رودخانه توریستی در زنجان+تصاویر

رودخانه قزل اوزون علاوه بر اهمیت اقتصادی بالایی که دارد به دلیل پرآبی، زیبایی و طولانی بودن مسیر خود یکی از مهم ترین روخانه های ایران است که در زمینه جاذبه های گردشگری نیز اهمیت زیادی دارد.

[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی دانا به نقل از زنجانم، به برکت آب فراوان باغ های زیبا و سرسبز بسیاری در مسیر این رودخانه به وجود آمده که منظره بسیار زیبایی به طارم داده است به طوری که در تمام سفرنامه های جهانگردان و مستشرقین از این رودخانه و زیبایی و سرسبزی مناطق اطراف آن یاد شده است.

, شبکه اطلاع رسانی دانا, زنجانم,

مسیر رودخانه قزل اوزن یکی از مهم ترین گردش‌گاه های اهالی و مناطق اطراف آن یکی از باصفاترین استراحتگاه های مسافران مسیر شمال باختر کشور است.
سفیدرود یا قزل اوزن یکی از مهم ترین، بزرگ ترین و مشهورترین رودخانه های ایران و یک رود دایمی به درازای 765 کیلومتر و شیب متوسط 3/0 درصد است که از آبخیزهای 30 کیلومتری شمال باختری سنندج، دهستان مارال (استان کردستان) سرچشمه می گیرد. ارتفاع سرچشمه این رودخانه 2300 متر و ارتفاع ریزشگاه آن 25- متر است. این رودخانه در ابتدای سرچشمه خود چم هانه گلان نام داشته و مسیر حرکت آن شمالی است. پس از طی کردن حدود 10 کیلومتر و مخلوط شدن با چندین رودخانه و ریزابه، به نام های خنجره، گومرش و چم بناسوره، با نام جدید قزل اوزن به سمت شمال خاوری متوجه می شود. به طور کلی سفیدرود یا قزل اوزن از استان های کردستان، زنجان، آذربایجان خاوری و گیلان عبور می کند.
رودخانه قزل اوزن در مسیر خود ضمن مخلوط شدن با ریزابه های بسیار با پیچ و خم های متعدد از شهرستان سنندج خارج شده و به دهستان نجف آباد در محدوده شهرستان بیجار وارد می شود. پس از عبور از این دهستان در روستای زرده کمر با چم زر مخلوط می شود. در روستاهای قاسم آباد و علی آباد با رودخانه های یول کشتی و شوراب درهم آمیخته و متوجه خاور می شود. این رودخانه پس از پیمودن مسیری نسبتاً طولانی با خروج از شهرستان بیجار وارد محدوده شهرستان خدابنده (قیدار) می شود. در شهرستان خدابنده از دهستان قشلاقات افشارعبور می کند و با ریزابه های بسیاری از جمله شور، چسب و تلوار مخلوط شده و به روستای محمدآباد وارد می شود. در این روستا تغییر مسیر داده و به سمت شمال منحرف می شود. پس از دور زدن کوه شینه داغ و مخلوط شدن با رودخانه خوزان راه اتومبیل‌ رو زنجان – بیجار را قطع کرده، با رودخانه خویین مخلوط شده و رو به سوی شمال باختری به دهستان انگوران در محدوده شهرستان زنجان وارد می شود.
در این ناحیه با رودخانه های لجام گیر و انگوران چای درهم آمیخته و پس از آن وارد شهرستان ماه نشان می شود. این رودخانه پس از وارد شدن به ماه نشان از مرکز این شهرستان عبور کرده و با رودخانه های دربند، قلعه چای و تلخه رود در هم آمیخته و به دهستان چایپاره وارد می شود. در این دهستان ابتدا با زنجان چای و سپس با آجی چای مخلوط شده و به شهرستان میانه از محدوده استان آذربایجان خاوری وارد می شود. در این قسمت مسیری را به موازات خط آهن تهران – تبریز می پیماید و در ایستگاه پل دختر وارد دره قافلانکوه می شود. در ادامه مسیر خود از چندین روستا در استان آذربایجان خاوری عبور می کند و با رودخانه گرمی و آرپاچای در شهرستان خلخال (در محدوده استان اردبیل) مخلوط می شود.
با ورود به دهستان خورش رستم با رودخانه کندرچو و شاهرود مخلوط شده و به محدوده شهرستان طارم وارد می شود. در این شهرستان با رودخانه های آب بر، آب لار، آق روی چای و لوان چای مخلوط می شود و در نهایت به دریاچه سد سفید رود می ریزد. قزل اوزن پس از مخلوط شدن با رودخانه شاهرود به سفید رود تغییر نام داده، رو به سوی شمال خاوری جریان یافته و وارد محدوده شهرستان رودبار می شود. در این منطقه با ریزابه های متعدد بزرگ و کوچک درهم آمیخته و پس از عبور از دهستان رستم آباد به دهستان سنگر در محدوده شهرستان رشت وارد شده و کم کم پهنه بستر آن گسترده تر می شود. رودخانه سفید رود در این منطقه روستاهای زیادی را مشروب ساخته و به دشت گیلان که از آبرفت‌های همین رودخانه پدید آمده است، وارد می شود. وسعت دلتای سفیدرود که بیش از 1250 کیلومتر مربع است، از دشت گیلان آغاز می ‌شود و نخستین شاخه آن که خمام‌ رود نام دارد در همین منطقه از آن جدا می شود.
سفید رود در دلتای خود به سوی شمال جریان می ‌یابد و در روستای پاشاکی با دیسوم‌ رود مخلوط شده و به دهستان کوچصفهان وارد می ‌شود. در همین محل شاخه دیگری که نورود نام دارد از آن منشعب شده و به سوی آستانه اشرفیه روان می ‌شود. در این شهر تغییر جهت داده و با چند پیچ و تاب به سوی شمال رهسپار می ‌شود و سرانجام در شمال منطقه کیاشهر به دریای خزر می ریزد. همجواری کناره های رودخانه قزل اوزن با جاده اصلی تهران – تبریز زمینه استفاده گردش‌گاهی از این رودخانه را افزایش داده است و همچنین عبور این رودخانه بزرگ و زیبا از چندین استان و ده ها شهر، بخش، دهستان و روستا سبب رونق و آبادانی مناطق عبوری آن شده است و معمولا به عنوان گردش‌گاه اهالی از آن ها استفاده می شو

د. رودخانه قزل اوزن نه تنها برکت و آبادانی را به استان زنجان هدیه کرده، بلکه کشتزارها و باغ های سرسبز کناره های آن جلوه بسیار زیبایی را در طول چهار فصل به نمایش می گذارند و دوستداران طبیعت را به سوی خود جذب می کنند. همین امر بر ارزش های توریستی رودخانه قزل اوزن در کنار ارزش های اقتصادی آن تاکید می کند.

( نام قدیمی (عهد باستان) آن آماردوس ، ماردوس ، مردوس ، آماری ، مردی ، ماردی ، و امردی ذکر شده ، که گویا بر گرفته از نام اقوام مستقر در کنار آن بوده است .

حمداله مستوفی در کتاب پر ارزش خود نزهه القلوب درباره قزل اوزن می گوید : « مغولان آن را هولان مولان » می نامند ، از جبال پنج انگشت که ترکان بش پرماق خوانند به ولایت کردستان بر می خیزد و به آبهای زنجانزود ، هشترود ، میانج رود و آبهای کوههای طالش و طارمین جمع شود .

ترکان این رودخانه را برای نشان دادن بزرگی و عظمت آن قزل ازون نامیده اند . قزل اوزن از دو واژه ترکی قزل به معنی سرخ و اوزن به معنی آب و رود ترکیب شده است که ظاهراً باید معنی رود سرخ و یا آب سرخ داشته باشد ولی بسیاری از لغات ترکی و خصوصاً نامهای چهار واژه ای آق (سفید ) قرا (سیاه) گوی یا گگ (کبود ) و قزل (سرخ )را پیشوند خود دارند مانند آق قویونلر ، آق کند ، قراملک ، قزالبوطه ، گوی آلپ ، گوی مسجد ، قزل بلاغ و قزل اوزن و بسیاری دیگر . تحقیقات و بررسیها نشان می دهد منظور از بکار بردن این اسم رنگها ، نشان دادن و بازگو کردن مفهوم عام و صفت مطلق رنگها بوده است بلکه ترکان به پیروی از باورهای مذهبی ـ شمنی خود این رنگها را برای نشان دادن بزرگی ، عظمت ، شکوه ، کثرت شمار قدرت و قداست اشخاص ، اماکن ، اشیاء ، شهرها، رودها ، موجــودات و دیگر مظاهــر زندگی به کار می برده و به صورت پیشوند در اول لغات و نامها می آورده اند. بدین معنی که ترکان تشکیلات قومی و دولتی و مظاهر زندگی را از روی نظامات طبیعت تعیین می کرده اند و همان گونه که شمال ، جنوب ، شرق و غرب چهار سوی عالم و بهار ، تابستان ، پاییز و زمستان چهار موسم ایام سال هستند ، آقا ، قرا ، گوی و قزل نیز چهار رنگ انتخابی ترکان برای تعیین و تشخیص مظاهر زندگی بوده است ترکان علاوه بر این تقسمیات اربعه ، اعداد شش ، دوازده و بیست و چهار را نیز برای تعیین و تشخیص مظاهر زندگی مورد توجه و استفاده قرار می داده اند ، که در همه ی این تقسیمات و تعیین اعداد از ادوار فلکی الهام می گرفته اند .

