در راستای حمایت از مهاجرت معکوس بررسی شد؛

• یک‌شنبه ۰۸ تیر ۱۳۹۹ ۰۷:۳۰
• کد خبر : 1621558

• اخبار
• سایر رسانه ها

برای نسل جوانی که در روستاها جویای کار هستند سازمان جهاد کشاورزی می‌تواند با حمایت از بخش دام و کشاورزی و اعطای تسهیلات مالی، می‌تواند زمینه مهاجرت معکوس را با توجه به مزیت‌ و ویژگی‌هایی که عموما مناطق روستایی از آن برخوردارند، همچون آرامش و پاکیزگی آب و هوا فراهم کند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صبح توس؛ پس از جنگ تحمیلی و آغاز بازسازی خرابی‌های ناشی از آن در سراسر کشور تامین خدمات زیربنایی از جمله، برق، گاز و ساخت مدرسه حتی در روستاها صورت گرفت اما در بسیاری از نقاط، به ویژه در حوزه توسعه روستاها نتیجه دلخواه کسب نشد؛ در حوزه خدمت‌رسانی به روستاها دارای کاستی‌ هستیم و شاهد بودیم برخی از روستاهای ما از جمعیت و سکنه خالی شدند.

اکنون عمده کارگران یدی در ایران، همان روستاییانی هستند که خشکسالی‌ دهه‌های گذشته آن‌ها را در جستجوی درآمد، به حاشیه‌ کلان‌شهرها کشانده است. از سوی دیگر، بارش‌های کم‌سابقه فروردین‌ امسال، تکرار آن در دوره مشابه امسال و پیش‌بینی بارش‌های سنگین برای ایران در دهه‌های آینده، حوزه‌های اجرایی متنوع و دخیل را به تدوین برنامه سازگاری با تغییرات اقلیمی واداشته است.

علیرضا رزم حسینی، استاندار خراسان رضوی در ابتدای سال گذشته گفت: با خدماتی که به روستاها فرستادیم تا روستائیان را در همان روستا نگه دارد باعث مهاجرت آنها شدیم چون کسب و کار روستایی را فراموش کرده‌ایم.

وی تصریح کرد: برای اینکه از حاشیه‌نشینی و مهاجرت روستایی جلوگیری کنیم باید همه کارآفرینان موفق و مجاهدین اقتصادی به سمت مسئولیت‌های اجتماعی خود حرکت کنند که در همین راستا ۲۰۰ شرکت نامدار کار خود را در استان آغاز کرده‌اند و باید از ظرفیت‌های مردمی بهره گرفت و شرکت‌های توانمند استان خراسان رضوی نیز باید در قالب الگوی اقتصاد مقاومتی تقویت شوند.

بحران حاشیه‌نشینی، ریشه عمده مخاطرات اجتماعی و اخلاقی

علی حجازیان، پژوهشگر شهرسازی‌ در یادداشتی آورده است که عدم تعادل چرخه اقتصادی بین شهر و روستا از دلایل عمده ایجاد حاشیه‌نشینی است؛ بیشترین تخصیص بودجه مربوط به کلانشهرهاست و باعث ایجاد تجمع ثروت و امکانات در شهر و مولفه‌های جذاب می‌شود.

وی افزود: حاشیه نشینی عمدتا از شهرهای کوچک‌تر و یا روستاهای اطراف به شهر بزرگ‌تر انجام می شود و حضور جمعیت مهاجر کشاورز و عشایر که به امید زندگی بهتر به شهرها آمدند، موجب شکل گیری پدیده‌ای به نام حاشیه‌نشینی شد و در حال حاضر به یک مسئله مهم و بحران‌زا در سطح ملی تبدیل شده، بحرانی که ریشه عمده مخاطرات و آسیب‌های اخلاقی، اجتماعی و امنیتی شهرها است.

حجازیان ادامه داد: مسئله حاشیه نشینی از چنان اهمیتی برخوردار است که مقام معظم رهبری در حوزه مدیریت آسیب‌های اجتماعی در کشور طرح تقسیم کار ملی را به وزارت کشور پیشنهاد دادند که دومین اولویت، حاشیه نشینی و ساماندهی آن بوده است.

این پژوهشگر شهرسازی تصریح کرد: تداوم سیاست تمرکزگرایی به تداوم شهرنشینی بی رویه که به تبع آن به افزایش حاشیه نشینی منجر شد. عدم رعایت عدالت در توزیع خدمات و امکانات، تبلیغات وسیع رسانه‌های جمعی در نشان دادن برتری سبک زندگی شهری و شهرنشینی نسبت به زندگی در روستا و تمرکز امکانات مادی و اقتصادی در شهرهای بزرگ موجب گسست یکباره جامعه از ریشه‌ها شده و موجب بی‌هویتی و رفاه طلبی شده است.

وی افزود: البته متغیرهایی مانند نظام آموزش پرورش و رسانه‌ها نیز در ایجاد مهاجرت به شهرها و حاشیه نشینی مؤثر بوده‌اند. محتوای دروسی که ارائه می‌شود در جهت رفع نیازهای شهروندان بوده و مروج سبک زندگی شهری است.

حجازیان ادامه داد: در حال حاضر از دلایل عمده ایجاد حاشیه نشینی در سطح کلان، عدم تعادل چرخه اقتصادی بین شهر و روستا است. نظام بودجه ریزی کشور نیاز به اصلاح دارد. در حال حاضر بیشترین تخصیص بودجه مربوط به کلانشهرها و سپس مراکز شهرها اختصاص دارد و این روند باعث ایجاد تجمع ثروت و امکانات در شهر می‌شود و طبیعتاً مؤلفه‌های جذابی برای مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ برای زندگی بهتر و بهره بردن از خدمات و امکانات آن شهر محسوب می‌شود.

وی تصریج کرد: اولین دغدغه مهاجرین به شهرهای بزرگ‌تر سکونت است و به دلیل عدم توانایی اقتصادی برای تأمین سرپناه در محدوده رسمی شهرها به مناطق حاشیه شهر رجوع می‌کنند. اقدامات قابل تأملی در سطح کلان برای حل مشکل حاشیه نشینی انجام شده مانند طرح‌های بازسازی، نوسازی و بازآفرینی که به دلیل عدم توجه به بسترهای فرهنگی اجتماعی این طرح‌ها فقط در سطح آکادمیک بسیار جذاب به نظر می‌آید اما در حوزه عمل با چالش و ابهامات زیادی روبرو است.

این پژوهشگر شهرسازی در ادامه گفت: امروزه نزدیک به یک سوم جمعیت شهرنشینان، حاشیه نشین هستند. اگر نگرش ما به این پدیده درست و جامع باشد و به افراد حاشیه نشین به عنوان یک سرمایه اجتماعی بنگریم می‌توانیم در جهت رفع مشکلات حاشیه نشینان موفق باشیم.

مسئله حاشیه‌نشینی در مشهد بیشتر از سایر شهرهای کشور است

به گفته کارشناسان مسئله حاشیه نشینی در مشهد بیشتر از سایر شهرهای کشور بوده و مهاجرتی که اتفاق افتاده به دلیل عدم وجود شغل است لذا اگر بتوانیم در حوزه اشتغال روستاییان به خوبی عملی کنیم شاهد مهاجرت معکوس در استان خواهیم بود.

قربانعلی عباس‌زاده، مدیر طرح سامان‌دهی مطالعات راهبردی حریم کلان شهر مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: آنچه که در سکونتگاه‌های روستایی ما امروزه می‌گذرد حاصل سه عامل منابع خدادادی، جامعه محلی درکنار سازمان‌ها و نهادهای ناکارآمد است.

وی با اشاره به اینکه امروز با پدیده مهاجرت مردمی که قادر به زندگی در شهر مشهد نیستند به روستاها روبروییم ابراز کرد: در شرایط نابسامان اقتصادی شهرها با دو عامل مواجه هستند؛ یا شاهد کاهش مهاجر فرستی به روستاها هستند و یا شاهد بازگشت جمعیت از کلان شهرها به روستاها هستیم.

مدیر طرح سامان‌دهی مطالعات راهبردی حریم کلان شهر مشهد تشریح کرد: مهاجرت از شهرها به روستاها در خراسان رضوی افزایش یافته است، لذا این مهاجران با توجه به درک شرایط شهر به مسایل بنیادین توسعه کشاورزی، معیشت و شیوه های بهره برداری توجه کرده و خود محرک برای تغییر جامعه محلی خواهند شد.

وی با بیان اینکه جامعه روستایی با افزایش سطح دانش و افرادی که از شهر به آنجا بر می‌گردند درحال پوست اندازی هستند، گفت: امروزه در شرایطی قرار گرفتیم که هیچ تغییری در زندگی روستاییان حریم مشهد، چه با الحاق به مشهد و چه بدون الحاق اتفاق نخواهد افتاد .

عباس‌زاده با اشاره به ملحق شدن بسیاری از روستاها به مشهد عنوان کرد: هنوز نتوانسته‌ایم تغییر اساسی در این سکونتگاها ایجاد کنیم و با افزایش چندین برابری چالش‌ها در آن مناطق رو به رو هستیم.

وی تاکید کرد: اگر با نگرش انسان‌مدارانه به موضوعات روستاها بنگریم تغییر حاصل می‌شود.

مدیر طرح سامان‌دهی مطالعات راهبردی حریم کلان شهر مشهد با اشاره به اینکه اگر عامل اصلی جاذب بودن روستاها ارزانی سکونت است، ادامه داد: اگر به دنبال مهار ورود جمعیت به روستا هستیم باید روستا از استانه جذب جمعیت جدید خارج شود.

عباس زاده با بیان اینکه امروزه به مشهد فقط از جنبه ماهیت زیارت اهمیت ‌می دهیم، اظهار کرد: به فضاهای پیرامونی در طرح آمایش سرزمینی بی توجه هستیم،باید اقدام و برنامه ریزی محلی شکل دهیم. 

وی ادامه داد: امروزه با توجه به همه شرایط در مورد پیرامون شهر مشهد می توانیم از الگوی طلایی پیشرفت و توسعه نیز بهره مند شویم.

این کارشناس شهری با اشاره به وجود حدود ۱۲۸ روستا با بیش از ۲۰۰ هزار نفر جمعیت در حریم شهر مشهد گفت: این جمعیت ۲۰۰ هزار نفری خواهند توانست بخش عمده ای از نیازهای مجاوران و زائران را تحت پوشش خود قرار دهند. لذا این موضوع مبتنی بر شناسایی رویکرد اقدام در حریم و آشنایی با ظرفیت‌ها است.

عباس زاده با اشاره به اینکه امروزه با جمعیتی در این روستاها مواجه هستیم که نسل دوم مهاجرین نسل اول هستند، افزود: نسل اول هیچ تعلقی به مکان و فضای زندگی خود نداشته اند چرا که خود را امانتی در این منطقه می دانستند اما نسل دوم به فضا و مکان خود تعلق دارند و برای بهبود شرایط زیست خود تلاش می کنند.

وی ادامه داد: نسل دوم ماهر، آموزش دیده و تجربه زیست دارد و حتی قادر به جذب منابع است لذا نگرش ما به عنوان برنامه ‌یز باید طرحی جامعه‌محورانه باشد.

مدیر طرح ساماندهی مطالعات راهبردی حریم کلان شهر مشهد با بیان‌اینکه سیاست‌مداران و مدیران شهری در حال اقبال نشان دادن به تبدیل شدن روستاهای حریم به تولیدکنندگان واقعی هستند، اظهار کرد: تسهیلات خوبی را در اختیار آنان گذاشته خواهد شد.

وی تشریح کرد: باید با استفاده از نقاط قوت و ظرفیت هایی که در اختیار ماست و با شناسایی کنش گران محلی و منطقه ای شرایطی را ایجادکنیم تا روستاییان به سمت بالندگی در همه حوزه ها برسند.

مهاجرت معکوس مستلزم ایجاد اشتغال برای جوانان روستایی

ایمان رضوانی، کارشناس شهرسازی در گفت‌وگو با خبرنگار صبح توس با بیان اینکه در حال حاضر مشهد تحت تأثیر مهاجرت از روستا قرار گرفته است خاطر نشان کرد: حاشیه نشینی به نوعی پدیده مهاجرت و تا حد زیادی نیز حاصل پیامد‌های آن است و مهاجرانی که به امید دستیابی به سطح زندگی بهتر و فرصت‌های شغلی مناسب هستند، به دلیل عدم پاسخگویی به خواسته‌هایشان توسط نظام‌های روستایی، راهی شهر‌های بزرگ می‌شوند.

وی افزود: عموماً روستاییان به علت عدم برخورداری از تسهیلات مناسب و تمکن مالی لازم نمی‌توانند جذب نظام اجتماعی_اقتصادی شهر‌ها شوند؛ لذا به ناچار به حاشیه شهر‌ها رانده می‌شوند.

این کارشناس شهرسازی خشک‌سالی را عامل مؤثر در مهاجرت روستاییان به مشهد دانست و گفت: در خصوص شهر مشهد این روند طی سال‌های اخیر عمدتاً به علت مسئله خشک‌سالی در روستاهای پیرامون و تأثیر منفی آن بر اشتغال روستاییان در حوزه کشاورزی تشدید شده است، به طوری که این دسته از افراد جهت حل مشکل اشتغال و تأمین منابع مالی به حاشیه شهر مشهد هجوم آورده‌اند.

وی افزود: همین امر سبب می‌شود تا زمینه نابرابری اجتماعی_اقتصادی شکل بگیرد و همچنین توسعه فیزیکی شتابان و نامتعادل را در محدوده شهر افزایش می‌دهد.

حمایت از اشتغال و کشاورزی روستایی اولین گام برای مقابله با مهاجرت روستاییان به کلان شهرها

رضوانی ضمن تاکید بر ضرورت ابلاغ طرح‌های حمایتی از کشاورزان و دامداران گفت: با توجه به بررسی‌های صورت گرفته در کشور‌های توسعه یافته و صنعتی می‌توان با ایجاد اقدامات حمایتی در روستاها مانند وام‌های کم بازده، ایجاد کارگاه‌های کوچک صنعتی، تقویت مشاغل خانگی، حمایت از کشاورزان و دامداران و تأمین منابع مالی روستاییان زمینه را برای مهاجرت معکوس روستاییان فراهم کرد.

وی افزود: برای روستاهایی که در حریم شهرها واقع شده‌اند، وزارت راه و شهرسازی ذیل دستورکار کارگروه‌های مختلف می‌تواند با ایجاد شهرک‌‌ها با کارگاه‌های کوچک در نزدیکی روستاها با تأکید بر حفظ اصول زیست محیطی، اشتغال را به روستاها بازگرداند.

معاون علمی و پژوهشی دانشگاه شهید مدرس در رابطه با تخصیص فرصت‌های شغلی مناسب برای جوانان روستا‌ها خاطرنشان کرد: برای نسل جوانی که در روستاها جویای کار هستند سازمان جهاد کشاورزی می‌تواند با حمایت از بخش دام و کشاورزی و اعطای تسهیلات مالی به آنان ضمن جلوگیری از مهاجرت به سمت شهر و در نتیجه تشدید پدیده حاشیه نشینی، زمینه مهاجرت معکوس را با توجه به مزیت‌ و ویژگی‌هایی که عموما مناطق روستایی از آن برخوردارند همچون آرامش و پاکیزگی آب و هوا فراهم کند.

وی افزود: تاکنون از سمت سازمانهای مربوطه اقدامات موثری در جهت مهاجرت معکوس انجام پذیرفته است.

لزوم فرهنگ‌سازی برای مهاجرت معکوس

این کارشناس شهرسازی در رابطه با بحث فرهنگ سازی مهاجرت معکوس تصریح کرد: «رضایت‌مندی سکونتی» و «دلبستگی مکانی» دو مقوله بسیار مهم در تحلیل مهاجرت است.

وی افزود: حس تعلق و دلبستگی که عموم روستاییان به زادگاه خود دارند می‌تواند به عنوان محرک قوی برای مهاجرت معکوس عمل کند.

ضرورت ایجاد جذابیت برای مهاجرت معکوس

رضوانی ضمن اشاره به تأثیر مثبت اداره راه و شهرسازی در بحث مهاجرت معکوس روستاییان خاطر نشان کرد: مهمترین اقدامات وزارت راه و شهرسازی، سیاست‌گذاری و تأمین راهبردهای مالی کلان توسعه شهری و روستایی است که می‌توان با تخصیص بودجه در راستای ارتقای سطح توسعه یافتگی روستایی و ایجاد جذابیت برای مهاجرت معکوس اقداماتی را انجام داد.

وی افزود: وزارت راه و شهرسازی می‌تواند با اتخاذ و اعمال سیاست‌ها و تنظیم برنامه‌های جامع و هماهنگ زمینه ایجاد تعادل مطلوب بین جمعیت و وسعت نقاط سکونت‌گاهی در سطح کشور و در نتیجه توزیع فضایی مناسب برای روستاییانی که قصد مهاجرت به مشهد دارند را فراهم کند.

گفتنی است بر اساس گزارش مرکز آمار در خرداد ماه ١٣٩٩ عدد شاخص کل تورم برای خانوارهای کشور به ٢١٤,٢ رسید که نسبت به ماه قبل 2 درصد افزایش نشان می­‌دهد. تورم نقطه به نقطه نسبت به ماه مشابه سال قبل برای خانوارهای کشور ٢٢.٥ درصد است. عدد شاخص کل در خرداد ماه سال جاری برای خانوارهای روستایی نسبت به ماه قبل ٢.٢ درصد افزایش داشته است و تورم نقطه به نقطه برای خانوارهای روستایی ٢١.١ درصد است و نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به خرداد ماه ١٣٩٩ برای خانوارهای روستایی به عدد ٢٨.٢ درصد رسید.

روستاهای خراسان رضوی در رتبه بندی مرکز آمار از نظر تورم نقطه به نقطه در خانوار روستایی در خرداد ماه سال جاری، در جایگاه سوم کشور قرار گرفته اند و این عدد به بیش از 25 درصد رسیده است؛ این نشان دهنده این است که موضوعات اقتصادی و معیشتی از موانع اصلی مهاجرت معکوس به روستاها محسوب می‌شود.

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #