مشاور فرماندار سمنان:
شهر سمنان در 5 سال گذشته با سونامی مهاجرت مواجه شده است/ استان سمنان در سال 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود
مشاور فرماندار سمنان گفت: سند آمایش شهرستان سمنان حدود دو ماه قبل به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از خبرنگار مرآت، حدود سه هفته قبل، رئیس دانشگاه سمنان پای میز گفتگو با مرآت نشست تا از دلایل توقف سند چشم‌انداز شهر سمنان بگوید. دکتر نصیری، در گفتگوی مذکور اعلام کرد که 70 درصد از کار تدوین چشم‌انداز به انجام رسیده بود اما شهرداری به تعهدات خود عمل نکرد و پروژه متوقف شد. او تدوین سند چشم‌انداز را از اولویت‌های درجه یک شهر سمنان عنوان کرد و گفت بدون این سند نمی‌توان در شهر کاری کرد. (اینجا بخوانید)
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, مرآت, اینجا,اما حسین صدر ناصری، پژوهشگر و فعال اجتماعی، مشاور فرماندار سمنان و از دست‌اندرکاران تدوین سند آمایش سرزمین دیدگاه نسبتا متفاوتی دارد. به گفته او با وجود سند آمایش سرزمین، که چندی قبل به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است، تدوین سند چشم‌انداز چندان ضرورتی ندارد و سند آمایش، فقدان سند مذکور را کاملا جبران می‌کند. مشروح گفتگوی مرآت با مشاور فرماندار سمنان را از نظر می‌گذرانید:
مرآت: در ذیل یکی از مقالاتی که آقایان علی خیرالدین و داود حسن‌آبادی در سال 1392 به رشته تحریر درآورده‌اند، عنوان شده است که استان سمنان از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تهیه چشم‌انداز شهرستان‌های استان، به عنوان استان پایلوت انتخاب شده است. ماجرای این پایلوت شدن چیست؟
در ابتدا لازم است تعریفی از واژه آمایش داشته باشم. آمایش از مصدر آمودن، هم‌ارز با آماییدن و به لحاظ مفهومی به معنای چیدمان خردمندانه و بعبارتی بیان هدف و ترجمان جغرافیاست؛ یعنی اگر تمام پارامترهای جغرافیای طبیعی و انسانی، صنعت، پیشرفت و... در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، سر جای خود باشد، آمایش اتفاق افتاده است.
اما در ارتباط با پرسش شما، اگر هم سمنان پیش‌تر به عنوان استان پایلوت تدوین چشم‌انداز تعیین شده باشد، این امر برای حال حاضر صدق نمی‌کند اما سند آمایش سرزمین استان در شرف ابلاغ است. سند آمایش شهر سمنان نیز دو ماه قبل رسما به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است.
مرآت: پرسش من در ارتباط با سند چشم‌انداز است و پاسخ شما ناظر بر سند آمایش؛ این دو تفاوتی با هم ندارند؟
سند آمایش، سند پایه برای تدوین چشم‌انداز است. از آن‌جا که ما قابلیت‌ها و ظرفیت‌های شهرستان سمنان را احصاء کرده بودیم، در سند آمایش بر این ظرفیت‌ها تأکید کردیم تا بتوانیم تا 1410 به چشم‌اندازها برسیم. تنها در بخش انرژی، گردشگری و محیط‌زیست تدوین سند مذکور، حدود 20 جلسه‌ی 5 ساعته برگزار شده است. در این سند به تمامی مسائل فرهنگی، اجتماعی، امنیتی، آموزش عالی، درمانی، شهرسازی و پروژه‌های دانش‌محور که ساختار تحقیق و توسعه را در خود دارند نیز برای رسیدن به چشم‌انداز توجه شده است.
افتراق چندانی بین سند آمایش و چشم‌انداز وجود ندارد
مرآت: اشاره کردید که سند آمایش، سند پایه برای تدوین چشم‌انداز است. در زمان تدوین سند چشم‌انداز توسط دانشگاه سمنان، سند پایه آمایش هنوز تدوین نشده بود! با این حساب سند مذکور چگونه در حال تدوین بود؟
در سند چشم‌انداز(CDS) که جناب دکتر فولادی به دنبال تدوین آن بودند، جهت‌گیری‌های شهر سمنان مشخص می‌شد. این کار به دلیل مشکلات مالی ابتر ماند اما برایند سند آمایش و سند چشم‌انداز، هم‌سوست و افتراق چندانی ندارند. در تدوین چشم‌انداز، کارفرما مشترکا شهرداری و دانشگاه سمنان بودند و در تدوین سند آمایش، کارفرما سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور است.
با تدوین سند آمایش، حتی تغییر در مدیریت کلان استان، نمی‌تواند مسیر برنامه‌ریزی استان را تغییر دهد. از طرفی از این پس، باید اعتبارات مربوط به تحقق این برنامه‌ریزی‌ها در بودجه کلان کشور نیز لحاظ شود. وقتی منابع مالی کشور کاهش پیدا می‌کند، اجرای برنامه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ما ناگزیریم که برنامه‌ها را با شرایط مالی کشور و نه شهرستان سمنان تطبیق دهیم.
سند آمایش؛ سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی
خوشبختانه سند آمایش، کلی‌نگر است و انعطاف‌پذیری مطلوبی دارد. نکته مهم دیگر آن است که ما کوشیده‌ایم تا در تدوین اسناد، سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی و ارتقای توان اکولوژیکی شهرستان شویم. بر این اساس در پروژه‌ها پارامترهایی که سبب تضعیف بنیان‌های جغرافیایی و کاهش توان اکولوژیکی می‌شود، مشخص می‌شود. درنظر داشته باشید در سیستان، با خشک شدن تالاب‌ها، یکی از بزرگ‌ترین منابع آبی برای مصارف کشاورزی، دامپروری و صنایع شیلاتی منطقه از بین رفت.
وقتی بنیان‌های جغرافیایی از بین می‌رود، اشتغال کاذب، فرار سرمایه و مهاجرت انسانی پدید می‌آید. شهر سمنان در پنج سال گذشته با سونامی مهاجرت مواجه شده و 35 هزار نفر به این واسطه به جمعیت سمنان اضافه شده است. این مسائل باید در برنامه‌ریزی‌های ما دیده شود.
مرآت: رئیس دانشگاه سمنان، یکی از دلایل توقف تدوین سند چشم‌انداز را مسائل مالی عنوان و اشاره کردند که دلیل دیگر، احتمالا آن است که مرحله نخست تدوین سند چشم‌انداز، مورد قبول شورای شهر قرار نگرفت! دیدگاه شما در این ارتباط چیست؟
من پس از مرحله نخست کار، از مجموعه منفک شده بودم و پس از آن با شهرداری نیز همکاری خاصی نداشتم. خود آقای دکتر فولادی هم تمایلی به ادامه کار نداشتند. پس از مطرح شدن مسأله تدوین سند آمایش، به نوعی کار تدوین چشم‌انداز متوقف و شهرداری نیز با تدوین سند آمایش همسو شد. شهرداری البته پارامترهای مبتنی بر CDS همچون رقابتی بودن و الکترونیکی بودن شهر را به واسطه ایجاد زیرساخت‌هایی مثل فیبر نوری و ایجاد مرکز پایش برای کنترل ترافیک و ایمنی شهر، به انجام رسانده است.
در مجموع اگر می‌خواهیم این شهر در مسیر پیشرفت با دست‌انداز مواجه نشود، همه باید کمک کنیم که سند آمایش به منصه ظهور برسد.
با وجود سند آمایش، تدوین سند چشم‌انداز ضروری نیست
مرآت: رئیس دانشگاه سمنان اعلام کرده است که دانشگاه همچنان آمادگی دارد تا در صورت اجرایی شدن تعهدات از سوی شهرداری، کار تدوین چشم‌انداز را از سر بگیرد؛ با توضیحاتی که ارائه کردید، اساسا تدوین چشم‌انداز را ضروری می‌دانید؟
به طور کلی خیر؛ اما هیچ اشکالی ندارد که دانشگاه در چارچوب CDS یا بخشی از سند آمایش سرزمین، برای پروژه‌ها تصمیم‌سازی کند. دانشگاه سمنان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده بهینه از منابع آب و خاک، کویرشناسی و... تحقیقات پرشماری انجام داده است. از طرفی تنها در یک نمونه، برگزاری همایش انتقال آب در دانشگاه سمنان، نتایج مطلوبی داشت؛ از جمله اخذ ردیف اعتباری برای انتقال 200 میلیون مترمکعب آب به کل استان بود.
عقبه مطالعاتی گسترده یک پاراگراف چشم‌انداز!
مرآت: آقای دکتر فولادی به عنوان پدر آمایش سرزمین ایران شناخته می‌شوند. چرا ایشان با علم به ضرورت تدوین سند آمایش، به کار تدوین سند چشم‌انداز مشغول شدند؟ آیا در دیگر کشورها نیز سند آمایش را بر چشم‌انداز ارجح می‌دانند؟
با وجود این حجم از ظرفیت‌ها و مزیت‌ها در کشور، چشم‌انداز ممکن است یک پاراگراف باشد. مثلا می‌توان گفت، اگر اراده کنیم، در 1420 ایران باید ژاپن بشود. اما عقبه همین یک جمله، یک کار مطالعاتی گسترده‌ی مثلا 1000 صفحه‌ای است. برای تدوین سند آمایش استان، چندده‌هزار برگ مطالعه وجود دارد. مهم این است که ما از برنامه‌ها منحرف نشویم.
اگر می‌خواهیم به چشم‌اندازی که در چارچوب سند آمایش دیده شده، برسیم همه باید در یک مسیر حرکت کنیم. اگر به من بگویند که چشم‌انداز ایران باید چگونه باشد، می‌گویم «ایران 1420 مساوی ژاپن» برای رسیدن به این چشم‌انداز، تلاش ملی نیاز است. مشکلات بزرگ هم با تلاش ملی رفع می‌شود؛ کما این که اگر مردم در سطح ملی بهداشت را رعایت کنند، نیازی نیست که برای بیماری کرونا، هزینه بدهیم.
تکرار می‌کنم؛ اگر می‌خواهیم در مسیر چشم‌انداز باشیم، باید همه مردم تحت راهبری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها و سپس مسئولان ارشد اجرایی استان‌ها و شهرستان‌ها و در چارچوب سند آمایش حرکت کنند.
مرآت: فرمانده میدان تدوین سند آمایش استان چه کسی بود؟
فرد در اینجا مطرح نیست.
سند آمایش با رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت تدوین شد
مرآت: یعنی سرتیم وجود نداشت؟
در ابتدا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، به بازوان استانی خود اعلام کرد که ما برای رسیدن به چشم‌انداز استان‌ها، نیازمند تدوین سند آمایش سرزمین هستیم. بر این اساس، به رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، کارگروه‌هایی تشکیل شد که اعضای آن نسبت به مسائل استان اشراف دارند. شرکت مهندسین مشاور سامان نیز مطالعات پایه سند آمایش استان را انجام داده‌اند.
ما توانستیم با هدایت‌های عالمانه جناب فرماندار، سند آمایش بسیار خوبی را تدوین کنیم که بر راهبری پروژه‌ها نیز سایه می‌اندازد. مثلا راه سمنان به معلمان در این نگاه، قطعه‌ای از پازل کریدور بین‌المللی ترانزیتی جنوب به شمال با محوریت چهارراه مواصلاتی طلایی استان سمنان دیده می‌شود که هریک از شهرستان‌ها از آن نفع می‌برد. این امر به عنوان یک پارامتر کوچک می‌تواند ما را به چشم‌انداز برساند؛ البته با وجود اعتبارات بسیار سنگینی که نیاز دارد.
استان سمنان در سال 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود
اگر بر مبنای سند آمایش عمل شود، استان سمنان در 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود. در سند آمایش ملاحظات مربوط به گردشگری، تولیدات صنایع دستی، مدرنیزاسیون سیستم کشاورزی با تأسیس گلخانه‌ها و حتی صنایع کوچک لحاظ شده است. یکی از فاکتورهای سند آمایش سرزمین که امیدواریم به درستی مورد توجه قرار بگیرد، توزیع عادلانه ثروت در جامعه است.
مرآت: آیا مردم هم امکان دسترسی و مطالعه سند را دارند؟ آیا این سند برای عموم منتشر شده است؟
انتشار سند آمایش برای عموم، حتما باید به تشخیص مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سمنان صورت بگیرد. اگر آن‌ها صلاح دیدند، پس از آن که تدوین سند استان به اتمام رسید می‌شود آن را در پرتال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گذاشت. البته بعدها این سند در کتابخانه‌ها قابل دسترسی خواهد بود. بنیادهای توسعه، همچون بنیاد توسعه همیاری آموزش عالی و بنیاد توسعه متوازن شهرستان سمنان و نیز مجامعی مثل مجمع خیرین شهرساز، مجمع خیرین مدرسه‌ساز و همچنین کمیسیون‌های کشاورزی و بازرگانی اتاق بازرگانی و... کاملا در جریان مسائل مرتبط با سند قرار می‌گیرند.
مرآت: در حال حاضر شهرداری‌ها موظف شده‌اند که بودجه خود را به طور عمومی منتشر کنند. هرچند ممکن است بسیاری از مردم با مسائل بودجه‌ای آشنایی نداشته باشند، اما نفس این اقدام، یک اقدام ارزشمند است. این اصل درباره سند آمایش نیز صدق می‌کند.
قطعا اگر تدوین سند آمایش به اتمام برسد، مورد استفاده محققین، پژوهشگران و دانشجویانی که در مقاطع ارشد و دکترا تحصیل می‌کنند، قرار خواهد گرفت. ما در کمیسیون‌ها و مجامع مختلف نیز درخواست می‌کنیم که برنامه‌ریزی‌ها در راستای سند آمایش باشد تا در نهایت به سمت چشم‌انداز حرکت کنیم. برای توسعه پایدار که هدف چشم‌انداز است، راهی نداریم جز آن که در مسیر سند آمایش حرکت کنیم.
چنان‌که اشاره کردم خوشبختانه سند آمایش به گونه‌ای تدوین شده که در این مسیر انعطاف‌پذیری بالایی دارد.
مرآت: امیدواریم که با انتشار عمومی سند، امکان مطالعه آن توسط عموم مردم فراهم شود.
یک مثال عرض می‌کنم؛ وقتی شهرداری برای تدوین نقشه‌ای هزینه می‌کند، برای آن که آن را در اختیار دیگر نهادها بگذارد، تفاهم‌نامه‌ای منعقد می‌کند.
سند آمایش شهرستان سمنان به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است
مرآت: آن‌چه که اکنون ابلاغ شده، سند شهرستان سمنان است یا استان؟
شهرستان سمنان در این زمینه، قوی عمل کرد. ما جلسات 70-80 نفره‌ای در سالن اجتماعات فرمانداری برای اخذ نظرات نخبگان داشتیم. بر این اساس، برش ویرایش‌شده و بروزشده و بر مبنای ظرفیت‌ها و مزیت‌های شهرستان سمنان به دست ما رسید و ما رسما به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کردیم.
مرآت: سند آمایش شهرستان سمنان ارتباطی با سند آمایش سایر شهرستان‌ها ندارد؟
چرا، باید ارتباط داشته باشد.
مرآت: بنابراین پیش از آن که سند دیگر شهرستان‌ها تدوین شود، سند شهرستان سمنان چگونه تدوین و ابلاغ شده است؟
این سند، برشی از سند آمایش استان است. سند سایر شهرستان‌ها نیز نمی‌تواند با سند استان و حتی با اسناد آمایش در کشور ناسازگار باشد.
مرآت: جناب ناصری! بابت وقتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزارم.
من هم از شما و همکارانتان قدردانی می‌کنم.
انتهای پیام/ح
اما حسین صدر ناصری، پژوهشگر و فعال اجتماعی، مشاور فرماندار سمنان و از دست‌اندرکاران تدوین سند آمایش سرزمین دیدگاه نسبتا متفاوتی دارد. به گفته او با وجود سند آمایش سرزمین، که چندی قبل به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است، تدوین سند چشم‌انداز چندان ضرورتی ندارد و سند آمایش، فقدان سند مذکور را کاملا جبران می‌کند. مشروح گفتگوی مرآت با مشاور فرماندار سمنان را از نظر می‌گذرانید:
مرآت: در ذیل یکی از مقالاتی که آقایان علی خیرالدین و داود حسن‌آبادی در سال 1392 به رشته تحریر درآورده‌اند، عنوان شده است که استان سمنان از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تهیه چشم‌انداز شهرستان‌های استان، به عنوان استان پایلوت انتخاب شده است. ماجرای این پایلوت شدن چیست؟
در ابتدا لازم است تعریفی از واژه آمایش داشته باشم. آمایش از مصدر آمودن، هم‌ارز با آماییدن و به لحاظ مفهومی به معنای چیدمان خردمندانه و بعبارتی بیان هدف و ترجمان جغرافیاست؛ یعنی اگر تمام پارامترهای جغرافیای طبیعی و انسانی، صنعت، پیشرفت و... در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، سر جای خود باشد، آمایش اتفاق افتاده است.
اما در ارتباط با پرسش شما، اگر هم سمنان پیش‌تر به عنوان استان پایلوت تدوین چشم‌انداز تعیین شده باشد، این امر برای حال حاضر صدق نمی‌کند اما سند آمایش سرزمین استان در شرف ابلاغ است. سند آمایش شهر سمنان نیز دو ماه قبل رسما به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است.
مرآت: پرسش من در ارتباط با سند چشم‌انداز است و پاسخ شما ناظر بر سند آمایش؛ این دو تفاوتی با هم ندارند؟
سند آمایش، سند پایه برای تدوین چشم‌انداز است. از آن‌جا که ما قابلیت‌ها و ظرفیت‌های شهرستان سمنان را احصاء کرده بودیم، در سند آمایش بر این ظرفیت‌ها تأکید کردیم تا بتوانیم تا 1410 به چشم‌اندازها برسیم. تنها در بخش انرژی، گردشگری و محیط‌زیست تدوین سند مذکور، حدود 20 جلسه‌ی 5 ساعته برگزار شده است. در این سند به تمامی مسائل فرهنگی، اجتماعی، امنیتی، آموزش عالی، درمانی، شهرسازی و پروژه‌های دانش‌محور که ساختار تحقیق و توسعه را در خود دارند نیز برای رسیدن به چشم‌انداز توجه شده است.
افتراق چندانی بین سند آمایش و چشم‌انداز وجود ندارد
مرآت: اشاره کردید که سند آمایش، سند پایه برای تدوین چشم‌انداز است. در زمان تدوین سند چشم‌انداز توسط دانشگاه سمنان، سند پایه آمایش هنوز تدوین نشده بود! با این حساب سند مذکور چگونه در حال تدوین بود؟
در سند چشم‌انداز(CDS) که جناب دکتر فولادی به دنبال تدوین آن بودند، جهت‌گیری‌های شهر سمنان مشخص می‌شد. این کار به دلیل مشکلات مالی ابتر ماند اما برایند سند آمایش و سند چشم‌انداز، هم‌سوست و افتراق چندانی ندارند. در تدوین چشم‌انداز، کارفرما مشترکا شهرداری و دانشگاه سمنان بودند و در تدوین سند آمایش، کارفرما سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور است.
با تدوین سند آمایش، حتی تغییر در مدیریت کلان استان، نمی‌تواند مسیر برنامه‌ریزی استان را تغییر دهد. از طرفی از این پس، باید اعتبارات مربوط به تحقق این برنامه‌ریزی‌ها در بودجه کلان کشور نیز لحاظ شود. وقتی منابع مالی کشور کاهش پیدا می‌کند، اجرای برنامه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ما ناگزیریم که برنامه‌ها را با شرایط مالی کشور و نه شهرستان سمنان تطبیق دهیم.
سند آمایش؛ سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی
خوشبختانه سند آمایش، کلی‌نگر است و انعطاف‌پذیری مطلوبی دارد. نکته مهم دیگر آن است که ما کوشیده‌ایم تا در تدوین اسناد، سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی و ارتقای توان اکولوژیکی شهرستان شویم. بر این اساس در پروژه‌ها پارامترهایی که سبب تضعیف بنیان‌های جغرافیایی و کاهش توان اکولوژیکی می‌شود، مشخص می‌شود. درنظر داشته باشید در سیستان، با خشک شدن تالاب‌ها، یکی از بزرگ‌ترین منابع آبی برای مصارف کشاورزی، دامپروری و صنایع شیلاتی منطقه از بین رفت.
وقتی بنیان‌های جغرافیایی از بین می‌رود، اشتغال کاذب، فرار سرمایه و مهاجرت انسانی پدید می‌آید. شهر سمنان در پنج سال گذشته با سونامی مهاجرت مواجه شده و 35 هزار نفر به این واسطه به جمعیت سمنان اضافه شده است. این مسائل باید در برنامه‌ریزی‌های ما دیده شود.
مرآت: رئیس دانشگاه سمنان، یکی از دلایل توقف تدوین سند چشم‌انداز را مسائل مالی عنوان و اشاره کردند که دلیل دیگر، احتمالا آن است که مرحله نخست تدوین سند چشم‌انداز، مورد قبول شورای شهر قرار نگرفت! دیدگاه شما در این ارتباط چیست؟
من پس از مرحله نخست کار، از مجموعه منفک شده بودم و پس از آن با شهرداری نیز همکاری خاصی نداشتم. خود آقای دکتر فولادی هم تمایلی به ادامه کار نداشتند. پس از مطرح شدن مسأله تدوین سند آمایش، به نوعی کار تدوین چشم‌انداز متوقف و شهرداری نیز با تدوین سند آمایش همسو شد. شهرداری البته پارامترهای مبتنی بر CDS همچون رقابتی بودن و الکترونیکی بودن شهر را به واسطه ایجاد زیرساخت‌هایی مثل فیبر نوری و ایجاد مرکز پایش برای کنترل ترافیک و ایمنی شهر، به انجام رسانده است.
در مجموع اگر می‌خواهیم این شهر در مسیر پیشرفت با دست‌انداز مواجه نشود، همه باید کمک کنیم که سند آمایش به منصه ظهور برسد.
با وجود سند آمایش، تدوین سند چشم‌انداز ضروری نیست
مرآت: رئیس دانشگاه سمنان اعلام کرده است که دانشگاه همچنان آمادگی دارد تا در صورت اجرایی شدن تعهدات از سوی شهرداری، کار تدوین چشم‌انداز را از سر بگیرد؛ با توضیحاتی که ارائه کردید، اساسا تدوین چشم‌انداز را ضروری می‌دانید؟
به طور کلی خیر؛ اما هیچ اشکالی ندارد که دانشگاه در چارچوب CDS یا بخشی از سند آمایش سرزمین، برای پروژه‌ها تصمیم‌سازی کند. دانشگاه سمنان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده بهینه از منابع آب و خاک، کویرشناسی و... تحقیقات پرشماری انجام داده است. از طرفی تنها در یک نمونه، برگزاری همایش انتقال آب در دانشگاه سمنان، نتایج مطلوبی داشت؛ از جمله اخذ ردیف اعتباری برای انتقال 200 میلیون مترمکعب آب به کل استان بود.
عقبه مطالعاتی گسترده یک پاراگراف چشم‌انداز!
مرآت: آقای دکتر فولادی به عنوان پدر آمایش سرزمین ایران شناخته می‌شوند. چرا ایشان با علم به ضرورت تدوین سند آمایش، به کار تدوین سند چشم‌انداز مشغول شدند؟ آیا در دیگر کشورها نیز سند آمایش را بر چشم‌انداز ارجح می‌دانند؟
با وجود این حجم از ظرفیت‌ها و مزیت‌ها در کشور، چشم‌انداز ممکن است یک پاراگراف باشد. مثلا می‌توان گفت، اگر اراده کنیم، در 1420 ایران باید ژاپن بشود. اما عقبه همین یک جمله، یک کار مطالعاتی گسترده‌ی مثلا 1000 صفحه‌ای است. برای تدوین سند آمایش استان، چندده‌هزار برگ مطالعه وجود دارد. مهم این است که ما از برنامه‌ها منحرف نشویم.
اگر می‌خواهیم به چشم‌اندازی که در چارچوب سند آمایش دیده شده، برسیم همه باید در یک مسیر حرکت کنیم. اگر به من بگویند که چشم‌انداز ایران باید چگونه باشد، می‌گویم «ایران 1420 مساوی ژاپن» برای رسیدن به این چشم‌انداز، تلاش ملی نیاز است. مشکلات بزرگ هم با تلاش ملی رفع می‌شود؛ کما این که اگر مردم در سطح ملی بهداشت را رعایت کنند، نیازی نیست که برای بیماری کرونا، هزینه بدهیم.
تکرار می‌کنم؛ اگر می‌خواهیم در مسیر چشم‌انداز باشیم، باید همه مردم تحت راهبری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها و سپس مسئولان ارشد اجرایی استان‌ها و شهرستان‌ها و در چارچوب سند آمایش حرکت کنند.
مرآت: فرمانده میدان تدوین سند آمایش استان چه کسی بود؟
فرد در اینجا مطرح نیست.
سند آمایش با رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت تدوین شد
مرآت: یعنی سرتیم وجود نداشت؟
در ابتدا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، به بازوان استانی خود اعلام کرد که ما برای رسیدن به چشم‌انداز استان‌ها، نیازمند تدوین سند آمایش سرزمین هستیم. بر این اساس، به رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، کارگروه‌هایی تشکیل شد که اعضای آن نسبت به مسائل استان اشراف دارند. شرکت مهندسین مشاور سامان نیز مطالعات پایه سند آمایش استان را انجام داده‌اند.
ما توانستیم با هدایت‌های عالمانه جناب فرماندار، سند آمایش بسیار خوبی را تدوین کنیم که بر راهبری پروژه‌ها نیز سایه می‌اندازد. مثلا راه سمنان به معلمان در این نگاه، قطعه‌ای از پازل کریدور بین‌المللی ترانزیتی جنوب به شمال با محوریت چهارراه مواصلاتی طلایی استان سمنان دیده می‌شود که هریک از شهرستان‌ها از آن نفع می‌برد. این امر به عنوان یک پارامتر کوچک می‌تواند ما را به چشم‌انداز برساند؛ البته با وجود اعتبارات بسیار سنگینی که نیاز دارد.
استان سمنان در سال 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود
اگر بر مبنای سند آمایش عمل شود، استان سمنان در 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود. در سند آمایش ملاحظات مربوط به گردشگری، تولیدات صنایع دستی، مدرنیزاسیون سیستم کشاورزی با تأسیس گلخانه‌ها و حتی صنایع کوچک لحاظ شده است. یکی از فاکتورهای سند آمایش سرزمین که امیدواریم به درستی مورد توجه قرار بگیرد، توزیع عادلانه ثروت در جامعه است.
مرآت: آیا مردم هم امکان دسترسی و مطالعه سند را دارند؟ آیا این سند برای عموم منتشر شده است؟
انتشار سند آمایش برای عموم، حتما باید به تشخیص مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سمنان صورت بگیرد. اگر آن‌ها صلاح دیدند، پس از آن که تدوین سند استان به اتمام رسید می‌شود آن را در پرتال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گذاشت. البته بعدها این سند در کتابخانه‌ها قابل دسترسی خواهد بود. بنیادهای توسعه، همچون بنیاد توسعه همیاری آموزش عالی و بنیاد توسعه متوازن شهرستان سمنان و نیز مجامعی مثل مجمع خیرین شهرساز، مجمع خیرین مدرسه‌ساز و همچنین کمیسیون‌های کشاورزی و بازرگانی اتاق بازرگانی و... کاملا در جریان مسائل مرتبط با سند قرار می‌گیرند.
مرآت: در حال حاضر شهرداری‌ها موظف شده‌اند که بودجه خود را به طور عمومی منتشر کنند. هرچند ممکن است بسیاری از مردم با مسائل بودجه‌ای آشنایی نداشته باشند، اما نفس این اقدام، یک اقدام ارزشمند است. این اصل درباره سند آمایش نیز صدق می‌کند.
قطعا اگر تدوین سند آمایش به اتمام برسد، مورد استفاده محققین، پژوهشگران و دانشجویانی که در مقاطع ارشد و دکترا تحصیل می‌کنند، قرار خواهد گرفت. ما در کمیسیون‌ها و مجامع مختلف نیز درخواست می‌کنیم که برنامه‌ریزی‌ها در راستای سند آمایش باشد تا در نهایت به سمت چشم‌انداز حرکت کنیم. برای توسعه پایدار که هدف چشم‌انداز است، راهی نداریم جز آن که در مسیر سند آمایش حرکت کنیم.
چنان‌که اشاره کردم خوشبختانه سند آمایش به گونه‌ای تدوین شده که در این مسیر انعطاف‌پذیری بالایی دارد.
مرآت: امیدواریم که با انتشار عمومی سند، امکان مطالعه آن توسط عموم مردم فراهم شود.
یک مثال عرض می‌کنم؛ وقتی شهرداری برای تدوین نقشه‌ای هزینه می‌کند، برای آن که آن را در اختیار دیگر نهادها بگذارد، تفاهم‌نامه‌ای منعقد می‌کند.
سند آمایش شهرستان سمنان به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است
مرآت: آن‌چه که اکنون ابلاغ شده، سند شهرستان سمنان است یا استان؟
شهرستان سمنان در این زمینه، قوی عمل کرد. ما جلسات 70-80 نفره‌ای در سالن اجتماعات فرمانداری برای اخذ نظرات نخبگان داشتیم. بر این اساس، برش ویرایش‌شده و بروزشده و بر مبنای ظرفیت‌ها و مزیت‌های شهرستان سمنان به دست ما رسید و ما رسما به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کردیم.
مرآت: سند آمایش شهرستان سمنان ارتباطی با سند آمایش سایر شهرستان‌ها ندارد؟
چرا، باید ارتباط داشته باشد.
مرآت: بنابراین پیش از آن که سند دیگر شهرستان‌ها تدوین شود، سند شهرستان سمنان چگونه تدوین و ابلاغ شده است؟
این سند، برشی از سند آمایش استان است. سند سایر شهرستان‌ها نیز نمی‌تواند با سند استان و حتی با اسناد آمایش در کشور ناسازگار باشد.
مرآت: جناب ناصری! بابت وقتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزارم.
من هم از شما و همکارانتان قدردانی می‌کنم.
انتهای پیام/ح
اما حسین صدر ناصری، پژوهشگر و فعال اجتماعی، مشاور فرماندار سمنان و از دست‌اندرکاران تدوین سند آمایش سرزمین دیدگاه نسبتا متفاوتی دارد. به گفته او با وجود سند آمایش سرزمین، که چندی قبل به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است، تدوین سند چشم‌انداز چندان ضرورتی ندارد و سند آمایش، فقدان سند مذکور را کاملا جبران می‌کند. مشروح گفتگوی مرآت با مشاور فرماندار سمنان را از نظر می‌گذرانید:
مرآت: در ذیل یکی از مقالاتی که آقایان علی خیرالدین و داود حسن‌آبادی در سال 1392 به رشته تحریر درآورده‌اند، عنوان شده است که استان سمنان از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تهیه چشم‌انداز شهرستان‌های استان، به عنوان استان پایلوت انتخاب شده است. ماجرای این پایلوت شدن چیست؟
در ابتدا لازم است تعریفی از واژه آمایش داشته باشم. آمایش از مصدر آمودن، هم‌ارز با آماییدن و به لحاظ مفهومی به معنای چیدمان خردمندانه و بعبارتی بیان هدف و ترجمان جغرافیاست؛ یعنی اگر تمام پارامترهای جغرافیای طبیعی و انسانی، صنعت، پیشرفت و... در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، سر جای خود باشد، آمایش اتفاق افتاده است.
اما در ارتباط با پرسش شما، اگر هم سمنان پیش‌تر به عنوان استان پایلوت تدوین چشم‌انداز تعیین شده باشد، این امر برای حال حاضر صدق نمی‌کند اما سند آمایش سرزمین استان در شرف ابلاغ است. سند آمایش شهر سمنان نیز دو ماه قبل رسما به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است.
مرآت: پرسش من در ارتباط با سند چشم‌انداز است و پاسخ شما ناظر بر سند آمایش؛ این دو تفاوتی با هم ندارند؟
سند آمایش، سند پایه برای تدوین چشم‌انداز است. از آن‌جا که ما قابلیت‌ها و ظرفیت‌های شهرستان سمنان را احصاء کرده بودیم، در سند آمایش بر این ظرفیت‌ها تأکید کردیم تا بتوانیم تا 1410 به چشم‌اندازها برسیم. تنها در بخش انرژی، گردشگری و محیط‌زیست تدوین سند مذکور، حدود 20 جلسه‌ی 5 ساعته برگزار شده است. در این سند به تمامی مسائل فرهنگی، اجتماعی، امنیتی، آموزش عالی، درمانی، شهرسازی و پروژه‌های دانش‌محور که ساختار تحقیق و توسعه را در خود دارند نیز برای رسیدن به چشم‌انداز توجه شده است.
افتراق چندانی بین سند آمایش و چشم‌انداز وجود ندارد
مرآت: اشاره کردید که سند آمایش، سند پایه برای تدوین چشم‌انداز است. در زمان تدوین سند چشم‌انداز توسط دانشگاه سمنان، سند پایه آمایش هنوز تدوین نشده بود! با این حساب سند مذکور چگونه در حال تدوین بود؟
در سند چشم‌انداز(CDS) که جناب دکتر فولادی به دنبال تدوین آن بودند، جهت‌گیری‌های شهر سمنان مشخص می‌شد. این کار به دلیل مشکلات مالی ابتر ماند اما برایند سند آمایش و سند چشم‌انداز، هم‌سوست و افتراق چندانی ندارند. در تدوین چشم‌انداز، کارفرما مشترکا شهرداری و دانشگاه سمنان بودند و در تدوین سند آمایش، کارفرما سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور است.
با تدوین سند آمایش، حتی تغییر در مدیریت کلان استان، نمی‌تواند مسیر برنامه‌ریزی استان را تغییر دهد. از طرفی از این پس، باید اعتبارات مربوط به تحقق این برنامه‌ریزی‌ها در بودجه کلان کشور نیز لحاظ شود. وقتی منابع مالی کشور کاهش پیدا می‌کند، اجرای برنامه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ما ناگزیریم که برنامه‌ها را با شرایط مالی کشور و نه شهرستان سمنان تطبیق دهیم.
سند آمایش؛ سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی
خوشبختانه سند آمایش، کلی‌نگر است و انعطاف‌پذیری مطلوبی دارد. نکته مهم دیگر آن است که ما کوشیده‌ایم تا در تدوین اسناد، سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی و ارتقای توان اکولوژیکی شهرستان شویم. بر این اساس در پروژه‌ها پارامترهایی که سبب تضعیف بنیان‌های جغرافیایی و کاهش توان اکولوژیکی می‌شود، مشخص می‌شود. درنظر داشته باشید در سیستان، با خشک شدن تالاب‌ها، یکی از بزرگ‌ترین منابع آبی برای مصارف کشاورزی، دامپروری و صنایع شیلاتی منطقه از بین رفت.
وقتی بنیان‌های جغرافیایی از بین می‌رود، اشتغال کاذب، فرار سرمایه و مهاجرت انسانی پدید می‌آید. شهر سمنان در پنج سال گذشته با سونامی مهاجرت مواجه شده و 35 هزار نفر به این واسطه به جمعیت سمنان اضافه شده است. این مسائل باید در برنامه‌ریزی‌های ما دیده شود.
مرآت: رئیس دانشگاه سمنان، یکی از دلایل توقف تدوین سند چشم‌انداز را مسائل مالی عنوان و اشاره کردند که دلیل دیگر، احتمالا آن است که مرحله نخست تدوین سند چشم‌انداز، مورد قبول شورای شهر قرار نگرفت! دیدگاه شما در این ارتباط چیست؟
من پس از مرحله نخست کار، از مجموعه منفک شده بودم و پس از آن با شهرداری نیز همکاری خاصی نداشتم. خود آقای دکتر فولادی هم تمایلی به ادامه کار نداشتند. پس از مطرح شدن مسأله تدوین سند آمایش، به نوعی کار تدوین چشم‌انداز متوقف و شهرداری نیز با تدوین سند آمایش همسو شد. شهرداری البته پارامترهای مبتنی بر CDS همچون رقابتی بودن و الکترونیکی بودن شهر را به واسطه ایجاد زیرساخت‌هایی مثل فیبر نوری و ایجاد مرکز پایش برای کنترل ترافیک و ایمنی شهر، به انجام رسانده است.
در مجموع اگر می‌خواهیم این شهر در مسیر پیشرفت با دست‌انداز مواجه نشود، همه باید کمک کنیم که سند آمایش به منصه ظهور برسد.
با وجود سند آمایش، تدوین سند چشم‌انداز ضروری نیست
مرآت: رئیس دانشگاه سمنان اعلام کرده است که دانشگاه همچنان آمادگی دارد تا در صورت اجرایی شدن تعهدات از سوی شهرداری، کار تدوین چشم‌انداز را از سر بگیرد؛ با توضیحاتی که ارائه کردید، اساسا تدوین چشم‌انداز را ضروری می‌دانید؟
به طور کلی خیر؛ اما هیچ اشکالی ندارد که دانشگاه در چارچوب CDS یا بخشی از سند آمایش سرزمین، برای پروژه‌ها تصمیم‌سازی کند. دانشگاه سمنان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده بهینه از منابع آب و خاک، کویرشناسی و... تحقیقات پرشماری انجام داده است. از طرفی تنها در یک نمونه، برگزاری همایش انتقال آب در دانشگاه سمنان، نتایج مطلوبی داشت؛ از جمله اخذ ردیف اعتباری برای انتقال 200 میلیون مترمکعب آب به کل استان بود.
عقبه مطالعاتی گسترده یک پاراگراف چشم‌انداز!
مرآت: آقای دکتر فولادی به عنوان پدر آمایش سرزمین ایران شناخته می‌شوند. چرا ایشان با علم به ضرورت تدوین سند آمایش، به کار تدوین سند چشم‌انداز مشغول شدند؟ آیا در دیگر کشورها نیز سند آمایش را بر چشم‌انداز ارجح می‌دانند؟
با وجود این حجم از ظرفیت‌ها و مزیت‌ها در کشور، چشم‌انداز ممکن است یک پاراگراف باشد. مثلا می‌توان گفت، اگر اراده کنیم، در 1420 ایران باید ژاپن بشود. اما عقبه همین یک جمله، یک کار مطالعاتی گسترده‌ی مثلا 1000 صفحه‌ای است. برای تدوین سند آمایش استان، چندده‌هزار برگ مطالعه وجود دارد. مهم این است که ما از برنامه‌ها منحرف نشویم.
اگر می‌خواهیم به چشم‌اندازی که در چارچوب سند آمایش دیده شده، برسیم همه باید در یک مسیر حرکت کنیم. اگر به من بگویند که چشم‌انداز ایران باید چگونه باشد، می‌گویم «ایران 1420 مساوی ژاپن» برای رسیدن به این چشم‌انداز، تلاش ملی نیاز است. مشکلات بزرگ هم با تلاش ملی رفع می‌شود؛ کما این که اگر مردم در سطح ملی بهداشت را رعایت کنند، نیازی نیست که برای بیماری کرونا، هزینه بدهیم.
تکرار می‌کنم؛ اگر می‌خواهیم در مسیر چشم‌انداز باشیم، باید همه مردم تحت راهبری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها و سپس مسئولان ارشد اجرایی استان‌ها و شهرستان‌ها و در چارچوب سند آمایش حرکت کنند.
مرآت: فرمانده میدان تدوین سند آمایش استان چه کسی بود؟
فرد در اینجا مطرح نیست.
سند آمایش با رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت تدوین شد
مرآت: یعنی سرتیم وجود نداشت؟
در ابتدا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، به بازوان استانی خود اعلام کرد که ما برای رسیدن به چشم‌انداز استان‌ها، نیازمند تدوین سند آمایش سرزمین هستیم. بر این اساس، به رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، کارگروه‌هایی تشکیل شد که اعضای آن نسبت به مسائل استان اشراف دارند. شرکت مهندسین مشاور سامان نیز مطالعات پایه سند آمایش استان را انجام داده‌اند.
ما توانستیم با هدایت‌های عالمانه جناب فرماندار، سند آمایش بسیار خوبی را تدوین کنیم که بر راهبری پروژه‌ها نیز سایه می‌اندازد. مثلا راه سمنان به معلمان در این نگاه، قطعه‌ای از پازل کریدور بین‌المللی ترانزیتی جنوب به شمال با محوریت چهارراه مواصلاتی طلایی استان سمنان دیده می‌شود که هریک از شهرستان‌ها از آن نفع می‌برد. این امر به عنوان یک پارامتر کوچک می‌تواند ما را به چشم‌انداز برساند؛ البته با وجود اعتبارات بسیار سنگینی که نیاز دارد.
استان سمنان در سال 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود
اگر بر مبنای سند آمایش عمل شود، استان سمنان در 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود. در سند آمایش ملاحظات مربوط به گردشگری، تولیدات صنایع دستی، مدرنیزاسیون سیستم کشاورزی با تأسیس گلخانه‌ها و حتی صنایع کوچک لحاظ شده است. یکی از فاکتورهای سند آمایش سرزمین که امیدواریم به درستی مورد توجه قرار بگیرد، توزیع عادلانه ثروت در جامعه است.
مرآت: آیا مردم هم امکان دسترسی و مطالعه سند را دارند؟ آیا این سند برای عموم منتشر شده است؟
انتشار سند آمایش برای عموم، حتما باید به تشخیص مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سمنان صورت بگیرد. اگر آن‌ها صلاح دیدند، پس از آن که تدوین سند استان به اتمام رسید می‌شود آن را در پرتال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گذاشت. البته بعدها این سند در کتابخانه‌ها قابل دسترسی خواهد بود. بنیادهای توسعه، همچون بنیاد توسعه همیاری آموزش عالی و بنیاد توسعه متوازن شهرستان سمنان و نیز مجامعی مثل مجمع خیرین شهرساز، مجمع خیرین مدرسه‌ساز و همچنین کمیسیون‌های کشاورزی و بازرگانی اتاق بازرگانی و... کاملا در جریان مسائل مرتبط با سند قرار می‌گیرند.
مرآت: در حال حاضر شهرداری‌ها موظف شده‌اند که بودجه خود را به طور عمومی منتشر کنند. هرچند ممکن است بسیاری از مردم با مسائل بودجه‌ای آشنایی نداشته باشند، اما نفس این اقدام، یک اقدام ارزشمند است. این اصل درباره سند آمایش نیز صدق می‌کند.
قطعا اگر تدوین سند آمایش به اتمام برسد، مورد استفاده محققین، پژوهشگران و دانشجویانی که در مقاطع ارشد و دکترا تحصیل می‌کنند، قرار خواهد گرفت. ما در کمیسیون‌ها و مجامع مختلف نیز درخواست می‌کنیم که برنامه‌ریزی‌ها در راستای سند آمایش باشد تا در نهایت به سمت چشم‌انداز حرکت کنیم. برای توسعه پایدار که هدف چشم‌انداز است، راهی نداریم جز آن که در مسیر سند آمایش حرکت کنیم.
چنان‌که اشاره کردم خوشبختانه سند آمایش به گونه‌ای تدوین شده که در این مسیر انعطاف‌پذیری بالایی دارد.
مرآت: امیدواریم که با انتشار عمومی سند، امکان مطالعه آن توسط عموم مردم فراهم شود.
یک مثال عرض می‌کنم؛ وقتی شهرداری برای تدوین نقشه‌ای هزینه می‌کند، برای آن که آن را در اختیار دیگر نهادها بگذارد، تفاهم‌نامه‌ای منعقد می‌کند.
سند آمایش شهرستان سمنان به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است
مرآت: آن‌چه که اکنون ابلاغ شده، سند شهرستان سمنان است یا استان؟
شهرستان سمنان در این زمینه، قوی عمل کرد. ما جلسات 70-80 نفره‌ای در سالن اجتماعات فرمانداری برای اخذ نظرات نخبگان داشتیم. بر این اساس، برش ویرایش‌شده و بروزشده و بر مبنای ظرفیت‌ها و مزیت‌های شهرستان سمنان به دست ما رسید و ما رسما به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کردیم.
مرآت: سند آمایش شهرستان سمنان ارتباطی با سند آمایش سایر شهرستان‌ها ندارد؟
چرا، باید ارتباط داشته باشد.
مرآت: بنابراین پیش از آن که سند دیگر شهرستان‌ها تدوین شود، سند شهرستان سمنان چگونه تدوین و ابلاغ شده است؟
این سند، برشی از سند آمایش استان است. سند سایر شهرستان‌ها نیز نمی‌تواند با سند استان و حتی با اسناد آمایش در کشور ناسازگار باشد.
مرآت: جناب ناصری! بابت وقتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزارم.
من هم از شما و همکارانتان قدردانی می‌کنم.
انتهای پیام/ح
اما حسین صدر ناصری، پژوهشگر و فعال اجتماعی، مشاور فرماندار سمنان و از دست‌اندرکاران تدوین سند آمایش سرزمین دیدگاه نسبتا متفاوتی دارد. به گفته او با وجود سند آمایش سرزمین، که چندی قبل به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است، تدوین سند چشم‌انداز چندان ضرورتی ندارد و سند آمایش، فقدان سند مذکور را کاملا جبران می‌کند. مشروح گفتگوی مرآت با مشاور فرماندار سمنان را از نظر می‌گذرانید:
,مرآت: در ذیل یکی از مقالاتی که آقایان علی خیرالدین و داود حسن‌آبادی در سال 1392 به رشته تحریر درآورده‌اند، عنوان شده است که استان سمنان از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تهیه چشم‌انداز شهرستان‌های استان، به عنوان استان پایلوت انتخاب شده است. ماجرای این پایلوت شدن چیست؟
, مرآت: در ذیل یکی از مقالاتی که آقایان علی خیرالدین و داود حسن‌آبادی در سال 1392 به رشته تحریر درآورده‌اند، عنوان شده است که استان سمنان از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تهیه چشم‌انداز شهرستان‌های استان، به عنوان استان پایلوت انتخاب شده است. ماجرای این پایلوت شدن چیست؟,در ابتدا لازم است تعریفی از واژه آمایش داشته باشم. آمایش از مصدر آمودن، هم‌ارز با آماییدن و به لحاظ مفهومی به معنای چیدمان خردمندانه و بعبارتی بیان هدف و ترجمان جغرافیاست؛ یعنی اگر تمام پارامترهای جغرافیای طبیعی و انسانی، صنعت، پیشرفت و... در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، سر جای خود باشد، آمایش اتفاق افتاده است.
,اما در ارتباط با پرسش شما، اگر هم سمنان پیش‌تر به عنوان استان پایلوت تدوین چشم‌انداز تعیین شده باشد، این امر برای حال حاضر صدق نمی‌کند اما سند آمایش سرزمین استان در شرف ابلاغ است. سند آمایش شهر سمنان نیز دو ماه قبل رسما به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است.
,مرآت: پرسش من در ارتباط با سند چشم‌انداز است و پاسخ شما ناظر بر سند آمایش؛ این دو تفاوتی با هم ندارند؟
, مرآت: پرسش من در ارتباط با سند چشم‌انداز است و پاسخ شما ناظر بر سند آمایش؛ این دو تفاوتی با هم ندارند؟,سند آمایش، سند پایه برای تدوین چشم‌انداز است. از آن‌جا که ما قابلیت‌ها و ظرفیت‌های شهرستان سمنان را احصاء کرده بودیم، در سند آمایش بر این ظرفیت‌ها تأکید کردیم تا بتوانیم تا 1410 به چشم‌اندازها برسیم. تنها در بخش انرژی، گردشگری و محیط‌زیست تدوین سند مذکور، حدود 20 جلسه‌ی 5 ساعته برگزار شده است. در این سند به تمامی مسائل فرهنگی، اجتماعی، امنیتی، آموزش عالی، درمانی، شهرسازی و پروژه‌های دانش‌محور که ساختار تحقیق و توسعه را در خود دارند نیز برای رسیدن به چشم‌انداز توجه شده است.
,افتراق چندانی بین سند آمایش و چشم‌انداز وجود ندارد
, افتراق چندانی بین سند آمایش و چشم‌انداز وجود ندارد, افتراق چندانی بین سند آمایش و چشم‌انداز وجود ندارد,مرآت: اشاره کردید که سند آمایش، سند پایه برای تدوین چشم‌انداز است. در زمان تدوین سند چشم‌انداز توسط دانشگاه سمنان، سند پایه آمایش هنوز تدوین نشده بود! با این حساب سند مذکور چگونه در حال تدوین بود؟
, مرآت: اشاره کردید که سند آمایش، سند پایه برای تدوین چشم‌انداز است. در زمان تدوین سند چشم‌انداز توسط دانشگاه سمنان، سند پایه آمایش هنوز تدوین نشده بود! با این حساب سند مذکور چگونه در حال تدوین بود؟,در سند چشم‌انداز(CDS) که جناب دکتر فولادی به دنبال تدوین آن بودند، جهت‌گیری‌های شهر سمنان مشخص می‌شد. این کار به دلیل مشکلات مالی ابتر ماند اما برایند سند آمایش و سند چشم‌انداز، هم‌سوست و افتراق چندانی ندارند. در تدوین چشم‌انداز، کارفرما مشترکا شهرداری و دانشگاه سمنان بودند و در تدوین سند آمایش، کارفرما سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور است.
,با تدوین سند آمایش، حتی تغییر در مدیریت کلان استان، نمی‌تواند مسیر برنامه‌ریزی استان را تغییر دهد. از طرفی از این پس، باید اعتبارات مربوط به تحقق این برنامه‌ریزی‌ها در بودجه کلان کشور نیز لحاظ شود. وقتی منابع مالی کشور کاهش پیدا می‌کند، اجرای برنامه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ما ناگزیریم که برنامه‌ها را با شرایط مالی کشور و نه شهرستان سمنان تطبیق دهیم.
,سند آمایش؛ سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی
, سند آمایش؛ سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی, سند آمایش؛ سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی,خوشبختانه سند آمایش، کلی‌نگر است و انعطاف‌پذیری مطلوبی دارد. نکته مهم دیگر آن است که ما کوشیده‌ایم تا در تدوین اسناد، سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی و ارتقای توان اکولوژیکی شهرستان شویم. بر این اساس در پروژه‌ها پارامترهایی که سبب تضعیف بنیان‌های جغرافیایی و کاهش توان اکولوژیکی می‌شود، مشخص می‌شود. درنظر داشته باشید در سیستان، با خشک شدن تالاب‌ها، یکی از بزرگ‌ترین منابع آبی برای مصارف کشاورزی، دامپروری و صنایع شیلاتی منطقه از بین رفت.
,وقتی بنیان‌های جغرافیایی از بین می‌رود، اشتغال کاذب، فرار سرمایه و مهاجرت انسانی پدید می‌آید. شهر سمنان در پنج سال گذشته با سونامی مهاجرت مواجه شده و 35 هزار نفر به این واسطه به جمعیت سمنان اضافه شده است. این مسائل باید در برنامه‌ریزی‌های ما دیده شود.
,مرآت: رئیس دانشگاه سمنان، یکی از دلایل توقف تدوین سند چشم‌انداز را مسائل مالی عنوان و اشاره کردند که دلیل دیگر، احتمالا آن است که مرحله نخست تدوین سند چشم‌انداز، مورد قبول شورای شهر قرار نگرفت! دیدگاه شما در این ارتباط چیست؟
, مرآت: رئیس دانشگاه سمنان، یکی از دلایل توقف تدوین سند چشم‌انداز را مسائل مالی عنوان و اشاره کردند که دلیل دیگر، احتمالا آن است که مرحله نخست تدوین سند چشم‌انداز، مورد قبول شورای شهر قرار نگرفت! دیدگاه شما در این ارتباط چیست؟,من پس از مرحله نخست کار، از مجموعه منفک شده بودم و پس از آن با شهرداری نیز همکاری خاصی نداشتم. خود آقای دکتر فولادی هم تمایلی به ادامه کار نداشتند. پس از مطرح شدن مسأله تدوین سند آمایش، به نوعی کار تدوین چشم‌انداز متوقف و شهرداری نیز با تدوین سند آمایش همسو شد. شهرداری البته پارامترهای مبتنی بر CDS همچون رقابتی بودن و الکترونیکی بودن شهر را به واسطه ایجاد زیرساخت‌هایی مثل فیبر نوری و ایجاد مرکز پایش برای کنترل ترافیک و ایمنی شهر، به انجام رسانده است.
,در مجموع اگر می‌خواهیم این شهر در مسیر پیشرفت با دست‌انداز مواجه نشود، همه باید کمک کنیم که سند آمایش به منصه ظهور برسد.
,با وجود سند آمایش، تدوین سند چشم‌انداز ضروری نیست
, با وجود سند آمایش، تدوین سند چشم‌انداز ضروری نیست, با وجود سند آمایش، تدوین سند چشم‌انداز ضروری نیست,مرآت: رئیس دانشگاه سمنان اعلام کرده است که دانشگاه همچنان آمادگی دارد تا در صورت اجرایی شدن تعهدات از سوی شهرداری، کار تدوین چشم‌انداز را از سر بگیرد؛ با توضیحاتی که ارائه کردید، اساسا تدوین چشم‌انداز را ضروری می‌دانید؟
, مرآت: رئیس دانشگاه سمنان اعلام کرده است که دانشگاه همچنان آمادگی دارد تا در صورت اجرایی شدن تعهدات از سوی شهرداری، کار تدوین چشم‌انداز را از سر بگیرد؛ با توضیحاتی که ارائه کردید، اساسا تدوین چشم‌انداز را ضروری می‌دانید؟,به طور کلی خیر؛ اما هیچ اشکالی ندارد که دانشگاه در چارچوب CDS یا بخشی از سند آمایش سرزمین، برای پروژه‌ها تصمیم‌سازی کند. دانشگاه سمنان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده بهینه از منابع آب و خاک، کویرشناسی و... تحقیقات پرشماری انجام داده است. از طرفی تنها در یک نمونه، برگزاری همایش انتقال آب در دانشگاه سمنان، نتایج مطلوبی داشت؛ از جمله اخذ ردیف اعتباری برای انتقال 200 میلیون مترمکعب آب به کل استان بود.
,عقبه مطالعاتی گسترده یک پاراگراف چشم‌انداز!
, عقبه مطالعاتی گسترده یک پاراگراف چشم‌انداز!, عقبه مطالعاتی گسترده یک پاراگراف چشم‌انداز!,مرآت: آقای دکتر فولادی به عنوان پدر آمایش سرزمین ایران شناخته می‌شوند. چرا ایشان با علم به ضرورت تدوین سند آمایش، به کار تدوین سند چشم‌انداز مشغول شدند؟ آیا در دیگر کشورها نیز سند آمایش را بر چشم‌انداز ارجح می‌دانند؟
, مرآت: آقای دکتر فولادی به عنوان پدر آمایش سرزمین ایران شناخته می‌شوند. چرا ایشان با علم به ضرورت تدوین سند آمایش، به کار تدوین سند چشم‌انداز مشغول شدند؟ آیا در دیگر کشورها نیز سند آمایش را بر چشم‌انداز ارجح می‌دانند؟,با وجود این حجم از ظرفیت‌ها و مزیت‌ها در کشور، چشم‌انداز ممکن است یک پاراگراف باشد. مثلا می‌توان گفت، اگر اراده کنیم، در 1420 ایران باید ژاپن بشود. اما عقبه همین یک جمله، یک کار مطالعاتی گسترده‌ی مثلا 1000 صفحه‌ای است. برای تدوین سند آمایش استان، چندده‌هزار برگ مطالعه وجود دارد. مهم این است که ما از برنامه‌ها منحرف نشویم.
,اگر می‌خواهیم به چشم‌اندازی که در چارچوب سند آمایش دیده شده، برسیم همه باید در یک مسیر حرکت کنیم. اگر به من بگویند که چشم‌انداز ایران باید چگونه باشد، می‌گویم «ایران 1420 مساوی ژاپن» برای رسیدن به این چشم‌انداز، تلاش ملی نیاز است. مشکلات بزرگ هم با تلاش ملی رفع می‌شود؛ کما این که اگر مردم در سطح ملی بهداشت را رعایت کنند، نیازی نیست که برای بیماری کرونا، هزینه بدهیم.
,تکرار می‌کنم؛ اگر می‌خواهیم در مسیر چشم‌انداز باشیم، باید همه مردم تحت راهبری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها و سپس مسئولان ارشد اجرایی استان‌ها و شهرستان‌ها و در چارچوب سند آمایش حرکت کنند.
,مرآت: فرمانده میدان تدوین سند آمایش استان چه کسی بود؟
, مرآت: فرمانده میدان تدوین سند آمایش استان چه کسی بود؟, مرآت: فرمانده میدان تدوین سند آمایش استان چه کسی بود؟,فرد در اینجا مطرح نیست.
,سند آمایش با رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت تدوین شد
, سند آمایش با رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت تدوین شد, سند آمایش با رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت تدوین شد,مرآت: یعنی سرتیم وجود نداشت؟
, مرآت: یعنی سرتیم وجود نداشت؟, مرآت: یعنی سرتیم وجود نداشت؟,در ابتدا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، به بازوان استانی خود اعلام کرد که ما برای رسیدن به چشم‌انداز استان‌ها، نیازمند تدوین سند آمایش سرزمین هستیم. بر این اساس، به رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، کارگروه‌هایی تشکیل شد که اعضای آن نسبت به مسائل استان اشراف دارند. شرکت مهندسین مشاور سامان نیز مطالعات پایه سند آمایش استان را انجام داده‌اند.
,ما توانستیم با هدایت‌های عالمانه جناب فرماندار، سند آمایش بسیار خوبی را تدوین کنیم که بر راهبری پروژه‌ها نیز سایه می‌اندازد. مثلا راه سمنان به معلمان در این نگاه، قطعه‌ای از پازل کریدور بین‌المللی ترانزیتی جنوب به شمال با محوریت چهارراه مواصلاتی طلایی استان سمنان دیده می‌شود که هریک از شهرستان‌ها از آن نفع می‌برد. این امر به عنوان یک پارامتر کوچک می‌تواند ما را به چشم‌انداز برساند؛ البته با وجود اعتبارات بسیار سنگینی که نیاز دارد.
,استان سمنان در سال 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود
, استان سمنان در سال 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود, استان سمنان در سال 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود,اگر بر مبنای سند آمایش عمل شود، استان سمنان در 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود. در سند آمایش ملاحظات مربوط به گردشگری، تولیدات صنایع دستی، مدرنیزاسیون سیستم کشاورزی با تأسیس گلخانه‌ها و حتی صنایع کوچک لحاظ شده است. یکی از فاکتورهای سند آمایش سرزمین که امیدواریم به درستی مورد توجه قرار بگیرد، توزیع عادلانه ثروت در جامعه است.
,مرآت: آیا مردم هم امکان دسترسی و مطالعه سند را دارند؟ آیا این سند برای عموم منتشر شده است؟
, مرآت: آیا مردم هم امکان دسترسی و مطالعه سند را دارند؟ آیا این سند برای عموم منتشر شده است؟,انتشار سند آمایش برای عموم، حتما باید به تشخیص مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سمنان صورت بگیرد. اگر آن‌ها صلاح دیدند، پس از آن که تدوین سند استان به اتمام رسید می‌شود آن را در پرتال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گذاشت. البته بعدها این سند در کتابخانه‌ها قابل دسترسی خواهد بود. بنیادهای توسعه، همچون بنیاد توسعه همیاری آموزش عالی و بنیاد توسعه متوازن شهرستان سمنان و نیز مجامعی مثل مجمع خیرین شهرساز، مجمع خیرین مدرسه‌ساز و همچنین کمیسیون‌های کشاورزی و بازرگانی اتاق بازرگانی و... کاملا در جریان مسائل مرتبط با سند قرار می‌گیرند.
,مرآت: در حال حاضر شهرداری‌ها موظف شده‌اند که بودجه خود را به طور عمومی منتشر کنند. هرچند ممکن است بسیاری از مردم با مسائل بودجه‌ای آشنایی نداشته باشند، اما نفس این اقدام، یک اقدام ارزشمند است. این اصل درباره سند آمایش نیز صدق می‌کند.
, مرآت: در حال حاضر شهرداری‌ها موظف شده‌اند که بودجه خود را به طور عمومی منتشر کنند. هرچند ممکن است بسیاری از مردم با مسائل بودجه‌ای آشنایی نداشته باشند، اما نفس این اقدام، یک اقدام ارزشمند است. این اصل درباره سند آمایش نیز صدق می‌کند.,قطعا اگر تدوین سند آمایش به اتمام برسد، مورد استفاده محققین، پژوهشگران و دانشجویانی که در مقاطع ارشد و دکترا تحصیل می‌کنند، قرار خواهد گرفت. ما در کمیسیون‌ها و مجامع مختلف نیز درخواست می‌کنیم که برنامه‌ریزی‌ها در راستای سند آمایش باشد تا در نهایت به سمت چشم‌انداز حرکت کنیم. برای توسعه پایدار که هدف چشم‌انداز است، راهی نداریم جز آن که در مسیر سند آمایش حرکت کنیم.
,چنان‌که اشاره کردم خوشبختانه سند آمایش به گونه‌ای تدوین شده که در این مسیر انعطاف‌پذیری بالایی دارد.
,مرآت: امیدواریم که با انتشار عمومی سند، امکان مطالعه آن توسط عموم مردم فراهم شود.
, مرآت: امیدواریم که با انتشار عمومی سند، امکان مطالعه آن توسط عموم مردم فراهم شود.,یک مثال عرض می‌کنم؛ وقتی شهرداری برای تدوین نقشه‌ای هزینه می‌کند، برای آن که آن را در اختیار دیگر نهادها بگذارد، تفاهم‌نامه‌ای منعقد می‌کند.
,سند آمایش شهرستان سمنان به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است
, سند آمایش شهرستان سمنان به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است, سند آمایش شهرستان سمنان به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است,مرآت: آن‌چه که اکنون ابلاغ شده، سند شهرستان سمنان است یا استان؟
, مرآت: آن‌چه که اکنون ابلاغ شده، سند شهرستان سمنان است یا استان؟,شهرستان سمنان در این زمینه، قوی عمل کرد. ما جلسات 70-80 نفره‌ای در سالن اجتماعات فرمانداری برای اخذ نظرات نخبگان داشتیم. بر این اساس، برش ویرایش‌شده و بروزشده و بر مبنای ظرفیت‌ها و مزیت‌های شهرستان سمنان به دست ما رسید و ما رسما به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کردیم.
,مرآت: سند آمایش شهرستان سمنان ارتباطی با سند آمایش سایر شهرستان‌ها ندارد؟
, مرآت: سند آمایش شهرستان سمنان ارتباطی با سند آمایش سایر شهرستان‌ها ندارد؟, مرآت: سند آمایش شهرستان سمنان ارتباطی با سند آمایش سایر شهرستان‌ها ندارد؟,چرا، باید ارتباط داشته باشد.
,مرآت: بنابراین پیش از آن که سند دیگر شهرستان‌ها تدوین شود، سند شهرستان سمنان چگونه تدوین و ابلاغ شده است؟
, مرآت: بنابراین پیش از آن که سند دیگر شهرستان‌ها تدوین شود، سند شهرستان سمنان چگونه تدوین و ابلاغ شده است؟,این سند، برشی از سند آمایش استان است. سند سایر شهرستان‌ها نیز نمی‌تواند با سند استان و حتی با اسناد آمایش در کشور ناسازگار باشد.
,مرآت: جناب ناصری! بابت وقتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزارم.
, مرآت: جناب ناصری! بابت وقتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزارم.,من هم از شما و همکارانتان قدردانی می‌کنم.
,انتهای پیام/ح
,]
ارسال دیدگاه