همزمان با روز خلیج فارس؛

• سه‌شنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۸ ۱۵:۰۳
• کد خبر : 1481191

• اخبار
• سایر رسانه ها

خلیج فارس هویت تاریخی منحصر به فردی دارد و نباید به عنوان ابزار سیاسی در دستیابی به اهداف سیاسی، قبیله ای و نژادی یا در جهت درگیری های منافع ملی و دیگر ارزش ها استفاده شود.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از "تیتریک"؛ بعضی دولت‌ها و قوم‌گرایان تندرو با پرداخت هزینه‌های سنگین، تغییر نام خلیج فارس را به‌طور جدی و بی‌سروصدا دنبال می‌کنند.

خلیج فارس، دریای پارس، الخلیج الفارسی، دریای ایران، بحر فارس، خلیج ایران و ... را هرچه که بنامیم و هرچه در لابه­‌لای صفحات تاریخ بگردیم، نه تنها اثری از عربی بودن آن نیست، بلکه تنها بر پارسی بودن این آبراه مستندات بیشتر میابیم و بر نام­‌های با پسوند پارسی و فارسی آن افزوده می­‌شود. اما چه شد و داستان جعل نام این خلیج همیشه فارس از کجا شروع شد؟


آغاز جعل نام خلیج فارس 

در پی حمله انگلستان به جزیره خارک در سال ۱۸۳۷، دولت وقت ایران به این سیاست جدایی‌طلبانه انگلیس در خلیج فارس اعتراض کرد و رسماً به دولت انگلیس هشدار داد تا دست از این فتنه‌گری بردارد. این هشدار ایران روزنامه تایمز لندن در سال ۱۸۴۰ برای نخستین بار خلیج فارس را "دریای بریتانیا" بخواند. اما این نامگذاری به قدری بی‌پایه و اساس بود که در هیچ جای دیگری به کار نرفت. 

به دنبال ملی شدن صنعت نفت ایران در سال ۱۹۵۰ و خلع ید شدن شرکت‌های انگلیسی و قطع ارتباط میان ایران و انگلیس، وزیر مستعمرات انگلیس برای نخستین بار این نام جعلی را به کار برد. در آن سال‌ها، کشورهای جنوبی خلیج فارس یا مستعمره و یا تحت‌الحمایه انگلیس بودند. دولت انگلیس نیز به منظور تلافی ملی شدن صنعت نفت ایران کتابی را به قلم رودریک اون (Roderick Oven) ، یکی از جاسوسان انگلیس، به نام حباب‌های طلایی Golden Bulbs) (The بر روی خلیج عربی در سال ۱۹۵۷ به چاپ رسانید. این کتاب که بلافاصله به زبان عربی ترجمه شد سرآغازی بر تحریف نام خلیج فارس بود. 

گرچه این آبراهه در همه متون تاریخی و جغرافیایی عربی خلیج فارس و بحر فارس نامیده شده‌است با این حال، این نام‌گذاری از دهه ۱۳۳۰ خورشیدی از سوی ملی‌گرایان عرب مورد چالش واقع شده‌است. کشورهای عربی، از دهه ۱۹۶۰ میلادی و با گسترش اندیشه‌های پان عربی توسط جمال عبدالناصر از نام جعلی خلیج عربی استفاده می‌کنند. این مطلب طی یک بخشنامه از طرف اتحادیه عرب به همه کشورهای عربی رسماً ابلاغ شده‌است.



حذف ناشیانه نام خلیج فارس از نقشه گوگل 

گوگل‌مَپ نیز به دلیل اجتناب از فضای سیاسی متشنج ایجاد شده بر سر نام این آبراه، آن را از نقشه خود حذف کرد. کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و آمریکا به دلایل کاملا سیاسی در صدد تغییر نام خلیج فارس به نام جعلی خلیج عربی هستند.


اسنادی که قدمت بیش از 2500 ساله نام خلیج فارس را تایید می کنند
سازمان ملل و سازمان‌های بین‌المللی و تخصصی نام خلیج فارس را همچنان نام اصلی و معتبر دانسته و تغییر نام خلیج فارس را هیچگاه نپذیرفته‌اند.

اسامی آثار طبیعی یا ساخت بشر مدت های مدیدی مورد توجه جغرافی دانان است. آنها با درج این اسامی در نقشه ها، اطلس ها و کتاب ها از آنها در طول دوره های مختلف حفاظت می کنند.

