جمشید منصوری، یکی از عوامل سرعت افزایش خشکشدن تالابها را تقسیم کردن زمینهای کشاورزی و منابع طبیعی عنوان کرد و گفت: با فروش و ساختوساز بیرویه باعث تخریب محیط زیست شدهاند و غفلت مسؤولان، تغییر شرایط آب و هوای کره زمین و گرمشدن آن موجب از دست دادن بسیاری از تالابها شده است.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از بلاغ؛ تالاب در تعریفی ساده منطقهای حد واسط بین خشکی و آب است و یکی از مهمترین زیستگاه و منطقه تولیدی گونههای گیاهی و جانوری در دنیاست.
علاوه بر آن تالابها هر ساله میزبان تعداد زیادی از پرندگان مهاجر از جمله قو و اردکهای وحشی هستند اما با توجه به اهمیت بالای این مناطق در سالهای اخیر برخی از تالاب های کشور از بین رفته است.
در این راستا در پی دعوت کارگروه محیط زیست انجمن کوهنوردان ایران در آمل، به سراغ جمشید منصوری اکولوژیست، نویسنده و پیشکسوت اداره حفاظت و محیط زیست که بیش از ۴۵ سال از عمر خود را صرف شناسایی و تحقیق در زمینه پرندگان ایران کرد رفتیم تا در خصوص وضعیت تالابها و پرندگان مهاجر جویا شویم. در ادامه شما را به خواندن گفتوگوی ما با این اکولوژیست دعوت میکنیم.
فارغالتحصیل فوقلیسانس خاکشناسی دانشگاه تهران و همچنین فوق لیسانس اکولوژی از دانشگاه ابردین انگلستان و دکتری تنوع زیستی مشترک بین دانشگاه آکسفورد و علوم پایه در پونک تهران دریافت کرد، همچنین ۱۰ سال نماینده بینالمللی پرنده شناسی در ایران و در طی این سالها ۱۵ جلد کتاب از جمله کتاب راهنمای پرندگان صحرایی را به تالیف در آورد.
جمشید منصوری در گفت و گو با خبرنگار ما در خصوص تالاب و ارزشهای آن گفت: به طور کلی تالاب منطقهای حد واسط خشکی و آب است میزان تولید گونههای گیاهی و جانوری در یک تالاب ۱۰ برابر یک جنگل و ۲۰ برابر یک زمین کشاورزی است و دارای اهمیت بسیار زیادی است.
وی با بیان اینکه تالاب تنها مکانی است که مجموعهای از حیوانات شامل پرندگان، آبزیان، حشرات و گیاهان همه در کنار هم وجود دارند، عنوان کرد:طبق براورد کنوانسیون رامسر و وتلند اینترنشنال، یک تالاب دارای ۴۹ کارکرد به عنوان مثال تالابهایی که در کنار سواحل هستند نقش مهمی در کنترل جریانات آبی که از بالادست به سمت مکانهای پایینتر میرود و ممکن است مخاطره انگیز باشد دارد.
منصوری از ۳۰ تالاب ایران خبر داد، اظهار کرد: از این تعداد ۲۲ تالاب به عنوان تالاب بینالمللی یاد میشود، متاسفانه از ۲۲ تالاب بینالمللی، ۵ تالاب از جمله تالابهامون از بین رفته و کاملا خشک شده است.
وی یکی از عوامل سرعت افزایش خشک شدن تالاب ها تقسیم کردن زمینهای کشاورزی و منابع طبیعی خواند و افزود: با فروش و ساختوساز بیرویه باعث تخریب محیط زیست شوند؛ به عنوان مثال در منطقه خطبهسرا که تا سالیان گذشته پر از درخت و پرندگانی از جمله باکلان، پلیکان و حواصیل بود و همه ساله برای حلقه گذاشتن به آنجا میرفتیم، سال گذشته که به این منطقه سفر کردیم ولی به جای تالاب با زمینهایی کاملا خشک و پر از منازل مسکونی و فروشگاهها و... مواجه شدیم، غفلت مسؤولان و تغییر شرایط آب و هوای کره زمین و گرم شدن آن موجب از دست دادن بسیاری از تالابها شده است.
فوق لیسانس اکولوژی ادامه داد: متاسفانه حدود ۸۰ سال پیش زمانی که هنوز بیماری مالاریا کنترل نشده بود، تمام مردم دنیا فکر میکردند تالاب مکانی ناامن است که دارای آبی گندیده و پر از حشرات مضر و مکان رشد و تکثیر بیماری مالاریا است، بنابراین برای جلوگیری از این بیماری شروع به خشک کردن این تالابها کردند، بعد از مدتی که مردم با دانش اکولوژی آشنا شدند و کمی به مسائل اکولوژی توجه کردند از این حرکت جلوگیری شد و در سال ۱۳۵۰ طی اجلاسی با حضور کشورهای مختلف به میزبانی ایران کنوانسیون رامسر با هدف حفاظت، نگهداری و جلوگیری از بین رفتن تالابهای بینالمللی تشکیل شد.
وی با تاکید اینکه تالاب در یک روز به وجود نمی آیند، خاطرنشان کرد: اگر منطقهای را پر از آب کنید نمیتوان اسم تالاب را روی آن گذاشت، بنابراین اگر تالابی خشک شود و بخواهیم دوباره در آن آب پر کنیم و آن را احیا کنم امکان ندارد؛ چرا که تمام اکوسیستم تالاب به هم خورده است، تالاب جایی نیست که در یک روز به وجود بیاید بلکه فرایندی است که در طول صدها سال شکل گرفته است، باید جوامعی از حیات وحش از پرندگان و خزندگان گرفته تا موجودات آبزی و نرمتنان و گیاهان آبزی در آن جا پایدار بمانند تا زنجیره غذایی بین این موجودات شکل بگیرد.
منصوری از ۵۴۰ گونه پرنده در کشور گفت: تالابها بیشترین گونه های گیاهی و جانوری را نسبت به محیطهای غیرتالابی دارند، ما در ایران حدود ۵۴۰ گونه پرنده داریم که از این تعداد بیش از ۲۰۰ گونه تالابی هستند. همچنین ۸۰۰ گونه ماهی داریم که حدود ۴۰۰ گونه ماهیان تالابی هستند که این ماهیها برای رشد و تکثیر از کرمها، حشرات آبزی و سختپوستان موجود در تالاب استفاده میکنند.
وی ادامه داد: گیاهان آبزی هم دارای گونههای مختلفیاند که سازگار به آب هستند، برخی داخل آب هستند، تعدادی هم در آب شناورند و تعدادی نیز روی آب هستند مانند نیها.
منصوری تصریح کرد:از منظر کلی به سه دسته خشکزی مثل کبک، آبزی مثل اردک و کنار آب چرها مثل انواع آبچلیکها تقسیم میشوند، در طول زمستان سالهای گذشته بین ۵ تا ۶ میلیون پرنده مهاجر به ایران سفر کرده و به سمت جنوب میرفتند. از این تعداد حدود ۲ میلیون قطعه در ایران شکار میشدند. ولی سال گذشته متاسفانه فقط یکمیلیون و ۸۰۰ هزار پرنده به عبارتی دیگر یک چهارم جمعیت گذشته به ایران مهاجرت کردند.
وی جمعیت قوها در تالاب سرخرود را بسیار چشمگیر دانست و اظهار کرد: حدود یکهزار و ۵۰۰ قو به این تالاب مهاجرت کردند. با وجود اینکه در این منطقه تعداد قوها زیاد است در مناطق حفاظت شده دیگر کم شده است مثل تالاب کیاکلا که قبلا پذیرای ۲۵ قوی کوچک بوده است. حدود ۲ سال است که یک قوی کوچک نیز به این منطقه مهاجرت نکرده است و صرفا دو قوی گنگ در تالاب به سر میبرند.
منصوری از علت تلف شدن پرندگان در تالاب میانکاله اظهار کرد: نیازمند آزمایشات متعددی بر روی بدنشان هستیم تا دقیقا به علت آن پی ببریم ولی تا اندازهای که من میدانم و همانطور که مدیرکل محیط زیست مازندران قبلا طی مصاحبهای عنوان کرده بودند بیشتر علت آن آنفلوانزای حاد مرغی است که در زمان مهاجرت از محل سکونت قبلی خود در کشورهای شمالی، ناقل این ویروس بوده و در نتیجه تعداد دیگری را نیز آلوده کرده و تلف میشوند.
وی افزود: این موضوع را نباید دور داشت که یک سری از مرگومیرها حاصل سمپاشیهای مزارع شیلات و زمینهای کشاورزی است و زمانی که آبهای آلوده به سموم وارد سفرههای زیرزمینی شده، تمام آبها از جمله دریا و تالابها را آلوده کرده و به دلیل مقاومت کم پرندگان در مقابل این سموم متاسفانه از بین میروند.
دکتری تنوع زیستی مشترک اولین اقدام برای حفاظت از محیط زیست را جلوی از شکار پرندگان خواند و یادآور شد: پرندگانی که مبتلا به بیماری هستند به مرور زمان ضعیف میشوند که همین ضعف موجب زودتر به دام افتادن و شکار شدن آنها میشود، شکارچیان با شکار این پرندگان و خوردن یا فروش آنها بیماری را در سطح جامعه انسانی گسترش میدهند؛ همچنین متاسفانه در استان مازندران برای تولید محصولات کشاورزی و باغی بیشتر و با کیفیتتر، به وفور و بیرویه از سموم استفاده میکنند تا جایی که در حین مصرف برخی از محصولات کشاورزی میشود بوی سم را احساس کرد، این موضوع نه تنها برای انسانها خطرساز بوده بلکه بر روی پرندگان و اکوسیستم طبیعت نیز خطرناک بوده و موجب از بین رفتن آنها میشود.
وی در خصوص کاهش مرگ و میر پرندگان عنوان کرد: برای جلوگیری از شیوع ویروس آنفلوانزای مرغی کار خاصی نمیتوانیم انجام دهیم؛ زیرا این پرندگان از کشورهای شمالی از جمله قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان و .. به سمت کشور ما مهاجرت میکنند، اما در کشورمان حداقل کاری که میتوانیم انجام دهیم این است که جلوی سم پاشی مخصوصا سمپاشیهای بیرویه را بگیریم و به جای آن از راهکارهای کم خطر استفاده کنیم؛ به عنوان مثال در برخی باغات ساری به جای سموم شیمیایی و پرخطر، از یک لیوان مایع ظرفشویی به همراه یک شیشه نوشابه و ۱۰ لیتر آب استفاده میکنند که خیلی هم مفید و موثر بوده است و سمی نبوده و با باران نیز شسته میشود، این کار از نظر عملی ثابت شده است و از لحاظ علمی نیز آلودگیهای روی برگها را شستوشو میدهد، البته هر مواد شیمیایی خطراتی به همراه دارد ولی به نسبت سموم شیمیایی از جمله کلره و فسفره کمتر است. به عنوان مثال اگر سموم شیمیایی ۱۰۰ واحد خطر به هراه داشته باشد استفاده از این ترکیب ۱۰ واحد است.
منصوری از مسؤولان خواست که از ساخت سد بر روی رودخانهها و خشکاندن آنها جلوگیری کنند و بیان کرد: با شکارچیان متخلف به صورت قاطع برخورد کنند تا این میراث طبیعی حفظ و نگهداری شود، همچنین ما یک مشکل بزرگی نیز با برخی مردمان مناطق اطرف تالاب داریم که شکار و صیادی را به عنوان یک منبع درآمد حساب میکنند و هر پرندهای را شکار میکنند، در صورتی که در تمام دنیا شکار یک جریان تفریحی است و مطابق قانون و با مجوز شکار میکنند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: به عبارتی دیگر طبق برنامهریزیها و بر اساس تعداد پرندهها و اضافه برداشت و همچنین جنسیت آنها برای شکارچیان مجوز شکار را صادر میکنند. از تمامی مردم خواهش میکنم با کسب مجوز و متناسب با تعدادی که قانون برایشان تصویب کرده اقدام به شکار کنند و بیشتر از آن شکار نکنند زیرا وضعیت جمعیت پرندگان خیلی بد شده و جمعیت آنها بسیار کم شده است، بنابراین بیشتر از آنکه به فکر شکار و صید باشیم باید به فکر حفاظت از آنها باشیم تا جمعیتشان به میزان طبیعی و مناسب خود برسد.
انتهای پیام/
ارسال دیدگاه