استنادهای حقوقی اثبات‌کننده کشور متجاوز در جنگ میان ایران و عراق
با گذشت بیش از ۳۵ سال از آغاز جنگ میان دو کشور ایران و عراق، تاکنون مسئله پردخت خسارت های ناشی از جنگ به صورت حل نشده باقی مانده است. بررسی مسئله پرداخت غرامت ناشی از آغاز جنگ، ابتدا نیازمند یافتن پاسخ این سوال هست که چه کشوری آغازگر جنگ بود؟ مرور وقایع سالهای پایانی جنگ، قطعنامه های شورای امنیت – به خصوص قطعنامه ۵۹۸- و گزارشات دبیرکل وقت سازمان ملل ما را برای یافتن پاسخ مذکور یاری خواهد نمود.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ گروه بین الملل کافه حقوق: با گذشت بیش از ۳۵ سال از آغاز جنگ میان دو کشور ایران و عراق، تاکنون مسئله پردخت خسارت های ناشی از جنگ به صورت حل نشده باقی مانده است. بررسی مسئله پرداخت غرامت ناشی از آغاز جنگ، ابتدا نیازمند یافتن پاسخ این سوال هست که چه کشوری آغازگر جنگ بود؟ مرور وقایع سالهای پایانی جنگ، قطعنامه های شورای امنیت – به خصوص قطعنامه ۵۹۸- و گزارشات دبیرکل وقت سازمان ملل ما را برای یافتن پاسخ مذکور یاری خواهد نمود.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا,
, به فاصله ۶ روز از آغاز جنگ تحمیلی در ۳۱ شهریور ۵۹ (۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰) شورای امنیت با تشکیل جلسه فوق العاده اولین قطعنامه خود را در رابطه با جنگ در گرفته میان ایران و عراق را صادر نمود. اما در این قطعنامه نه تنها دولت عراق به دلیل شروع تجاوز به خاک ایران و نقض حقوق بین المللی مورد نکوهش قرار نمیگیرد، بلکه با به کار بردن عباراتی نظیر «وضعیت میان ایران و عراق» به جای «جنگ» میان ایران و عراق، از طرفین میخواهد که بلافاصله از کاربرد بیشتر زور خودداری نمایند . به علاوه شورا در این قطعنامه به هیچ عنوان خواستار برقراری آتش بس نشد. همچنین از عراق نخواست تا نیروهای خود را از خاک ایران عقب کشیده و به مرزهای شناخته شده بین المللی بازگرداند. و در نهایت در این قطعنامه تجاوز عراق به منزله نقض صلح و یک عمل تجاوزگرانه شناخته نشد و این عمل عراق محکوم نگردید.
,به علت وجود چنین جانبداری هایی از سوی کشورهای مختلف غربی از دولت متجاوز عراق، جنگ تحملی ۸ سال به طول می انجامد. در نهایت پس از چندین سال مقاومت از سوی کشور ایران و بروز موفقیت های گسترده ای از سوی نیروهای ایرانی در جبهه های نبرد، سرانجام شورای امنیت در ۳۰ تیر ماه سال ۱۳۶۶ با صدور قطعنامه ۵۹۸ زمینه را برای آتش بس میان دو کشور متخاصم فراهم می آورد. در این قطعنامه شورا برای اولین بار واژه منازعه یا مخاصمه را بکار می برد و از آغاز و ادامه جنگ بین دو کشور اظهار تاسف می کند. در این قطعنامه برای اولین بار اعلام شده که در جنگ ایران و عراق نقض صلح حادث شده و لذا بر اساس فصل هفتم منشور ملل متحد و مواد ۳۹ و ۴۰ منشور قطعنامه شکل گرفته است.
,با این وجود بر اساس بند ۶ قطعنامه ۵۹۸، شورای امنیت از دبیرکل سازمان ملل می خواهد که «با مشورت با ایران و عراق مسئله تفویض اختیار به یک هیئت بیطرف برای تحقیق راجع به مسئولیت جنگ را بررسی نموده و هر چه سریعتر به شورای امنیت» گزارش دهد همچنین برای پرداخت خسارت های ناشی از جنگ در بند ۷ قطعنامه مقرر می گردد که« با تصدیق ابعاد عظیم خساراتی که در طول منازعه داده شده و ضرورت تلاشهای بازسازی با کمکهای مناسب بین‌المللی پس از خاتمه منازعه، از دبیر کل درخواست می‌کند که گروهی از کارشناسان را برای بررسی مسئله بازسازی تعیین و به شورای امنیت گزارش کند.»
,بر اساس بند ۶ قطعنامه ۵۹۸، خاویر پرز دکوئیار، دبیر کل وقت سازمان ملل، کمیته حقیقت یابی به ریاست کشور بلژیک برای بررسی آغازگر جنگ تعیین می نماید. حاصل کار این کمیته در ۱۸ آذر ۱۳۷۰ )۹ دسامبر۱۹۹۱) در قالب گزارشی به دبیر کل وقت سازمان ملل ارائه می گردد. بر اساس اعلام این گزارش، عراق به عنوان متجاوز جنگ معرفی می گردد.
,از طرفی اظهارات خاویر پرز دکوئیار، دبیرکل وقت سازمان ملل متحد که به صورت سند سازمان ملل متحد درآمده‌است و اظهارات حال حاضر مقامات بلندپایه عراق، همگی به متجاوز بودن عراق دلالت و اشاره دارد.
,همچنین در رای صادره دیوان بین المللی دادگستری در پرونده حمله آمریکا به سکوهای نفتی ایران، به صورت ضمنی به متجاوز بودن حکومت عراق اشاره می گردد که پرداختن به جزئیات آن خارج حوصله این یادداشت است.
,خلاصه آنکه به استناد موارد سه گانه بالا، دولت وقت عراق در جنگ تحمیلی علیه ایران به عنوان آغازگر جنگ و متجاوز شناخته شد. اما علی رغم مشخص شدن متجاوز، کماکان کشور ایران از دریافت غرامت ناشی از این جنگ محروم مانده است.
]
ارسال دیدگاه