حاشیه‌نشینی معضل جدی سیستان و بلوچستان/ سکونت‌گاه‌های غیررسمی مستعد رخدادهای غیرمترقبه

حسنیه ارباب افضلی گفت: همانطور که حاشیه نشینی یکی از آسیب های اجتماعی اساسی در کل کشور است و در زمره پنج آسیب اجتماعی مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار دارد، در سیستان و بلوچستان نیز یکی از معضلات جدی مردم و مسئولان است.

[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از عصرهامون، بهشت گمشده ایران نام دارد، اما فقر و محرومیت در آن جولان می دهد، همه نامش را که می شنوند یاد دریای خروشان و هوای همیشه بهاری اش می افتند، اما شاید خیلی ها نمی دانند که همین شهر بیشترین جمعیت حاشیه نشینی را در خودش جای داده است.

, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, عصرهامون,

آری مقصودمان، چابهار است، درست همان جایی که در ساحل بزرگترین بندر اقیانوسی کشور واقع شده است، اما بر خلاف این حسن بزرگ، این شهر متحمل معضلی عظیم به نام بزرگترین سکونتگاه غیر رسمی ایران است.

همان جایی که پر است از ظرفیت، اما در سایه سنگین اهمال کاری های دولت، در فقر و محرومیت جان می دهد، متاسفانه این شهر که باید به واسطه نعمتی به نام دریا و بندری استراتژیک بهترین شرایط اقتصادی را داشته باشد، مردمانش از بی آبی و نبود برق و بهداشت به ستوه آمده اند.

اما در نقاط حاشیه این شهر شرایط به مراتب اسفناک تر است، این را من نمی گویم، آلونک های ساخته شده از چوب درختان، کوچه ها و خیابان های پر از سنگلاخ، کابل های برق فرش شده در معابر، عطش، نبود فضای مناسب بهداشتی، جولان سگ های ولگرد، نبود حتی یک لوله آب و صدها مشکل دیگر گواه این فقر و محرومیت است.

رنج از بی آبی و نبود برق

همان جایی که معین الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار، کنارک، نیکشهر و قصرقند در خصوص آن گفت که حاشیه نشینی در این شهر چه به لحاظ سرعت رشد و چه از نظر الگوی زیست حاشیه‌نشینان، پدیده ای بسیار نوظهور در سطح ملی است، به گونه ای که دامنه های حاشیه نشینی در این منطقه قابل قیاس با هیچ جای کشور نیست.

به اعتقاد وی، مردم مناطق حاشیه شهر چابهار فرزندان همین سرزمین هستند اما با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند، آنها هم حقوقی دارند که متاسفانه لحاظ نشده است، حتی یک متر لوله گذاری برای آب در این مناطق وجود ندارد و از نظر برق با مشکلات عدیده ای مواجه هستند.

حاشیه نشینی در ردیف 5 آسیب‌های اجتماعی

حسنیه ارباب افضلی، کارشناس مسائل اجتماعی نیز در این باره در گفت و گو با خبرنگار ما بیان کرد: همانطور که حاشیه نشینی یکی از آسیب های اجتماعی اساسی در کل کشور است و در زمره پنج آسیب اجتماعی مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار دارد در سیستان و بلوچستان نیز یکی از معضلات جدی مردم و مسئولان است.

وی ادامه داد: شهرهای زاهدان، چابهار، زابل، ایرانشهر و کنارک در سیستان و بلوچستان جزو رتبه های برتر کشور در زمینه معضل حاشیه نشینی هستند و به طور کلی 5 هزار و 900 هکتار از اراضی استان محل سکونت حاشیه نشینان است.

به گفته این کارشناس، در این میان چابهار رکورددار بیشترین جمعیت حاشیه نشین کشور است، به طوری که ۵۰ درصد جمعیت این شهر حاشیه نشین هستند و به صورت غیررسمی در اطراف این شهر به زندگی خود ادامه می دهند و علاوه بر تفاوت آماری حاشیه نشینی در چابهار به نسبت دیگر شهرها نوع زندگی حاشیه نشینان نیز در این شهر متفاوت است.

ارباب افضلی افزود: افراد زیادی که از شهرها و روستاهای جنوبی استان که از توابع شهرستان های نیکشهر، قصرقند، ایرانشهر و ... هستند، به دلیل خشکسالی، کاهش نزولات جوی و فقدان اشتغال پایدار محل زندگی خود را رها کردند و به امید کار و کاسبی در منطقه آزاد یا بندر چابهار به این شهر پناه آورده اند اما به دلیل عدم توانایی مالی مجبور به زندگی در سکونتگاه های غیر رسمی مانند کمب، مردآباد و دیگر نقاط حاشیه ای این شهر شده اند.

معضلات پرجمعیت ترین روستای کشور

وی تصریح کرد: همین جاذبه اشتغال در منطقه آزاد یا بندر چابهار سبب شده است تا روستای کمب به بزرگترین و پرجمعیت ترین روستای کشور با جمعیتی بالغ بر ۲۵ هزار نفر تبدیل شود، جمعیتی تحمیل شده به این روستا که معادلات زندگی را بر هم‌زده و مشکلات فراوانی را برای ساکنان و مسئولان ایجاد کرده است.

این کارشناس تصریح کرد: ساخت و سازهای غیراصولی و غیر مجاز در این روستا و دیگر مناطق حاشیه نشین چابهار به امید روزی انجام شده است که بالاخره این مناطق توسط مسئولان به رسمیت شناخته شود و امتیازات قانونی نیز به آنان داده شود در صورتی که این کار چیزی جز تصرف املاک دولتی و شهری نیست.

