وی اظهار کرد: بلوچستانی ها در ایام نوروز عروسی ها و جشن هایی از قبیل ختنه کودکان را با شکوه بیشتری برگزار می‌کردند و هر خانواده سعی داشت این گونه جشن ها را در روزهای نخست سال نو برگزارکند، زیرا بهار را تحول و دگرگونی روح انسان و طبیعت می‌دانستند.

پژوهشگر میراث فرهنگی تصریح کرد: بلوچستان از دو منطقه وسیع تشکیل شده که با وجود داشتن مشترکات زیاد در برخی موارد تفاوت هایی در فرهنگ عامه، زبان و گویش محلی، آداب و رسوم، موسیقی و حتی مسکن عشایری، آب و هوا و پوشش گیاهی دارند.

ابراهیمی گفت: این دو منطقه یعنی سرحد و مکران در بلوچستان ایران و پاکستان متناسب با محیط طبیعی و جغرافیایی از تنوع فراوان آب و هوا برخوردار هستند، سرحد در بلوچستان ایران شامل سیستان، زاهدان، خاش و میرجاوه و منطقه مکران شامل سراوان، سیب وسوران، مهرستان، ایرانشهر، دلگان، نیکشهر، سرباز، چابهار و کنارک است.

وی ادامه داد: وجود آثار تاریخی و باستانی همچون کوه مهرگان در سراوان و آتشکده های دهانه غلامان در سیستان و نیز آثار بجا مانده از تمدن های باستانی دامن و اسپیدژ ایرانشهر و دیگر کاوش ها و تحقیقات باستان شناسی و نظریه بسیاری از مورخین حکایت از آن دارد که قوم بلوچ یکی از اقوام اصیل آریایی و ایرانی است.

کارشناس مردم شناسی اظهار کرد: هر چند در بین طوایف بلوچ بعضی از آنها در ادوار مختلف از مناطقی به بلوچستان مهاجرت کرده اند و شاید آریایی نباشند، اما پس از سکونت در بلوچستان و خویشاوندی و آمیختگی با قوم بلوچ آنچنان در فرهنگ اصیل آریایی و فرهنگ بلوچ تنیده شده اند که جدا کردن آن ها امکان پذیر نیست.

ابراهیمی گفت: امروز نیز همچون بلوچ های اصیل در آداب و رسوم، پوشش، زبان و دیگر اجزای فرهنگی مشترک هستند، یکی از آئین ها و مراسم بجا مانده از ایران  باستان مراسم جشن بهارگاه و عید نوروز است که در بین همه اقوام ایرانی به عنوان آئین کهن ملی و باستانی با اندک تفاوت هایی رواج دارد.

وی ادامه داد: بلوچ ها نیز همچون دیگر اقوام ایرانی بهار طبیعت و شکوفایی غنچه های بهاری را گرامی می دارند و دراین ایام علاوه بر جشن و سرور و شادی و برپایی مراسم عیدنوروز و عید طبیعت، آداب و رسوم ویژه و خاصی را برگزار می کنند.
 

بهارچرانی و عید نوروز در "سرحد" بلوچستان

پژوهشگر میراث فرهنگی گفت: اکثر مراسم مربوط به نوروز و بهار که در اصطلاح محلی به آن بهارگاه و نوکین روچ یعنی نوروز می گویند، در سرحد مرتبط با چراگاه، دام و محصولات دامی از جمله شیر، کره، روغن حیوانی، کشک نوروزی و پشم گوسفندان و چرای دام است.

ابراهیمی عنوان کرد: یکی از  مراسم ویژه و مخصوص عید نوروز و جشن بهار در منطقه سرحد چیدن پشم گوسفندان و آراستن و رنگ کردن پشم و شاخ گوسفندان است به این ترتیب که پس از شستن آن ها و چیدن پشم روی 2 طرف شکم و دنبه گوسفندان مقداری از پشم گوسفند را که به صورت گل گیاهان دارویی منطقه سرحد درآورده و با استفاده از حنا یا پوست انار رنگ می کنند و شاخ گوسفندان را نیز با حنا رنگ کرده و در روز اول بهار همه گوسفندانی را که اینگونه آراسته اند با بستن زنگوله در گردن و پای آنها به چراگاه می برند و بهار چرانی را جشن می گیرند.

وی خاطرنشان کرد: در ایام قدیم هر طایفه منطقه جغرافیایی خاص خود را داشته و چراگاه دام هر یک از طوایف مشخص بود،  برای اینکه در ایام نوروز و بهار نیز دام های هر طایفه از یکدیگر تمایز داشته باشند و تعداد دام نیز که به عنوان یکی از عوامل برتری های هرطایفه از دیگری بوده مشخص شود صدای زنگوله و نوع گل رنگ شده روی پشم گوسفندان مربوط به هر طایفه با دیگری تفاوت داشت.

کارشناس مردم شناسی گفت: در این روز جشن بهارچرانی برپا بود و هر طایفه تعداد گوسفند و وسعت چراگاه خود را به نمایش می گذاشت و از طرفی با دیدن صحنه زیبای گوسفندان در چراگاه که همه یک دست آراسته و پشم آنها چیده شده و دو طرف شکم آنها گل های پشمی خاص که نماد هر طایفه است و با حنا رنگ شده چشم هر بیننده ای را مجذوب خود کرده و پیام می دهد که این تعداد گوسفندان و این چراگاه متعلق به آن طایفه است و امروز نیز جشن بهار چرانی و تحویل سال و نوکین روچ عید یا عید نوروز است. 

خانه تکانی همراه با لیکو و مراسم ویژه

ابراهیمی گفت: از دیگر مراسم ایام نوروز و بهار در منطقه سرحد بلوچستان مراسم هلک لڈ'یی یا گدام لڈ'یی به معنی خانه تکانی یا جابجایی مکان سکونت و سیاه چادرها از منطقه زمستانی به منطقه و چراگاه بهاری و تابستانی است که در ایام بهار برای اینکه به منطقه ای که برای چرای گوسفندان مناسب و چراگاه بهاری آن طایفه است جابجا می شوند.

وی اظهار کرد: طی مراسمی ویژه سیاه چادرها را از منطقه سکونت قبلی جمع آوری و با جمع شدن تمام افراد قبیله در یک حلقه دایره ای و خواندن آواها و آوازهای مخصوص توسط زنان که در اصطلاح محلی لیکو می گویند با مضامین وداع و خداحافظی به امید برگشت در سال بعد و دعا برای سردار و ریش سفید قبیله و اجازه گرفتن از وی برای حرکت به سمت چراگاه و مکان جدید بهاری حرکت می کنند .

پژوهشگر میراث فرهنگی افزود: پس از رسیدن به منطقه جدید و چراگاه بهاری مجددا همه دایره وار حلقه می زنند و با اجرای مراسم و جشن بهار و اجرای آوازهای دسته جمعی و آواهای مخصوص توسط زنان و لیکو با مضامین شاد وتوصیف چراگاه وطبیعت سبز آن ومدح سرداروریش سفید طایفه شروع به برپایی سیاه چادر ها می کنند.
 

جشن بهار و نوروز در "مکران" بلوچستان

ابراهیمی ادامه داد: فصل بهار را در اصطلاح محلی و به زبان بلوچی بهارگاه می گویند، در این فصل که گیاهان طبیعت از خواب زمستانی بیدار می شوند و شروع رویش گل ها و گیاهان است مردم نیز خود را برای تحول تکراری هر ساله آماده می کنند.

وی عنوان کرد: قوم بلوچ دارای فرهنگی خاص هستند که از نیاکان و پدران به ارث رسیده، لباس و زیور الات زنان و برخی از مراسم این استان هنوز با دیگر جاها تفاوت داردف بهار و بهارگاه در این قوم جایگاه خاصی دارد و بهارگاه را بهترین فصل زندگی خود می دانند، پس از اتمام فصل پاییز و خاتمه در چله بزرگ و کوچک فصل زمستان و نزدیک به عید نوروز مراسم بهارگاه شروع می شود.

کارشناس مردم شناسی بیان کرد: دامداران در این فصل از شهرها کوچ و در دامنه کوها و دشت ها چادر برپا می کنند و دام و طیور خود را به صحرا می برند، شیر، روغن و لبنیات در این فصل فراوان است، در اقوام دیگر در 2 فصل سال ییلاق و قشلاق صورت می گیرد، اما در بلوچستان فقط در فصل بهار ییلاق انجام می شود که بهارگاه است و حدود یک ماه طول می کشد.

ابراهیمی اظهار کرد: در فصل بهار بوته ای به نام بهار می روید که شبیه به بوته گندم است که ارتفاع آن 150 تا 160 سانتی متر می رسد و بسیار مفید و بهترین علف مورد تغذیه دام ها است، این بوته اگر زیاد باشد توسط دامداران جمع آوری و برای زمستان ذخیره می شود.

وی ادامه داد: عشایر بلوچ نیز در مناطق بهارگاهی خود مستقر می شوند و در این ایام غذاهای محلی مخصوص بهار تهیه و از مهمانان نوروزی با این غذاها پذیرایی می کنند، مردم بلوچ در طول تاریخ هر آنچه نیاز داشتند با استفاده از امکانات موجود و آنچه در طبیعت خود بلوچستان یافت می شد تهیه می کردند، بهترین فصل برای دامداران این استان بهارگاه و بهار است که دامدارن از آن به خوبی بهر برداری می کنند.

انتهای پیام/