گفت و گو با موسیقیدان بوشهری؛

• یک‌شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ ۱۲:۰۳
• کد خبر : 1610020

• اخبار
• سایر رسانه ها

برای آشنایی بیشتر با خییام خوانی و سیر تاریخی و شکل گیری آن در بوشهر به پای صحبت یکی از موسیقی دانان دیارمان و رئیس سابق انجمن موسیقی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان محمداسماعیل روشن روان نشستیم تا در این زمینه با موسیقی زیبای خیام خوانی بیشتر آشنا شویم.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از سپاس؛ ۲۸ اردیبهشت سالروز تولد شاعر بزرگ ایران زمین خیام است. شاعری که رباعیاتش شهرت بین المللی دارد و تاکنون به چندین زبان زنده ی دنیا ترجمه شده است.

آوازه ی خیام مرزهای نیشابور را درنوردید و به همه ی نقاط ایران گسترش یافت.

بوشهر در جنوبی ترین نقطه ی ایران، در میان انواع موسیقی هایش که میراث گذشتگان است و یادآور خوشی ها، دردها و رنج های این مرز و بوم است یک موسیقی هم به نام خیام خوانی دارد. خیام خوانی سال هاست که به عنوان موسیقی مورد علاقه ی بوشهری ها در محافل و مجالس خوانده می شود.

سوالی که در این میان مطرح است چه نسبتی بین بوشهری ها و خیام خوانی وجود دارد؟ خیام در نیشابور و بوشهری ها در کرانه ی خلیج فارس. چه عاملی هنر موسیقایی بوشهری ها را با رباعیات خیام درآمیخته تا نتیجه ی آن موسیقی زیبا و دلنشین خیام خوانی شود؟

برای آشنایی بیشتر با این نوع موسیقی و سیر تاریخی و شکل گیری آن در بوشهر به پای صحبت یکی از موسیقی دانان دیارمان و رئیس سابق انجمن موسیقی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان محمداسماعیل روشن روان نشستیم تا در این زمینه با موسیقی زیبای خیام خوانی بیشتر آشنا شویم.

روشن روان از سوالی که برای خودش راجع به خیام خوانی پیش آمده بود می گوید و در ادامه بیشتر به معرفی و ویژگی های این موسیقی می پردازد:

– همیشه از خود می پرسیدم که خیام خوانی در بوشهر از چه زمانی رواج داشته است و سوالات دیگری در خصوص نحوه اجرا و انتخاب قطعات موسیقیایی آن. تا اینکه خدمت دوست عزیز و خوبم جناب آقای استاد حسین نوری فیروزی شاعر و ترانه سرای نام آشنای بوشهر رسیدم تا تحقیقاتی در این مورد به عمل آورم؛ زیرا که خیام خوانی یکی از نمونه های موسیقی بزمی می باشد .

اگر چه از قدیم در جنوب ایران به دلیل وجود شاعران دوبیتی سرایی چون فایز و مفتون شروه خوانی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است لیکن در مقابل آهنگ حزین شروه، محفل خوانی و یا بزم خوانی با ابیات رباعی که به عنوان خیام خوانی نام گرفته است در این اب و خاک از رونق بالایی برخوردار بوده است. ریتم و آهنگ خیامی ساخته و پرداخته آهنگسازانی بی نام و نشان است که به روایتی از سال ۱۲۱۵ در بوشهر مرسوم بوده است تا به امروز که به مرور سبک و سیاق آن تغییرات جزیی یافته است و این نوای گرم بومی هم اکنون با چهار سبک یا گرده مختلف که هر کدام از ابداع خوانندگانش صورت گرفته است ولی همگی در مقام شکی خوانده می شوند. در خیام خوانی از سازهایی چون نی هفت بند ، فلوت و نی جفتی به همراه تنبک و یا ضرب استفاده می شود. اصولا چون موسیقی اگر یک نواخت اجرا شود کمی خسته کننده خواهد بود حتما به اوج و تغییر ملودی نیاز است؛ لذا به مرور زمان از آوای یزله خوانی به عنوان اوج و مکمل استفاده می شود که هم از هیجان بیشتری برخوردار است و هم در همین مقام موسیقیایی اجرا می شود و مهم تر از ان این که هم زمان خواننده دو نوع آوای فولکلوریک بوشهر را ارائه می نماید . در موسیقی خیامی از دست زدن همراهان و یا بزم نشینان به عنوان مکمل استفاده می گردد و دست زنان در هنگام خواندن خیامی به صورت واحد و هنگام یزله و پس از ان به صورت ریز می زنند که ضرب نیز همراه با فلوت آنها را همراهی می کند.

همان گونه که شروه خوانی فقط از دوبیتی مفاعیلن مفاعیلن فعولن می توان استفاده کرد و یا در جنگ نامه خوانی فقط از شعری با وزن فعولن فعولن فعولن فعول که خاص فردوسی است در خیام خوانی از وزن لا حول ولا قوه الا بالله یا مفعولن مفاعیلن فعولن فعلات یا رباعی باید استفاده کرد که ابداع این سرایش قالب اشعار خیام بوده و لذا به حرمت این شاعر بزرگ این نوع موسیقی را خیام خوانی نام نهاده اند.

اینکه می گویند خیام اهل نیشابور است و در انجا خیام خوانی وجود ندارد، همه شاعران هم وطنان ما هستند و در همه جا اشعار آنان را می خوانند؛ اما ممکن است در جایی برای یک قطعه موسیقی زیبا از یک قالب خاص استفاده شود که البته در ترانه آوایی خیام خوانی از رباعیات دیگری نیز استفاده می شود.

آیا نسل جدید با اضافه کردن اواهای دیگر در نوای خیام خوانی موجب تخریب ویا تغییر و خارج شدن از اصالت خیام خوانی شده اند؟

خیر، همه نسل ها به آواهای گذشتگان خود علاقه دارند و حاضر به تخریب آن نیستند اما نسل ها سعی می کنند به طوری آوا ها را اجرا کنند که بدون وقفه چند نوای جاودان و هم ریتم را در یک برنامه اجرا نمایند؛ اما می بینیم که در خیام خوانی نسل جدید ابتدا نوای خیامی می خوانند و سایر نواهای هم ردیف را در امتداد خیام خوانی می آورند که آن ها نیز بدون تغییر در ریتم نوای خود هستند. خیام خوانی اخیرا به همت اداره کل میراث فرهنگی بوشهر ثبت آثار ملی به نام بوشهر شده است که این نوای دل انگیز گاهی توسط مداحان خوش صدا نیز در بزم های خصوصی و دوستانه خوانده شده است. بهترین خوانندگانی که صدایشان شنیده شده است می توان به مرحومان باقر آرامی و جهان بخش کردی زاده و حسین موجی و رسول شوشتری و شخصی بنام مرحوم سلمان و هنرمندان خوب دیارمان استاد غلامرضا وزان و استاد روح الله صفوی اشاره کرد.

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #