خانه اسلایدر ایاصوفیه؛ پروژه اردوغانی
ترکیب متناقض دولت سکولار با تأکید مداوم بر نشانه‌های دینی و اسلامی، معادله پیچیده‌ای است که رجب طیب اردوغان به عنوان رئیس‌جمهور برای جامعه ترکیه به ارمغان آورده است. تحلیل ساختار سیاسی ترکیه در دوران معاصر از ناهماهنگی‌های بسیاری بهره می‌برد که رسیدن به نتیجه قطعی درباره رفتار سیاسی دولت ترکیه در سیاست داخلی و خارجی را مشکل‌ساز می‌کند.
[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ ایاصوفیه یک بنا و عبادتگاه تاریخی واقع در استانبول ترکیه است که به عنوان کلیسای جامع مسیحی ارتدوکس، کلیسای جامع کاتولیک رومی، مسجد عثمانی و یک موزه سکولار استفاده شده است. از ژوئیه سال ۲۰۲۰ این بنا توسط رئیس‌جمهور ترکیه دوباره به‌عنوان مسجد طبقه‌بندی شده‌است. ایاصوفیه از سوی سازمان یونسکو به عنوان میراث جهانی ثبت شده و مورد احترام مسیحیان و مسلمانان است و از مهم‌ترین مکان‌های توریستی ترکیه محسوب می‌شود. این بنا یادگار امپراتوری روم شرقی و شاهکار معماری بیزانسی است و یک کلیسای مسیحیت شرقی بود که ساختمان فعلی آن در دوره امپراتوری بیزانس به سال ۵۳۲ میلادی بنا به دستور همسر امپراتور ژوستینین یکم، تئودورا ساخته شده است. این کلیسا نخست کلیسای بزرگ نام گرفت. پس از فتح استانبول، سلطان محمد فاتح دستور داد کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کنند. سلطان سلیمان اول دستور داد نقاشی‌ها و نگارگری‌های داخل ایاصوفیه را بپوشانند تا نماز جمعه در آنجا خوانده شود. پس از اعلام حکومت جمهوری در ترکیه و به قدرت رسیدن آتاتورک، ایاصوفیه به موزه تبدیل شد و تا ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۰ به همین شکل باقی ماند. دیوان عالی عدالت اداری ترکیه ۱۰ ژوئیه حکم لغو مصوبه‌ای را صادر کرد که بر اساس آن ایاصوفیه به موزه تبدیل شده بود. در این تاریخ، با موافقت رجب طیب اردوغان، ایاصوفیه مجدداً به مسجد تبدیل شده و برای برگزاری مراسم عبادی آماده گردید. اولین نماز جمعه در ۲۴ جولای سال ۲۰۲۰ (3 مرداد 1399) پس از نزدیک به یک قرن در ایاصوفیه با حضور رئیس‌جمهور و سیاستمداران سطح اول ترکیه انجام شد.
,
شبکه اطلاع رسانی راه دانا,
,
ترکیب متناقض دولت سکولار با تأکید مداوم بر نشانه‌های دینی و اسلامی، معادله پیچیده‌ای است که رجب طیب اردوغان به عنوان رئیس‌جمهور برای جامعه ترکیه به ارمغان آورده است. تحلیل ساختار سیاسی ترکیه در دوران معاصر از ناهماهنگی‌های بسیاری بهره می‌برد که رسیدن به نتیجه قطعی درباره رفتار سیاسی دولت ترکیه در سیاست داخلی و خارجی را مشکل‌ساز می‌کند.
,
,
ترکیه در زمان امپراتوری عثمانی با سیاست «دیپلماسی احتیاط»، سعی در تداوم و تقویت امپراتوری در طول تاریخ حیات خویش بود. از این‌رو، با تأکید بر حکومت دینی و اسلامی به مذاکره و مقابله با دولت‌های اروپایی می‌پرداخت. این مسئله در زمان سلطان عبدالحمید دوم که خود را خلیفه جهان اسلام می‌خواند، نمود بارزتری یافت و در طول نزدیک به 4 قرن امپراتوری عثمانی، اسلام در تاروپود جامعه ترکیه رخنه کرده بود. با وقوع جنگ جهانی اول و فروپاشی کامل امپراتوری عثمانی، ترکیه جدید به رهبری مصطفی کمال‌پاشا (آتاتورک) در سال 1923 پایه‌گذاری شد. آتاتورک با تأکید بر سکولاریسم، ترک‌گرایی به جای اسلام‌گرایی و کسب هویت اروپایی، در مسیر متفاوتی نسبت به گذشته گام نهاد. پس از آتاتورک، سیاستمداران ترکیه به روش‌های مختلف در راستای تکمیل پروژه آتاتورک برآمدند که ماحصل تمام تلاش‌هایی که صورت گرفت در شخصیت رجب طیب اردوغان شکوفا شد. این در حالی است که رئیس‌جمهور ترکیه کاملاً به شرایط اجتماعی و پیشینه تاریخی کشورش و همچنین ژئوپلیتیک حساس ترکیه آگاهی دارد. به همین منظور برای اجرایی نمودن سیاست‌های سکولار خود، ناگزیر به بازی در دو زمین متفاوت سکولار و دیانت می‌باشد.
,
,
سخنرانی‌های رجب طیب اردوغان در میان مردم ترکیه، با ارجاعات مدام به پیامبراسلام(ص) و قرآن کریم، فضای اجتماعی ترکیه را در شکاف میان سکولاربودن و دینی‌بودن معلق نگه داشته است تا در سیاست خارجی خود، با استفاده از موقعیت ژئوپلیتیکی کشورش، قدرت چانه‌زنی بالایی در مواجهه با آمریکا و کشورهای اروپایی داشته باشد و از این طریق، راه رسیدن به اتحادیه اروپا را برای ترکیه هموار سازد. این در حالی است که اردوغان از جغرافیای 97 درصدی کشورش در آسیا باخبر است و تلاش‌هایی هم که در طول یک قرن توسط سیاستمداران ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا بی‌نتیجه مانده است؛ اردوغان را به سیاستی ابداعی تحت عنوان «سیاست موقعیت ویژه» سوق داده است. اردوغان موقعیت خاکی کشورش را به بهای بازیگری در منطقه و ورود به بحران‌های عراق، سوریه و لیبی و با نشستن پای میز مذاکرات مختلف با کشورهای اروپایی و آمریکا، فصل جدید و احتمالاً ریسکپذیری را برای ترکیه رقم زده است.
,
,
قرار گرفتن در صف اول نماز جمعه در مسجد ایاصوفیا پس از حدود یک قرن، نشانه مهمی از ادعاهای اسلامی سلف خود یعنی امپراتوران عثمانی را در ذهن تداعی می‌کند. مسئله دین و اسلام برای اردغان، بستر مناسبی را فراهم می‌آورد تا به گسیختگی‌های جامعه ترکیه و نابسامانی‌های اقتصادی و سیاسی دولت خویش سرپوش بزرگی بگذارد. عدم موفقیت اردوغان برای کسب منابع انرژی در مدیترانه شرقی و ناامیدی از پیوستن به اتحادیه اروپا، استفاده از پرچم دیانت هم در داخل جامعه ترکیه و هم کسب موقعیت برتر در جهان اسلام را به گزینه اول وی تبدیل کرده است. ورود ترکیه به اغلب بحران‌های منطقه‌ای نیز در همین قالب تحلیل می‌شود. بازگشایی ایاصوفیه و برگزاری نماز جمعه در آن، در واقع سند اعتبارآفرینی برای مداخلات مداوم ترکیه در مناطق مختلف جهان اسلام است که راهبردی فراسرزمینی برای اردوغان محسوب می‌شود. بازگشایی ایاصوفیه تنها اقدامی معمولی در داخل جامعه ترکیه محسوب نمی‌شود و چشم‌اندازی بلندمدت را برای بازیگری ترکیه در منطقه ترسیم نموده است.
,
,
نویسنده: حسن مرادخانی، کارشناس مسائل منطقه
,
نویسنده: حسن مرادخانی، کارشناس مسائل منطقه
,
,
انتهای پیام/
,
منبع: طنین
]
به اشتراک گذاری این مطلب!
ارسال دیدگاه