یادداشت؛

• چهارشنبه ۲۹ اسفند ۱۳۹۷ ۱۹:۲۵
• کد خبر : 1469642

• اخبار
• سایر رسانه ها

امروزه، افزایش روند شهرنشینی و هجوم جمعیت به شهرها تقریباً در همه نقاط جهان و در همه کشورها اعم از پیشرفته و درحال توسعه به یک واقعیت غیرقابل انکار تبدیل شده، گرچه این پدیده در همه نقاط جهان نتایج یکسانی به همراه نداشته است.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از بلاغ، توجه به گردشگری امروزه در اقتصاد به عنوان یک مؤلفه بسیار مهم در روند توسعه محسوب می‌شود به گونه ای که در مقیاس گوناگون سعی می شود که با جذب گردشگر در چارچوب عرضه محصول گردشگری که پردازش شده هر محیط می باشد روند مستمری را از جریان درآمد و ایجاد‌اشتغال به وجود آورد.
امروزه، افزایش روند شهرنشینی و هجوم جمعیت به شهرها تقریباً در همه نقاط جهان و در همه کشورها اعم از پیشرفته و درحال توسعه به یک واقعیت غیرقابل انکار تبدیل شده، گرچه این پدیده در همه نقاط جهان نتایج یکسانی به همراه نداشته است.

در این میان، بافت تاریخی، مناطقی واقع در بخش های قدیمی شهرهاست که تا پیش از قرن حاضر، یعنی شروع شهرنشینی جدید، سطح شهر را تشکیل می دادند. اینگونه بافت‌ها که در زمان حاضر در مرکز شهرها واقع اند، جایگاه و موقعیت ویژه‌ای در شهر دارند. بازارهای سنتی شهری به عنوان مراکز داد و ستد و بناهای با اهمیت دیگر مانند مراکز مذهبی در این بافت‌ها واقع شده‌اند.

از دیدگاه میراث فرهنگی هر بافت شهری که حدود صد سال یا بیشتر قدمت داشته باشد بافت تاریخی است، اما ارزش‌های تاریخی که مردم برای یک بافت شهری خاص در نظر گرفته‌اند نیز مهم است، برای مثال شاید بافتی بیش از 60 یا 70 سال قدمت نداشته باشد (منزل امام خمینی(ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی و یا خانه استاد شهریار)، اما دارای ارزش‌هایی باشد که آن را برای مردم شهر با اهمیت می سازد.

هویت و حیات بافت تاریخی با سازمان محیطی آن تعریف می شود؛ یعنی کلیتی یکپارچه که به عنوان سیستم کار می کند و تهدید اصلی علیه آن، مداخلات ناآگاهانه و نابخردانه انسان است. بافت قدیم مجموعه به هم پیوسته ای از اجزاء و عناصر شهری، شامل واحدهای مسکونی اعم از فرسوده، مرمتی و تخریبی، آثار با ارزش تاریخی، بازارها، تاسیسات، شبکه معابر، شیوه معماری و کالبد ویژه ای است که محصول رشد تدریجی و ارگانیک شهر در ادوار تاریخی مبتنی بر تکنولوژی حمل‌ونقل ماقبل صنعتی بوده و دارای ساخت فضای متمایزی از لحاظ کارکرد و سیما نسبت به بخش های جدید شهری است، لذا سازگاری چندانی با شرایط اجتماعی اقتصادی عصر حاضر به ویژه تکنولوژی حمل‌ونقل نداشته و دسترسی سواره، شبکه تنگ معابر، کمبود فضای سبز، آموزشی و فرسودگی از مشکلات عمده آن است.

در اوایل دهه 40 رشد شهرهای ایران سریع‌تر از دهه های پیشین و در اطراف بافت قدیمی آغاز شد و در ابتدا این رشد معمول در اطراف خیابان هایی که عناصر جدید را به شهر متصل می کرد صورت می گرفت و اگر در اطراف شهرها عناصر جاذب طبیعی، تاریخی و مذهبی وجود می داشت، شهر به طرف آنها نیز گسترش می‌یافت. تقاضا برای سفر به شهرها از دهه‌های اخیر تاکنون به طور روز افزونی در حال افزایش است.

شهرها مقاصد مهم گردشگری
نواحی شهری به علت آنکه جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی بسیاری دارند غالبا مقاصد گردشگری مهمی محسوب می‌شوند. شهرها معمولاً جاذبه‌های متنوع و بزرگی شامل موزه‌ها، بناهای یادبود، سالن‌های تئاتر، استادیوم‌های ورزشی، پارک‌ها، شهربازی، مراکز خرید، مناطقی با معماری تاریخی و مکان هایی مربوط به حوادث مهم یا افراد مشهور را دارا هستند که خود گردشگران بسیاری را جذب می‌کند. علاوه‌بر این حتی در صورتی که جاذبه‌های گردشگری در مناطق غیرشهری واقع باشند از آنجا که شهرها به پیرامون خود خدمات می‌دهند در رابطه با گردشگری قرار می‌گیرند، لذا حجم زیادی از امکانات گردشگری در شهرها متمرکز می‌شود. به عبارتی دیگر محل سکونت، سرو غذا، ارتباطات، حمل‌ونقل و سایر خدمات گردشگری در شهرها واقع‌اند که بازدیدکنندگان از مناطق اطراف شهر و خود شهر از آنجا استفاده می‌کنند.

محیط‌های شهری از دو نظر در صنعت گردشگری اهمیت دارند، از یک سو کانون‌های شهری به لحاظ تمرکز جمعیت در آنها و فشارها و خستگی‌های ناشی از کار و فعالیت به عنوان مبدأ مسافرت‌های گردشگری محسوب می‌شوند و از سوی دیگر بعضی از شهرها به علت وجود امکان فعالیت‌های اقتصادی، سیاسی و ارتباطی، فراغتی و جاذبه‌های تاریخی و گردشگری به عنوان مقصد مسافرت‌های گردشگری نیز به شمار می‌آیند.

گردشگری شهری از جمله پدیده‌های جدید شهری است که زمینه ساز یک سری از رفتارهای اجتماعی با توجه به ویژگی‌های شهری می‌باشد، الگوی رفتاری گردشگران در شهر تابعی از الگوهای فضای شهری است که به عنوان جاذبه‌ها و خدمات شهری تعریف می‌شود. یکی از موارد مورد توجه گردشگران، فضاهای تاریخی در شهرها است، فضایی که با توجه به بافت آن به عنوان یک چالش بزرگ در جهت توسعه شهری از آن نام برده می‌شود و اغلب برنامه ریزان شهری در حفظ، بازسازی و احیاء و یا توسعه آن با مشکل مواجه بوده‌اند.

گردشگری شهری بخش جدایی ناپذیر از خدمات شهری مورد نیاز شهروندان دائم و غیردائم آن را تشکیل می‌دهد و بر همین اساس در حیطه وظایف برنامه ریزی و مدیریت شهری واقع می‌شود از سوی دیگر گردشگری شهری با ارزش‌های محیط طبیعی و میراث فرهنگی و تاریخی هر شهر ارتباط تنگاتنگی دارد، که از این منظر، توجه به استقلال این امر در طرح‌های توسعه و عمران شهری ضروری می‌نماید.

گردشگری یکی از شاخص‌های مهم توسعه و عمران شهری
گردشگری شهری علاوه‌بر کیفیت و کمیت آن یکی از شاخص‌های مهم توسعه و عمران شهری به شمار می‌آید. برای تحقق گردشگری شهری می‌بایست هم زمان با رشد مکان‌ها و جاذبه‌های گردشگری درون و برون شهری و حومه ای، تسهیلات و تجهیزات گردشگری نیز به تناسب گردشگران فراهم شود.
 اساسی ترین وجه از ویژگی‌های یک شهر برای توسعه گردشگری شهری، تأمین امنیت و نظم حاکم بر آن جامعه است و سپس جلوه‌های دیگر گردشگری. کاهش هویت اجتماعی و محیطی در شهرها و آلودگی شدید زیست محیطی، تأمین نیازهای اجتماعی و فرهنگی و روانی، شهروندان را با سختی روبرو می‌سازد. این امر خود گسترش روحیه خرسندی، احساس تنهایی، تنش‌های روانی شهرگریزی، شهرستیزی و آسیب‌های اجتماعی را سبب می‌شود. در این میان موضوع چگونگی گذران اوقات فراغت، تأمین امکانات و تسهیلات گردش و تفریح و ساماندهی فضای آن به محور اصلی برنامه ریزی شهری، طراحی محیط و مدیریت شهر تبدیل شده است.

امروزه از گردشگری شهری به عنوان یکی از عوامل توسعه اقتصادی، اجتماعی و رفاهی شهر و شهرنشینان یاد می‌کنند. نخستین شرط موفقیت شهر در توسعه گردشگری شهری، وجود زیرساخت‌های مناسب شهری و مدیریت عاقلانه و مدبرانه در عرصه‌های سیاسی اجتماعی و فرهنگی و مانند این‎هاست.

کوشش‌های بسیار چشمگیری از سالیان پیش، از سوی مدیران شهری به منظور جذاب‌تر کردن مراکز شهری صورت می‌پذیرد و به همین جهت به تجدید زندگی مراکز شهری و ارائه نمای زیبایی از این مراکز اقدام می‌شود. این کوشش‌ها در درجه نخست برای جلب توجه و تأمین خواست‌های ساکنان شهرها صورت می‌گیرد، که البته جهانگردان نیز از این سلسله اقدامات رفاهی و زیباسازی بهره مند می‌شوند. تصاویر سه گانه مراکز شهری؛ گنجینه‌ها، نمایش‌های زنده و خرید و فروش از جمله جالب ترین جاذبه‌های شهری هستند که جهانگردان را به سوی خود می‌کشند.
اما یکی از نقاط ضعف در این خصوص آن است که همواره در روال موجود برنامه ریزی و مدیریت گردشگری در سطح کشور نوعی تعارض با اهداف برنامه ریزی و مدیریت شهری مشاهده می‌شود، از یک سو، با توسعه روزافزون شهرها در کشور و افزایش جمعیت شهرنشین نیازهای تفریحی و گردشگری شهروندان به شدت رو به گسترش دارد ولی از طرف دیگر اختیارات قانونی و علمی شهرداری‌ها در عرصه بهره گیری از فضاهای فراغتی و توریستی بسیار محدود است از جمله این محدودیت‌ها می‌توان به موارد ذیل‌اشاره کرد: عدم اختیارات مدیریت شهری در خارج از محدوده قانونی و حریم شهر، تعداد متولیان و نهادهای مسئول، جدایی میان وظایف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و وظایف مدیریت شهری، عدم وجود قوانین عام، مشترک و میان بخشی در زمینه گردشگری و...! این درحالیست که در اغلب کشورها شهرداری‌ها بزرگترین نقش را در توسعه گردشگری شهری دارند، چراکه شهرداری در سازماندهی و شکل‌دهی به شهر، مهم ترین دستگاه است و در اکثر کشورهای موفق در بحث گردشگری در واقع این مدیریت منسجم و هماهنگ شهری است که باعث فعالیت‌های هم جهت می‌شود، شهرداری‌ها در پرتو اختیارات و مدیریت قوی و هماهنگی که دارند، اقدامات جدی برای جذب گردشگران به عمل می‌آوردند.

در عین حال می‌توان امیدوار بود تا با توسعه روزافزون زیرساخت‌های فرهنگی و امکانات زیربنایی، در بهبود هرچه بیشتر توسعه گردشگری و صنایع مرتبط کوشش شود تا از این حوزه نیز به عنوان دریچه‌ای مهم به سوی توسعه بهره‌برداری کرد.

یادداشت از مینا مرادی

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #