تغییر آهسته و خاموش آیین‌های ایرانی اسلامی در گذر زمان؛

• شنبه ۱۰ اسفند ۱۳۹۸ ۰۸:۳۹
• کد خبر : 1586381

• اخبار
• سایر رسانه ها

با توسعه شبکه‌های اجتماعی گاهی برخی از مردم آنچنان سعی در نشان دادن کوچکترین اتفاقاتشان در این فضا می‌شوند که از حضور در فضاهای واقعی غافل می‌ماندند. همین غفلت‌ها روز به روز از رونق واقعی آیین‌های ایرانی اسلامی به ویژه نوروز می‌کاهد.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از عصر اترک، جشن نوروز ریشه در ایران باستان دارد و مراسمی است کهن با تاریخچه‌ی غنی که از دوران قدیم به یادگار مانده است، ایرانیان نزدیک به چند هزار سال است که این آیین را گرامی می دارند.

فرهنگ اصیل ایرانی، اسلامی به ویژه در منطقه خراسان شمالی که در آمیخته با سنت های بومی استان شده است همواره مردم این دیار را به سوی صلح و صفا و صمیمیت اقوام حرکت می دهد، اما متأسفانه با کمرنگ شدن سنت ها و نفوذ فرهنگ های بیگانه و البته با دوری خانواده ها از سبک زندگی اسلامی، رونق تجمل گرایی و تشریفات تمام مراسمات و مجالسات را به میدانی برای چشم به هم چشمی تبدیل کرده است.

متاسفانه علاوه بر چشم و هم چشمی ها و گسترش تجملات، فضای مجازی فاصله ی سردی ایجاده کرده و اگر هم دورهمی ها همچون قدیم باشد کم پیش می آید که با همان سادگی و شادی برگزار شود اکثرا در گوشی هایشان هستند و با هم کمتر صحبت می کنند.

رشد آفت تجمل‌گرایی بر اعتقادات دینی و ملی مردم 

فرشته رحمتی، دکترای روانشناسی و مشاوره خانواده در این رابطه گفت: تجمل گرایی مدتهاست گریبان گیر جامعه شده و در تک تک ابعاد و زوایای زندگی ما وارد شده است.

وی با اشاره به اینکه ایرانیان میهمان را هدیه الهی می دانستند و معتقد بودند که میهمان روزی اش را همراه خود می آورد و باعث برکت در زندگی انسان ها می شود، افزود: متاسفانه در دهه های اخیر یک واقعیت تلخ در مهمانی های ما در حال رشد است و سنت های پسندیده که ریشه در اعتقادات دینی و ملی داشت، آفت اسراف، تجمل گرایی و چشم و هم چشمی به خود گرفته است.

وی اضافه کرد: در میهمانی های حال حاضر سفره ها و پذیرایی ها پر از اسراف است، حتی این رفتارها به سفره خانواده های متوسط جامعه و پایین تر هم راه پیدا کرده است، این در حالی است که از قدیم مردم در مراسم و آیین های باستانی و مذهبی کشور به خصوص در ایام نوروز هر خوراکی که در منزل داشتند برای پذیرایی میهمان می آوردند و در رفت و آمد متقابل به منزل میهمان نیز به همین صورت بود .

تاثیرات منفی فضای مجازی بر فضای واقعی 

وی خاطرنشان کرد: هم اکنون فضای مجازی تبدیل به آفتی شده است بدین صورت که افراد در این فضا خودشان را مرفه نشان می دهند و لحظاتی از زندگی شان را در فضای مجازی به اشتراک می گذارند که تاثیر زیادی بر فعالان این فضاها دارد اما ای کاش می توانستیم در فضای مجازی ساده زیستی را به اشتراک بگذاریم.

رحمتی گفت: تغییر سنت ها متاسفانه تنها مربوط به نوروز نمی شود، بلکه برخی دیگر از آیین ها از جمله ازدواج جوانان را نیز درگیر کرده ، تجملات برگزاری عروسی، هدایای تجملاتی و مراسم شب یلداهای تجملاتی برای عروس و دامادها، باعث شده است که بسیاری از جوانان از ازدواج ترس داشته باشند و تجرد را انتخاب کنند.

وی یادآور شد: برخی از خانواده ها نیز با وام و قرض اقدام به برگزاری مراسم ازدواج فرزندان خود می کنند که این عوامل ازدواج را از تقدس دور و به یک امر تجملاتی اجتماعی تبدیل کرده است.

این کارشناس مسئول بیان داشت: سنت پسندیده نوروز از روزگاران گذشته به خریدن لباس و کفش نو، خانه تکانی و تهیه اقلامی برای پذیرایی ساده از میهمان خلاصه می شد، در حالی که هم اکنون از این سنت ها کمتر به چشم می خورد. در حال حاضر خانم ها و مادران به دنبال ظروفی برای پذیرایی از میهمانان عید نوروز هستند که انحصاری باشد و در منزل کسی وجود نداشته باشد یا اینکه مبلی و پرده ای که استفاده می کنند در مقایسه با دیگران خاص باشند.

یکی از دلایل تجمل گرایی کمبود عزت نفش و هویت واقعی است

وی این موارد و نمونه زیادی از این تجمل گرایی را نشانه کمبود عزت نفس، نداشتن هویت ایرانی و واقعی، ملی و اسلامی خواند و گفت: اگر افراد اعتماد به نفس کافی داشته باشند، در میهمانی ها به دور از تجمل گرایی ها و با فراهم کردن جو صمیمی و دوستانه فضایی دل انگیز را برای میهمان فراهم کنند تا خاطره ای خوب در ذهن میهمان به یادگار بماند.

رحمتی گفت: در جو کنونی جامعه نیاز به فرهنگ سازی است، قطعا سادگی، مهربانی و محبت می تواند بسیار تاثیرگذار باشد و باعث تداوم در ارتباطات شود.

این کارشناس مسئول یادآور شد: تجمل گرایی ها باعث کمتر شدن رفت و آمدها شده است، بسیاری از خانواده ها با اقساط طولانی مدت اقدام به تهیه اقلامی برای منازل می کنند که با توجه متناسب نبودن دخل و خرج، خانواده توانایی پذیرایی ساده از میهمان را نیز نخواهند داشت و مجبور می شوند رفت و آمدها را کم کنند.

وی یادآور شد: همه این رفتارها باعث شده که مردم آرامش نداشته و افسرده شوند، زیرا بسیاری از بیماری های روحی و روانی که مردم به آن مبتلا می شوند ناشی از تجمل گرایی، چشم و هم چشمی ها و حسادت ها است.

این کارشناس مسئول بیان داشت: امروز در کشورهای غربی و اروپایی بیشتر تمایلات به سمت زندگی های ساده است در حالی که در کشور ما تجمل گرایی موج می زند و در حال افزایش است.

مشکلات خانوادگی که ریشه در تجمل گرایی ها دارد

رحمتی با بیان اینکه این تجمل گرایی ها می تواند منشا بسیاری از مشکلات خانوادگی و افزایش طلاق در اجتماع شود، گفت: براساس آمارها بخش زیادی ازناسازگاری های زن و شوهری مربوط به مسائل اقتصادی و انتظارات بیش از حدی است که زوجین از یکدیگر دارند و نمی توانند آنها را فراهم کنند.

این کارشناس مسئول تصریح کرد:همچنین افزایش مرگ و میرهای ناگهانی در جامعه نیز از این مسئله سرچشمه دارد.

وی افزود: نوروز یک سنت پسندیده و خوب است که با تعدیل هزینه های بی مورد آن می توان با ایجاد شرایط برای اشتغال جوانان زمینه ازدواجشان را فراهم کرد.

این کارشناس مسئول یکی از راهکارهایی که می تواند برای دوری از تجمل گرایی ها مدنظر قرار گیرد را پررنگ کردن فضایل اخلاقی خواند و گفت: مسئولین و افراد می توانند در این زمینه، ساده زیستی را گسترش دهند و به عنوان یک فرهنگ خوب به هم معرفی کنند، با نزدیک شدن به سیره پیامبران و ائمه اطهار می توان با قناعت و ساده زیستی از بسیاری از مشکلات روحی و روانی که امروزه گریبان خانواده ها را گرفته است، دوری کرد.

فاصله گرفتن از سنت ها هزینه ها را بالاتر می برد

قاسم مهرنیا، متولد 1324 بجنورد، شاعر و فعال فرهنگی و اجتماعی و آگاه به آداب و رسوم بومی و محلی بجنورد در ادامه با اشاره به اینکه فرهنگ های قدیمی خوب هستند اما باید رعایت شود نه اینکه بعضی از خرافات را فرهنگ بدانیم، گفت: امروزه آیین نوروزی همچون خیلی از آیین های ایرانی و اسلامی در حال فراموش شدن هستند.

وی ادامه داد: 20 روز مانده به نوروز فرشهای منازل را به رودخانه های اطراف شهر و جلوی درب حیاط می بردند و می شستند، آن روزها خانه ها ویلایی بود و مساحت زیادی داشتند نزدیک ایام عید دیوارهای خانه ها پر از فرشهای قرمز رنگی بود که بعد از شسته شدن روی دیوار ها پهن می شد تا خشک شوند، خانه ها را گردگیری می کردند.

مهرنیا با بیان اینکه متاسفانه با گذشت زمان و  فاصله گرفتن از سنت ها هزینه ها بالاتر می رود، گفت: امروزه با گذشت سالهای سال خانه تکانی ها نیز رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است دیگر خرید فرش و مبلمان، پرده و وسایل پذیرایی جدید با این گردگیری ها و شستشوها جایشان عوض شده است.

این شاعر بجنوردی افزود: یکی از مراسمات مهم پیش از نوروز چهارشنبه سوری بود که هفت کپه آتش آماده می شد البته کپه ها اندازه ای بود که به کسی آسیبی وارد نشود، از روی هفت کپه می پریدند و شعر "زردی من از تو ، سرخی تو از من" را می خواندند و منظورشان از این شعر این بود که بیماری هایشان را در آتش بسوزانند.

آیین‌های نوروز؛ از کوزه شکستن تا ملاقه‌زدن و خان بازی

وی شکستن کورزه را یکی دیگر از رسومات جالب توجه نوروز در استان خراسان شمالی خواند و گفت: آن زمان آب را در کوزه ها نگه داری می کردند و اگر در طول سال کوزه ای لب پر یا می شکست آن را کنار می گذاشتند و در نزدیکی عید داخل آن یک سکه، زغال می انداختند و آن را از دیوار خانه به بیرون از خانه می انداختند که نشان از این داشت که درد و بلاهای اهل خانه از منزل خارج شود، سکه ای که درون آن بود نیز افرادی که مستحق بودند، بر میداشتند.

مهرنیا ادامه داد: ملاقه زدن رسم جالب دیگری بود که عده ای از پسرهای نوجوان با پوشاندن چهره شان در خانه های مردم را می زدند و در صورتی که آنها در را باز می کردند ملاقه شان را جلو می آوردند و صاحب خانه مشتی نخودچی کشمش یا نقل در آن می ریخت، گاهی اوقات ملاقه خالی برمیگشت بدان معنی بود که صاحب خانه توانایی خرید چیزی را ندارد و نیازمند است که این مراسمات به حدود 60 سال پیش برمی گردد.

وی مراسم علفه را نیز عنوان کرد و گفت: اهل فامیل بر سر مزار عزیزان خود می رفتند و با قرائت فاتحه و گذاشتن سبزه عید بر مزار اموات یاد آنان را گرامی می داشتند و برای آمرزش اموات خود به دعا و نیایش می پرداختند، علاوه بر این خانواده هایی که مدت کوتاهی از فوت یکی از عزیزانشان می گذشت سال تحویل را در کنار مزارش به سر می بردند.

عیدی تازه عروسها در گذشته

مهرنیا گفت: رسومات بر این اساس بود که یکی دو روز مانده به نوروز خانواده داماد هدایا و اقلامی را برای عروسی که هنوز نامزد بود، می بردند که شامل پارچه، گوشت، مرغ، کیسه برنج، شیرینی، یک تکه طلا می شد البته این اقلام براساس توان خانواده داماد بود و هیچ اجباری در خریدشان نبود، جالب تر این بود که مجمعه ها یا سینی های مسی یا روحی که توسط آنها این اقلام  به منزل عروس برده می شد نیز خالی برنمی گشت و خانواده عروس در مقابل هدیه ای در آن قرار می داد.

وی ادامه داد: صبح عید نوروز همه لباسی نو برتن می کردندو برای دید و بازدید آماده می شدند و به بزرگترهایشان سر می زدند، سفره ای بزرگ پهن می کردند، انواع نقل ،شیرینی های خانگی، میوه، برروی آنها می گذاشتند و با شادی فراوان از میهمان پذیرایی می کردند در انتها سکه ای به عنوان عیدی به کودکان داده می شد.

این فعال اجتماعی بجنورد اضافه کرد: یکی از مراسمات جالب توجه که در دوران پهلوی قدغن شد مراسم " خان بازی" بود که به دهه های چهلم شمسی برمی گردد که در محله های مختلف شهر برگزار می شد ، در این مراسم مردم صبح نوروز در میدان شهر جمع می شدند، میدان را آب پاشی می کردند دهل و سورنا می نواختند و به سمت منزل خان که آن زمان " امیر کماسی" بود حرکت می کردند، خان با لباسی فاخر به سمت میدان شهر راه می افتاد و مردم پشت سرش حرکت می کردند.

وی افزود: در میدان مکانی برای استقرار خان آماده شده بود که در آنجا می نشست، مردم به شادی و پایکوبی مشغول می شدند مسابقه کشتی چوخه برگزار می شد این مراسم با هزینه مردم اجرایی می شد و تا روز 12 فروردین ادامه داشت، در روز 13 فروردین که معروف به 13 به در است مردم به طبیعت اطراف شهر می رفتند و با خوردن نهار و بازی و شادی به منزل برمی گشتند یکی از بخش های مهم سیزده بدر گره زدن سبزه توسط دختران جوانی بود که از سن ازدواجشان گذشته بود و می گفتند با این کار بختشان باز خواهد شد.

سفره‌ها، ساده و رفت و آمدها زیاد بود

مهرنیا گفت: همه این ها مراسماتی ساده بود اما در دل همه شان آرامش، شادابی واقعی وجود داشت، مردم خود را درگیر تجملات، چشم و هم چشمی ها نکرده بودند در صورتی که خانواده ای نیازمند بود همه سعی در کمک کردن به او را داشتند، در زمان سابق سنت های خوبی در جریان بود، مردم لباس، یا کفش نو را به خاطر شگونی که داشت می پوشیدند، سفره ها ساده بود رفت و آمدها زیاد بود.

وی خاطرنشان کرد: امروز با گذشتن سال ها و پررنگ شدن تجملات، سنت ها رنگ باخته اند و از قالب اصلی خود خارج شده اند، این سال ها و این روزها با نزدیک شدن به نوروز متاسفانه استرس و نگرانی از هزینه‌های سرسام آور و اضافی جایگزین شادی شده است، افراد حتی از خرید هایی که باسختی شاید برای این ایام فراهم می کنند لذتی نمی برند. همه چیز در سفره های رنگین تر، تجملات بیشتر، چشم و هم چشمی ها خلاصه شده و سنت اصلی به فراموشی سپرده شده و فلسفه ی نوروز کمرنگ شده است.

این فعال فرهنگی بجنوردی گفت: آن روزها با یک فرش سالهای زیادی را زندگی می کردند امروز متاسفانه خیلی از خانواده با چشم و هم چشمی هایی که دارند سعی دارند گاهی اوقات طی یک سال برای نوروز نیز فرش جدیدی بخرند، مبلمانشان را عوض کنند که با توجه به وضعیت اقتصادی جامعه و مردم هزینه های زیادی را روی دست خانواده ها می گذارد که برای چندین روز ظاهر سازی خانواده ها زیربار هزینه های سنگینی می‌روند که بعد از گذشت این مدت کوتاه باید تا چندین سال اقساط آن ها را بپردازند.

وی بیان داشت: این روزها در هر محفلی که می نشینی صحبت از بالا رفتن سن ازدواج است و شاید این به چشم نیاید که چه مناسبت های ساختگی که سنگی برای لنگی پای جوانان شده اند، ترس از این تجملات و هزینه ها جوانان را از ازدواج دور می کند.

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #
• #