پژوهشگر واقعه گوهرشاد مطرح کرد؛
«باغ خونی»؛ محل دفن دسته‌جمعی شهدای گوهرشاد/ اسناد تاریخی قتل‌عام ۴۰۰۰ نفری رضاشاه را تأیید می‌کند
تشکری ضمن تأکید بر اینکه شهدای چهار هزار نفری جریان گوهرشاد بر اساس اسناد قابل استناد است، گفت: عده‌ای عقیده دارند که در واقعه مسجد گوهرشاد، اجساد زائران حضرت را به باغ خونی منتقل و دفن کردند.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ «باغ خونی» از معروف‌ترین باغ‌های ایرانی شهر مشهد در فاصله ۵۰۰ متری از حرم مطهر رضوی، جزو آن دسته آثاری است که دستخوش حوادث زیادی شده است.
باغ خونی از معدود باغ‌هایی است که از دوران قاجار به یادگار مانده است. این باغ صدساله دارای سه عمارت بزرگ بوده که اکنون تنها یک عمارت آن باقی مانده است. در آن دوران که مشهد امروزی شهر کوچکی بیش نبود در بخش جنوبی حصارهای خارج از مشهد باغی به‌عنوان نمادی از باغ ایرانی ساخته شد.
باغ خونی محل به توپ بسته شدن حرم امام رضا(ع)
این باغ با بیش از ۶ هکتار مساحت به دلیل چشمه‌ای که در آن قرار داشت به باغ چشمه معروف شد ولی حوادث مختلفی باعث شد تا با نام‌های دیگری نیز شناخته شود. گفته شده که مالک شخصی این باغ فردی به نام «حاج محمد مهدی تاجر قندهاری» بوده است و از طرفی دیگر آن را ساختمانی دولتی می‌دانند که در زمان محمد تقی خان پسیان از آن به‌عنوان مرکز ژاندارمری استفاده می‌شد. این باغ بعدها به‌عنوان کنسولگری روسیه در دسترس روس‌ها قرار گرفت.
عده‌ای عقیده داشتند که در واقعه مسجد گوهرشاد، اجساد زائران حضرت را به این باغ منتقل و دفن کردند و از آن زمان به بعد این باغ به باغ خونی شهرت یافت.
در ادامه سعید تشکری، نویسنده کتاب «پاریس، پاریس» و محقق موضوع قیام گوهرشاد در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: رمان پاریس پاریس پیرامون واقعه کشف حجاب نوشته شده و محصول پروسه تحقیقاتی سه ساله است که هنوز بر اساس آن متأسفانه سریالی ساخته نشده است.
روایت برگزاری کنگره بزرگداشت فردوسی در مشهد
وی با اشاره به اینکه در دوره این اتفاقات کشف حجاب در مشهد چند رخداد دیگر انجام می‌شود افزود: باغ خونی در آن زمان سفارت روس‌ها بوده است.
نویسنده و محقق آثار تاریخی گفت: در آن زمان و قبل از اینکه ماجرای کشف حجاب رقم بخورد بحث این بوده که کنگره بزرگداشت فردوسی در مشهد تشکیل شود و در این کنگره رضاشاه قرار بود برای آن به مشهد سفر داشته باشد.
وی افزود: در باغ نادری محلی برای روشنفکران مشهد بود و جماعتی می‌نشستند؛ فردی به‌عنوان داش غلوم اشعار نمایشی چاپ می‌کرده و در نزدیکی پله‌های باغ نادری اپرا خوانی می‌شده است.
تشکری ادامه داد: در بزرگداشت «کلنل پسیان» اتفاق روشنفکری‌ای صورت می‌گیرد؛ در آن زمان رسم بر آن بوده که تولیت آستان قدس مسئولیت استانداری را نیز برعهده داشته است اما برای اولین بار در تاریخ خراسان فردی به نام فتح‌الله پاکروان در مشهد استاندار خراسان می‌شود و در حقیقت این آغازگر درگیری در مشهد بوده است.
نصب شمایل زنان شاهنامه در قهوه‌خانه‌های مشهد
وی افزود: همسر ایرانی-فرانسوی او به نام انسیه پاکروان قصد دارد همانند اجرای اُپرایی که روشنفکران در مشهد انجام می‌دادند در باغ ملی نیز برگزار کند لذا برای این کار دستور می‌دهد که در تمام شهر و قهوه‌خانه‌ها شمایل مردانه، تصاویر رستم و اسفندیار جمع‌آوری شود و زنان شاهنامه را به صورت نیمه برهنه نقاشی و در مجامع عمومی نصب شود.
این نویسنده و محقق آثار تاریخی تصریح کرد: باتوجه به اینکه نقاشان داخلی این عمل را قبیح می‌دانستند یک سری نقاش از سایر کشورها این نقاشی‌ها را می‌کشند و موظف می‌کنند نقاشی‌ها را در قهوه‌خانه‌های مشهد نصب کنند که این اقدام منجر به تبدیل حالت و قالب فرهنگی عجیب و غریب در مشهد می‌شود.
وی افزود: در این ستیز روشنفکران وارد مخالفت با پاکروان می‌شوند و درگیری پاکروان و ولی خان اسدی [تولیت وقت آستان قدس] در حرم مطهر رضوی شدت می‌گیرد و اسدی مجبور می‌شود که چندین نفر را برای قرار ندادن کلاه پهلوی به فلک بکشاند.
تشکری ادامه داد: باتوجه به گم شدن راه روشنفکران و درگیری با اسدی به جای پاکروان این اتفاقات آغاز درگیری روشنفکران محسوب می‌شود و به نقطه کشف حجاب و مسجد گوهرشاد می‌رسد.
ماجرای تدفین شهدای واقعه گوهرشاد با آهک در چاه
وی افزود: شهدای واقعه گوهرشاد در چندین نقطه از جمله پایین خیابان مشهد، گورستان پشت بانک ملی و کوچه ثبت تدفین شدند و باغ خونی نیز در این جریان مورد پیشنهاد قرار گرفته است و البته این نقاط به دلیل اینکه برای مردم آشنا بوده پس از چند روز شهدای خودشان را پیدا می‌کردند.
نویسنده و محقق آثار تاریخی خاطرنشان کرد: مفتش پاکروان پیشنهاد می‌دهد که شهدا در فضای متروکه‌ای دفن شوند و پس از مذاکره با سفارت روسیه آن دوران، چاه‌هایی در باغ خونی حفر می‌شود و پس از تدفین، روی جنازه شهدا را با آهک پر می‌کردند و پس از مدتی نشانی از آن‌ها باقی نمی‌ماند.
یک دهه محل اجساد شهدای گوهرشاد نامعلوم بود
وی با بیان اینکه تا زمانی که سفارت روسیه از آن مکان بیرون می‌رود یعنی حدود یک دهه، محل این اجساد نامعلوم بوده است افزود: بر این اساس پاکروان تصمیم می‌گیرد باغ خونی را به مکانی بدنام معرفی کند و تا مدت‌ها اسناد آن پنهان بوده، البته اسناد تاریخی این ماجرا در کتابخانه ملی قابل مشاهده و تحقیق است.
تشکری اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب در گفتگویی تأکید دارند ماجرای واقعه مسجد گوهرشاد باید از این حالت خاموش خارج شود ولی متأسفانه جریان هدفمندی مدام در حال خاموش کردن آن است.
ادامه خاموشی در ام‌القری بزرگ مشهد
وی ضمن تأکید بر ضرورت فراموش نشدن ماجرای کشف حجاب افزود: در تعجب هستیم چرا برخی مسئولان کماکان پیرامون این واقعه بزرگ که هم هویت شهری دارد و هم انقلاب شهری به‌عنوان ام‌القری بزرگ مشهد صورت گرفته همچنان خاموشی گزیده‌اند.
این نویسنده و محقق آثار تاریخی گفت: در برخی سریال‌ها در این زمینه مانند کلاه پهلوی، مشهد حذف شده است و ماجرا را به کلاه پهلوی ختم می‌کنند و جای سؤال دارد؛ در مشهد پیش از اینکه در تهران اقدامی صورت بگیرد، از حبس آقای قمی و آمدن پاکروان این قدر وقایع دراماتیک صورت گرفته است که متأسفانه تصمیم‌گیرندگان در این‌باره در سایه خاموشی هستند.
ضرورت بازخوانی واقعه گوهرشاد در سطح ملی
وی افزود: گویا افراد تصمیم‌گیر در واقعه گوهرشاد زیاد علاقه ندارند این موضوع در حوزه کلان بازخوانی و مطرح شود.
تشکری با اشاره به اینکه گورهای دسته جمعی در باغ خونی قابل استناد است تصریح کرد: متأسفانه هیچ کس در مورد واقعه گوهرشاد حاضر نیست یک بار به شکل جدی، کلان و جدی به آن نگاه عمیق داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه سیاه‌ترین دوران شهری مشهد در واقعه گوهرشاد، شکل واقعی اعتراض ملی و مذهبی است که بین روحانیت، روشنفکران و مردم تفاهم صورت می‌گیرد افزود: تعداد کشته‌شدگان در این واقعه از همه اقشار هستند و گسترده است و هرکدام از اسناد دارای بار دراماتیک است.
این نویسنده و محقق آثار تاریخی ادامه داد: خیابان رازی و پاسداران فعلی مشهد به‌عنوان خیابان «کج و لج» مشهد معروف بوده است چراکه هرکدام از بزرگان برای خودشان خیابان کشیده است در حالی که فاصله بین آن دو خیابان چیزی نیست؛ نمونه اسنادی در مشهد وجود دارد که تصور می‌شود برخی توافق کردند که به صورت بنیادی از مذهب تهی شود و در این زمینه تلاش دارند.
اسناد شهدای چهار هزار نفری واقعه گوهرشاد
وی ضمن تأکید بر اینکه شهدای چهار هزار نفری جریان گوهرشاد بر اساس اسناد قابل استناد است افزود: پس از واقعه گوهرشاد و خانه‌نشین کردن زنان از سر ترس، موضوع تهی شدن شهر از مذهب پیگیری شده است چون یکی از احکام این بود که همه کارگزاران و مستخدمین دولت باید با همسران خود به صورت سربرهنه در مجالس حاضر شوند.
تشکری با اشاره به این مطلب که اجرای بالماسکه در سال ۱۳۱۴ قبل از تهران در مشهد جریان داشته است که بسیار عجیب است خاطرنشان کرد: در جریان گوهرشاد ذات ضدپهلوی مردم، مقاومت و رویارویی ملت شریف با این دست‌نشانده‌ها را می‌توان درک کرد که متأسفانه رو به فراموشی است.
ارسال دیدگاه