کنکور، زخمی کهنه در برابر اجرای تحول آموزشی در کشور؛
سد عظیم کنکور چه بلایی بر سر دانش آموزان آورده است؟
دلایل زیادی برای بر زمین ماندن سند تحول بنیادین آموزشی کشور وجود دارد اما به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران، کنکور یکی از موانع اصلی اجرایی نشدن این سند در کشور است؛ این موضوع بارها مورد بررسی دلسوزان نظام قرار گرفته و هر بار به بهانه‌ای از دستور کار خارج شده است.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا و به نقل از صاحب نیوز؛ سال‌هاست نام تحول در سیستم آموزشی طنین انداز شده اما چرا پس از گذر سال‌ها هنوز تحولی در تحقق این رویا نمی‌بینیم؟
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, صاحب نیوز,یکی از امور مهم در زمینه سیاست‌های کلی هر نظامی، ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش آن کشور است. کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست، “سند تحول بنیادین” در ۱۳ ماده تنظیم و در تاریخ ۱۰ اردیبهشت سال ۱۳۹۰ ابلاغ شده است.
,بعد از گذر چند سال علل ناکامی در دستیابی کامل به اهداف “سند تحول بنیادین” چه بوده است؟ سوال اساسی این است که چرا باید مرحله اول یعنی تدوین و تصویب “سند تحول بنیادین” در کشور ما نزدیک به ده سال در شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش طول بکشد؟
,در این خصوص گفت‌وگویی با معصومه پوررجب دکترای علوم تربیتی رییس گروه تحقیق و پژوهش اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان و دبیر شورای هماهنگی و اجرایی سند تحول استان اصفهان انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
,,
, *صاحب نیوز: موانع اجرایی نشدن “سند تحول بنیادین” چه بوده است؟
, *صاحب نیوز: موانع اجرایی نشدن “سند تحول بنیادین” چه بوده است؟, *صاحب نیوز: موانع اجرایی نشدن “سند تحول بنیادین” چه بوده است؟,معصومه پوررجب: یکی از موانع اجرایی نشدن این سند، چالش فکری بین طرح ذهنی مدیران و چارچوب فکری مسئولان ستاد با اهداف “سند تحول بنیادین” است. به عنوان مثال، برای هر تحول نیاز به چرخش از وضع موجود به وضع مطلوب داریم. این چرخش‌های اساسی هستند که مفهوم اصلی تحول را ایجاد می‌کنند.
, معصومه پوررجب,یکی از این چرخش‌ها در مورد مدرسه محقق می‌شود. مدرسه باید رکن اصلی تصمیم‌گیری باشد که در حال حاضر جامعه ما با چنین مدرسه‌هایی فاصله بسیاری دارد و هنوز مدارس ما کانون اصلی تعلیم و تربیت نیستند.
,مدیر مدرسه‌ای که تا دیروز به صورت تک‌بعدی عملکرد دانش آموزان خود را مورد سنجش قرار می‌داد اما امروز باید دیگر ساحت‌های مطرح شده در “سند تحول بنیادین” را برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی کند که با مشکل مواجه خواهد شد، زیرا که چوب قضاوت‌های سنتی قبلی همچنان بالای سر مدیران مدارس ما قرار دارد و در آخر سال از مدیران کارنامه‌ای با نمرات علمی صرف می‌خواهند.
,درواقع ساحت‌های تعیین‌شده شش‌گانه («اعتقادی، عبادی، اخلاقی»، «اجتماعی، سیاسی»، «زیستی- بدنی»، «زیباشناسی، هنری»، «اقتصادی و حرفه‌ای» و «علمی و فناوری») این موارد هستند اما فعلاً در سیستم رسمی سنجش آموزش و پرورش جایگاهی ندارند و تعریف نشده است. به عنوان مثال چگونه می توان افزایش قدرت تخیل دانش آموزان را در ساحت «زیبایی شناسی، هنری» از لحظه ورود تا زمان فارغ التحصیلی مورد سنجش و ارزیابی قرار داد؟
,آیا معلمان در تدوین “سند تحول بنیادین” نقشی داشته‌اند؟
, آیا معلمان در تدوین “سند تحول بنیادین” نقشی داشته‌اند؟, آیا معلمان در تدوین “سند تحول بنیادین” نقشی داشته‌اند؟,یکی از موانع ما در دستیابی به اهداف “سند تحول بنیادین”، موضوع معلم است. بخشی از معلمان و مدیران بر این باور بودند که همه تغییر و تحولات باید از معلمان آغاز شود درحالی‌که جایگاه آن‌ها در تدوین و اجرای این سند چندان پررنگ نبوده است.
,به باور این دسته از منتقدان نخستین و اساسی‌ترین رکن و قاعده هرم آموزش‌وپرورش معلم است، پس اگر قرار است تحولی صورت گیرد باید با مشارکت معلمان باشد و از آن‌ها آغاز شود. به نظر می‌رسید این دسته مهم و تاثیر گذار نقش ناچیزی در تهیه این سند داشته‌اند که این موضوع مهم در مرحله اجرا نیز به خوبی خود را نشان داده است.
,گروهی دیگر از معلمان نیز معتقدند آموزش مناسبی در زمینه آشنایی با “سند تحول بنیادین و اجرای آن ندیده‌اند و آموزش آن‌ها به چند ساعت محدود بوده است. به‌عبارت دیگر پیش از اجرای سند معلمان برای اجرای آن تربیت نشده‌اند. گروهی نیز این آموزش‌ها را از نیمه‌راه و برای مقطع ششم ابتدایی به بعد ناکافی دانسته و معتقدند دوره‌های آموزشی سند اجرای تحول بنیادین باید از ابتدا، برای معلمان مقاطع پایین‌تر آموزشی هم برگزار می‌شد.
,هرچند دانشگاه فرهنگیان در آموزش و تربیت دانشجو معلمان این نقیصه آموزش و توجیه معلمان را توانسته با گنجانیدن پنج واحد دروس دانشگاهی تا حدی جبران کنند. بخشی از واحدهای درسی که دانشجویان دانشگاه فرهنگیان به‌عنوان واحد درسی اصلی خود می‌گذرانند در مورد “سند تحول بنیادین” است.
,درس «فلسفه تربیت در جمهوری اسلامی ایران» در سه واحد و درس دو واحدی با عنوان “فلسفه رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی” از جمله این واحدهاست. در کتاب فلسفه تربیت، دانشجویان با مبانی نظری سند شامل مبانی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و دین‌شناسی، مبانی حقوقی، مبانی روانشناسی و اجتماعی “سند تحول بنیادین” آشنا می‌شوند و در ادامه چگونگی و چرایی تربیت را می‌آموزند. در پایان، مدرسه صالح، جامعه صالح و هدف کلی تربیت در جمهوری اسلامی و تحقق حیات طیبه را مورد کنکاش قرار می‌دهند.
,*موضوع “سند تحول بنیادین” چیست؟
, *موضوع “سند تحول بنیادین” چیست؟, *موضوع “سند تحول بنیادین” چیست؟,به اشتباه “سند تحول بنیادین” با “سند آموزش و پرورش” معادل شده است. موضوع این سند، تعلیم و تربیت کشور بوده نه اینکه تنها بحث آموزش و پرورش باشد. تعلیم و تربیت یک موضوع بین دستگاهی است. بحث تعلیم و تربیت به وزارت آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم و بهداشت، صدا و سیما، سایر دستگاه ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی همچنین خانواده ها، مطبوعات و رسانه و مردم جامعه مربوط است.
,هر چند کلید اصلی تحول آموزش و پرورش، معلم است و اگر معلم توانمندی و انگیزه لازم را نداشته باشد تحولی در تعلیم و تربیت اتفاق نمی‌افتد اما عوامل تاثیرگذار در اجرای “سند تحول بنیادین” را نمی توان در عنصر معلم، مدرسه و حتی آموزش و پرورش خلاصه کرد.
,*چرا مراحل اجرایی “سند تحول بنیادین” چند سال به طول انجامید؟
, *چرا مراحل اجرایی “سند تحول بنیادین” چند سال به طول انجامید؟, *چرا مراحل اجرایی “سند تحول بنیادین” چند سال به طول انجامید؟,برای توضیح به زیرساخت‌های “سند تحول بنیادین” باید به نکته مهمی اشاره کنم. برای سند تحول سه مرحله را در نظر می گیریم؛ مرحله تدوین، مرحله تمهید و مرحله اجرا است.
,مرحله اول یعنی تدوین و تصویب “سند تحول بنیادین در کشور” نزدیک به ده سال در شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش طول کشید.
, مرحله اول,هرچند پس از ابلاغ سیاست‌های کلی نظام، آموزش و پرورش محتوایی را به نام «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» تدارک دیده بود؛ اما با تأخیری حدوداً هفت ساله از زمان ابلاغ این سیاست‌ها، برنامه اجرایی این سند آماده شد. در حقیقت اگر زمان تدوین زیرنظام‌های آن را هم به این زمان بیفزاییم آماده سازی “سند تحول بنیادین” به ده سال می‌رسد و این همه تاخیر برای تدوین یک سند آسیب زا بوده است.
,مرحله دوم تمهید است، مقدمات برای اجرایی‌سازی سند. این مرحله متأسفانه تا حد زیادی مورد غفلت قرار گرفته است. همانطور که در پاسخ به سوال قبل اشاره کردم، در فصل هشتم سند تحول تأکید بر همکاری همه دستگاه‌های دولتی و غیردولتی برای اجرای سند دارد که متاسفانه به هیچ وجه سایر دستگاه‌ها علیرغم تاکید مقام معظم رهبری، نقش خود را آنگونه که شایسته است ایفا نکرده‌اند و آموزش و پرورش را با همه مشکلاتش تنها گذاشته اند. در حقیقت قسمت مهمی از زیرساخت از این نظر فراهم نیست.
, مرحله دوم,*آیا آموزش و پرورش برای اجرای “سند تحول بنیادین” موفقیت آمیز بوده است؟
, *آیا آموزش و پرورش برای اجرای “سند تحول بنیادین” موفقیت آمیز بوده است؟, *آیا آموزش و پرورش برای اجرای “سند تحول بنیادین” موفقیت آمیز بوده است؟,نقش آموزش و پرورش بیشتر در مرحله سوم و در پیاده کردن سند خودنمایی می‌کند. در اجرای سند نقش ادارات کل و نواحی و مناطق پر رنگ می‌شود. هر چند در این مرحله نیز ما کمی از هدف دور شده ایم. به جای شروع از روش‌ها و محتوا از تغییر ساختار آغاز کردیم اما اقدامات بسیار خوبی در زمینه تنظیم برنامه‌های سالانه آموزش و پرورش استان‌ها و برش منطقه ای آن و برنامه سالانه مدارس منطبق بر اهداف و راهکارهای “سند تحول بنیادین” اتفاق افتاده است که جای امیدواری دارد.
,خوشبختانه برای ۱۳۱ راهکار ارائه شده در سند واحدهای پشتیبان‌کننده آن در آموزش و پرورش مشخص شده است که امیدوارم طی سالهای آینده اتفاقات خوبی را در آموزش و پرورش شاهد باشیم.
,*با توجه به اینکه آموزش‌ها غیر حضوری است آیا در اجرای ساحت‌های شش گانه موفق بوده‌ایم؟
, *با توجه به اینکه آموزش‌ها غیر حضوری است آیا در اجرای ساحت‌های شش گانه موفق بوده‌ایم؟, *با توجه به اینکه آموزش‌ها غیر حضوری است , آیا در اجرای , ساحت‌های شش گانه , موفق بوده‌ایم؟,موفقیت امری نسبی است، ولی در اینجا لازم می‌بینم از یکی از بزرگترین موانع ما در عدم موفقیت در تربیت چند ساحتی اشاره کنم، یعنی کنکور!
,به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران، کنکور یکی از موانع اصلی اجرایی نشدن سند تحول بنیادین در کشور ما است. این موضوع بارها مورد بررسی دلسوزان نظام قرار گرفته و هر بار به بهانه‌ای از دستور کار خارج شده است که مجال بررسی آن اینجا نیست.
, کنکور,همانطور که شما به درستی اشاره کردید سند تحول مبتنی بر تربیت در ساحت‌های شش‌گانه تربیت سیاسی، اجتماعی، زیباشناسی، اقتصادی و… استوار است. اما مشکل اساسی ما غیر از موضوع کرونا و درگیر شدن به کلاسهای مجازی و غیر حضوری آموزش‌ها، زخم کهنه و قدیمی نظام تعلیم و تربیت کشور یعنی کنکور است. این آزمون تاثیرگذار که سرنوشت دانش آموزان را رقم می زند صرفاً بر تقویت حافظه تأکید دارد و هیچ توجهی به سایر ابعاد تربیتی دانش آموزان ندارد.
,متاسفانه خانواده‌ها نیز به‌جای توجه به ساحت‌های گوناگون و ابعاد تربیتی دیگر، فقط عبور موفق فرزندشان از خان هفتم یعنی کنکور را مورد توجه قرار می‌دهند.
,در این زمان کرونایی که خانه و خانواده نقش پر رنگ تری از کلاس درس ایفا می‌کنند و ما نیازمند همکاری و همراهی خانواده ها برای عبور کم آسیب تر از شرایط پیش آمده هستیم، متاسفانه در تحقق این هدف و تربیت چند ساحتی فرزندان، بسیاری از خانواده‌ها را در حمایت از اهداف اصلی سند از دست می‌دهیم. بسیاری از آنان موفقیت را صرفاً در عبور فرزند خود از سد کنکور می‌دانند. امیدوارم روزی از شر این غول هفت سر نجات یابیم تا بتوان با فراغ بال اهداف سند را دنبال کنیم.
,با این حال جای امیدواری است که با تغییر منابع و کتب درسی اهداف مبتنی سطوح عمیق تر یادگیری همچون استنباط، قضاوت، ارزیابی و اخیرا تولید و کاربرد مورد توجه قرار گرفته است. امیدوارم چه در آموزشهای حضوری و چه غیر حضوری بتوانند اندکی به این اهداف نزدیک شوند.
,*آموزش غیر حضوری چه تغییراتی را در “سند تحول بنیادین” خواهد داشت؟
, *آموزش غیر حضوری چه تغییراتی را در “سند تحول بنیادین” خواهد داشت؟, *آموزش غیر حضوری , چه تغییراتی , را در “سند تحول بنیادین” خواهد داشت؟,روح “سند تحول بنیادین آموزش و پرورش” این است که دانش آموزان علاوه بر آشنایی با علم و فناوری، مسایل اجتماعی، توجه به مباحث زیستی و بدنی، هنری و زیبایی شناختی، معیشت و اقتصادی، به ابعاد دیگری همچون ایمان، اخلاق و ارزش‌های اسلامی نیز بپردازند.
,علاوه بر آن از خلاقیت و توان علمی منسجم معطوف به نوآوری برخوردار باشند. آموزشهای مجازی این فرصت را برای معلمان و دانش آموزان فراهم کرد که محتوای ارزشی منابع و کتب درسی را از طریق آخرین تکنولوژی و فناوری‌ها مبادله کنند و فناوری‌های نوین را در خدمت تربیت و تعلیم بکار گیرند.
,برنامه درسی مدارس بر اساس این رویکرد جدید تنظیم شده است. در حال حاضر با استفاده از تکنولوژی آموزشی و با تولید محتوای مولتی مدیا و چندرسانه‌ای زمینه تحول در آموزش و پرورش نیز فراهم شده است. هرچند تلاش معلمان و مسئولان چند برابر شده زیرا تولید و ارایه محتوای مجازی به مراتب مشکل تر از آموزش حضوری است.
,با این حال معلمان عزیز، ایثارگرانه هردو نوع روش را در آموزش دنبال می کنند. فشار مضاعفی که این روزها همزمان با خطرات زیستی آموزش حضوری به دلیل چالش‌های آموزش های مجازی بر دوش آنان سنگینی می‌کند، قابل وصف نیست. برنامه مدارس به طور کامل تغییر کرده و روند آموزش از تنوع زیادی برخوردار شده است.
,*اجرایی شدن “سند تحول بنیادین” در چه قالب‌هایی خواهد بود؟
, *اجرایی شدن “سند تحول بنیادین” در چه قالب‌هایی خواهد بود؟, *اجرایی شدن “سند تحول بنیادین” , در چه قالب‌هایی خواهد بود؟,“سند تحول بنیادین” معلم محور نیست و این در بررسی‌های مختلف واضح است. در سند تحول آمده که معلم یک پژوهشگر است و باید دانش‌آموز را به سمت پژوهش هدایت کند یعنی معلم باید نقش راهنما را داشته و کار را به دانش‌آموزان بسپارد.
,این دیدگاه که برخی می‌گویند معلم دیگر الگو نیست، ناتمام است چرا که “سند تحول بنیادین” به‌وضوح جایگاه معلم و مربی را مشخص کرده و می‌توان گفت نقش معلمان همچنان محفوظ و در یادگیری نیز پررنگ است، اما این ابزار معلم است که به شدت توسعه یافته و ما باید بتوانیم ابزار و سامانه های مورد نیاز این شرایط را فراهم کنیم.
,اگر آموزشهای لازم را در اختیار معلم و دانش آموز قرار ندهیم، اگر شیوه‌های ارزشیابی استاندارد را بکار نبریم قاعدتاً برای تحقق اهداف موفق نخواهیم بود. همه این‌ها مسائلی است که در شرایط امروز باید در اختیار دستگاه تعلیم و تربیت کشور قرار گیرد. آموزش و پرورش سعی کرده در حد امکان این نیاز را برآورده کند ولی قطعاً تا جایگاه مورد قبول، فاصله بسیار دارد.
,اگر تمامی دستگاه های کشور در خدمت بهداشت و سلامت جامعه بسیج شد، معتقدم در حال حاضر نوبت آموزش و پرورش است تا از موهبت‌های این بسیج همگانی برخوردار باشد تا در عرصه مقابله با جهل تنها نماند. زیرا شرط موفقیت کامل در عرصه بهداشت جامعه، موفقیت آموزش و پرورش در عرصه تعلیم و تربیت است.
,انتهای پیام/
]
ارسال دیدگاه