به بهانه هفته کتاب/

• یک‌شنبه ۲۳ آبان ۱۳۹۵ ۱۰:۵۷
• کد خبر : 948989

• اخبار
• سایر رسانه ها

کتاب، مقبول‌ترین و نزدیک‌ترین همنشین به طبع آدمیان است کسانی را که با کتاب و فرهنگ و علم سر و کار دارند، به سه دسته: عاشقان علم، کارمندان علم و تاجران علم می­توان تقسیم کرد.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛به نقل از نبض سحر، عاشقان علم کسانی هستند که برای آن سر و جان می‌­دهند. درباره این عده، کم است اگر گفته شود که از نان و راحتی خویش می‌­گذرند تا علم، پیشرفت کند و دامن گستر شود. اینها وقف علم و خادم آن هستند و با فدا­کاری اینهاست که کاروان علم جلوتر رفته و کاروانیان آن بیشتر شده­‌اند. ولی کارمندان علم کسانی هستند که علم تنها معشوقه‌­شان نیست، معشوقه دیگرشان، زندگی‌شان است. اینها، هم به علم خدمت می‌­کنند و هم می­‌خواهند با این خدمت، زندگی‌شان اداره شود، و اما تاجران علم کسانی هستند که هدفشان هر چیزی به جز علم است. اینها با علم، فقط تجارت و ارتزاق می‌­کنند و هرگز دغدغه آن را ندارند. از اینها بعید نیست که امروز ناشر کتاب باشند و فردا فروشگاه کفش داشته باشند. کفش و کتاب برای تاجران علم یکسان است؛ سود بیشتر برایشان مهم است. در گذشته نه تنها علم قاتق نان نبود، که نان آور هم نبود. آخر دانایی، اول گدایی بود. بدین رو کسانی به ریاضت خانه علم می­‌رفتند که عاشق آن بودند. اما این‌که علم، بنگاه درآمد زا شده و خیل عظیمی کارمند به وجود آورده است. و در کنار آن ریاضت­خانه سابق و بنگاه لاحق، عده‌ای تاجر آمده­اند که دندان تیز کرده و به جان این طعمه افتاده‌­اند.

عاشقان علم، هر چند خطاهای علمی داشته باشند، کاروان علم را به جلو می‌­برند. کارمندان علم، هر چند خطاهای علمی نداشته باشند، این کاروان را در جا نگاه می­‌دارند. اما تاجران علم، کاروان علم را به انحطاط می­‌کشند. خلاصه، ارتقا و رکود و انحطاط علم بسته به کسانی است که بدان می پردازند۱٫ باید دست این تاجران علمی از حوزه کتاب کوتاه شود و صنعت کتاب‌سازی تعطیل گردد و راه بر کتاب‌های به چاپ بفروش بسته شود.

تاجران علمی به ازای هر کتاب خوبی که در بازار هست، چند کتاب سست و مبتذل عرضه می‌­دارند و موجب می‌شوند که آن کتاب هم گم شود. کسی سال‌ها زحمت می‌­کشد و کتابی درباره مباحث اعتقادی می­‌نویسد، ناگهان از آن طرف، ده‌ها کتاب سخیف و ضعیف منتشر می‌­شود و آن کتاب ارزنده هم در این بازار آشفته گم می‌­شود. کسی دیگر پس از سال‌ها تحقیق، کتابی درباره تاریخ معاصر ایران می‌­نویسد، ناگهان از سوی دیگر، عده‌ای با چسب و قیچی، چندین کتاب سرهم بندی شده عرضه می­‌کنند و آن کتاب تحقیقی نیز در این بلبشو گم می­‌شود. کسی پس از سال‌ها زبان آموزی و مشق ترجمه، یک کتاب مهم را ترجمه می­‌کند، اما چندی نمی‌گذرد که چندین ترجمه پرت و پلا از همان کتاب به چاپ می‌­رسد و آن ترجمه درست نیز در رده همین ترجمه‌ها قرار می‌­گیرد. کسی پس از سال‌ها ویراستاری، یک کتاب درباره ویرایش می­‌نویسد، ناگهان از طرف دیگر، چندین کتاب بی بنیاد در آیین ویرایش منتشر می‌شود و کتاب آن استاد نیز در آن آشفته بازار گم می‌شود.

بایستی در راستای ارتقای سطح فرهنگی جامعه اصول استانداردی برای توزیع و نشر کتاب‌های با ارزش فراهم گردد. هدف از استاندارد کردن کتاب این است که آثار مردود، مشخص شود یا منتشر نشود. اما هر کتابی که حداقل امتیاز را دارا باشد. با نشانه استاندارد، منتشر شود؛ هر چند ده‌ها کتاب بهتر از آن در بازار باشد .

جایگاه کتاب و کتاب‌خوانی

قش کتاب در انتقال علوم

کتاب، محصول تجربه‌های بشری و خلاقیت‌های ذهنی و آموخته‌های دراز مدت انسان است. سهم کتاب در انتقال دانش‌ها گاهی به مراتب بیشتر و فراتر از دیگر ابزار آموزشی است. پدید آوردن آثار علمی و فرهنگ مکتوب از توصیه‌های مهم اولیای دین است و به گسترش دانش کمک می‌کند و به عنوان یک میراث فرهنگی برای نسل‌های آینده ماندگار می‌شود. امام صادق علیه‌السلام به مفضّل بن عمر فرمودند: «دانش خود را بنویس و آن را در میان برادرانت منتشر ساز».

سفارش امام حسن علیه‌السلام به نگارش آثار علمی

کتاب وسیله‌ای است که دانش بشری به مدد آن از تباه شدن مصون می‌ماند و به آیندگان منتقل می‌شود. از این‌رو پیشوایان معصوم علیه‌السلام توجه ویژه‌ای به فرهنگ مکتوب داشتند و همواره پیروان خویش را به حفظ دانش و نوشتن آن سفارش می‌فرمودند. در حدیث می‌خوانیم که امام حسن مجتبی علیه‌السلام فرزندان و برادرزادگان خویش را جمع کردند و در زمینه دانش‌اندوزی و نگارش آثار علمی چنین توصیه فرمودند: «شما کوچک‌ترهای قوم هستید و به زودی بزرگانِ قوم خواهید شد. پس دانش بیاموزید. هرکس از شما نتواند علم را حفظ کند و به خاطر بسپارد، آن را بنویسد و در خانه‌اش قرار دهد».

جایگاه دانش و کتاب از منظر پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم

توجّه اسلام به حفظ و گسترش میراث علمی، جایگاه والای دانش و کتاب را از دیدگاه این دین مبین نشان می‌دهد. از رسول گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم روایت شده است که فرمود: «هرگاه که مؤمنی از دنیا برود و یک ورق از خود بر جای گذارد که در آن دانشی مکتوب است، همان برگه در روز قیامت، میان او و آتش، پوشش و مانعی خواهد بود».

کتاب‌های ناسالم

بی‌تردید، به همان اندازه که می‌توانیم از کتاب بهره بگیریم، ممکن است در معرض آفت‌ها و خطرهای نوشته‌های سست و بیمار و مسموم و انحرافی هم قرار گیریم. راه دادن کتاب‌های ناسالم به مدرسه‌ها و خانه‌ها، در واقع مسمومیت فکری و اخلاقی نسل ما را به دست خودمان فراهم می‌آورد. بنابراین، نظارت بر چاپ کتاب و بررسی محتوای آن، در جامعه سلامت خواه و دوراندیش ضروری است. آنان که به سلامت اندیشه و باورها و گرایش‌های افراد جامعه دل‌بستگی دارند، نمی‌پذیرند که در عرضه آثار منتشر شده، حدّ و مرز و نظارت و محدودیتی نباشد.

کتاب و کتاب‌خانه

وقتی کتاب، حاصل اندیشه‌ها و تجربه‌های اهل اندیشه و معرفت باشد، کتابخانه نیز کانون همایش صاحب نظران و موزه پرطراوت و شاداب دانشمندان و صاحبان معارف خواهد بود. همان‌گونه که در باغ و بوستان، خاطر انسان نشاط می‌یابد، سیر در بوستان کتاب نیز مشام جان را شاداب و معطر می‌سازد. بی‌مناسبت نیست که در روایات ما، از کتاب به عنوان بوستان دانشمندان یاد شده و همدم و سخن‌گویی شایسته به شمار آمده است. کسی که قدم در کتابخانه می‌گذارد، به گلگشت دل‌انگیز و مجمع دانشمندان و دانایان قدم نهاده است. طبیعی است که در چنین محیطی، انسان احساس نشاط می‌کند و روحش بالنده می‌شود.

مطالعه و کتابخوانی

وقتی جهل و بی‌خبری، جامعه‌ای را از پای درآورد، یا شبهه‌ها ذهن جوانان را فلج کند، بدون شک یکی از مهم‌ترین کارهایی که می‌تواند آفت جهل را بزداید، مطالعه است و آنچه می‌تواند شبهه‌های ذهنی را دفع کند و ایمان و اطمینان را به قلب‌ها باز آورد، کتاب‌خوانی است. گرفتاران در چنبره پرسش‌ها و محاصره شدگان در میان انبوه شبهه‌ها، می‌توانند برای استمداد فکری به کتابخانه مراجعه کنند و از آن‌جا نیرو گیرند و به جنگ شبهه‌ها بروند و پاسخی در برابر القائات و شبهه‌افکنی‌های دیگران بیابند.

آثار روحیِ انس گرفتن با کتاب

بی‌گمان، هیچ ذخیره و میراثی سودمندتر و با ارزش‌تر از کتاب نیست؛ چرا که کتاب، مایه آرامش روحی انسان است. حضرت علی علیه‌السلام فرمودند: «کسی که به کتاب‌ها تسلّی و آرامش بیابد، هرگز آرامش را از دست نخواهد داد.» کتاب همدمی است که اندوه را می‌زداید و مطالعه کننده را از تنهایی در می‌آورد و به او حکمت‌های جان‌پرور می‌آموزد.

آفت کتابخوانی

یکی از آفت‌های هرکار برنامه‌دار، برخورد با حوادث و پیشامدها و کارهای پیش‌بینی نشده است. به تعبیر دیگر، با وجود برنامه مطالعاتی یا درسی، ممکن است کارهایی برای انسان پیش آید که، در آن برنامه وقفه یا اختلال پدید آورد و فرد را از رسیدن به هدف باز دارد. اراده و تصمیم جدی، می‌تواند انسان را بر این موانع غلبه دهد. خود فرد است که اگر بخواهد، می‌تواند از برهم خوردن نظم مطالعاتی جلوگیری کند و مصمم و استوار، بر ادامه و استمرار کار، پافشاری کند. اگر بنا باشد مسایلی همچون بی‌حالی، آمدن مهمان، بیماری یکی از بستگان، برخورد با یک دوست صمیمی، و خستگی از کار روزانه، و... روند مطالعه را مختل سازد، هرگز انسان به هدف‌های متعالی دست نخواهد یافت.

کتاب و کتاب خوانی از منظر مقام معظم رهبری

رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌اللّه‌ درباره وضعیت کتاب و کتاب‌خوانی در کشور، دردِ دل‌ها و رهنمودهایی دارد که راه‌گشا و شنیدنی است. ایشان در این زمینه می‌فرمایند: «من هر زمانی که به یاد کتاب و وضع کتاب در جامعه خودمان می‌افتم، قلبا غمگین و متأسف می‌شوم. این به خاطر آن است که در کشور ما به هر دلیلی که شما نگاه کنید، باید کتاب اقلاً ده برابر این میزان، رواج و توسعه و حضور داشته باشد. اگر به دلیل پرچمداری تفکر اسلامی و حاکمیت اسلام به حساب بیاورید، این معنا صدق می‌کند؛ چون اسلام به کتاب خواندن و نوشتن، خیلی اهمیت می‌دهد. اگر هر منصفی به بیانات نبیّ مکرم اسلام و ائمه علیه‌السلام و پیشوایان اسلام نگاه کند و ببیند که اینها در چه زمانی به کتاب و کتاب خوانی دعوت می‌کردند و فرا می‌خواندند، همه افسانه‌ها از ذهنش شسته خواهد شد».

هدیه فرهنگی

بدون شک پدر و مادر نقش مهمی در ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی در خانواده دارند. آنان برای این‌که حس کتاب‌خوانی را در فرزندانشان تقویت نمایند، می‌توانند از کتاب به عنوان اهرمی برای تشویق استفاده نمایند.
بسیار مناسب خواهد بود که کتاب را به عنوان هدیه‌ای معنوی در لابه‌لای دیگر هدایا فراموش ننماییم و با این عمل قدمی بسیار مهم در اعتلای فرهنگ کتاب‌خوانیِ فرزندانمان برداریم.

انتهای پیام/م

• برچسب ها
• #
• #
• #