فیروز منصوری با بر شمردن لغات و نامهای بسیار که واژه های آق ، قرا ، گوی و قزل پیشوند آنها شده و بازگو کردن معنی و مفهوم آنها و نیز با اشاره به نوشته ها و اظهارات محققانی همچون زکی ولیدی طوغانی ، مینور سکی ، بارتولد ، مکرمین ، ضیاء گوی آلپ ، قووالسکی درباره استعمال کلمات مذکور چنین اظهار نظر می کند : « هر گاه استعمال این کلمات (آق ـ قرا ـ گوی ـ قزل ) چگونگی اسم های عام را تغییر داده و آنها را صورت خاص و اعلام ارایه نمایند ، در این صورت پیشوندهای مزبور به معنی بزرگ ، عظیم ، شکوهمند ، نیرومند ، شریف و مقدس ، نامها را توصیف نموده و یا کثرت شمار و مقدار آنها را می رساند و با یک صفت عالی آنها را از اقران و امثال مشخص و متمادی می نمایند .

بنابر این ترکان کلمه ی قزل را برای نشان دادن رنگ رودخانه مورد بحث (قزل اوزن) و یا آب و خاک آن به کار نبرده اند ، بلکه برای توصیف و بازگو کردن بزرگی و عظمت این رودخانه لغت قزل را در اول لغت اوزن ( اوزن به معنی آب ، آب فراوان و رودخانه است ) آورده اند ، تا صفت بزرگی و شکوه به آن نسبت دهند .درباره ی لغت اوزن منصوری می نویسد : « کلمه اوز us به معنی و مفهوم آب رودخانه را اویغورها اوکوز ، قیرقیزها و مغولان اوسون و قزاق ها اوزن می نامیده اند » در آناتولی سرشاخه های قزل ایرماق ، با پسوند اوز مسما شده اند مثل : بوراق اوزی ، اوران اوزری ، قلیچ اوزی و در همان نواحی رودخانه هایی به نام اگری اوز ، قامیشلی اوز وجود دارد و نیز کوههای شمال شرقی دریاچه وان که از بیشترین میزان بارندگی سالانه برخوردار است اوز آلپ نامیده می شود ، و اوزکند در ترکستان پرآب ترین شهر آن سرزمین بوده است به نقل از قووالسکی آمده که کلمه ی اوز در ترکی قدیم به معنی آب فراوان یا رود به کار رفته است . در فرهنگ مصاحب می نویسد « اوز usنام چند رود معروف در انگلستان است .

به عقیده برخی از محققان کلمه اوز us در مقابل کلمه « قراج kirag ترکی یعنی : « شوره زار و بایر » استعمال شده است .در دایره المعارف اسلامی و حواشی و اضافات تاریخ جهانگشای جوینی اوزن رودخانه معنی شده است .با این توصیف می توان گفت قزل اوزن به معنی رودخانه ی بزرگ است .)

این منبع عظیم آب، نظام زندگی تالابی رودخانه ای جالب و با ارزشی پدید آورده است که حداکثر دبی لحظه ای آن 3000 متر مکعب در ثانیه است. شعبه های این رودخانه در استان زنجان عبارتند از: تلوار رود،سبحاسرود، تلخه رود ( آجی چای ) ، زنجان رود و شاهرود و شعبه های رودخانه در طارم بالغ بر 23 رشته است هر یک از آنها پس از عبور از دره های زیبا و سرسبز و ایجاد تفرجگاههای قابل استفاده گردشگران به قزل اوزن می پیوندند که عبارتند از:رودخانه های آب بر، هزار رود، قلات، سیاهورود، الیزین، سرخ آباد، لوانچای، کلوئیم، انذر، کله سر، رزه بند، زهترآباد، قانقلوچای، جمل گیل رود، جزلاچای، زاچگان رود، طارم رود،امیرآباد، گیلوان رود، شاه میدانی رود، چرزه، آب لار و شاهرود.

به دلیل اهمیت کشاورزی قزل اوزن جاذبه های گردشگری آن کمتر مورد توجه بوده است.

در تراسهای رودخانه ای قزل اوزن به ویژه در فصل بهار، اغلب شاهد مسافرینی هستیم که در کنار رودها بر روی چمنزارها یا در زیر سایبانهای درختان زیرانداز خود را پهن کرده ، ضمن استراحت از مواهب طبیعی منطقه لذت می برند.

این رودخانه بخاطر بسترسنگلاخی و آب شیرین رودخانه ها وارد شده به آن محل مناسبی برای صیدانواع ماهی است.

آبزیان حاشیه رودخانه قزل اوزن و شامل هشت گونه ماهی به نام های زردپر، سیاه ماهی،سسماهی، عروس ماهی، ماهی کپور، سیم، اسپله و سگ ماهی هستند.

نمونه از ماهیان زرد پر رودخانه قزل اوزن

اهمیت ورزشی رودهای منطقه تنها درماهیگیری وصیادی خلاصه نمی شود بلکه به سبب جریان تند برای قایقرانی ( کایاک ) ازقابلیت بالایی برخوردارند.این قابلیت ورزشی رودهای منطقه یک توان بالقوه است امیداست با برنامه ریزیهای منطقی بالفعل گردد.