این اسامی هویت تاریخی منحصر به فردی دارند و نباید به عنوان ابزار سیاسی در دستیابی به اهداف سیاسی، قبیله ای و نژادی یا در جهت درگیری های منافع ملی و دیگر ارزش ها استفاده شوند. این امر در مورد نام خلیج فارس نیز صدق می کند.

گروه کارشناسان سازمان ملل متحد (UN) در زمینه اسامی جغرافیایی طی مقاله ای موسوم به "تأیید نام تاریخی، جغرافیایی و قانونی خلیج فارس" نوشت، جغرافی علم کهن بشری با ابعاد مختلف است. روابط دو جانبه انسان و طبیعت را بررسی می کند و آنها در قالب مقاله، کتاب و نقشه در اختیار کاربران قرار می دهد.

محققانی که در مورد نام خلیج فارس تحقیق کرده اند، بر نام "خلیج فارس" اتفاق نظر دارند. در طول قرن ها و حداقل 2500 سال قبل یعنی از زمان امپراطوری قدرتمند پارس، هرگز چنین اتفاق آرائی در خاورمیانه در میان نویسندگان و مورخان بر سر این نام تاریخی دیده نشده است.

در اینجا به اسناد تاریخی که حاکی از اصالت خلیج فارس است می پردازیم:

با توجه به مدارک و پیشینه ها، بیش از دو هزار سال است که این پهنه ی آبی در نقشه ها، نوشته ها و کاربردهای رسمی به عنوان "خلیج فارس" شناخته شده است. حتی پس از ظهور اسلام، دنیای عرب آن را با نام "بحر فارس" دریای ایران می شناخت.

هیچ سند مکتوبی از زمان امپراطوری پارس باقی نمانده است، اما در تاریخ و فرهنگ شفاهی ایرانیان آب های جنوبی را دریای جَم، دریای ایران و دریای پارس نامیده اند.

در طول سال های 330 تا 559 پیش از میلاد مسیح، همزمان با حاکمیت امپراطوری پارس در منطقه خاورمیانه، به طور ویژه تمام بخش خلیج فارس و بخشی از شبه جزیره عربستان، نام دریای پارس در متون گردآوری شده به طور گسترده ای نوشته شده است.

در میان آثار مکتوب برجسته در این زمینه؛ نقشه جهانی هِکاتوس (472 تا 509 پیش از میلاد) خلیج فارس را به وضوح نشان داده است. همچنین در نقشه ای که از هرودوتوس (مورخ بزرگ یونانی در سال های 425 تا 484 پیش از میلاد) باقی مانده خلیج فارس را معرفی می کند.

در نقشه جهانی دیسِرک Diseark(285 تا 347 پیش از میلاد) نیز خلیج فارس به وضوح مشخص شده است. در همان زمان، بسیاری از نقشه ها و اسناد تهیه شده تا قرن هشتم توسط دانشمندان و محققان جغرافیایی مانند؛ هکاتوس، هرودوتوس (پدر علم جغرافی)، هیپارِک، کلودیوس بطلمیوس، کراتس مالوس ...... و در دوره اسلامی محمد بن موسی خوارزمی، ابو یوسف اسحاق کَندی، اِبن خَرداذَبه، هَرانی (بَتانی)، مسعودی، ابو زید بلخی، استخری، ابن حوقَل، ابوریحان بیرونی و دیگران اشاره کردند که دریای وسیعی در جنوب ایران قرار دارد؛ دریای پارس، پارس خلیج، دریای فارس، خلیج فارس، بحر فارس، سینوس پرسیکوس، ماره پرسیکوم و غیره.

در سال 1507 پس از میلاد، نیروی دریایی پرتغال تحت فرمان "آلفونسو بِرکِرک" جزیره هرمز را تصرف کرد و این اشغال تا سال 1620 ادامه یافت.

به گفته سازمان ملل؛ پیش از مسیح، اعراب بیشتر در حجاز، یمن و سواحل دریای سرخ (خلیجی از اقیانوس هند بین شبه جزیره عربستان و شمال شرقی قاره آفریقا) زندگی می کردند و با خلیج فارس آشنا نبودند. پس از مبارزه اردشیر (پادشاه دوره ساسانی در ایران) برای سرکوب کردن آبیسینیان در یمن به درخواست "سیف بن زیازان" فرماندار یمن، ازدحام اعراب در سواحل خلیج فارس رو به فزونی گذاشت. با ظهور اسلام و گسترش این دین در ایران، مهاجرت اعراب به سواحل خلیج فارس افزایش یافت.

اما با این حال، دانشمندان مسلمان و عرب خلیج فارس را در بیش از 30 کتاب جغرافیایی، تاریخی، ادبی یا کتاب های تفسیر اخلاقیات و فقه توصیف کرده اند.

اشخاص و سازمان های بین المللی که نام خلیج فارس را تایید می کنند     

- در یک سطح رسمی، سازمان ملل متحد و دیگر سازمان های مختلف بین المللی بر پایه ی کاربرد تاریخی، خلیج فارس را به عنوان نام پایه و پیشنهادی به رسمیت می شناسند. نام خلیج فارس از سوی اکثر دولت ها نیز به رسمیت شناخته می شود. سازمان ملل متحد این خلیج را به عنوان معیار قانونی بین المللی شناخت.

سازمان ملل متحد در این باره گفت: "هر تغییر، تخریب یا تبدیل اسامی ثبت شده در اسناد تاریخی و نقشه ها مانند تخریب آثار باستانی است و به عنوان اقدامی ناشایست در نظر گرفته می شود. بنابراین اسامی موارد جغرافیایی که از یک هویت منحصر به فرد تاریخی برخوردار هستند نباید به عنوان ابزار سیاسی در رسیدن به هدف سیاسی، قبیله ای و نژادی یا هر درگیری در جهت منافع ملی و دیگر ارزش ها مورد بهره برداری قرار بگیرند."

در میان دستورالعمل های سازمان ملل متحد می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. یادداشت شماره LA45.82 به تاریخ 10 آگوست سال 1984 (نیویورک)

2. بخشنامه شماره CAB/1/87/63 به تاریخ 16 فوریه سال 1987 از سوی مدیرعامل یونسکو

3. سند ST/CSSER/29 به تاریخ 10 ژانویه سال 1991

4. دستورالعمل ST/CS/SER.A/29/Add.1 به تاریخ 24 ژانویه سال 1992

5. دستورالعمل ST/CS/SER.A/29/Add.2 به تاریخ 18 آگوست سال 1994

6. دستورالعمل ST/CS/SER.A/29/Rev.1 به تاریخ 14 مه سال 1999

- با توجه به پیشینه تاریخی نام خلیج فارس، "سِر آرنولد ویلسون" در کتابی که در سال 1928 منتشر شد نوشت: "برای زمین شناسان، باستان شناسان، جفرافی دانان، بازرگانان، سیاستمداران، گردشگران و پژوهشگران از گذشته تا به حال هیچ کانال آبی قابل توجه و مهم تر از "خلیج فارس" نبوده است."

وی افزود که این کانال آبی که فلات ایران را از عربستان جدا می کند، حداقل از 2200 سال قبل تاکنون از هویت ایرانی بهره مند بوده است.

- در چندین فصل از سفرنامه فیثاغورث که به همراهی داریوش (پادشاه هخامنشی) اشاره و سفر به شوش و پرسپولیس را توصیف کرده، آمده که کتیبه ها و حکاکی های دوران داریوش حاکی از آن است که وی کانال آبی خلیج فارس را "دریای پارس" نامیده است.

- در کتابی به نام "پرسیلوس آریاتریا" (Persilus Aryateria) توریست یونانی در قرن اول پس از میلاد، آب های ساحل عمان "دریای پارس"، منطقه بَربَری بین سواحل عمان و یمن متعلق به پارس است و خلیج واقع در جنوب ایران "خلیج فارس" نام نهاده شده است. زندگی ایرانیان در هر دو طرف تأیید شده است.

- "اندرو شاپیرو" از مقامات وزارت امور خارجه آمریکا طی نشست خبری در مورد فروش سلاح به عربستان سعودی از لفظ خلیج عربی استفاده کرد. شورای ملی ایرانیان آمریکا طی نامه ای اعتراض خود را به هیلاری کلینتون اعلام کردند. مقاله اعتراضی آنها در هافینگتون‌پست منتشر گردید. این امر احتمالا یک اشتباه گفتاری هنگام خواندن بیانیه ی از پیش مهیا شده بود.

- سازمان بین المللی هیدروگرافی (IHO) یک سازمان بین المللی که اطلاعات هیدروگرافی (آب‌نگاری) را برای ناوبری دریایی و مقاصد دیگر در سراسر جهان فراهم می آورد در استانداردS-23خود از نام خلیج ایران (خلیج فارس) برای این راه آبی استفاده می کند.

- مطالعاتی در سال 1993 توسط بخش تحقیقات فدرال کتابخانه ملی کنگره آمریکا در مورد کشورهای حوزه خلیج فارس منتشر شد. نویسندگان این مطالعات با تصدیق اینکه دولت های کویت، قطر، امارات متحده عربی، عمان و بحرین همانند دیگر کشورهای عربی به طور رسمی اصطلاح خلیج فارس را رد می کنند و آن را خلیج عربی می نامند، به تبعیت از هیئت مدیره آمریکا در اسامی جغرافیایی (BGN) از اصطلاح "خلیج فارس" استفاده می کنند.

- در نوامبر سال 2004 اختلاف نامگذاری خلیج فارس، موضوع بمب گوگلی توسط یک وبلاگ نویس ایرانی به نام "پندار یوسفی" شد. بمب گوگلی با ملحق شدن صدها وبلاگ نویس، صاحبان وبلاگ ها و انجمن های ایرانی که لینک های مرتبط با کلمه خلیج عربی را با صفحه ی خطای کلاهبرداری مواجه می کرد، انجام شد.

جمله مندرج در این صفحه بدین شرح بود: "خلیج موردنظر پیدا نشد، حتما منظورتان خلیج فارس است."

- کتاب ها و فرهیختگانی چون؛ البلدان، تاریخ یعقوبی، المغاری، فتوح الشام، فتح العجم نوشته محمد بن عُمَر، تاریخ مقیمی، تاریخ الرسل و الملوک نوشته محمد بن جریر طبری، تاریخ بلعمی، ابن خرداذَبه، ابن فقیه همدانی، استخری، مسعودی، مقدسی، ابن حوقَل، قزوینی، طاهر مروَزی، ناصر خسرو، شمس الدین دمشقی، قُدامه بن جعفر، ابن یعقوب، ابن رَسته، شهریار رامهرمزی، ابن بلخی، ادریسی، بَکران خراسانی، یاقوت حمودی، ابوالفداء، نوبَری، جُوِینی، حاج خلیفه (چَلابی)، جُرجی زِیدان از سال 207 قمری تاکنون از نام خلیج فارس در کتاب های خود استفاده کرده اند.

- دکتر "خوزه مانوئل‌گارسیا" پرفسور و عضو انجمن جغرافیایی پرتغال طی مقاله ای تحقیقاتی با تأکید بر نام خلیج فارس گفت که این نام از سال 1507 تاکنون در اسناد رسمی و غیر رسمی و نقشه های پرتغال وجود داشته است. نقشه های تهیه شده توسط پرتغالی ها با ذکر نام خلیج فارس در موزه های موسوم به میراث بشر نگهداری می شود.

- "نَفتالی کادمَن" رئیس تیم کاری مربوط به اطلاعات توپونیمی (مکان نامی یا جاینام شناسی) اظهار داشت که انگیزه تغییر نام خلیج فارس صرفا سیاسی است.

- سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) مستقر در ژنو که یکی از سازمان های تحت نظارت سازمان ملل متحد است، خلیج فارس را با عنوان "مروارید خلیج فارس" به رسمیت شناخت و آن را ثبت جهانی کرد.

نظر برخی رسانه های جهان که بر نام "خلیج فارس" صحه گذاشته اند

- "برایان ویتاکر" روزنامه نگار انگلیسی گاردین نوشت: "اِسترابو و پتولمی" جغرافی دانان باستان این امتداد آبی را خلیج فارس نامیدند. نامی که در زمان مدرن نیز بر آن تأکید شده است.

- گاردین در تاریخ 27 اکتبر سال 2010 افزود: "خلیج فارس" از سال 1917 تاکنون اصطلاح رسمی آمریکا بوده است، اینکه اکنون دولت آمریکا طی سال های اخیر با تغییر سیاست غیر مترقبه و ناگهانی آن را خلیج عربی می خواند قابل تأمل است. هیچ دلیل منطقی به جز تحریک ایران برای این اقدام وجود ندارد.

- الجزیره در تاریخ 12 دسامبر سال 2010 نوشت: تلاش دولت آمریکا برای ترویج اصطلاح خلیج عربی به جای قاعده ی تاریخی "خلیج فارس" منجر به واکنش شدیدی شده است.

نیروی دریایی آمریکا در پی استفاده از اصطلاح خلیج عربی با واکنش شدید شورای ملی ایرانیان آمریکا در صفحه فیس بوک خود مواجه شد و توضیح داد که ما قطعا قصد کینه توزی و بی حرمتی به میراث گرانبهای شما که سال ها پیش از اینکه ما نیروی دریایی باشیم وجود داشته است را نداشته ایم.

- دایره المعارف جهانی با معرفی مکان جغرافیایی خلیج فارس و اهمیت آن به عنوان تنها منبع بزرگ نفت خام جهان می نویسد: از نظر تاریخی و عمومی این آبراه که گاهی با اقدامات جدال برانگیز از سوی کشورهای عرب، "خلیج عربی" یا "خلیج" خوانده می شود که هیچ کدام در عرصه بین المللی به رسمیت شناخته نمی شود، به عنوان "خلیج فارس" شناخته شده است.

- نیویورک‌تایمز در 12 ژانویه سال 2016 نوشت: از زمان ایرانیان باستان که امپراطوری بر یونانی ها و انگلیسی ها غلبه یافت، "خلیج فارس" در تمام تاریخ، نقشه ها، اسناد و دیپلماسی استفاده شده است.

سازمان ملل متحد با توجه به اسناد تاریخی از اصطلاح خلیج فارس استفاده می کند.

دولت آمریکا از اینکه هرهیئت مدیره در اسامی جغرافیایی (BGN)این آبراه را خلیج فارس می دانند، نگران می شود.

- انجمن نشنال جئوگرافیک برای اشاره به این آبراه از نام خلیج فارس استفاده می کند. این انجمن در سال 2004 در نسخه جدید از اطلس جهانی نشنال جئوگرافیک به عنوان اصطلاح جایگزین برای خلیج فارس، خلیج عربی را با حروف کوچک تر و داخل پرانتز منتشر کرد. این اقدام منجر به اعتراضات سنگین بسیاری از ایرانی ها به ویژه کاربران اینترنت و آکادمی ایرانولوژی شد. دولت ایران نیز در واکنش به این اقدام، توزیع این اطلس را در کشور خود ممنوع کرد.

این انجمن در 30 دسامبر همان سال (2004) با حذف پرانتز مرجع، تصمیم و اطلس چاپ شده ی جدید خود را عوض کرد و طی یادداشتی افزود: "به لحاظ تاریخی و عمومی این پهنه ی آبی به عنوان خلیج فارس شناخته می شود."

- کتاب ویراستاری اسوشیتدپرس (AP Stylebook) که توسط روزنامه نگاران آمریکایی ایجاد شده توضیح می دهد: خلیج فارس، یک نام قدمت دار و بهترین انتخاب است. برخی از کشورهای عربی آن را خلیج عربی می نامند. از خلیج عربی تنها در نقل قول های مستقیم استفاده کنید و در متن توضیح دهید که این آبراه به عنوان خلیج فارس شناخته می شود.

- گوگل سابقا در نقشه ی خود هر دو عنوان (خلیج فارس و خلیج عربی) را جای داده بود. پس از ماه مه سال 2012 این موتور جستجوگر با حذف هر دو اسم از آبراه بیان کرد که این مکان را نامگذاری نمی کند و قصد گرفتن موضع سیاسی ندارد. ایرانیان این تغییر را مورد اعتراض قرار داده و طی مبارزه توئیتری پرسیدند: "خلیج فارس کجاست؟"

- حتی مترجم گوگل (googletranslate) نیز خلیج فارس را به رسمیت شناخته و خلیج عربی را ازانگلیسی به فارسی و بالعکس "خلیج فارس" معنا می کند.

- فرانس24 در تاریخ 16 ژوئن سال 2010 با بیان اینکه نزاع بر سر واژه ها، جدید نیست، نوشت: نظرسنجی اینترنتی در مورد کلمه خلیج فارس یا خلیج عربی مانع حساسیت سیاسی و جنگ کلمات نمی شود، اما تاکنون اکثریت آراء به نفع خلیج فارس بوده است.

معصومه میرحسینی

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #