اخبار داغ

مسجد جامع؛ قدیمی‌ترین بنای اسلامی سمنان / نشانه معماری قرون اولیه تا قرون میانه بر پیکر مسجد جامع

مسجد جامع؛ قدیمی‌ترین بنای اسلامی سمنان / نشانه معماری قرون اولیه تا قرون میانه بر پیکر مسجد جامع
مسجد جامع سمنان را می‌توان کهن‌ترین اثر معماری پس از اسلام در شهر سمنان دانست که در طول زمان تا به امروز تغییرات بسیاری داشته است.
[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به گزارش خبرنگار مرآت، مسجد جامع در معماری  به مسجدی می‌گویند که در هر شهر برای اجتماع مردم توسط حاکمان تاسیس می‌شده و نمازهای گروهی مهم مانند نماز جمعه و نماز عید در آن اقامه می‌شود، به همین علت در مقیاس بزرگتر ساخته می‌شوند. مسجد جامع سمنان نیز بر همین مبنا در قلب شهر تاریخی سمنان بنا شده است.

, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, مرآت,

این مسجد در طول زمان تغییرات بسیاری داشته است؛ اما هم اکنون در آن آثار دوران سلجوقی و تیموری دیده می‌شود. شواهد نشاندهنده آن است که این مسجد در قرن نخست هجری و بر روی خرابه‌های یک آتشکده بنا شده است.

,

تاریخچه ساخت مسجد:

, تاریخچه ساخت مسجد:,

این بنا در حکومت عبدالله بن عمر،  توسط ثروتمندان سمنان ساخته شد ولی در ابتدا دارای شکوه چندانی نبود. پس از آن بارها افراد زیادی بر بنای ابتدایی افزودند. شبستان جنوبی را شیخ رکن‌الدین علاالدوله سمنانی در زمان وزارت ارغون خان بنا کرد و چون خرابی به وجود آمده بود، در زمان فتحعلی شاه، ذوالفقارخان به تجدید آن پرداخت.

,

مشخصات مسجد

, مشخصات مسجد,

ایوان گنبد و مقصوره

, ایوان گنبد و مقصوره,

 مسجد خاوری را خواجه کیقباد بن ملک شرف الدین سمنانی ساخت. ایوان متصل به گنبد که ایوان آجری رفیع و بلند مسجد است و ارتفاعی بیش از ۲۱متر دارد در زمان سلطنت شاهرخ تیموری و به وسیله وزیرش خواجه شمس‌الدین علی بالیجه سمنانی ساخته شده است. در قسمت فوقانی ایوان و بر بدنه آن کتیبه‌ای از کاشی وجود دارد که از ضلع شمالی ایوان شروع شده و پس از گذشتن از ضلع غربی تا انتهای جنوبی ادامه می‌یابد. دهنه ایوان ۱۰/۴۰ متر و در پشت آن مقصوره ای مربع شکل به طول و عرض ۱۴ قدم و به ارتفاع بیش از ۱۴/۵ متر وجود دارد که توسط گنبد سلجوقی پوشیده شده است و از طریق دو درب کوچک طرفین محراب ایوان به صحن مسجد و با چند درب بزرگ و کوچک به شبستان‌های اطراف راه می‌یابد. در پایین این کتیبه چند لوح سنگی بزرگ دیده می‌شود که مهمترین آنها دو لوحی است که مشتمل است بر فرمان‌های پادشاهان صفویه که برای اطلاع قاطبه اهالی سمنان در ایوان نصب کرده‌اند.

,

صحن مسجد

, صحن مسجد,

صحن مسجد جامع سمنان به شکل مستطیل است که طول آن ۲۷ متر و عرض آن ۲۵ متر است. شبستان شمالی مسجد جامع، شامل ۱۶ستون مدور و قطور است که بر روی آن طاق‌های ضربی شبستان استوار شده است. شبستان شرقی به وسیله در ورودی جنوب شرقی و شبستان جنوبی به وسیله در شمالی از شبستان شمالی جدا می‌شود.

,

مسجد جامع سمنان دارای چندین شبستان است که هریک در دوره ای از تاریخ ساخته شده‌اند.

,

تصاویر شبکه اطلاع رسانی مرآت استان سمنان

, تصاویر شبکه اطلاع رسانی مرآت استان سمنان,

شبستان زمستانی

, شبستان زمستانی,

قدیمی‌ترین شبستان این مسجد موسوم به شبستان زمستانی در ضلع جنوبی مسجد است. این شبستان کاملا به سبک خراسانی ساخته شده و در معماری آن سعی شده طاق‌ها کوتاه‌تر شوند. به همین دلیل شاید برای نخستین بار از طا‌ق‌های کم خیز استفاده شده که از این حیث کاملا مشابه طاق‌های مسجد تاریخانه دامغان است.

,

شبستان ابا حرب بختیار

, شبستان ابا حرب بختیار,

شبستان دیگر که در ضلع شرقی قرار دارد شبستان اباحرب است و ساخت آن منسوب به کیقباد بن ملک شرف‌الدین سمنانی وزیر امیر تیمور گورکانی است. قبلا به جای این شبستان، شبستان کوچکی بوده که توسط امیر ابوالحرب بختیار حاکم قومس در دوره غزنویان بنا شده بود و سپس در زمان تیموریان شبستان مزبور را خراب کرده و شبستان بزرگتری به جای آن بنا کردند. شبستان مزبور نیز از لحاظ معماری ستون‌ها شبیه مسجد تاریخ‌خانه دامغان است که به وسیله هشتی کوچکی با طاق گنبدی کم با تزیینات معقلی به فضای ۸ ضلعی بزرگی که به میدان جلوخان معروف است متصل می‌شود و از این طریق به بازار حضرت متصل می‌شود. بر بالای سر در آن ترکیبی از آجر و کاشی‌کاری‌های رنگارنگ به چشم می‌خورد که کلمات «الله، محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین» را به نمایش می‌گذارد.

,

تصاویر شبکه اطلاع رسانی مرآت استان سمنان

, تصاویر شبکه اطلاع رسانی مرآت استان سمنان,

شبستان جنوبی

, شبستان جنوبی,

این شبستان در ضلع جنوبی مسجد و بر بالای شبستان زمستانی قرار دارد و مشتل بر ۱۶ ستون مدور در وسط و5 ستون در طرف دیوار شرقی است. این شبستان در زمان ارغون خان و به وسیله وزیرش شیخ علاالدوله سمنانی احداث شده و در عهد سلطنت فتحعلی شاه قاجار تعمیر شده است.

,

شبستان شمالی

, شبستان شمالی,

این شبستان مشتمل بر ۱۶ ستون مدور و قطور است که بر روی آن طاق‌های جنوبی شبستان استوار است. این شبستان توسط خواجه نظام‌الدین سمنانی بنا شده و درب نبش شمالی که مسجد را به خیابان امام خمینی و بازار علاالدوله مربوط می‌کند و به صورت نفیسی منبت‌کاری شده است در کنار این شبستان قرار دارد.

,

مناره سلجوقی مسجد جامع سمنان از تاریخی‌ترین بخش‌های مسجد

,

مناره مسجد جامع

, مناره مسجد جامع,

مناره مسجد جامع سمنان یکی از منارهای تاریخی ایران و متعلق به دوره سلجوقیان است که در گوشه شمال شرقی مسجد جامع قرار دارد. ارتفاع این منار از سطح زمین 20.31 متر است و از روی بام به ارتفاع ۲ متر کتیبه‌ای با طرح و نقش بسیار زیبا از آجر و با خط کوفی تزئین شده‌است. این بنا قدیمی ترین منار ایران است. در مرکز این منار محوری چوبی قرار دارد که با تکان دادن آن کل منار حرکت می کند. 

,

دستور ساخت مناره سمنان را امیر اجل بختیار حاکم ایالت قومس در دوره غزنویان در سال ۴۱۷ صادر کرده است تزیینات مناره شامل تزیینات آجری است در ۷ بخش که با طرح‌های متنوع جلوه خاصی به بنا بخشیده است سه بخش انتهای تزیینات شامل سر و کلاهک مناره و مقرنس‌های آجری با پشت بغل‌های کوچک از کاشی به رنگ فیروزه‌ای در زیر تاج مناره است. تناسبی که بین این بخش‌ها از نظر تزیینات و طول آنها برقرار است حاکی از آشنایی کامل هنرمندان این عصر به اصول زیبایی شناختی بوده است. این مناره که به مناره سلجوقی مسجد جامع نیز شهرت دارد در دوره سلجوقیان به مسجد اضافه شده است.

,

تصاویر شبکه اطلاع رسانی مرآت استان سمنان

, تصاویر شبکه اطلاع رسانی مرآت استان سمنان,

درب ورودی

, درب ورودی,

درب ورودی جنوب شرقی در گوشة مسجد قرار دارد و توسط راهروی کوچکی به هشتی بزرگی متصل می‌شود که دارای حوض خانه ، وضوخانه و سرویس بهداشتی است.

,

مسجد جامع سمنان در سال ۱۳۱۰ با شماره ۱۶۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این مسجد زیبا اولین و قدیمی‌ترین نماد معماری اسلامی در شهر سمنان محسوب می شود.  این مسجد شکوه معماری ایرانی-اسلامی را که تلفیقی از هنر و معماری قرون اولیه اسلامی تا دوره میانه است.

,

انتهای پیام/

]
  • برچسب ها
  • #
  • #
  • #

به اشتراک گذاری این مطلب!

ارسال دیدگاه