روایتی در باب واجب فراموش شده؛
تبلیغ عملی، اولین و مؤثرترین شیوه در امر بهمعروف و نهی از منکر
اولین و مؤثرترین شیوه در امر بهمعروف و نهی از منکر تبلیغ عملی است؛ یکی از مهمترین عوامل موفقیت پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) در ترویج و گسترش مکتب اسلام، توجه به همین شیوه بودهاست.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از گوهرشادنیوز، امر به معروف و نهی از منکر از احکام عملی مسلمانان و به نظر شیعیان از فروع دین اسلام است. امر به معروف یعنی دستور دادن یا توصیه کردن از سوی فرد مسلمان به دیگران به انجام آنچه از نظر عقل یا شرع اسلام خوب در نظر گرفته می‌شود و نهی از منکر یعنی دستور دادن یا توصیه کردن از سوی فرد مسلمان به دیگران به انجام ندادن آنچه به از نظر عقل یا شرع اسلام بد در نظر گرفته می‌شود.[1]
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, گوهرشادنیوز،,به طور کلی می توان گفت; که ریشه و کلیات احکام شرعی را باید در قرآن کریم و شرح و تفصیل و شاخه های آن را در سنت جست. قرآن کریم در آیه های فراوانی به فریضه امر به معروف و نهی از منکر اشاره کرده است که در این جا به برخی از این آیات می پردازیم:
,"ولتکن منکم امه یدعون الی الخیر و یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و اولئک هم المفلحون"
,باید از میان شما، جمعی دعوت به نیکی، و امر به معروف و نهی از منکر کنند. و آنها همان رستگارانند.[2]
,در ادامه به ذکر دو حدیث در فضیلت امر به معروف و نهی از منکر می پردازیم:
,بهترین کار مردم
,«عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: اَلاَْمْـرُ بِـالْمَعْـرُوفِ اَفْضَلُ اَعْمالِ الْخَلْقِ
على علیه السلام فرمودند:بهترین کار مردم امر به معروف مى باشد.
هم رتبه شهیدان
«عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: اَلاَْمْـرُ بِـالْمَعْـرُوفِ اَفْضَلُ اَعْمالِ الْخَلْقِ
على علیه السلام فرمودند:بهترین کار مردم امر به معروف مى باشد.
هم رتبه شهیدان
«عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: اَلاَْمْـرُ بِـالْمَعْـرُوفِ اَفْضَلُ اَعْمالِ الْخَلْقِ
«عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: اَلاَْمْـرُ بِـالْمَعْـرُوفِ اَفْضَلُ اَعْمالِ الْخَلْقِ
,على علیه السلام فرمودند:بهترین کار مردم امر به معروف مى باشد.
هم رتبه شهیدان
على علیه السلام فرمودند:بهترین کار مردم امر به معروف مى باشد.
,هم رتبه شهیدان
,عَنْ رَسُولِ اللّه صلی الله علیه و آله: أَلا اُخْبِرُکُمْ عَنْ اَقْوامٍ لَیْسُوا بِأَنْبِیاء وَ لا شُهدَاء تَغْبِطُـهُمْ النّاسُ یَـوْمَ الْقِـیامَةِ ... یَأْمُرُونَهُمْ بِما یُحِّبُ اللّه ُ وَ یَنْهَوْنَهُمْ عَمّا یَکْرَهُ اللّه ُ.
,رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:گروهى هستند که نه پیامبرند و نه شهید ولى مردم به مقامى که خداوند به خاطر امر به معروف و نهى از منکر به آنان عطا فرموده غبطه مى خورند.»[3]
حکم شرعی امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی واجب می‌شود که انجام دادن معروف واجب، و انجام دادن منکر حرام باشد، و در این صورت امر به معروف و نهی از منکر واجب کفائی است، و اگر بعضی از افراد به این وظیفه عمل کنند، از دیگران ساقط می‌شود، ولی بر همه لازم است که اگر با فعل حرام و ترک واجبی مواجه شدند بی‌تفاوت نباشند، و انزجار خود را با گفتار و کردار ابراز نمایند و این مقدار واجب عینی است.
در صورتی که انجام دادن معروف مستحب است ـ نه واجب ـ و انجام دادن منکر مکروه است ـ نه حرام ـ امر به معروف و نهی از منکر، نیز مستحب است.
و در امر به معروف و نهی از منکر باید حیثیت و شخصیت خلافکار در نظر گرفته شود، که به او اذیت و اهانت نگردد، همچنین نباید خیلی سخت و دشوار گرفت که سبب انزجار او از دین و برنامه‌های دینی شود.[4]
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:گروهى هستند که نه پیامبرند و نه شهید ولى مردم به مقامى که خداوند به خاطر امر به معروف و نهى از منکر به آنان عطا فرموده غبطه مى خورند.»[3]
حکم شرعی امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی واجب می‌شود که انجام دادن معروف واجب، و انجام دادن منکر حرام باشد، و در این صورت امر به معروف و نهی از منکر واجب کفائی است، و اگر بعضی از افراد به این وظیفه عمل کنند، از دیگران ساقط می‌شود، ولی بر همه لازم است که اگر با فعل حرام و ترک واجبی مواجه شدند بی‌تفاوت نباشند، و انزجار خود را با گفتار و کردار ابراز نمایند و این مقدار واجب عینی است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:گروهى هستند که نه پیامبرند و نه شهید ولى مردم به مقامى که خداوند به خاطر امر به معروف و نهى از منکر به آنان عطا فرموده غبطه مى خورند.»[3]
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:گروهى هستند که نه پیامبرند و نه شهید ولى مردم به مقامى که خداوند به خاطر امر به معروف و نهى از منکر به آنان عطا فرموده غبطه مى خورند.»[3]
,حکم شرعی امر به معروف و نهی از منکر
,امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی واجب می‌شود که انجام دادن معروف واجب، و انجام دادن منکر حرام باشد، و در این صورت امر به معروف و نهی از منکر واجب کفائی است، و اگر بعضی از افراد به این وظیفه عمل کنند، از دیگران ساقط می‌شود، ولی بر همه لازم است که اگر با فعل حرام و ترک واجبی مواجه شدند بی‌تفاوت نباشند، و انزجار خود را با گفتار و کردار ابراز نمایند و این مقدار واجب عینی است.
,
در صورتی که انجام دادن معروف مستحب است ـ نه واجب ـ و انجام دادن منکر مکروه است ـ نه حرام ـ امر به معروف و نهی از منکر، نیز مستحب است.
و در امر به معروف و نهی از منکر باید حیثیت و شخصیت خلافکار در نظر گرفته شود، که به او اذیت و اهانت نگردد، همچنین نباید خیلی سخت و دشوار گرفت که سبب انزجار او از دین و برنامه‌های دینی شود.[4]
,
بهترین و مؤثرترین راهکارها و شیوه های عملی امر به معروف و نهی از منکر
,1-شیوه عملی: اولین و مؤثرترین شیوه در امر به معروف و نهی از منکر تبلیغ عملی است. یکی از مهمترین عوامل موفقیت پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) در ترویج و گسترش مکتب، توجه به این شیوه بوده است.
,2- احترام به شخصیت افراد: دومین اصلی که در تأثیر امر به معروف و نهی از منکر در خور توجه است، احترام به شخصیت افراد است. مرتکبان منکر تا وقتی که متجاهر به گناه نشده اند، و به طور آشکار خود را نیالوده اند محترمند و نباید به هتک حرمت آنها پرداخت.
,3- ارشاد تدریجی: معمولا ما انتظار داریم کسانی که در گرداب منکرات غوطه ور شده اند یک دفعه آنها را از گرداب در آوریم و یک مسلمان ایده آل بسازیم؛ در حالیکه تربیت امری تدریجی است و فضایل و رذایل هیچ‌کدام یک مرتبه در جان انسان‌ها به وجود نمیامده اند که به یکباره نیز پاک شوند.
,4- نرمخویی و محبت: خصلتی که موفقیت پیامبر(ص) بنا به تصریح قرآن کریم مرهون آن بوده است.
,5- تشویق به ارزش‌ها: یکی از امتیازات مکاتب الهی تشویق به خوبی‌ها و ارزش‌هاست
,6- برخورد عملی با مرتکبان منکر: به طور کلی اگر در کنار شیوه های گذشته این شیوه را مد نظر نداشته باشیم بدون شک امر به معروف و نهی از منکر بی نتیجه خواهد ماند.
,بخش از بیانات مقام معظم رهبری در اهمیت فریضه امر به معروف و نهی از منکر
,واجب فراموش شده
,«قرآن کریم مى‌فرماید: «الّذین ان مکّناهم فى الارض اقاموا الصّلوة و اتوا الزّکوة و امروا بالمعروف و نهوا عن‌المنکر». من مى‌خواهم این واجب فراموش شده‌ى اسلام را به یاد شما و ملت ایران بیاورم: امر به معروف و نهى از منکر. همه آحاد مردم باید وظیفه‌ى امر کردن به کار خوب و نهى کردن از کار بد را براى خود قایل باشند. این، تضمین‌کننده‌ى حیات طیبه در نظام اسلامى خواهد بود. عمل کنیم تا آثارش را ببینیم.»
,وقتی که مرکز حکومت اسلامی محلی برای فعالیت معروفترین آوازخوانان و رقاصان شد!
,«این که ما روى مسأله فساد و فحشا و مبارزه و نهى از منکر و این چیزها تکیه مى‌کنیم، یک علّت عمده‌اش این است که جامعه را تخدیر مى‌کند. همان مدینه‌اى که اوّلین پایگاه تشکیل حکومت اسلامى بود، بعد از اندک مدّتى به مرکز بهترین موسیقیدانان و آواز خوانان و معروفترین رقاصّان تبدیل شد؛ تا جایى که وقتى در دربار شام مى‌خواستند بهترین مغنّیان را خبر کنند، از مدینه آوازه خوان و نوازنده مى‌آوردند!
,این جسارت، پس از صد یا دویست سال بعد انجام نگرفت؛ بلکه در همان حول و حوشِ شهادت جگر گوشه فاطمه‌زهرا سلام اللَّه علیها و نور چشم پیامبر و حتى قبل از آن، در زمان معاویه اتّفاق افتاد! بنابراین، مدینه مرکز فساد و فحشا شد و آقا زاده‌ها و بزرگ زاده‌ها و حتى بعضى از جوانان وابسته به بیت بنى هاشم نیز، دچار فساد و فحشا شدند!بزرگان حکومت فاسد هم مى‌دانستند چه کار بکنند و انگشت روى چه چیزى بگذارند و چه چیزى را ترویج کنند. این بلیّه، مخصوص مدینه هم نبود؛ جاهاى دیگر هم به این گونه فسادها مبتلا شدند.»
,وظیفه حکومت اسلامی در مقابل فریضه امر به معروف و نهی از منکر
,هموار کردن راه برای این واجب الهی توسط حکومت
,«وظیفه ما ، قانون گذاران و مجریان است که راه و زمینه را برای اجرای این واجب الهی هموار و فراهم کنیم.»[8]
,مرحله زور بر عهده حکومت است
,«امر به معروف ، یک مرحله گفتن و یک مرحله عمل دارد ؛ مرحله عمل ، یعنی اقدام با دست و بازور؛ این مرحله ، امروز به عهده حکومت است وباید بااجازه حکومت انجام بگیرد ولاغیر.»[9]
,,
پی نوشت ها:
,- فقه و زندگی۱۱، امر به معروف و نهی از منکر، آیت‌الله العظمی یوسف صانعی، صفحهٔ 14
,2-آل عمران- 104. قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم: انتشارات امیرالمؤمنین(ع)، 1378شمسی، ص 63
,3-http://yon.ir/c6IZ
,4-رساله امام خمینی(ره)مسأله ۱۸۶۷
,5-http://yon.ir/mcn2
,6- بخش از سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با مردم قم1368/10/197
,7-بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از پاسداران 1374/10/5
,8-بیانات مقام معظم رهبری در دیدار قشرهای مختلف جامعه درمورخه1371/7/29
,9-بیانات مقام معظم رهبری در دیدارباجمع کثیری از اقشار مختلف مردم قم به مناسبت فرا رسیدن 19 دی ماه 1368/10/16
,انتهای پیام/
,,
]
ارسال دیدگاه