استان گیلان با چالش های زیادی مواجه است، هجوم بی رویه غیربومی ها، فروش زمین های کشاورزی به افراد غیر بومی در روستاها، کاهش اشتغال و افزایش بیکاری، ورشکستگی و دست و پنجه نرم کردن کارخانه های استان با مشکلات عدیده و تعدیل نیرو، ازبین رفتن جنگل ها و تغییر در اکوسیستم طبیعی و… تنها چند نمونه از مشکلات و چالش های استان است و شاید همه این معضلات منجر به رتبه اول استان گیلان در جدول پیری جمعیت کشور شده باشد.

آری استان گیلان با وجود همه مواهب خدادای اش سالیان زیادی است که با چالش های عجیب و غریبی دست و پنجه نرم می کند، اما مهم ترین موضوعی که در حال حاضر حیات استان گیلان را به خطر انداخته کاهش رشد جمعیت و کاهش فرزندآوری در این استان است.

به گفته روحانی فر مدیرکل ثبت احوال گیلان، آخرین جمعیت استان براساس داده های سال ۹۹، دو میلیون و ۵۷۱ هزار نفر علام شده است.

وی می گوید: «نرخ رشد جمعیت در گیلان حدود ۴ دهم درصد و در کشور حدود یک درصد است. میانگین سنی جمعیت گیلان نیز ۳۵ سال است که حدود ۲۰ درصد آن را نیروی جوان یعنی ۲۹-۱۵ سال و ۹.۵ درصد آن را سالمندان یعنی ۶۵ سال به بالا تشکیل می دهند.»

بحران سالمندی در گیلان/ فقط ۲۰ درصد نیروی جوان داریم

روحانی فر، نرخ رشد جمعیت در گیلان را ۰.۴ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر دانست و عنوان کرد: نرخ رشد جمعیت در کشور یک به ازای هر ۱۰۰۰ نفر است. میانگین سنی جمعیت گیلان نیز ۳۵ سال می باشد که حدود ۲۰ درصد آن را نیروی جوان یعنی ۲۹-۱۵ سال و ۹.۵ درصد آن را سالمندان یعنی ۶۵ سال به بالا تشکیل می دهند.

این مقام مسئول، با بیان اینکه گیلان با بحران سالمندی مواجه است، اضافه کرد: پیش بینی می شود جمعیت سالمند استان از ۹.۵ درصد فعلی به ۱۰.۵ درصد تا سال آینده برسد.

مدیرکل ثبت احوال گیلان، با اشاره به کاهش نرخ موالید کشور از سال ۹۴ تا سال ۹۸، متذکر شد: رشد جمعیت کشور روند نزولی داشته و با کاهش جمعیت مواجه هستیم، یعنی نرخ رشد جمعیت از ۱.۲۹ در سال ۹۰ به ۱.۲۴ در سال ۹۵ رسیده و در حال حاضر کمتر از یک است.

روحانی فر، نرخ ولادت در گیلان و کشور را به ترتیب ۸.۸ و ۱۴.۱ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر دانست و عنوان کرد: سال گذشته ۱۸ هزار و ۳۶۵ مورد وفات در گیلان و ۳۹۳ هزار و ۹۸۳ مورد در کشور داشتیم لذا نرخ مرگ در گیلان از ۶.۴ در سال ۹۷ به ۷.۱ در سال ۹۸ رسیده، در حالی که نرخ مرگ در کشور ۴.۶ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر است.

مدیرکل ثبت احوال گیلان، میانگین سن ازدواج مردان را ۲۸ سال و زنان را ۲۵ سال دانست و گفت: از ۱۷۳ هزار و ۴۹۴ مورد طلاق در سال گذشته، ۷۰۱۲ مورد معادل چهار درصد سهم گیلان است که نشان می دهد نرخ طلاق در گیلان ۲.۷ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر و در کشور دو است. همچنین میانگین سن طلاق در مردان ۳۹ سال و در زنان ۳۴ سال است.

 گیلان، استان آخر کشور در رشد جمعیت، ازدواج و باروری

طبق آمار گیلان رتبه اول را در کاهش نرخ جمعیت، ازدواج و باروری را دارا است، به عبارت بهتر، گیلان از نظر رشد جمعیت رتبه آخر را در کشور دارد و این برای استانی با این همه مواهب خدادای در حد یک فاجعه است، کاهش فرزندآوری موجب می‌شود خانواده‌های گیلانی نتوانند جایگزین نسل داشته باشند و در آینده از جمعیت جوان استان کاسته شده و به جمعیت میانسال و سالخورده افزوده می‌شود همانطور که اکنون شاهد پیری و سالمندی جمعیت استان هستیم.

همانطور که در بالا ذکر شد کاهش نرخ جمعیت در استان گیلان نتیجه وضعیت بد اقتصادی ناشی از بیکاری، تعطیلی کارخانه ها و مهاجرت جوانان جویای کار به مرکز کشور و استان های دیگر در سال های نه چندان دور است. مسئولانی که در مقابل مشکلات عدیده جوانان سکوت پیشه کرده و نسبت دست روی دست گذاشته اند اکنون باید به فکر علاج هر چه سریعتر مشکلاتی باشند که خانواده ها را به فرزندآوری سوق داده و با ارائه تسهیلاتی یاری گر خانواده های گیلانی باشند. معضلاتی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی که طبق تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب باید مورد توجه قرار بگیرد.

پیری جمعیت از همه خطرات بزرگ تر است

یکی از این معضلات فضای داخل خانواده است. رهبر معظم انقلاب در دیداری که مرداد ماه سال جاری با جمعی از فعالان حوزه خانواده داشتند، در این باره فرمودند: «فضای داخل خانواده خیلی مهم است. این احتیاج به قانون دارد، باید قوانینی وجود داشته باشد که روابط داخل خانه را که گاهی اوقات برخلاف عدالت و گاهی اوقات شکل‌های ناهنجاری دارد، اصلاح کند.

واقعاً به زن‌ها ظلم می شود؛ این البته مخصوص محیط ما نیست، در محیط‌های فرنگی بیشتر از اینجا‌ها ظلم میشود، البته حالا من که میگویم به زن‌ها ظلم میشد، چون این جنبه‌ی غالب است و الّا گاهی هم به مرد‌ها ظلم میشد، یعنی الان هم همین‌جور است. باید یک هنجارِ درستِ دینیِ اسلامی تنظیم بشود و برایش ضوابط و مقرراتی گذاشته بشود که این هنجار بر محیط داخل خانواده حاکم بشود».

رهبر انقلاب در این دیدار به اهمیت مسئله فرزندآوری نیز اشاره کردند و فرمودند: «مسئله‌ی دیگری که در مورد خانواده اولویت دارد، مسئله‌ی فرزندآوری است و خیلی مسئله‌ی مهمی است. چند سال ما این مسئله را مطرح کردیم و گفتیم؛ خب یک عده از دخترخانم‌های خوب، خانم‌های جوان قبول کردند و عمل کردند لکن در محیط عمومی جامعه اثری از این قضیه نیست. الان آمار فرزندآوری ما به قدر جانشینی هم نیست، یعنی کمتر از جانشینی است، الان این‌جوری است. این معنایش این است که ما تا سی سال دیگر یک جامعه‌ی پیر داشته باشیم. خطر بزرگی است، این از همه‌ی خطرات بزرگتر است. این خیلی مهم است. این احتیاج به تلاش و کار دارد. مسلّماً راه‌هایی هم وجود دارد برای اینکه بشود این را درست کرد؛ باید بنشینید این راه‌ها را پیدا کنید».

جلوگیری از روند نزولی افزایش جمعیت در استان گیلان بیش از همه نیازمند عزم جدی مسئولان در حل مشکل بیکاری جوانان و تسهیل امر ازدواج آنان است و از سویی دیگر نیازمند اتخاذ تصمیمات و در نظرگرفتن تسهیلاتی است که یاری گر خانواده ها در امر فرزندآوری می باشد؛ موضوعی که اگر مسئولان باز هم گوش شان بدهکار آن نباشد در سال های آتی نامی از گیلان و گیلانی باقی نخواهد ماند.