حاشیه نشینی؛ واقعیت یا معضل؟
چاردیواری‌‌هایی که تنها حکم سقف را دارند
کردستان از استان‌هایی است که سایه حاشیه‌نشینی بر شهرهای مختلف آن سنگینی می‌کند؛ بافت حاشیه‌ای شهر سنندج متشکل از ۱۷ محله است که به طور عمده دامنه ارتفاعات و تپه‌های شمال، شمال شرقی و شرق و جنوب را تصرف کرده‌اند.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از کردتودی، حاشیه نشینی را مترادف زاغه نشینی، محله‌های تهی دست، اسکان غیررسمی قرار می‌دهند. حاشیه نشینان عمدتاً افرادی هستند که از شهرهای کوچک‌تر و یا روستاهای اطراف به شهر بزرگ‌تر مهاجرت کرده‌اند و یا در نظام اقتصادی - اجتماعی جامعه شهروندی نتوانسته‌اند حضور پیدا کنند.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, کردتودی،,در حال حاضر از دلایل عمده ایجاد حاشیه نشینی در سطح کلان، عدم تعادل چرخه اقتصادی بین شهر و روستا است و این بدین معنا است که نظام بودجه ریزی کشور نیاز به اصلاح دارد.
در حال حاضر بیشترین تخصیص بودجه مربوط به کلانشهرها و سپس به مراکز شهرها اختصاص دارد و این روند باعث ایجاد تجمع ثروت و امکانات در شهر می‌شود و طبیعتاً مؤلفه‌های جذابی برای مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ برای زندگی بهتر و بهره بردن از خدمات و امکانات آن شهر محسوب می‌شود.
حاشیه‌نشینی در شهرهای کردستان تنها به دلیل کوچ روستانشینان به سمت شهرها نبوده و در برخی موارد این شهرنشینان بودن که به دلیل تورم و پایین آمدن توان اقتصادی و ناگزیر بودن به زندگی در حاشیه شهرها به حاشیه‌نشینی در استان دامن زدند و نایسرهایی را با جمعیت بالای 70 هزار نفر بوجود آوردند.
سکونت 50 درصد جمعیت کردستان در مناطق حاشیه
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کردستان می‌گوید: یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر از جمعیت یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفری کردستان در ۳۰ شهر زندگی می‌کنند که بیش از نیمی از این جمعیت در مناطق حاشیه، منفصل شهری و بافت فرسوده سکونت دارند.
شهرام ملکی افزود: در شهر سنندج ۴ ناحیه منفصل با بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت وجود دارد که با همان پیشینه روستایی با تمام نواقص به شهر الحاق شده و مدیریت شهری موظف است به عنوان شهروند به آنان خدمات ارائه کند.
به گفته وی، ۵۰ درصد از ۹۰۰ هزار نفر جمعیت هفت شهر مرکز شهرستان که مطالعه بازآفرینی شهری در آنها انجام شده است در مناطق حاشیه و ناکارآمد زندگی می‌کنند که شاخص خدمات در این مناطق بسیار پایین‌تر از میانگین کشوری است.
به بیان این مقام مسئول، باز آفرینی شهری در سال‌های ۹۶ و ۹۷ و نیمه اول ۹۸ در استان کردستان روند مناسبی به خود گرفته است، اما مشاهده های میدانی حکایت از درست بودن این موضوع را نمی دهد.
«مسعود حبیبی» کارشناس ارشد شهرسازی و برنامه‌ریز شهری و عضو انجمن شهرسازان ایران درباره وضعیت نامناسب حاشیه‌نشینی در سنندج در گفتگو با خبرنگار کردتودی عنوان داشت: عوامل متعددی را می‌توان برای این پدیده برشمرد. از جمله مهم‌ترین این عوامل، تاثیر مهاجرت‌های روستاییان اطراف سنندج بر شکلگیری و گسترش حاشیه‌نشینی است، چرا که حاشیه‌نشینی با کاهش استانداردهای زیستی مناطق روستایی همبستگی مستقیم دارد. پایین آمدن سطح دسترسی‌ها و رفاه و استانداردهای زیستی در مناطق روستایی استان موجب مهاجرت بیشتر روستاییان به حاشیه شهرها شده است.
وی افزود: حاشیه‌نشینی کردستان را به یکی از تجلیات غم‌انگیز رشد شهرنشینی تبدیل کرده است و از نظر برخی صاحب‌نظران، شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه با آهنگ شتابنده‌ای گسترش می‌یابد اما در این شهرهای جدید امکانات لازم از نظر اشتغال و نیز تسهیلات زیربنایی فرهنگی و اجتماعی و فیزیکی برای تازه‌واردان فراهم نیست یا به طور نامتعادلی در اختیار بخش خاصی از جمعیت قرار گرفته است. اینجاست که سکونتگاه‌ها و مناطق نامتعارف از قبیل زاغه‌ها و آلونک‌های حاشیه‌ای از طریق مهاجران تازه‌وارد به شیوه خودرو و خودساز به وجود می‌آیند. به همین دلیل حاشیه‌نشینی را مولد نابرابری‌های اجتماعی-اقتصادی و شهرنشینی ناهمگون و انتقال فقر روستایی به فقر شهری می‌دانیم.
این کارشناس ارشد شهرسازی و عضو انجمن شهرسازان ایران در ادامه گفت: حاشیه‌نشینی سنندج معضل ناخواستهای است که به دلیل شرایط اقتصادی و اجتماعی استان ایجاد می‌شود، به این ترتیب که عدهای به دلیل نداشتن توان مالی برای تامین مسکن به حاشیه سنندج می‌روند.
ساماندهی مناطق منفصل شهری نیازمند یک برنامه واحد است
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج نیز در این باره گفت: نواحی منفصل شهری دریک شهر قرار دارند اما هر کدام ویژگی های خاص خود را داشته و فرهنگ‌های مختلف در یک‌جا جمع شده‌اند، بنابراین شهرداری با یک برنامه واحد نمی تواند این فرهنگ‌ها را هم جهت کند.
لقمان حیدری افزود: وقتی شهرداری به قسمتی از این مناطق ورود پیدا کرده و تغییر ماهیتی از کارکرد روستایی به شهری داده می‌شود، تغییراتی در آن مناطق ایجاد شده و برروی قیمت زمین و امکاناتی که باید برای راحت تر بودن مردم تزریق شود، تاثیر می‌گذارد.
وی عنوان داشت: در گذشته یکی از راه حل‌هایی که برای رفع این مشکل به ذهن دولتمردان وقت رسید، بحث تخریب و پاک کردن صورت مسأله بود ودر این زمینه نیز تخریب های زیادی انجام شد اما بعدها به این نتیجه رسیدند که این روند نه تنها در ایران بلکه هیچ جای دنیا جوابگو نیست.
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج گفت: در این راستا به گزینه‌های دیگر روی آوردند و زمین‌ها در اختیار مردم قرار می‌گرفت و یا وام‌هایی به مردم داده می‌شود که ساخت و ساز انجام دهند و حتی در دهه‌های اخیر هم کسانی ازمسکن مهر استفاده کردند که قشر ضعیف جامعه بودند.
وی افزود: این موارد نیز چون با مشارکت مردم خیلی همراه نبود با مشکل مواجه شد و ستاد بازآفرینی شهری راه اندازی شد و این ستاد نواحی که از نظر فرهنگی، اجتماعی، سیما و منظر، ساخت ساختمانی و اقتصادی برخوردار از امکانات شهری بودند را در برمی‌گیرد.
این مقام مسوول با بیان اینکه حل مشکلات حاشیه نشینی صرفا با توسعه کالبدی شهر و ایجاد امکانات شهری محقق نمی‌شود، عنوان کرد: باید به دنبال توسعه اجتماعی در این مناطق باشیم که در زیر مجموعه آن توسعه اقتصادی و کالبدی نیز پدید خواهد آمد.
در حال حاضر از دلایل عمده ایجاد حاشیه نشینی در سطح کلان، عدم تعادل چرخه اقتصادی بین شهر و روستا است و این بدین معنا است که نظام بودجه ریزی کشور نیاز به اصلاح دارد.
,
, در حال حاضر بیشترین تخصیص بودجه مربوط به کلانشهرها و سپس به مراکز شهرها اختصاص دارد و این روند باعث ایجاد تجمع ثروت و امکانات در شهر می‌شود و طبیعتاً مؤلفه‌های جذابی برای مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ برای زندگی بهتر و بهره بردن از خدمات و امکانات آن شهر محسوب می‌شود.
,حاشیه‌نشینی در شهرهای کردستان تنها به دلیل کوچ روستانشینان به سمت شهرها نبوده و در برخی موارد این شهرنشینان بودن که به دلیل تورم و پایین آمدن توان اقتصادی و ناگزیر بودن به زندگی در حاشیه شهرها به حاشیه‌نشینی در استان دامن زدند و نایسرهایی را با جمعیت بالای 70 هزار نفر بوجود آوردند.
,سکونت 50 درصد جمعیت کردستان در مناطق حاشیه
, سکونت 50 درصد جمعیت کردستان در مناطق حاشیه,معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کردستان می‌گوید: یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر از جمعیت یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفری کردستان در ۳۰ شهر زندگی می‌کنند که بیش از نیمی از این جمعیت در مناطق حاشیه، منفصل شهری و بافت فرسوده سکونت دارند.
,شهرام ملکی افزود: در شهر سنندج ۴ ناحیه منفصل با بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت وجود دارد که با همان پیشینه روستایی با تمام نواقص به شهر الحاق شده و مدیریت شهری موظف است به عنوان شهروند به آنان خدمات ارائه کند.
,به گفته وی، ۵۰ درصد از ۹۰۰ هزار نفر جمعیت هفت شهر مرکز شهرستان که مطالعه بازآفرینی شهری در آنها انجام شده است در مناطق حاشیه و ناکارآمد زندگی می‌کنند که شاخص خدمات در این مناطق بسیار پایین‌تر از میانگین کشوری است.
,
, به بیان این مقام مسئول، باز آفرینی شهری در سال‌های ۹۶ و ۹۷ و نیمه اول ۹۸ در استان کردستان روند مناسبی به خود گرفته است، اما مشاهده های میدانی حکایت از درست بودن این موضوع را نمی دهد.
,«مسعود حبیبی» کارشناس ارشد شهرسازی و برنامه‌ریز شهری و عضو انجمن شهرسازان ایران درباره وضعیت نامناسب حاشیه‌نشینی در سنندج در گفتگو با خبرنگار کردتودی عنوان داشت: عوامل متعددی را می‌توان برای این پدیده برشمرد. از جمله مهم‌ترین این عوامل، تاثیر مهاجرت‌های روستاییان اطراف سنندج بر شکلگیری و گسترش حاشیه‌نشینی است، چرا که حاشیه‌نشینی با کاهش استانداردهای زیستی مناطق روستایی همبستگی مستقیم دارد. پایین آمدن سطح دسترسی‌ها و رفاه و استانداردهای زیستی در مناطق روستایی استان موجب مهاجرت بیشتر روستاییان به حاشیه شهرها شده است.
, کردتودی,وی افزود: حاشیه‌نشینی کردستان را به یکی از تجلیات غم‌انگیز رشد شهرنشینی تبدیل کرده است و از نظر برخی صاحب‌نظران، شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه با آهنگ شتابنده‌ای گسترش می‌یابد اما در این شهرهای جدید امکانات لازم از نظر اشتغال و نیز تسهیلات زیربنایی فرهنگی و اجتماعی و فیزیکی برای تازه‌واردان فراهم نیست یا به طور نامتعادلی در اختیار بخش خاصی از جمعیت قرار گرفته است. اینجاست که سکونتگاه‌ها و مناطق نامتعارف از قبیل زاغه‌ها و آلونک‌های حاشیه‌ای از طریق مهاجران تازه‌وارد به شیوه خودرو و خودساز به وجود می‌آیند. به همین دلیل حاشیه‌نشینی را مولد نابرابری‌های اجتماعی-اقتصادی و شهرنشینی ناهمگون و انتقال فقر روستایی به فقر شهری می‌دانیم.
,این کارشناس ارشد شهرسازی و عضو انجمن شهرسازان ایران در ادامه گفت: حاشیه‌نشینی سنندج معضل ناخواستهای است که به دلیل شرایط اقتصادی و اجتماعی استان ایجاد می‌شود، به این ترتیب که عدهای به دلیل نداشتن توان مالی برای تامین مسکن به حاشیه سنندج می‌روند.
,ساماندهی مناطق منفصل شهری نیازمند یک برنامه واحد است
, ساماندهی مناطق منفصل شهری نیازمند یک برنامه واحد است,معاون خدمات شهری شهرداری سنندج نیز در این باره گفت: نواحی منفصل شهری دریک شهر قرار دارند اما هر کدام ویژگی های خاص خود را داشته و فرهنگ‌های مختلف در یک‌جا جمع شده‌اند، بنابراین شهرداری با یک برنامه واحد نمی تواند این فرهنگ‌ها را هم جهت کند.
,لقمان حیدری افزود: وقتی شهرداری به قسمتی از این مناطق ورود پیدا کرده و تغییر ماهیتی از کارکرد روستایی به شهری داده می‌شود، تغییراتی در آن مناطق ایجاد شده و برروی قیمت زمین و امکاناتی که باید برای راحت تر بودن مردم تزریق شود، تاثیر می‌گذارد.
,
, وی عنوان داشت: در گذشته یکی از راه حل‌هایی که برای رفع این مشکل به ذهن دولتمردان وقت رسید، بحث تخریب و پاک کردن صورت مسأله بود ودر این زمینه نیز تخریب های زیادی انجام شد اما بعدها به این نتیجه رسیدند که این روند نه تنها در ایران بلکه هیچ جای دنیا جوابگو نیست.
,معاون خدمات شهری شهرداری سنندج گفت: در این راستا به گزینه‌های دیگر روی آوردند و زمین‌ها در اختیار مردم قرار می‌گرفت و یا وام‌هایی به مردم داده می‌شود که ساخت و ساز انجام دهند و حتی در دهه‌های اخیر هم کسانی ازمسکن مهر استفاده کردند که قشر ضعیف جامعه بودند.
,وی افزود: این موارد نیز چون با مشارکت مردم خیلی همراه نبود با مشکل مواجه شد و ستاد بازآفرینی شهری راه اندازی شد و این ستاد نواحی که از نظر فرهنگی، اجتماعی، سیما و منظر، ساخت ساختمانی و اقتصادی برخوردار از امکانات شهری بودند را در برمی‌گیرد.
,این مقام مسوول با بیان اینکه حل مشکلات حاشیه نشینی صرفا با توسعه کالبدی شهر و ایجاد امکانات شهری محقق نمی‌شود، عنوان کرد: باید به دنبال توسعه اجتماعی در این مناطق باشیم که در زیر مجموعه آن توسعه اقتصادی و کالبدی نیز پدید خواهد آمد.
,
, انتهای پیام/
]
ارسال دیدگاه