نقش آب بندان ها در کشاورزی، آبزی پروری و گردشگری

آبندان ها علاوه بر تامین آب کشاورزی، انجام فعالیت‌های اقتصادی، ایجاد فرصت های اشتغالزایی مانند آبزی پروری، گردشگری، ورزش‌های آبی و نیز مهار آبهای سطحی در مواقع بروز سیلاب مورد استفاده قرار می گیرند.

جمع آوری آب های سطحی در فصول پرباران مهمترین کارکرد آب بندان ها

مهمترین اهداف ساماندهی آب‌بندان های استان‌های شمالی جمع‌آوری آب‌های سطحی در فصول پر باران است که حدود ۲۵ درصد از کل بارندگی سالانه در فصول زراعی و ۷۵ درصد آن مربوط به فصول غیر زراعی است.

از طرفی دیگر با نزدیک شدن به موعد فصل کشاورزی عملیات مربوط به لایروبی انهار نیز توسط شرکت آب منطقه‌ای گیلان با هدف تسریع و بهبود کیفیت فرآیند آبرسانی به شالیزارها در راستای حمایت از بخش کشاورزی نیز انجام می شود.

آب بندان ها مهم‌ترین ظرفیت‌ گیلان در پشتیبانی از اقتصاد کشاورزی

با وجود اینکه سد سفیدرود بزرگ‌ترین سد مخزنی گیلان است و آب کشاورزی مورد نیاز ۱۷۲ هزار هکتار از مجموع ۲۳۸ هزار هکتار شالیزارهای استان گیلان از طریق این سد تامین می‌شود اما به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان وجود آب‌بندان‌های متعدد در اقصی نقاط گیلان یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های استان جهت پشتیبانی از اقتصاد کشاورزی و پیشبرد عملیات کشت محصولات کشاورزی محسوب می شوند.

تامین آب مورد نیاز شالیزارهای شهرستان های فومن، شفت، صومعه‌سرا و ماسال از کانال آبیاری فومنات و برای تامین و کاهش کمبود آب برای شهرستان های محدوده غرب گیلان از آب‌بندان‌ها، رودخانه، چاه و همچنین نوبت‌بندی آب استفاده می شود.

سامانده ۲ هزار و ۷۵۰ هکتار از آب‌بندان های گیلان

مجتبی شاه نظری مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی گیلان در گفتگو با خبرنگار ۸دی، با بیان اینکه آب بندان ها در سطح استان گیلان دارای سابقه دیرینه ای هستند اظهار کرد: پیش از احداث سد سفیدرود، آب بندان ها یکی از منابع آبی بودند که کشاورزان برای تامین آب مزارع خود از آن استفاده می کردند.

شاه نظری از فراموشی این منابع آبی با گذشت زمان و احداث سدها یاد کرد و افزود: با توجه به تغییرات اقلیمی سال های اخیر و کاهش نزولات آسمانی، نیاز آبی گیلان افزایش پیدا کرد و در نتیجه منجر به برنامه ریزی و اقداماتی جهت احیا مجدد این سازه ها شد.

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان ادامه داد: در اواخر سال ۹۷ تفاهم نامه ای بین وزیر وقت جهاد کشاورزی، استانداران وقت سه استان گیلان، مازندران و گلستان و رئیس سازمان برنامه بودجه مبنی بر ساماندهی آب بندان ها منعقد شد.

تامین آب زراعی بیش از ۴۰ هزار هکتار از شالیزارهای گیلان با ساماندهی آب بندان ها

شاه نظری تصریح کرد: بر اساس این تفاهم‌نامه‌ احیاء و ساماندهی ۲هزار و ۷۵۰ هکتار از آب‌بندان های گیلان تصویب شد که با اجرا شدن طرح ساماندهی این آب بندان ها آب زراعی بیش از ۴۰ هزار هکتار از شالیزارها تامین می شود.

وی درباره موارد بهره برداری از آب بندان ها گفت: به لحاظ کشاورزی آب بندان ها یک منبع مهم تامین آب زراعی هستند بطوریکه حدود ۳۸هزار هکتار از اراضی شالیزاری استان تحت پوشش آب بندان ها هستند و از طرفی دیگر برخی از این آب بندان ها دارای ظرفیت پرورش ماهی هستند که یک کمک اقتصادی برای خانوارهای روستایی که در اطراف این آب بندان ها سکنی دارند محسوب می شود.

سقالکسار، آب بندانی با کاربری های متعدد و متفاوت

شاه نظری با اشاره به پتاسنیل گردشگری برخی آب بندان ها بیان کرد: آب بندان سقالکسار یک نمونه از کابری متفاوت آبندان است، یعنی علاوه بر زراعت و پرورش ماهی بعنوان یک تفرجگاه باعث جذب گردشگران شده است.

تغییر کاربری و متروکه شدن نیمی از آب بندان های گیلان با گذشت زمان

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان در ادامه این مطلب افرود: بر اساس آمارهای اولیه آب بندان های گیلان در سال های دور تقریبا حدود۱۷هزار هکتار بوده که این مقدار امروز به حدود بین ۸۵۰۰ تا ۹۰۰۰ هکتار کاهش پیدا کرده است، این آب بندان ها بدلیل تغییر کاربری یا متروکه شدن از چرخه بهره برداری خارج شدند.

گیلان دارای ۸۷۷ پهنه آب بندان؛ شهرستان های آستانه اشرفیه و رودبار بیشترین و کمترین پهنه ی آب بندان ها را دارا هستند

وی با اشاره به کاهش سطح آب بندان ها بیان کرد: با توجه به منابع اعتباری بدنبال احیای آب بندان ها هستیم تا آنها را به پتانسیل بالقوه ای که دارند بازگردانیم، در حال حاضر ۸۷۷ پهنه آب‌بندان در استان وجود دارد، بیشترین آب‌بندان موجود در استان گیلان در سطح شهرستان آستانه اشرفیه با ۲۴ درصد و کمترین مساحت آب‌بندان ها در شهرستان رودبار با چهار درصد است.

وی تصریح کرد: با اعتبار ۴۴ میلیارد تومانی سهم دولت از منابع ملی و ۴۴ میلیارد تومان از منابع استانی می توان بخشی از آبندان ها را احیا و بازسازی کرد و موجب افزایش ذخیره آب به حجم ۳۰۰ میلیون مترمکعب در استان شده است.

ریشه مشکلات آب بندان های گیلان در اعتبار، مدیریت و مالکیت

شاه نظری از اعمال مدیریت های متعدد از جانب سازمان های مختلف بر آب بندان ها بعنوان عامل کم شدن این سازه ها نام برد و افزود: سازمان های مختلف از خود سازمان جهاد کشاورزی تا محیط زیست، منابع طبیعی و… با رویه و رویکردهای مختلف این سازه ها را مدیریت می کنند و در واقع مشکل آب بندان های استان گیلان این است که به لحاظ اعتباری، مدیریت و مالکیت دچار چندگانگی هستند.

لزوم مدیریت یک پارچه بر آب بندان ها

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان تصریح کرد: برای احیا و حفظ آب بندان ها ابتدا می بایست یک مدیریت یک پارچه و مستقل که صفر تا صد این سازه ها را به لحاظ مدیریت، نگهداری، بهره برداری، ساماندهی، کلیه امور حقوقی، جلوگیری از تجاوز به حریم آنها و…را بر عهده داشته باشد.

وی ادامه داد: مجموعه سازمان جهاد کشاورزی درصدد رسیدن به یک سازکار و راهکاری مناسب است که آب زراعی پایین دست را از منابع آب بندان ها تامین کند و بر اساس این دیدگاه حدود ۳۷ تا ۳۸ هزار هکتار از اراضی شالیزاری استان از این منابع تامین می شوند.

فصل آبی نگران کننده ای در پیش نخواهیم داشت

شاه نظری با بیان اینکه بخش اعظم آب ما مورد نیاز گیلان از خارج از استان تامین میشود افزود: آب مصرفی استان گیلان از سد سفیدرود که سرشاخه آن از حوزه سیاسی استان خارج است تامین می شود و در مجموع سال آبی نگران کننده ای در پیش نخواهیم داشت.

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان ادامه داد: از جانب منبع تامین کننده آب مورد نیاز استان دچار کمبودی نمی باشیم و با وجود بارش باران در طول فصل زراعی و شرایط آب و هوایی استان به لحاظ فصل آبی جایی برای نگرانی وجود ندارد.

وی در پایان افزود: برای سال زراعی پیشرو با کمک دستگاه های متولی از جمله خود بدنه سازمان جهاد کشاورزی، شرکت آب منطقه ای، فرمانداران و بخشداران با مدیریتی مناسب در توزیع و مصرف آب، امیدواریم با کمترین آسیب و خسارت از سال زراعی آینده عبور کنیم.

گیلان با ۲۳۸هزار هکتار شالیزار بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و باکیفیت برنج در کشور

به گزارش خبرنگار 8دی، کشاورزان با شروع فصل زراعی می بایست با توجه به بارش های بهاری با ایجاد زهکشی در اطراف خزانه، آب باران را خارج کنند و از کارشناسان جهادکشاورزی مستقر تحت عنوان مروجان در مراکز دهستان و در روستاها  مشورت بگیرند.

استان گیلان دارای ۲۳۸ هزار هکتار شالیزار است که هر سال از تبدیل یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن شلتوک برداشتی آنها، حدود ۷۵۰ تا ۸۵۰ هزار تن برنج سفید به دست می آید.

آب کافی مهمترین رکن کشاورزی است، گیلان بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و باکیفیت برنج در کشور است که با ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری، رتبه اول کشور را از لحاظ سطح زیرکشت و رتبه دوم تولید برنج را به خود اختصاص داده است.