عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان:

• دوشنبه ۲۴ شهریور ۱۳۹۹ ۱۰:۳۶
• کد خبر : 1646725

• اخبار
• سایر رسانه ها

شرایط نابسامان در بازار بورس موجب کاهش ارزش سهام می‌شود و برخی منابع خود به خود ذوب شده و در نتیجه قدرت خرید مردم کمتر می‌شود و منابع کمتری برای سرمایه‌گذاری به وجود می‌آید این در حالی است هدف بازار بورس تامین منابع برای سرمایه گذاری است.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا و به نقل از صاحب نیوز؛ با شیوع بیماری کرونا، اقتصاد دنیا دچار رکود شد و بازارهای بین الملی دچار افت و خیزهای فراوانی شد. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود اما رشد معکوس شاخص بازار بورس و تشویق مردم از سوی مسئولان برای سرمایه گذاری تمام عیار تمام قوانین اقتصادی را یکباره زیر سوال برد.

این در حالی است که بازار بورس با تولید ارتباط تنگاتنگی دارد؛ افزایش تورم، ایجاد رکود و بسته شدن بنگاه‌های زیاد تولیدی به دلیل شیوع ویروس عواملی بود که موجب افزایش صف‌های طولانی مردم برای سرمایه گذاری در بازار بورس بود. گرچه کمی دور از باور بود اما در هفته‌های اخیر شاهد التهابات شدید در این بازار هستیم که هیچکس پاسخ قانع کننده ای برای سرمایه گذاران ندارد.

اینکه بازار بورس در ایران تا چه اندازه توانایی رشد دارد و راهکار گذر از بحران ها چیست، گفت‌وگویی با سید کمیل طیبی عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان و مدیر قلب علمی اقتصاد بین الملل انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:

***

علل تلاطم در بازار بورس چیست؟ در هفته‌های اخیر شاهد ریزش شاخص کل بورس بوده‌ایم.

سید کمیل طیبی: بازار بورس بخشی از بازار مالی یا به عبارتی دیگر بازار دارایی است. در ادبیات علمی این بازار دارایی یا بازار سرمایه دچار افت و خیرهایی خواهد شد و نوسان جزء جداناپذیر از این بازار است که به دلایل مختلف بحران مالی رخ می‌دهد. به عنوان مثال بی ثباتی در بازار ارز اتفاق بیفتد یا حوادث خارج از سیستم اقتصادی و… بر نوسانات تاثیرگذار هستند.

از طرفی مدیریت نامناسب و رفتارهای غیر اخلاقی درون بازار بورس بر جریان بازار تاثیرگذار خواهد بود به عنوان مثال تبانی مشتریان یا خروج صاحبان سهام و… اینها عوامل موثر برای ایجاد تلاطم در بازار بورس است.

اینکه التهاب در بازار مالی وجود داشته باشد، می‌تواند یک بازار دارایی را دچار دگرگونی کند. در حال حاضر التهاب ناشی از ریزش ارزش پول ملی موجب شده تا جامعه برای حفظ ارزش دارایی خود و دریافت سودهای آنی وارد بازارهایی مانند بازار ارز و طلا شوند.

با توجه به حجم نقدینگی کمرشکنی که در اقتصاد ما وجود دارد، قادر خواهد بود تا تحولات عظیمی را در هر یک از بازارهای دارایی به وجود آورد.

بازار بورس وابستگی شدید به دولت دارد و در حالی که مدیریت کارآمدی اعمال نشود دولت قادر به حمایت از بازار نیست. علاوه بر این دارندگان سهامی که سود بیشتری را تضمین می‌کردند موجب هجوم مردم برای خرید و به دست آوردن نقدینگی یکجا شدند و بازار را دچار مشکل کردند.

البته قابل پیش بینی است که بازار بورس ایران همیشه سودآور نخواهد بود این موضوع با اصول اقتصاد نیز مطابقت ندارد. بازار بورس ایران داخلی بوده و پیوندی با بازارهای بین المللی ندارد، قطعاً گسترده نیست، دارای ساختار ضعیفی است و شفاف سازی لازم انجام نمی‌گیرد.

از طرفی ورود و خروج سهام در بازار بورس ایران بر اساس اصول عرضه و تقاضا شکل نمی گیرد و هنوز رانت‌هایی برای فروشندگان سهام و خریداران سهام وجود دارد. سهامداران به صورت انحصارگرانه قیمت سهام را افزایش داده و شرایط سودآوری را به وجود می‌آورند اما متاسفانه پشتوانه لازم وجود ندارد و موجب ایجاد حباب می‌شود که هم اکنون وقت شکستن حباب است.

البته اگر در بازار قیمت‌ها اصلاح می‌شد قطعاً این حباب تخلیه می‌شد و در حاضر مسئولان در تلاش هستند تا بازار را به شرایط عادی برگردانند اما امکان پذیر نیست از سوی دیگر عواملی مانند تورم موجب انحراف در منابع مالی می‌شود.

بازار بورس در واقع برای تامین مالی سرمایه گذاری‌ها برای بخش‌های واقعی صنعت و بخش کشاورزی است اما به ناگاه بازار تبدیل به بازار دلالی و با استقبال عمومی همراه شد که تنها به دنبال سودآوری و حفظ ارزش ریالی خود هستند که اگر این رویه تداوم داشته باشد برگشت به مسیر درست امکان پذیر نخواهد بود.

پیش بینی شما از شاخص کل بازار بورس چیست؟ مجدد شاهد کاهش ریزش سهام در بازار خواهیم بود؟

دولت با توجه به شرایطی که دارد توجه ویژه به بازار بورس داشته و تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا بازار بورس با اقتدار به کار خود ادامه دهد تا به طور نسبی ثبات در بازار بورس رخ دهد. زمانیکه شاخص کل سهام بازار دچار ریزش شود و تداوم داشته باشد، اعتماد عمومی از بین می‌رود و سپرده‌های مردم کاهش پیدا می‌کند.

در دو سال اخیر شاهد رونق در بازار بورس بودیم که جنبه حباب داشت و هم اکنون ارزش شاخص‌ها دچار ریزش شدید شده‌ و تعداد شاخص نیز به علت خروج از بازار و کم شدن معاملات دچار مشکل شده است.

بنابراین در شرایط کاملاً طبیعی (بدون مشکلات) بازار بورس سود نسبی دارد و قابل کنترل است اما با توجه به اینکه شرایط اقتصادی نامناسب و مسائلی از جمله تحریم‌ها، شیوع کرونا، افزایش تعداد بیکاران، نوسان در بازار ارز، افزایش تورم و در نهایت رکود منابع را دچار انحرف می‌کند پس ثبات در بازار دارایی‌ها وجود نخواهد داشت. همچنین بازارهای دیگر مانند طلا و ارز و نیز در نوسان خواهد بود. باید ثبات نسبی در بازارهای اقتصاد به وجود آید تا تورم به صورت افسارگسیخته افزایش پیدا نکند.

اگر سیاست هدفگذاری تورم بانک مرکزی تاثیرگذار باشد و روابط بین بانکی را اصلاح کند و مدیریت مناسبی بر نقدینگی داشته باشد (زیرا بخش عمده نقدینگی در اختیار بانک‌ها است) و اگر آن حجم نقدینگی را کنترل و تنظیم کند بی شک آرامش به بازار بورس بر می‌گردد.

البته حداقل تا دو ماه آینده چنین اتفاقی رخ نخواهد داد. التهاب در بازار بورس وجود دارد و بازگشت به شرایط اولیه سخت خواهد بود مگر اینکه دولت دست به شفاف سازی و ابتکار عمل بزند و به اصطلاح سهام متنوعی مانند نفت را از لحاظ سرمایه گذاری دوم در دستور کار خود قرار دهد که این نوع عملیات مالی نیز وجود ندارد. بازگشت بازار بورس به شرایط اولیه زمانبر است و در حال حاضر امکان پذیر نیست.

برخی کارشناسان تب بالا رفتن قیمت‌ها در بازار را خودرو و مسکن و برخی فروش سهام توسط سهامداران عدالت را عامل ریزش واحدها در بازار بورس می‌دانند، نظر شما چیست؟

نقدینگی سرگردان نقش مهمی در افزایش چند برابری قیمت خودرو  داشته و باعث ایجاد بازار کاذب دلالی در خوردو شده و البته مافیا از بخش خودرو  نیز پشت این ماجرا هستند که به نقش واسطه گری دامن زده اند. حتی زمانیکه حجم نقدینگی در بازار مسکن اتفاق بیفتد شاهد ریزش در بازار سرمایه بورس هستیم.

هرچند بازار دارایی‌ها دچار بحران مالی می‌شود و هم اکنون بحران بازار بورس نیز به آن اضافه شد و موجب شدت جا به جایی دارایی‌ها شده است و بساط دلالان توسط واسطه گران افزایش یافته از طرفی مردم به دنبال سودهای آنی هستند و در واقع با ریسک بالاتر می‌خواهند سود بیشتری به دست آورند و این ریسک در بازار طلا و ارز وجود دارد.

در شرایط بحرانی مردم به دلایل مختلف در حال خروج از بازار بورس هستند که منجر به افت شدید بازار شده و توجه بسیاری از سرمایه گذاران به سمت بازار مسکن خودرو جلب شده است.

اگر نوع روابط بین بخشی و بین بازارهای دارایی وجود داشته باشد. این موضوع سبب می‌شود که ثبات بین بازارها حتی در بازار بورس نیز به وجود آید. البته یک نقش حمایت کننده که جنبه اقتصادی داشته باشد و نه بار سیاسی موجب ثبات در بازارهای دیگر نیز خواهد شد.

نگرانی مردم از ریزش بورس و خروج ناگهانی آنها و عدم سازماندهی شرایط توسط دولت چه مشکلاتی را در بازار بورس و چه مشکلاتی را برای مردم به وجود خواهد آورد؟

اگر استقبال خوب نسبت به بازار بورس وجود داشته باشد این یک عامل تثبیت کنندگی در بازار بورس به شمار می‌آید و یک مبنای علمی و کارشناسی دارد و برعکس نیز می‌تواند رخ دهد.

خروج بی دلیل یعنی اینکه بر اساس عرضه و تقاضا نباشد که موجب ریزش واحدها شده و هم اکنون سهم خریدار و فروشنده نیز بر هم خورده و مشکل ساز شده است.

شرایط نابسامان در بازار بورس موجب کاهش ارزش سهام می‌شود و برخی منابع خود به خود ذوب شده و در نتیجه قدرت خرید مردم کمتر می‌شود و منابع کمتری برای سرمایه‌گذاری به وجود می‌آید این در حالی است هدف بازار بورس تامین منابع برای سرمایه گذاری است و اگر وقتی اتفاق نیفتد در بلندمدت ظرفیت تولید کاهش پیدا می‌کند در نهایت تورم زا بوده و رکود ایجاد می کند و مشکلات متعددی را به وجود می آورد.

بازار بورس نیز با مشکلات زیادی از جمله عدم شفافیت بیشتری مواجه شده و باید دست به عملیاتی بزند که کمتر در آینده دچار مخاطره شود که البته مدت‌ها به طول می‌انجامد و گردش سرمایه کاهش پیدا کرده و بازار کوچک شده‌ای باقی می‌ماند.

نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس رییس سازمان بورس را برای ادای توضیحات درباره نابسامانی و کاهش ارزش سهام بازار بورس فرا خواند؛ آیا تغییراتی حاصل خواهد شد؟ نظر شما در این خصوص چیست؟

چنین تحولاتی در اقتصاد در بسیاری از مواقع به صورت درون زا شکل می‌گیرد. زمانیکه مشکلات درون زا باشد مشکلات و بحران به وجود آمده عمدتاً ناشی از کارکرد شاخص‌ها و متغیرهای اقتصادی است که از دورن سیستم دچار مشکل شده به عنوان مثال بورس ایران یک ساختار استوار و محکمی ندارد که به اصطلاح زود سرپا شود.

ضعف ساختاری، مدیریتی و اگرچه در هر صورت بازار بورس ایران به دلیل اینکه به بازارهای بین المللی وصل نیست و روابط مشخص بانکی ندارد کوچک محسوب می‌شود. به همین دلایل شرکت‌ها و بنگاه‌ها به صورت دستوری وارد بازار می‌شوند.

در ایران خصوصی سازی اتفاق افتاده و سهام در بازار بورس عرضه می‌شود اما این در حالی است که ما مشکلاتی نیز در زمینه خصوصی سازی داریم و این مسائل بازار بورس را دچار افت و خیزهای فراوان کرده و در دنیا با وجود بیماری کرونا شاخص کل سهام افت می‌کند اما در ایران افزایش می‌یابد، این مشکلات ناشی از مشکلات درون زایی است و از سیستم به وجود می‌آید بنابراین به صورت دستوری قابل حل نیست.

اینکه کمیسیون اقتصادی مجلس از آقای قالیباف دعوت کند تا توضیح دهد دردی را دوا نمی کند و به صورت دستوری نمی توانیم یک شب مسئله را حل کنیم و باید به دنبال راهکار مناسب بود. اگر دولت به دلیل اینکه نهاد بازار سرمایه بورس خصوصی است پس نقش خود را ارشادی ایفا کند و ابزاری را برای حمایت به کار گیرد تا بازارها را تحت تاثیر قرار دهد، به عنوان مثال هدف گذاری تورم شکل بگیرد، شرایط انقباضی به وجود آید تا حجم پول یکباره افزایش پیدا نکند و نقدینگی سرسام آور نشود با این راه حل می توان بورس را در شرایط مناسب تری قرار داد.

حمایت دولت برای شفاف سازی باید بر بورس حاکم شود تا رانت ایجاد نشود زیرا دخالت شرکت‌های انحصارگر بر تشدید قیمت‌های کاذب تاثیرگذار است و این شرکتها سپرده ها را جمع آوری کرده و یک بازده کاذبی تشکیل می‌شود و سرمایه گذاران را امیدوار می‌کند. اگر منابع مالی جمع آوری شده صرف تولید و سرمایه گذاری نشود حبابی شدن بر بورس سایه می‌افکند.

به واسطه تورم و کاهش قیمت ارزش ریالی مردم به دنبال سرمایه گذاری هستند و اگر سایه حبابی برداشته شود هم ثبات در بازار بورس ایجاد می‌شود و یا حداقل تلاطم در بازار به وجود می آید.

برخی کارشناسان معتقدند نفت نیز وارد بورس می‌شود آیا سهام نفت بازار بورس را مدیریت می‌کند؟

سهام نفت در بازار بورس بین المللی وجود دارد و بر اساس ارزش گذاری جهانی عرضه و تقاضا دارد اما عرضه سهام نفت در بازار بورس ایران از چه منظری قابل بررسی است؟ آیا فروش نفت خصوصی سازی شود یا فروش و سهام نفت در اختیار مردم قرار داده شود؟ به اصطلاح به عنوان دارایی مطمئن از آن بهره مند شوند.

البته این سوال مطرح است که دولت برای تامین منابع مالی و شکاف کسری بودجه خود چه برنامه ای دارد؟ یکی از معدود راهها برای تامین منابع مالی کسری بودجه از طریق جمع آوری منابع ناشی از فروش اوراق بهادر نفتی است که دولت به دنبال جمع آوری منابع مالی برای کسر بودجه خود است.

سوالات متعددی وجود دارد و چالش‌هایی برای بخش نفت وجود دارد و اگر نفت وارد بازار بورس شود یک امر موفقی هست یا اینکه در آینده ریزش هایی برای این سهام اتفاق خواهد افتاد؟ البته قابل پیش بینی است و بازار مالی با ریسک همراه است و بازار بورس را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

اما نکته مهم این است اگر صادرات نفت وجود داشت و به عنوان سهام در بازار بورس عرضه می‌شد بازار نفت خود یک عامل تضمین کننده ای بود برای اینکه بورس نفت موفق تر باشد. به اصطلاح نقش موثر سهامداران را صادرات نفت در بر می‌گرفت و اگر صادرات نفت اتفاق بیفتد و ایران به عنوان صادر کننده نفت سهام آن را در بورس داخلی عرضه می‌کرد تبدیل به یک ثروت می‌شود.

اما در شرایط فعلی به دلیل عدم قطعیتی که وجود دارد پیش بینی روشنی از عرضه نفت به بازار بورس وجود ندارد.

گفت و گو از نفیسه قاسمی

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #