رئیس انجمن علمی فرش ایران در گفت‌و‌گو با «تهران‌نیوز»:

• یک‌شنبه ۰۶ مهر ۱۳۹۹ ۱۳:۱۵
• کد خبر : 1651416

• اخبار
• سایر رسانه ها

متأسفانه در دولت دوازدهم در نوعی بازگشت به عقب، کسانی عهده‌دار اداره مرکز ملی فرش ایران شدند که تجربه و شناختی نسبت به این هنر- صنعت نداشتند و زمان را به آزمون و خطا گذراندند بدون آن که گرهی از مشکلات حوزه فرش باز کنند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛به‌گزارش شبکه خبری تهران نیوز، فرش ایران همواره از جمله کالاهای صادراتی بوده است که نقش مهمی در تراز مثبت صادرات غیرنفتی کشور داشته اما متاسفانه در سه سال اخیر با معضلات متعددی روبرو شده است که همین مشکلات میزان صادرات فرش ایرانی در سال ۱۳۹۹ را به کمتر از ۵۰ میلیون دلار حداقل تا پایان امسال رسانده است که این رقم به نوعی رکورد زدن کاهش صادرات فرش ایرانی را نشان می‌دهد.

حمید کارگر، رئیس انجمن علمی فرش ایران در گفت‌و‌گوی تفصیلی با تهران نیوز به واکاوی مشکلات و معضلات کنونی فرش ایرانی می‌پردازد.

تهران نیوز: فرش دستباف ایران در شرایط کنونی با چه چالش‌هایی رو به‌رو است؟

شوربختانه مشکلات و موانع متعددی در برابر فرش ایرانی و فعالان آن وجود دارد که حتی فهرست کردن آن‌ها نیز مجال وسیعی می‌طلبد. به این مشکلات می‌توان از جنبه‌های مختلف فرهنگی، هنری، تولید، تجارت داخلی، صادرات و همین‌طور اشتغال پرداخت.

در هر یک از این وجوه مشکلات متفاوت هستند. برای نمونه در بخش تولید می‌توان به نبود قوانین حمایتی از تولیدکنندگان اشاره کرد که مسائلی همچون تورم داخلی و افزایش قیمت تمام شده در کنار سخت‌گیری‌های مالیاتی به این گروه آسیب می‌رساند. در نمونه‌ای دیگر می‌توان به عدم پوشش کامل بیمه‌ای قالیبافان اشاره کرد که این گروه را از حداقلی‌ترین حمایت‌های دولتی محروم کرده است.

در بخش صادرات می‌توان به مشکلات متعدد گمرکی اشاره کرد و همین‌طور مقررات دست و پاگیر و متناقضی که به فرایند صادرات آسیب می‌رسانند و با اقتضائات صدور فرش متناسب نیستند.

برای نمونه تصمیم‌های دولت در بازگرداندن ارز حاصل از صادرات برای کالایی مثل فرش که فرایند فروش آن در خارج از کشور زمان‌بر و متفاوت از دیگر محصولات است آزاردهنده است. در همین بخش البته نمی‌توان از مشکلات ناشی از تحریم و به ویژه تحریم بدخواهانه آمریکا چشم پوشید.

اما به جای آنکه فهرست طولانی مشکلات را مرور کنم، مایلم بر بزرگترین مشکل تأکید کنم و آن هم این که نهادهای رسمی و تصمیم‌گیران کشور به فرش ایرانی باور ندارند. دولت و مجلس در مقام شعار به خوبی از فرش و نقش مثبت آن در اشتغال و ارزآوری سخن می‌گویند ولی در عمل حمایتی از سوی آنان مشاهده نمی‌شود.

تهران نیوز: چه دلایلی برای «باور نداشتن» دارید؟

برای نمونه به روند کاهشی صادرات فرش در ۲ سال اخیر دقت کنید. با پیش‌بینی‌هایی که انجام شده است، امسال صادرات فرش به یک دهم میانگین سالانه خود خواهد رسید. در انتهای سال ۱۳۹۶ حدود ۴۲۶ میلیون دلار فرش از ایران به بازارهای هدف صادر شد و این عدد امسال به ۵۰ میلیون دلار هم نخواهد رسید. کاهش شدید صادرات فرش دستباف فقط به معنای از بین رفتن درآمد ارزی فرش نیست بلکه به معنای بیکاری گسترده قالیبافان هم خواهد بود. آیا نسبت به این فاجعه کمترین واکنشی در میان مقامات مسئول دیده می‌شود؟ آیا هیچ سیاستی تغییر کرده یا هرگونه حمایتی در دستور کار است؟

متأسفانه حدود ۱۰۰ هزار نفر قالیباف کشور تریبون مناسبی ندارند و صدای این گروه به آسانی به گوش دولتمردان نمی‌رسد. تصور کنید همین میزان بیکاری را قرار بود در سایر صنایع از جمله خودروسازی می‌داشتیم. کافی‌ است یکی از مدیران خودروساز به گوش دولتمردان برساند که: «می‌دانید اگر کارگران ما بیکار شوند ممکن است به طور مثال جاده مخصوص را ببندند که تبعات امنیتی و اجتماعی خواهد داشت.» بلافاصله تسهیلات خرید خودرو یا هرگونه حمایت عاجل دیگری سرازیر می‌شود و بارها در این سال‌ها نمونه چنین حمایتهایی را دیده‌ایم. بیکار شدن کارگران صنعتی که آویزان به بودجه‌های نفتی است و در فضای غیررقابتی به ممنوعیت‌های وارداتی و گمرکی در برابر رقبای خارجی دلخوش است به چشم می‌آید، ولی بیکار شدن قالی‌بافان دیده نمی‌شود. قالی‌بافانی که روی پای خود ایستاده‌اند و دست به دامان پول نفت نیستند و نجیبانه کمترین آزار و دردسری برای حاکمیت ندارند.

تهران نیوز: به‌طور مشخص نگاه دولتمردان کنونی را به فرش دستباف چگونه ارزیابی می‌کنید؟

عملکرد این دولت در حوزه فرش دستباف را حداقل باید به دو بخش تقسیم کرد زیرا دولت یازدهم به کلی با دولت دوازدهم متفاوت بود.

در دولت یازدهم وزارت صنعت، معدن و تجارت که متولی فرش کشور است مدیریتی واحد داشت اما در دولت دوازدهم این وزارتخانه تاکنون دو وزیر و دو سرپرست را به خود دیده است و هنوز هم بلاتکلیف است و به ثبات نرسیده است. به‌طور طبیعی مرکز ملی فرش ایران هم در این وزارتخانه از این تغییرات تاثیر پذیرفته است.

در همین زمینه متأسفانه در دولت دوازدهم در نوعی بازگشت به عقب، کسانی عهده‌دار اداره مرکز ملی فرش ایران شدند که تجربه و شناختی نسبت به این هنر – صنعت نداشتند و زمان را به آزمون و خطا گذراندند بدون آن که گرهی از مشکلات حوزه فرش باز کنند.

دیگر بخش‌های مرتبط با فرش در این وزارتخانه نیز چنان که باید و شاید توجهی به فرش نداشتند. برای نمونه روشن نیست که سازمان توسعه تجارت که نقش حامی صادرات و ارایه‌دهنده مشوق‌های صادراتی را برعهده دارد چه کمکی به صادرکنندگان فرش و توسعه بازارهای هدف کرده است و البته طبیعی است که در گام نخست نهاد متولی فرش یعنی مرکز ملی فرش باید مطالبه کننده از چنین نهادهایی باشد.

تهران نیوز: آیا می‌توان نتیجه گرفت که همه مشکلات فرش ریشه در بی‌توجهی دولتمردان دارد؟

هرگز! بخشی از مشکلات موجود در حوزه فرش ناشی از فشار بیرونی و خارج از اختیار دولت است. برای نمونه تحریم بدخواهانه آمریکا که درهای گمرک خود را بر ورود فرش ایرانی بسته است، در اختیار دولت نبوده است. اما فرش ایرانی در سنوات گذشته هم دچار تحریم آمریکا بوده است و با وجود تحریم توانسته است تا ۳۰۰ میلیون دلار به دیگر کشورها صادر شود. اکنون که صادرات فرش به زیر ۱۰۰ میلیون دلار رسیده است نمی‌توان پذیرفت که همه تقصیرها به گردن تحریم آمریکاست.

بنابراین بخشی از این مشکلات ناشی از کم لطفی و بی توجهی دولت و مدیران اقتصادی کشور و همین‌طور نهاد قانون‌گذار کشور است.

بر اساس شواهد متعدد می‌توان گفت دو وزیری که در دولت دوازدهم بر کرسی وزارت صمت تکیه زدند به فرش دستباف بی‌توجه بودند. از انتخاب افرادی به ریاست مرکز ملی فرش ایران که آشنایی، شناخت و سابقه‌ای در این هنر – صنعت نداشتند و در سه سال گذشته جز شعارزدگی و دادن وعده های بدون پشتوانه چیزی در کارنامه ندارند، تا ناتمام گذاردن پروژه‌هایی که در دولت یازدهم برای فرش دستباف طراحی و آغاز شده بود. برای نمونه پروژه ایجاد «نمایشگاه دائمی فرش دستباف قم» که سال‌ها با کندی و عدم پیشرفت مواجه بود، در دولت یازدهم شتاب گرفت و با بیش از ۹۰ درصد پیشرفت پروژه، در دولت دوازدهم متوقف ماند. در نمونه ای دیگر، ایجاد «باغ موزه فرش جنوب شرق کشور» در کرمان که با تملک ساختمانی تاریخی طراحی شد و متأسفانه در دولت دوازدهم متوقف مانده است و باز در نمونه ای دیگر می‌توان به پروژه تبلیغات فرش ایران در اروپا اشاره کرد که پس از رایزنی های گسترده با شرکت‌های تبلیغاتی اروپایی، طرح نهایی به تایید وزیر صمت در دولت یازدهم رسید اما اجرای آن در دولت دوازدهم متوقف ماند.

در کنار این‌ها بی‌مهری‌های دیگری را هم می‌توان برشمرد که از جمله آنها کاهش بودجه مرکز ملی فرش ایران و عدم تخصیص مناسب منابع بود. همچنین حذف و لغو برنامه‌هایی که سال‌ها در مرکز ملی فرش ایران به انجام می‌رسیدند از جمله جشنواره «گره زرین» برای تکریم هنرمندان این هنر- صنعت، المپیاد فرش دستباف برای توجه به دانش آموزان و دانشجویان این رشته، مسابقه طرح و نقشه فرش دستباف و بسیاری برنامه های دیگر که از فهرست عملکرد خط خوردند و هیچ جایگزینی هم پیدا نکردند.

در نمونه‌ای دیگر می‌توان به تداوم مشکل بیمه قالیبافان با وجود وعده های داده شده مبنی بر بیمه شدن یک میلیون نفر قالیباف اشاره کرد که فقط بر دردها افزود و درمانی به همراه نداشت.

تهران نیوز: کمتر از یک سال به پایان دولت دوازدهم باقی مانده است. آیا این فرصت برای توجه به فرش کافی است؟

دولتمردان هرچند که در شرایط حاضر کرونا به یاری برخی مسئولان آمده و کم‌کاری و کاهلی خود را با اشاره به کرونا پوشش می‌دهند اما یک سال هم فرصت کمی نیست. بی‌گمان باید هر فرصتی را غنیمت دانست و ماه‌های آینده هم فرصتی مناسب برای جبران کم لطفی‌هاست. در شرایط کنونی از یک سو تورم داخلی، افزایش هزینه‌های تولید و افزایش بهای مواد اولیه کار را بر تولیدکنندگان سخت کرده و از سوی دیگر معیشت خانوارهای قالیباف دچار بحران شده است و در کنار این‌ها با کاهش صادرات، تجارت فرش نیز دچار اغما و رکود شده است.در چنین شرایطی انتخاب وزیری کارکشته و مجرب به عنوان متولی صنعت، معدن و تجارت، اولین گام خواهد بود و پس از آن نیز لازم است اتخاذ تدابیری مانند تسهیلات خرید فرش دستباف در رونق بخشیدن به بازار داخلی در دستور کار قرار بگیرد. همچنین با تخصیص بودجه مناسب، استفاده از ابزارهای حفظ و گسترش بازارهای خارجی همچون نمایشگاه‌های برون مرزی و تبلیغات در دستور کار قرار گیرد. در کنار این‌ها لازم است از مقررات متناقض و سختگیرانه ای که در برابر صادرکنندگان فرش ایرانی نقش بازدارندگی دارد پرهیز شود و تسهیل صادرات در اولویت های دولت قرار گیرد.

حمایت از تولیدکنندگان و قالیبافان نیز از الزاماتی است که شاخص‌ترین آنها اجرای تمام و کمال بیمه قالیبافان با تخصیص بودجه مناسب است.

باز هم تأکید می‌کنم که مهمترین ضرورت، شکل گرفتن باور به فرش دستباف به عنوان عنصری موثر در اقتصاد مقاومتی است که دارای ویژگی های متعدد تاریخی، فرهنگی، هنری، ارزآوری و اشتغال‌زایی است. مهم آن است که اراده دولت و وزارت صمت بر رفع و جبران کاستی ها باشد که اگر چنین باشد، راهکارهای بهبود شرایط به آسانی قابل احصا و در دسترس هستند.

احمدرضا صباغی

انتهای پیام/*

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #
• #
• #