۵ عامل مقاومت مردم در برابر امر به معروف

از جمله آسیب‌های پیش روی فرهنگ‌سازی امر به معروف و نهی از منکر، رویکرد افراطی و سختگیرانه است، امر به معروف باید همراه با متانت، صبر و آرامش و به دور از هرگونه رویکرد افراطی باشد.

[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ گاهی اوقات برخی افراد تا با اسم امر به معروف و نهی از منکر مواجه می‌شوند بر آشفته شده و حال بدی به آن‌ها دست می‌دهد، این موضوع می‌تواند ریشه در عوامل مختلفی داشته باشد، شاید یکی از علت‌هایی که باعث انزجار و دوری عامه مردم از این موضوع شده شیوه‌های غلط اجرا کردن امر به معروف بوده که زمینه دوری مردم را از آن فراهم کرده است.

, شبکه اطلاع رسانی راه دانا,

۱- از دیگران شروع کردن

یکی از عواملی که موجب انزجار برخی افراد از امر به معروف و نهی از منکر شده، رویکرد غلط برخی آمران به معروف و ناهیان از منکر است. رویکرد غلطی که برخی افراد تمام همت و تلاش خود را صرف اصلاح دیگران می‌کنند، به طوری که فرصت اصلاح و تجدید نظر در رفتار و عملکرد خود را ندارند رفتار بسیار منزجرکننده کسانی که خدای متعال نیز از آن ابراز نارضایتی و ناراحتی کرده است:

«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ»؛ (۱) ای کسانی‏‌که ایمان آورده‌اید، چرا سخنی را می‏‌گویید که عمل نمی‌کنید. نزد خدا بسیار موجب خشم است که سخنی بگویید که عمل نمی‌‏کنید. خدای متعال در آیات روشنی از قرآن کریم به این موضوع اشاره می‌کند که اصلاح باید از خود شخص آغاز شود نه از دیگران؛ «قُوا أَنفُسَکُمْ»(۲)

۲- با بداخلاقی و خشونت عمل کردن

یکی از بدترین و خطرناک‌ترین ویروس‌هایی که می‌تواند فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر را با چالش‌های خطرناک مواجه کند، استفاده از قالب‌های غیر اخلاقی و منزجرکننده است، از جمله این قالب‌های خطرناک دعوت به خوبی‌ها با بد اخلاقی است که حتی می‌تواند نتیجه را در تمامی موضوعات و اهداف عکس کند. لذا خدای متعال وقتی می‌خواهد فرعون را به خوبی‌ها دعوت کند. به پیامبر خود این چنین امر می‌کند: «اذْهَبا إِلی‏ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغی‏ فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشی»‏؛(۳) به سوی فرعون بروید؛ که طغیان کرده است! اما به نرمی با او سخن بگویید؛ شاید متذکر شود، یا (از خدا) بترسد!

۳- فقط با زبان امر به معروف کردن

یکی دیگر از آسیب‌های امر به معروف و نهی تک بعدی عمل کردن به این معنا که فقط با زبان دیگران را به خوبی‌ها دعوت کردن و مغفول ماندن از قدرت و تأثیر عمل صالح بر روی دیگران است و حال آنکه حضرات معصومین (ع) با علم و اشراف بر قدرت و تأثیر نرم عمل صالح بر دیگران محبان و شیعیان خود را این چنین به سنت ارزشمند و اخلاقی امر به معروف و نهی از منکر دعوت می‌کردند. چنان که امام صادق (ع) چنین فرمودند: «کُونُوا دُعَاةَ النَّاسِ‏ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُمْ لِیَرَوْا مِنْکُمُ الِاجْتِهَادَ وَ الصِّدْقَ وَ الْوَرَع‏»؛(۴) مردم را به غیر از زبانتان دعوت به دین کنید، تا سعی و کوشش و درستی و پرهیزگاری و خویشتن داری را از شما مشاهده کنند.

۴- افراط و سختگیری

از جمله آسیب‌های پیش روی فرهنگ‌سازی امر به معروف و نهی از منکر، رویکرد افراطی و سختگیرانه است، امر به معروف باید همراه با متانت، صبر و آرامش و به دور از هر گونه رویکرد افراطی باشد. در منابع روایی از امیرمؤمنان علی (ع) این چنین نقل شده است :«الْإِفْرَاطُ فِی الْمَلَامَةِ یشُبُ نِیرَانَ اللَّجَاجَة»؛(۵) زیاده‌روی در نکوهش، موجب شعله‌ور شدن آتش لجاجت می‌شود.

امام صادق (ع) فرموده‌اند: گاهی اوقات سختگیری‌ها در امور جزئی و غیر لازم نتیجه معکوسی را به دنبال دارد. این در حالی است که بر اساس فرهنگ روایات نباید با احکام الهی به گونه‌ای اشتباه و توأم با سخت‌گیری‌های نابجا برخورد کرد: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَک وَ تَعَالَی یحِبُّ أَنْ یؤْخَذَ بِرُخَصِهِ کمَا یحِبُ أَنْ یؤْخَذَ بِعَزَائِمِه»؛(۶)خدای متعال چنان دوست دارد که به رخصت‌ها (جوازها و استثناهای) احکام او عمل شود، چنان که دوست دارد به واجبات قطعی دینی عمل شود.

۵- برخورد متکبرانه

اخلاق و فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر ایجاب می‌کند که دعوت به خوبی‌ها و بازداشتن دیگران از زشتی‌ها با تواضع و فروتنی همراه باشد و در این مسیر انسان خود را برتر از دیگران و دور از هرگونه خطا و کاستی نبیند. امام خمینی (ره) در این خصوص می‌فرماید: «سزاوار است، که آمر به معروف و ناهی از منکر... خویشتن را منزه از گناه و عیب نبیند و خود را برتر از کسی که گناه مرتکب شده است نپندارد، زیرا مرتکب گناه هر چند که گناه کبیره‌ای را انجام داده باشد، ممکن است دارای صفات و ویژگی‌هایی باشد، که مورد رضایت خداوندی است و خداوند به آن جهت او را دوست داشته باشد، هر چند که به خاطر گناهانش مورد بغض و خشم خداوند است.(۷)

پی‌نوشت‌ها:

۱- سوره مبارکه، صف، آیه۲و۳.

۲- سوره مبارکه تحریم، آیه۶.

۳- سوره مبارکه طه، آیات ۴۳و۴۴.

۴- مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، علی بن حسن طبرسی‏، ص ۴۶؛ بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج ‏۶۷، ص ۳۰۹.

۵- بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏۷۴، ص۲۱۲.

۶- تفسیر القمی، ج‏۱، ص ۱۶.

۷- تحریر الوسیله، ج ۱، ص ۴۶۲، مسأله ۱۳.

منبع: فارس

]