در گفت‌و‌شنودِ بنزینی با دکتر رحمان سعادت مطرح شد؛
افزایش قیمت بنزین نتیجه ناکارآمدی برجام بود
عضو هیأت علمی دانشگاه سمنان می‌گوید اگر دولت مدعی اصلاح قیمت‌هاست باید قیمت خودرو را اصلاح کند.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از مرآت، خبر افزایش قیمت بنزین، درست شبیه یک سونامی، فضای سیاسی، اقتصادی و رسانه‌ای ایران را درنوردید و آثار آن هنوز پابرجاست! اما مردم و کارشناسان در حالی درباره اقدام دولت سخن می‌گویند که مسئولان هنوز به درستی با مردم سخن نگفته‌اند و فرایند رسیدن به این تصمیم را تشریح نکرده‌اند و ابعاد ماجرا را به اطلاع مردم نرسانده‌اند. در چنین شرایطی، پرسش‌های فراوانی در اذهان پدید می‌آید که باید به آن‌ها اندیشید. در گفتگو با دکتر رحمان سعادت، عضو هیأت علمی گروه اقتصاد دانشگاه سمنان به برخی از این پرسش‌ها پرداخته‌ایم. شما را به مطالعه این گفتگو دعوت می‌کنیم.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, مرآت,مرآت: در ابتدا دیدگاه کلی شما را در ارتباط با مسأله افزایش قیمت بنزین می‌شنویم. و این که آیا پرداخت یارانه به مردم، سبب تشدید تورم نخواهد شد؟
,آن‌چه که در واقع اتفاق افتاده، یک برنامه مدون نبوده است؛ بلکه چنان‌که من دریافته‌ام، این یک الزام بوده است. دولت به این نتیجه رسیده است که قیمت بنزین را افزایش دهد. اولا به دلیل هزینه‌های قاچاق و استفاده غیرصحیح از منابع ارزشمند کشور، نظرها بر این بود که قیمت بنزین تغییر پیدا کند. اکثر کارشناسان نیز معتقد بودند که قیمت بنزین، هزار تومان نبوده و باید افزایش پیدا می‌کرد؛ حتی بیش از آن‌چه که افزایش پیدا کرد.
,بنابراین، این واقعیت بود که باید قیمت بنزین افزایش پیدا کند. آن‌چه که محل اختلاف بود، چگونگی انجام این کار بود و نیز این که این کار در چه زمانی انجام شود. این مسأله باید مورد مداقه قرار می‌گرفت. ظاهرا ارکان نظام به این نتیجه رسیدند که بهترین زمان برای انجام این کار، همین مقطع است. طبیعتا این سیاست، تبعاتی دارد. این تبعات، در شرایط عادی چندان تأثیرگذار نیست و برای مردم قابل تحمل است.
,اما وقتی ما تورم شدیدی را پشت سر گذاشته‌ایم، طبیعتا این افزایش قیمت، می‌تواند موج دومی از افزایش قیمت‌ها را به بار بیاورد و طبیعتا تحمل تورم مجدد برای مردم بسیار دشوار است. یکی از اقداماتی که می‌توان انجام داد این است که بخشی از ضرر ناشی از افزایش قیمت بنزین را با پرداخت نقدی جبران کنند. نظر دولت این بوده که نیاز بخشی از جامعه را که بیشتر ضرر می‌کنند، تأمین کند.
,این یک راه‌حل اورژانسی است و نمی‌تواند به عنوان یک راهکار اقتصادی، معنا و مفهوم داشته باشد. اگر دولت به جای این کار بسته‌های کالایی به مردم می‌داد، اثرگذاری آن بیشتر بود. به این دلیل که از یک‌سو می‌توانست قیمت‌ها را کنترل کند و از سوی دیگر از تقاضای مضاعف جلوگیری می‌کرد. این که مبلغ یارانه عنوان‌شده را به مردم پرداخت کنند، البته الزام قانونی ندارد.
,اگر شاهد تورم باشیم، یارانه پرداختی به مردم ارزشی نخواهد داشت
, اگر شاهد تورم باشیم، یارانه پرداختی به مردم ارزشی نخواهد داشت,مجلس نیز پرداخت یارانه به مردم را تصویب نکرده است و دولت می‌تواند پس از مدتی از پرداخت این مبالغ سر باز بزند. مبلغی که دولت اکنون برای پرداخت به مردم اعلام می‌کند ممکن است بخشی از آلام مردم را جبران کند اما اگر شاهد تورم باشیم عملا 150 هزار تومانی که به مردم می‌دهند، ارزش 10 هزار تومان و بلکه پایین‌تر هم نخواهد داشت. در مقابل، اگر بسته کالا به طور مداوم به مردم داده می‌شد، هم تورم کنترل می‌شد و هم اثرگذاری این اقدام بیشتر بود.
,این گام اول در افزایش قیمت بنزین بود!
, این گام اول در افزایش قیمت بنزین بود!,مرآت: شما به موضوع قاچاق اشاره کردید. در یکی از کشورهای همسایه ما، قیمت بنزین، حدودا 5 برابر قیمت افزایش‌یافته بنزین در ایران است. با این حساب، طرح افزایش قیمت، چگونه می‌تواند به جلوگیری از قاچاق منجر شود؟
,می‌توان گفت که رقم 10 هزار تومان برای بنزین، رقم معقولی است اما باید توجه داشت که افزایشِ مثلا 5 هزار تومانی بنزین، غیرقابل تحمل بود و آسیبی که به اقتصاد می‌زد، شدیدتر بود. تصور من این است که این گام اول در افزایش قیمت بنزین است و اگر شرایط مساعد باشد، ممکن است شاهد آن باشیم که بار دیگر قیمت بنزین افزایش پیدا کند. اگر تورم شدیدی داشته باشیم عملا با افزایش 2 هزار تومانی قیمت بنزین، تغییر خاصی رخ نمی‌دهد؛ مثل یک دور باطل.
,پاکستان و ترکیه مشخصا مبادی قاچاق سوخت هستند. عراق و کویت و... نفت دارند و کشوری مثل افغانستان هم چندان احتیاجی به نفت ندارد؛ لذا با تشدید نظارت و قوای نظامی در مرزها می‌توانستیم با هزینه اندکی جلوی قاچاق را بگیریم و کشور را با بحران اقتصادی مواجه نکنیم.
,مردم و کارشناسان از جزئیات طرح افزایش قیمت بنزین اطلاعی ندارند
, مردم و کارشناسان از جزئیات طرح افزایش قیمت بنزین اطلاعی ندارند,مرآت: یکی از آلترناتیوهایی که برای طرح افزایش قیمت بنزین عنوان می‌شد، به جای تخصیص بنزین به خودروها، به همه افراد سهمیه بنزین داده می‌شد و هرکس که خودرو نداشت یا بنزین اضافی داشت، می‌توانست سهم بنزین خود را بفروشد. ممکن است برخی چند خودرو داشته باشند و برخی اساسا خودرو نداشته باشند. اگر سهمیه به افراد تعلق می‌گرفت شاید با این حجم از مشکل مواجه نبودیم.
,تصمیم برای افزایش قیمت بنزین، تصمیمی بود که مردم و کارشناسان پس از اجرا از آن مطلع شدند! این تصمیمی بود که سران قوا اتخاذ کردند و ما جزئیات کار را نمی‌دانیم. برای طرحی که شما به آن اشاره کردید، لازم است همانطور که خودروها پلاک دارند، برای افراد هم کدی در نظر گرفته می‌شد. سپس این پرسش پیش می‌آمد که افراد چگونه باید سهمیه خود را دریافت می‌کردند؟
,تبعات این طرح را نمی‌توان قضاوت کرد. اگر این طرح اجرا می‌شد، فارغ از مشکلات اقتصادی که بوجود می‌آورد، دشواری‌های دیگری نیز ایجاد می‌کرد. البته این کار به عدالت نزدیک‌تر بود اما طرحی که روی کاغذ جواب می‌دهد، الزاما در واقعیت جواب نمی‌دهد. آماده کردن مردم برای اجرای این طرح هم سخت‌تر است. سهمیه‌بندی و کارت سوخت کاری است که در دولت قبل انجام شده است.
,به عدالت نزدیک و از واقعیت دور!
, به عدالت نزدیک و از واقعیت دور!,تقریبا 80 درصد زیرساخت‌ها برای سهمیه‌بندی و کارت سوخت و... از قبل مهیا شده است. اگر به خاطر داشته باشید، پمپ‌بنزین‌ها در آن زمان هوشمند شدند و این هزینه‌‌هایی نیز برای کشور در بر داشت؛ لذا ممکن است موردی که به آن اشاره می‌کنید، روی کاغذ جذاب باشد و نیز به عدالت نزدیک باشد اما به نظر من عملیاتی کردن آن در کوتاه‌مدت دشوار بود.
,پیش‌بینی من این است که افزایش قیمت بنزین، باید گام دومی هم داشته باشد و قیمت‌ها اصلاح شود. دولت ادعا می‌کند که ما باید قیمت‌ها را اصلاح کنیم و درست هم می‌گوید اما اگر شما قیمت‌ها را اصلاح می‌کنید، باید همه قیمت‌ها را اصلاح کنید. یکی از مطالبات مردم این است که قیمت خودرو به عنوان مولفه‌ای که بر رفاه خانوار تأثیرگذار است نیز اصلاح شود.
,تبلیغات گسترده‌ای برای اصلاح قیمت بنزین انجام می‌شود، پس چرا قیمت خودرو اصلاح نمی‌شود؟ اگر به دنبال اصلاح قیمت‌ها هستید، نخستین گام، اصلاح قیمت خودروست. قیمت خودرو هیچ نسبتی با هزینه‌های تولید، ارزش افزوده، کیفیت و قیمت‌های جهانی خودرو ندارد و به معنای واقعی کلمه قیمت پرتی است! نمی‌شود دولت ادعای اصلاح قیمت داشته باشد اما فقط قیمتی را اصلاح کند که به نفع خودش است!
,حدود 20 سال است که همه مردم و کارشناسان می‌گویند، قیمت خودرو واقعی نیست اما اتفاقی نمی‌افتد. تکرار می‌کنم، اگر دولت مدعی اصلاح قیمت‌هاست، نباید فقط به اصلاح قیمت بنزین، تأکید و تکیه کند. چندبرابر یارانه‌ای که دولت در چند سال گذشته با فروش بنزین به مردم داده است، به واسطه مالیات پنهانِ شدیدِ غیرعادلانه‌ی ظالمانه از طریق فروش خودرو از مردم گرفته است.
,به جای یارانه نقدی، قیمت خودرو را کاهش دهید!
, به جای یارانه نقدی، قیمت خودرو را کاهش دهید!,دولت یارانه ناچیزی به مردم داده و مالیات سنگینی در حوزه خودرو از مردم گرفته است. این ظلمی است که در تاریخ می‌ماند. مردم فارغ از آن که پول خود را از دست می‌دهند، جان خود را هم به واسطه این خودروها از دست می‌دهند. پیشنهاد من این است که به جای یارانه دادن به مردم، قیمت خودرو را کاهش دهند یا یارانه‌ای برای خرید خودرو به مردم بدهند.
,اکنون خودروی بسیاری از خانواده‌ها فرسوده شده و واقعا توان تغییر خودروی خود را ندارند. این مسأله‌ای است که در این آشوب و بحران اقتصادی به آن توجه نمی‌شود. متأسفانه اکنون که اذهان از افزایش قیمت خودرو به افزایش قیمت بنزین معطوف شده است، خودروسازان مجالی یافته‌اند. آشوب پنهانی در قیمت خودرو وجود دارد که دولت به آن توجهی نمی‌کند.
,مبلغ یارانه نقدی ثابت خواهد ماند؟
, مبلغ یارانه نقدی ثابت خواهد ماند؟,مرآت: رقم یارانه 45 هزار تومانی، سال‌ها بدون تغییر مانده است. به نظر شما مبالغ جدید هم سال‌ها بدون تغییر خواهد ماند؟
,سخن شما از جهتی درست است و این مبالغ باید افزایش پیدا کند. اگر دولت بخواهد این مبالغ را افزایش دهد باید منابعی برای تأمین مبالغ بیشتر بیابد. برخی از کارشناسان معتقدند که به لحاظ شرایط تحریمی و درآمد نفتی، این امر امکان‌پذیر نیست. برخی هم می‌گویند با توجه به افزایش قیمت حامل‌های انرژی، درآمد دولت افزایش پیدا کرده و دولت می‌تواند یارانه‌ها افزایش دهد.
,دولت تعهد خود برای پرداخت یارانه به مردم را به صورت شفاهی بیان کرده و سندی در این رابطه وجود ندارد. هیچ سندی وجود ندارد که این گزاره را نفی کند که اگر شرایط عادی شد، دولت به وعده خود عمل نمی‌کند و مردم را با مشکلات اقتصادی‌شان تنها بگذارد. این در شأن مردم عزیز و شریف ایران نیست و شایسته نظام و انقلاب نیز نیست. متأسفانه به مشکلات اقتصادی مردم توجهی نمی‌شود و توجهات بیشتر کلامی است.
,مرآت: و سوال آخر. دولت پیش‌تر طرح سهمیه‌بندی را کنار گذاشته بود. ریشه این تذبذب رأی و بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری از نگاه شما چیست؟
,اگر به خاطر داشته باشید، در هنگام سهمیه‌بندی بنزین نیز صف‌های طویلی در پمپ‌بنزین‌ها تشکیل شد. آن ماجرا هم تبعاتی داشت. جیره‌بندی هرگز اولویت و گزینه اول نیست. جیره‌بندی وقتی مطرح می‌شود که ما با کمبود منابع مواجه هستیم. آن‌چه که من از سیاست‌های اقتصادی دولت در این شش‌سال دریافته‌ام این است که دولت اعتقادی به سهمیه‌بندی ندارد.
,دولت مجبور به افزایش قیمت بنزین شد
, دولت مجبور به افزایش قیمت بنزین شد,هر دولتی ممکن است ایده‌آلی داشته باشد و سپس با واقعیاتی مواجه شود. به نظر من دولت فعلی، مجبور به این کار شده است. اگر برجام به نتیجه می‌رسید، موضوع سهمیه‌بندی بنزین یا اعطای سبد کالا به مردم مطرح نمی‌شد. اتفاقات جهانی به ویژه آن‌چه که از ناحیه آمریکا اتفاق افتاد، سبب شد که اهداف سیاست خارجی دولت تحقق پیدا نکند.
,سیاست داخلی نیز به نوعی از سیاست خارجی پیروی می‌کند و از همین‌جاست که به دلیل عدم تحقق اهداف در حوزه سیاست خارجی، دولت مجبور شد از سناریوهای دیگر خود در حوزه سیاست داخلی استفاده کند.
,مرآت: بابت وقت ارزشمندی که در اختیارمان قرار دادید سپاسگزارم.
,من هم از شما و همکارانتان تشکر می‌کنم.
,انتهای پیام/
]
ارسال دیدگاه