اگر بگوییم مازندرانیان میراثدار حقیقی آیین نوروز هستند سخنی گزاف نیست چراکه نوروز سرآغاز تازهای در زندگی بومیان مازندران است.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا، به نقل از سفیر هراز، نوروزیکی ازارثیههای روزگاران کهن این سرزمین باستانی است، بازماندهای که هرساله در نخستین روز از سال خورشیدی تقویم ایرانیان را ورق میزند و نام خود را ثبت میکند.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا،, سفیر هراز,,
نوروزخوانی ،میراثی گرانبها
,حشمتالله ایاز، هیئت مدیره و نایب ریئس انجمن شعر و ادب شهرستان آمل و مسئول مرکز پژوهشهای بومی در گفتوگو با خبرنگار سفیر هراز مراسم نوروز را میراث گرانبهایی برای ساکنان این دیار دانست و اظهار کرد: یکی از آیین این دیار، نوروزخوانی است که 20 روز قبل از عیدنوروز آغاز و در کوچه پس کوچههای شهر و روستا طنینانداز میشود.
, سفیر هراز ,,
وی درباره نوروزخوانی و نوروزخوانها گفت و تصریح کرد: کسانی که در این کار سابقه دارند دورهگردی کرده و اشعاری خود و یا دیگران در وصف نوروز را میخوانند و ضمن نوید سالی نو و بهاری دلانگیز از صاحبخانهها انعام میگیرند؛ این کار از زمانهای قدیم متداول بوده، چنانکه در تهران و استانهای کشور به ویژه در مازندران مرسوم است و اشعاری از این دست خوانده میشود (باد بهارون بموئه/ نوروز سلطون بموئه/ مژده هادین ای رفقون/ عید بزرگون بموئه)
,,
مسئول انجمن شعر بومی آمل با یادی از پیشکسوتان این عرصه زندهیاد قنبر رضوانی خاطرنشان کرد: اکبر کاظمی، اصغر عقاپور، رمضان قبادی، علی قبادی، نیکجو و علیپور به اجرای این برنامه مفرح و خاطره انگیز میپرداختند که امروزه مرکز پژوهشهای فرهنگ بومیاداره فرهنگ وارشاد اسلامیشهرستان آمل در محلات شهر به این امر میپردازد و با استقبال خاص مردم مواجه است.
,,
آیین 13 بهدر با سابقهای چهار هزار ساله
,
ایاز مراسم 13 بهدر را یکی از آیینهای مهم در فروردین ماه دانست و افزود: این مراسم بر پایه قواعد مردم شناسی و فرهنگ فولکلور بنا شده و نشان دهنده دیرینگی بیشتر آن است، مراسم مشابهای به موجب کتیبههای باستانی سومری و بابلی اکدی وجود دارد، به موجب این گزارشهای مکتوب آیینهای سال نو در سومر با نام ژگموگ و در بابل با نام اکتیو 12 روز به درازا میکشید و در روز سیزدهم جشنی در آغوش طبیعت برگزار میشد.
وی با بیان اینکه مراسم 13 بهدر دارای سابقهای حدودا چهار هزار ساله است. یادآور شد: در نزد ایرانیانان و جوامع کهن به خاطر خاصیت بخش ناپذیری آن عددی بد قلق دانسته میشده، البته باور به نحس بودن روز13 نوروز در ایران از زمان صفویه باب شده است.
مسئول مرکز پژوهشهای بومی دلیل انتخاب ایرانیان برای 13 را فرخنده بودن این روز دانست و عنوان کرد: 13 نه به خاطر نحس بودن آن، بلکه به این دلیل است که روز سیزدهم هر ماه خورشیدی، درگاهشمار ایرانی، از آن ایزد تیشتر، ایزد آورنده باران است؛ تیشتر در گاهشماری سیستانی، تیرکیانو؛ در سغدی، تیشیج؛ در خوارزمی، چیریچ و ایرانیان این روز را برای خجستگی بسیار انتخاب کردند.
,
13 بهدر، روزی فرخنده و مسعود
,
ایاز با تاکید بر اینکه هیچ منبعی برای نحس بودن این روز وجود ندارد، خاطرنشان کرد: در حال حاضر در برخی نواحی 13 بهدر را در رو زچهارشنبه، تیشتر شید برگزار میکنند؛ اما تاکنون هیچ دانشمند ایرانی ذکر نکرده که 13 نوروز نحس است، بلکه قریب به اتفاق این روز را بسیار مسعود و فرخنده دانستند.
وی دلیل نحس پنداشتن 13 را اعتقاد اعراب خواند و تصریح کرد: کلمه سعد به معنی فرخنده است و به هیچ وجه نحس نیست و کراهت ندارد؛ بعد از اسلام چون اعراب 13 را نحس میدانند به اشتباه 13 نوروز را نحس شمردند و اینگونه تفسیر کردند که مردم به خاطر فرار از نحسی به کوه و صحرا میروند؛ فرشته مقدس تیر در کیش مزدیستی فرشه آبها و جویهای روان است و ایرانیان به خاطر گرامی داشتن در این روز به کنار نهرها و جویهای روان میرفتند.
مسئول انجمن شعر بومی آمل با اشاره به آیین 13 همچون فال گوش و فال گیری، اظهار کرد: فال کوزه، گره زدن سبزه و گشودن آن بخت گشائی، نیایش 13، چیدن سبزههای صحرائی، پختن آش با سبزیهای معطر، هدیه پسران جوان به نامزدها در برخی از نواحی مثل سمنان، خوزستان و بختیاری در چهاردهم فروردین و به نام 14 بهدر برگزار میشود.
وی از دیگر کارهای خاص 13 بهدر را بازیهای گروهی بیان کرد و گفت: کشتی گرفتن، خواندن ترانهها و اجرای رقصهای دسته جمعی، بادبادک پرانی، سوارکاری، نمایشهای شاد، آب پاشی و رها کردن سبزه در آب جاری از دیگر کارهای این روز است.
,
نوروز میراثی کهن
,
غفار محمدی، پژوهشگر و منتقد تاریخ و ادبیات مازندران در گفتوگو با خبرنگار ما با اشاره به فلسفه وجودی نوروز اظهار کرد: نوروز از رسته جشنها است؛ واژه جشن همتای واژه (عید) در زبانهای ایرانی (جشن) یا (یسن) از ریشه YAZ به معنای ستایش، نیایش و پرستش؛ (ایزد) به معنای ستایش و نیایش شده نیز از همین ریشه است. (جشن) واژهای ایرانی، مذهبی و بسیار کهن که میراثی کهن و ارزشمند از سنتهای ویژه ایرانی را بر دوش دارد، در اصل عبارت بوده از برپایی مراسم نیایش و سپاس به مناسبت رخداد یک پیروزی، یک واقعه اجتماعی یا یک معجره آسمانی که سودی برای اجتماع داشته باشد.
وی با بیان تاریخچه نوروز در اوستا، کهنترین کتاب ایرانیان خاطرنشان کرد: جمشید، دارای فره ایزدی بوده که به فرمان اهورامزد به جنگ با اهریمن پرداخت و موجب خشکسالی، قحطی و نابودی خیر و برکت شد؛ با نابودی اهریمن وی بار دیگر شادمانی و خرمی و خیر و برکت را به مردم ارزانی کرد و هر درخت خشک دوباره سبز شد و مردم آن روز را «نوروز» یا «روز نوین» خواندند و همگی به فرخندگی چنین روزی در تشتی جو کاشتند و این رسم برای ایرانیان جاودانه شد.
این استاد دانشگاه آغاز جشن نوروز را از لحظه اعتدال بهاری دانست و اظهار کرد: در دانش ستارهشناسی، اعتدال بهاری یا اعتدال ربیعی در نیمکره شمالی زمین به لحظهای گفته میشود که خورشید از صفحه استوای زمین میگذرد و به سوی شمال آسمان میرود. این لحظه، لحظه اول برج حمل نامیده میشود و در تقویم هجری خورشیدی با نخستین روز (هرمز روز یا اورمزد روز) از ماه فروردین برابر است. نوروز در تقویم میلادی با ۲۱ یا ۲۲ مارس مطابقت دارد؛ در کشورهایی مانند ایران و افغانستان که تقویم هجری شمسی به کار برده میشود، نوروز، روز آغاز سال نو اما در کشورهای آسیای میانه و قفقاز، تقویم میلادی متداول است و نوروز بهعنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته میشود و روز آغاز سال محسوب نمیشود.
,
نقطه شروع نوروز
,
وی با بیان پیشینه و گستره جشن نوروز در طول تاریخ و سرزمینها، عنوان کرد: منشا و زمان پیدایش نوروز به درستی مشخص نیست اما در برخی متنهای کهن ایران از جمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و در برخی دیگر از متنها، کیومرث بهعنوان پایهگذار نوروز معرفی شدند، برخی از روایتهای تاریخی، آغاز نوروز را به بابلیان نسبت میدهد و برخی دیگر زرتشت را بهعنوان بنیانگذار نوروز نام میبرند.
این پژوهشگر آملی به تاثیر نوروز در میان کشورهای منطقه اشاره کرد و گفت: پیشینه جشن نوروز به زمان ایران باستان بازمیگردد البته هم اکنون مختص ایران نیست و در کشورهای همسایه به مانند افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و بخشهایی از ترکیه و هند هم هرساله نوروز را جشن میگیرند. شاید عجیب باشد اگر بگوییم بر خلاف تصور بسیاری نوروز در برخی کشورهای عربی حتی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نیز برگزار میشود؛ اهمیت نوروز در برخی از این کشورها به اندازهای است که طایفهها نوروز را بهعنوان یک سنت جداناپذیر در فرهنگشان میدانند و نسبت به آن تعصب ویژهای دارند.
محمدی ایرانیان را از شادترین ملل متمدن باستانی دانست و اظهار کرد: کمتر تمدنی در جهان یافت میشود که در تقویم فرهنگی آنها به این اندازه شاهد جشنهای گوناگون باشیم؛ ایرانیان باستان شادی را نوعی ستایش خالق و هستی به شمار آورده و اندوه را نوعی ناسپاسی تلقی میکردند، در سایه فلسفه شادی ونشاط، توانستند قرنها بر همه جهان فرمانروایی کنند و صلح و آشتی و انسانیت و مهر را ارمغان جهانیان سازند.
,
نوروز در نگاه اسلام
,
وی با اشاره به روایات امامان معصوم(ع) درباره عید نوروز، خاطرنشان کرد: در روایتى منسوب به حضرت امام جعفر صادق(ع) آمده است که مىفرمایند: «نوروز، روزى است که پروردگار از بندگان پیمان گرفت تا او را عبادت کنند و به وی شرک نورزند و به فرستادگانش و امامان(ع) ایمان آورند. نوروز، روزى است که خورشید در آن طلوع کرده و هیچ نوروزى نیست مگر این که ما در آن روز در انتظار از میان رفتن سختیهاییم; زیرا نوروز از روزهاى ما و شیعیان ما است.»( بحارالانوار، ج 59، ص 92)
این استاد دانشگاه به هوشمندی ایرانیان باستان در آمیخته شدن سنتهای گذشتگان و مذهب اشاره کرد و گفت: زمانی که برخی از سنتها و آداب در تضاد آشکار با اعتقادات و رسوم گذشته قرار میگرفت، ایرانیان میکوشیدند سنت کهن ملی را در قالب شخصیتهای اسلامی باز یابند و به عبارت روشنتر سنتهای ملی ایرانی را با سنتهای اسلامی آمیختند، در نتیجه از میان انبوه جشنهای ایرانی قبل از اسلام آنچه میان ایرانیان مسلمان باقی ماند عید نوروز، جشن سده و جشنهای کوچکتری مانند تیرماه 13شو در مازندران که از میان جشنهای یاد شده بزرگترین اعیاد ملی ایرانیان جشن نوروز است.
,
مازندرانیها میراثدار حقیقی نوروز
,
این پژوهشگر آملی نوروز را سرآغازی برای زندگی اهالی مازندران بیان کرد و یادآور شد: اگر بگوئیم مازندرانیان میراثدار حقیقی آیین نوروز هستند سخنی گزاف نیست، نوروز سرآغاز تازهای در زندگی بومیان مازندران است، شروع برنج کاری که شاهرگ اقتصاد مازندرانیها را شکل میداد با نوای قدمهای نوروز خوانان که قاصدان نوروز در مازندران هستند برابر میشود درست همان هنگام که شکوفههای نوروزی بر تقویم ایرانی به رقص مینشیدند، آواها و نواها و کلی ونگهای مازنیها در شالیزارها آغاز و شور و نشاط و زندگی و امید همراه بهار به خانههای برنجکاران رونقی دوچندان میبخشد.
محمدی به اهمیت نوروز در میان اهالی مازندران اشاره کرد و افزود: مادران و زنان مازندرانی، حدود 15روز قبل از شروع نوروز، دانههای برنج، گندم یا جو و.. را با خاک بخشندهی تبرستان به هم میآمیزند و منتظر به سبزی نشستن آنها میشوند، در این فرصت 15روزه، همانگونه که جان و دل را آماده فرا رسیدن سال نو میکنند، خانهها و فرشها و پنجرهها را هم برای این تحول زیبای طبیعت آماده میکنند، شیرینیهای محلی شهد گوارای ذوق زنان تبرستان را به یادها و خاطرههای ما میآورد، اما اکنون دیگر کمتر نشانی از آن نشانهای زندگی ساده و بیپیرایه مانده است.
این منتقد ادبی با بیان آداب و رسوم مردمان مازندران در لحظه تحویل سال، تصریح کرد: زمان سال تحویل مردان مازنی، به رسم دیرین، شروع سال جدید را با شلیک گلوله به محلیها اطلاع میدهند. غرش تفنگ علاوه بر جنبه اعلانی خود، نهیبی است بر دلهای خفته و روانهای آلوده، تا تکانی به خود دهند و دلی بجنبانند و سهم خود را از سفره بی بدیل تحول و زیبایی که نوروز به آنها عطا میکند باز ستانند.
وی با اشاره به رسم زیبای مادرمه در عید نوروز، اظهار کرد: بعد از این که سال نو شد شخصی بهعنوان مادرمه که عمدتا با استخاره انتخاب شده با مجمعی چیده شده با قرآن، آیینه، تنگ آب، سبزه و شاخههای سبز جوان وارد خانه میشود، جلوی درب و چهارگوشه اتاقها را آب میپاشد، قرآن را کنار سفره هفتسین میگذارد و شاخههای سبز (درخت آلوچه) را به این نیت که سال سرسبز و خوش و خرمی برای خانواده باشد، جلوی در اتاق آویزان یا روی طاقچه اتاق میگذارد. این افراد که عمدتا از میان کودکان (به دلیل اعتقاد بر معصومیتشان) انتخاب میشوند، عیدی خود را از پدر و مادرها و پدربزگها و مادربزرگها میگیرند و بعد از مادرمه دید و بازدیدها آغاز میشود.
نوروز بهانهای است برای آغازی نو در جهت بهتر زیستن، نقطهای برای دوست داشتن و به آیین ایرانیان مهر ورزیدن.
نوروز که از حاجی فیروز، خانه تکانیها و چهارشنبه سوری نم نمک شروع میشود و با سفره هفت سین و دید و بازدیدها و 13 بهدر شادی و زندگی را با خود میآورد تا به ما یادآوری کند، همیشه امیدی هست.
بهار مثل همیشه قدمهایش را محکمتر گذاشت و خدا میداند امسال چند نفر نوروز را گرسنه تحویل میکنند، چند نفر لباس عید پارسال را میپوشند و چند نفر دردهایش را در لابه لای مشکلاتشان گم میکنند.
یادمان نرود نوروز فصل دلها است، کمی بیشتر حواسمان به اطرافمان باشد، به دست فروشی که بیصبرانه منتظر پایان فروش جنسهایش است، به کودکی که لباسهای ویترین را با ذوق نگاه میکند و به انسانهایی که دوستشان داریم.
عید، کنار هفت سین جای خالی انسانهایی که در قلبمان هستند را خوب بچینیم و یادمان نرود بهار امسال بیشتر عشق بورزیم.
انتهای پیام/
]
ارسال دیدگاه