را نیز می‌توان در تپه کنر مشاهده کرد. سنگ سلیس در کارخانه‌های شیشه‌سازی برای ترکیب در مواد سازنده شیشه به کار می‌رود.
حدود 20 سالی شرکت های سنگ معدن در حال نابودی صبیعت صخره ای این کوهستان بودند که در سال 1394 اهالی کهنوش در سراسر ایران طی یک حرکت جمعی و با اعتراضات گسترده جلوی نابودی طبیعت روستای خود را گرفتند و معدن را تعطیل کردند.
,
,
,
پوشش گیاهی
روستای کهنوش‌داری تنوع خوبی در زمینه پوشش گیاهی است. بسیاری از این گیاهان به‌خصوص انواع علف و بوته‌هایی که در کوهستان به‌صورت خودرو دیده می‌شوند، محصول انواع بارش، جوشش چشمه‌ها و جریان آبهای سطحی مانند رودخانه، ایسیل و آّب و هوا، خاک مناسب و ارتفاع از سطح دریا هستند. در کوهستان برتری با بوته‌ها و علف‌های خودرو است و در دره‌ها و زمین‌های مسطح اطراف روستا که قابلیت کشاورزی و باغداری دارد درخچه و درخت به‌خصوص آلو و گردو دیده می‌شود که به دست اهالی کاشته شده‌اند.
تقریباً هر گیاهی که در این منطقه می‌روید به شکلی در زندگی انسان نقش دارد. این گیاهان یا خوراک انسان و حیوان می‌شوند یا در ساخت خانه یا صنایع‌دستی و تزئینی به کار رفته یا به‌عنوان سوخت مصرف می‌شوند. بعضی گیاهان برای ضد عفونی کردن به کار می‌روند و برخی دیگر به‌عنوان داروی گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند، برخی هم کارکرد شویندگی دارند و استفاده‌های دیگر.
,
,
زیست جانوری
اگرچه نسبت به گذشته از تعداد حیوانات اهلی و وحشی در منطقه و روستای کهنوش کم شده است اما هنوز تنوع جانوری قابل توجهی را شاهد هستیم. انواع پستانداران، پرندگان، خزندگان، آبزیان،دوزیستان و حشراتی که توانایی زیست در مناطق کوهستانی را دارند می‌توان در این روستا مشاهده کرد. جانوران یا اهلی هستند که نقش مهمی در زندگی مردم روستا دارند و در کنار آنها زندگی می‌کنند، مانند گاو، گوسفند، سگ، بز، خر، قاطر، گربه، مرغ و خروس، اردک و بوقلمون و یا وحشی هستند که اگر حشره و پرنده باشند در هر کجای منطقه دیده می‌شود، اگر پستاندار و خزنده باشند بیشتر بیرون روستا و باغ‌ها دیده می‌شوند و فقط به‌صورت اتفاقی می‌توان آنها را داخل روستا دید.
,
بناهای تاریخی کهنوش
, بناهای تاریخی کهنوش,
قنات محله قلا
هیچ‌کس نمی‌داند قنات روستا را چه کسی یا چه کسانی کنده‌اند. این قنات که جنس آن به‌طور کامل از کمر(صخره) است از قدیمی‌ترین بناهای روستا به حساب می‌آید.
برج قلعه گُلمَ سِلطُ
این برج تنها بخش باقی مانده از قلعه گلم سلط است که تاریخ ساخت به دوران قاجار مربوط می‌شود. قلعه گلم سلط نخستین بنایی است که اهالی کهنوش پس از مهاجرت از قشلاق کهنوش فعلی آن را ساخته‌اند.
حمام پایین روستا
این حمام عمری ۱۵۰ ساله دارد که در پایین روستا و کنار رودخانه قرار گرفته است. معماری آن گنبدی و ضربدری است.
منبع:کتاب در دست انتشار «مردم‌نگاری روستای کهنوش» نوشته پوریا گل محمدی
,
,
,
,
,
,
وضعیت آموزشی
, وضعیت آموزشی,
سال 1300 میرزا احمد بَرفَر – ahmade barfar فرزند ملا محمد به درخواست اهالی کهنوش برای آموختن سواد به کودکان، راهی این روستا می شود. احمد با لاله اسدبیگی ازدواج کرد و در محله روخونه(رودخانه) روستا ساکن شد. او میرزا بنویس و مسوول نگارش و مکاتبات حمزه اردلان( یکی از خان های خرمرود و کهنوش) بود که در قلعه اشتران سکونت داشت.
برفر پس مستقر شدن در کهنوش نخستین مکتب را در خانه اش داخل محله رودخانه راه اندازی کرد. حدود ده شاگرد داشت که از نخستین شاگردان او می توان به "عباسعلی اسدبیگی" و "شریف کرمی" اشاره کرد.
دلسوزی معلمانه آقای برفر و مدیریت و آگاهی کدخدا و مدیران محلی روستا نسبت به اهمیت آموزش و سواد باعث شد تا موضوع سواد در روستا جدی گرفته شود. کهنوشی های مردمی کشاورز و دامداری و باغدار بودند و برای امرار معاش حتا کودکان نیز باید کار می کردند. اما در کنار کار و تلاش کودکان را راهی مدارس و مکتب می کردند و آنها را به سمت علم و دانس پیش می بردند.
,
,
آقای برفر سال 1319 با مکاتباتی که با وزارت فرهنگ و معارف داشت موفق می شود نخستین مدرسه را با نام رشدیه-rošdiē در کهنوش راه اندازی کند. یک معلم از تویسرکان راهی روستا می شود و احمد برفر نیز سمت مدیریت را به عهد دارد. آن ها به استخدام وزارت فرهنگ و معارف در آمده و از آنجا حقوق می گرفتند.
,در گفت و گویی کهبا نصرت بَرفر فرزند احمد برفر، 69 ساله شه است او گفته که با «پدرم معلم خوانین بود. ابتدا آمد سیسانه و بعد اشتران. میرزای حمزه خان بود. به درخواست مردم کهنوش آمد کهنوش. همانجا مدرسه راه انداخت و ازدواج کرد. سال 1319 که مدرسه رشدیه را افتتاح کرد یک معلم دوره ای می آمد درس می داد. تا کلاس چهارم درس می دادند. چند تا خشت و یک الوار می گذاشتند کنار هم می شد میز و نیمکت. زمستان هم بخاری چوبی داشت. برای کلاس پنجم و ششم می رفتند همدان یا تویسرکان. معلم در خانه ما زندگی می کرد. پدرم بخشی از خرجش را می داد. ما سال1332 از کهنوش رفتیم. عباسعلی در دهه 40 رفت تویسرکان و کلاس ششم را گرفت و به استخدام وزارت فرهنگ و معارف در آمد. شریف هم به موازات مدرسه مکتب داشت و درس می داد. من خودم چند جلسه به مکتب رفتم.»
,
مستندات موجود در مجمتع کنونی روستا اسناد متعلق به سال 1338 هستند. که در آن سال سلطانعلی اسدبیگی مدیر مقطع راهنمای و بعدها دبیرستان شد و در کنار او عباسعلی اسدبیگی مدیر مقطع ابتدایی و این دو مدیر در کنار محمد اسدبیگی نخستین معلم های روستا بودند. سال 1358 حسین شرفی مدیریت مجتمع را تحویل می گیرد و تا سال 1380 به کارش ادامه می دهد. سال 1381 نیز سعدی عبدلی مدیر مجتمع شده و در سال 1393 به بخشداری رفت و بخشدار بخش مرکزی تویسرکان شد. تمامی افراد نام برده همگی کهنوشی بودند.
سال 1393 مدتی آقای بیات مدیریت مجمتع را به عهده داشت و اکنون آقای نوری مدیریت مجتمع را به عهده دارد. معلمان مجتمع همگی از شهرستان تویسرکان و روستاهای اطراف هستند و برخی نیز کهنوشی و ساکن روستای کهنوش هستند.
,
زمین فعلی مجمتع علی اکبر (ع) در روستای کهنوش شامل دبیرستان و مدرسه است که در کنار همدیگر در پایین روستا کنار جاده اصلی قرار دارند،. زمین مجمتع پیش از این خرمن جا (محل جمع آوری خرمن) بوده است. مردم که علاقه زیادی به داشتن مدرسه داشتند زمین را به آموزش و پرورش واگذار کردند تا مدرسه ساخته شود؛ آموزش و پرورش هم از این حرکت استقبال کرد و هزینه ساخت مدرسه را پرداخت کرد و ساخت آن نیز با تلاش اهالی روستا صورت گرفت.
ساخت مدرسه از 1345 شروع و به مرور تا سال 1350 کامل شد. کلاس ها و مقاطع تحصیلی یکی پس از دیگری در مجتمع آموزش شکل گرفت تا امروز که به جز پیش دانشگاهی پسران در تمامی مقاطع پیش دبستانی، ابتدایی، راهنمای و دبیرستان و پیش دانشگاهی دختران دانش آموز دارد. البته برگزاری کلاس پیش دانشگاهی در صورت زیاد بودن دانش آموز این مقطع برگزار می شود. اکنون پسران برای گذراندن دوره پیش دانشگاهی به اشتران یا تویسرکان می روند.
علاوه بر روستای کهنوش از روستاهای همسایه مانند کُنر(کندر)، وَردِو(وردآورد) نیز دانش آموزان برای تحصیل به این مجمتمع آموزشی می آمدند و هنوز شاهد این حضور هستیم. در سال 1393 تعداد 38 معلم زن و32 معلم مرد درس در مجتمع مشغول تحصیل بودن که هنوز هم همین تعداد در حال تدریس هستند.
,
,
مجمتع دارای حیاط بزرگ، سالن امتحانات، نماز خانه، کارگاه و آزمایشگاه است. این مجتمع دارای 19 کلاس درس است که هفت کلاس دبیرستان، هفت کلاس راهنمای، شش کلاس ابتدایی و یک کلاس پیش دانشگاهی دخترانه است.
,چرا کهنوشی های معلم زیاد دارند؟
, چرا کهنوشی های معلم زیاد دارند؟,
چند عامل در این امر تاثیر داشته است که بسیاری از کهنوشی به سمت فرهنگ و معلمی گرایش پیدا کردند و در کنار گرایش به نظامی گری در این عرصه نیز گام برداشته اند.
1- روستاییان با توجه به اینکه در شهر محلی برای سکونت و درآمدی برای وارد شدن به رشته های دیگر نداشتند، وارد دانشکده تربیت معلم می شدند تا در کنار تا علاوه بر ساکن شدن در دانشکده بتوانند در کنار دریافت حقوقی کم خیالشان از شغل آینده راحت با شد.
2- روستاییان بیشتر با شغل معلمی آشنا بودند و آن را شغلی امن و مورد اطمینان خانواده می دانستند و از نظر فرهنگی و مذهبی با تفکرات آنها بیشتر همسو بود. به همین دلیل خانواده حضور فرزندان خود را در رشته معلمی ترجیح می دادند.
3- رقابت و درکنار هم بودن نیز یکی از دیگر دلایل حضور جوانان کهنوشی در عرصه معلمی است. وقتی یک نفر وارد تربیت معلم می شد دیگر خانواده ها برای جا نماندن از فرزندشان از دیگران آنها را تشویق می کردند که به تربیت معلم بروند و معلم شوند . همچین جوانان روستایی که قرار بود به غربت بروند ترجیح می دادند به این دوره معلمی را کنار هم بگذرانند.
4- نقش معلمان قدیمی روستا و معلمان مکتب در روشنگری و آگاه کردن کودکان و خانواده ها و گرایش آنها به تحصیل و علم و معلمی بسیار مهم است. وقتی مردم روستا تصویر خوبی از معلم روستا می دیدند تشویق می شدند که فرزندان خود را به تربیت معلم بفرستند و نوجوانان و جوانان روستایی هم با تاثیر از معلم خود به راه کشیده می شدند.
5- با توجه به تفکر مذهبی مردم روستا باید به نقش دین و جایگاه معلم در مذهب شیعه نیز توجه داشت. این تفکر مذهبی معلم را انسانی بزرگ و با ایمان می دانست که باعث می شد دانش آموزان به آن سمت گرایش پیدا کنند.
,
,
,
,
,
روستای کهنوش تنها روستایی در کشور است که نزدیک به 600 معلم در قید حیات دارد.
,
و البته این روزها هم به عنوان یک روستای هدف گردشگری در سطح کشور مطرح شده است.
به گزارش رودآور؛ این روزها کهنوش توانسته با بهره مندی از کمک افرادی که روزگاری در کهنوش زندگی می کردند و اکنون در کلان شهرها به سر می برند و البته همت مردمان روستا، روستا را در مسیر توسعه قرار بدهند و در نهایت زمینه ساز مهاجرت معکوس شوند، این موضوع را به خوبی می توان در گزارشی که سابق بر این در سایت خبری رودآور منتشر شد مشاهده کرد.
,
,
امید آن که روستاها یکی پس از دیگری با ایده پردازی نیروی های انسانی و بهره گیری از ظرفیت هایی که دارند در راه توسعه و پیشرفت قرار بگیرند.
,انتهای پیام/
,,
]
ارسال دیدگاه