ارباب افضلی اذعان کرد: نکته جالب در زندگی مردم حاشیه نشین چابهار این است که اکثر آن ها خانه های خود را با خشت یا بلوک روی هم کرده اند، حتی برخی از چوب درختان و پتو و پارچه برای خود سرپناه درست ساخته اند، آب آشامیدنی سالم در اختیار ندارند و کودکان در وضعیتی غیراستاندارد از نظر بهداشتی زندگی می کنند.

وی گفت: استفاده از برق غیرمجاز و کابل کشی های غیراصولی امکان خطر برق گرفتگی را در این مناطق تا حدی افزایش داده است که بارها شاهد مرگ کودکان در هنگام بازی بر اثر برق گرفتگی بوده ایم، همچنین تو در تو بودن کوچه و پس کوچه های این مناطق سبب شده است تا مناطق حاشیه نشین به محلی امن برای بزهکاری و جرم تبدیل شود.

عدم نظارت حاکمیتی

این کارشناس ادامه داد: همه این شرایط حکایت از زندگی ای دارد که هیچ نظارت حاکمیتی بر آن وجود ندارد و در این صورت باید انتظار هر گونه اتفاقی را داشت، آتش سوزی های اخیر در مناطق حاشیه نشین چابهار نشان داد که تا چه اندازه سکونت گاه های غیررسمی مستعد رخدادها و اتفاقات غیرمترقبه هستند.

ارباب افضلی تصریح کرد: حال اگر تصور کنیم‌ اتفاقی مانند زلزله یا توفانی شبیه به توفان دریایی گونو که سال ۸۶ رخ داد، اتفاق بیفتد چگونه باید به مناطق حاشیه نشین آن هم با ۵۰ درصد جمعیت شهر چابهار امدادرسانی و خدمات رسانی کرد؟ و سوال این است که در مواجه با این معضل اجتماعی چه باید کرد؟

وی با بیان این که اصولا سه راهبرد اساسی در مواجهه با پدیده حاشیه نشینی وجود دارد، گفت: راهبرد اول این است که با نگاهی نوع دوستانه به این افراد خدمات رسانی شود و دستگاه های اجرایی و شهرداری مانند دیگر مناطق شهر به این مناطق نیز بپردازند، این راه در واقع روشی خوب است اما درست نیست، مانند آن است که فردی به یک متکدی از سر دلسوزی کمک کند که در نگاه نوع دوستانه کار خوبی انجام داده اما کار درستی نیست چرا که تکدی گری جرم است.

تداوم سلسله وار سیکل مهاجرت

این کارشناس تصریح کرد: بنابراین راهبرد اول در مواجهه با حاشیه نشینی رفتار خوبی است، اما سیاست درستی نیست چرا که خدمات دهی به این مناطق یک عامل تسهیل گر و برانگیزاننده است تا دیگر افرادی که قصد مهاجرت به شهر را دارند به این مناطق جذب شوند و سیکل مهاجرت و حاشیه نشینی سلسله وار ادامه پیدا خواهد کرد.

وی افزود: راهبرد دیگر این است که برای این مناطق یک محدوده خاص در نظر بگیریم و چشممان را به روی شکاف موجود ببندیم و بگوییم این افراد خودشان برای زندگی در این مناطق ساکن شده اند و ما مسئولیتی در قبال آنان نداریم که این روش نیز درست نیست.

به گفته ارباب افضلی، راهبرد سوم التقاطی و آمیخته است، روشی که در آن با باید مسئولان با نگاهی متکثر همه عوامل را در نظر بگیرند و با هدف مدیریت حاشیه نشینی وارد عمل شوند، در این راهبرد مدیریت علل و زنجیره های وقوع حاشیه نشینی یکی از موضوع های اصلی است.

لزوم توانمندسازی روستایی

وی گفت: در واقع در این زمینه باید حوزه توانمند سازی روستایی شود، تقویت چرا که اگر یک روستایی زندگی خوب و اشتغال پایداری داشته باشد هیچگاه به فکر مهاجرت نمی افتد، در این زمینه باید نگاه کلیشه ای سابق به روستا و روستاییان را کنار بگذاریم. واقعیت این است که با الگوی نزولات آسمانی و کمبود بارش های استان دیگر نمی توانیم با نگاه کشاورزی محور به توانمند سازی روستاها فکر کنیم، بنابراین باید راهبردهای دیگری در نظر گرفت.

به گفته این کارشناس، توسعه گردشگری و بوم گردی، حرفه آموزی از طریق دانش تخصصی توام و منتج به اشتغال پایدار که با تقویت مراکز فنی و حرفه ای مبتنی بر توسعه روستایی انجام می شود و مدیریت منابع آب و خاک که با استفاده از تغییر الگوهای کشت، سیستم های نوین آبیاری، کشت های گلخانه ای میسر می شود از جمله مواردی است که در توانمند سازی روستاییان می توان به کار بست.

ارباب افضلی تصریح کرد: راهکار بعدی جلوگیری از مهاجرت ساکنان شهرهای کوچک است که ارائه خدمات شرکت های خدمات رسان و نهادهای حاکمیتی با توجه به شرح وظایف آن ها برای کاهش شکاف بین شهرهای بزرگ و شهرهای کوچک باید به طور جدی دنبال شود.

وی با بیان این که تعیین حد و مرز شهر و شناسایی ساکنان آن نیز راهکار دیگری است که در حل مشکل حاشیه نشینی کمک فراوانی می کند، افزود: بعد از تعیین محدوده و شناسایی افراد، دستگاه های خدمات رسان باید خدمات را مانند دیگر مناطق شهر به مناطق حاشیه نشین نیز ارائه دهند اما پس از این باید با ورود افراد دیگر و ساخت و ساز غیرقانونی خارج از حریم مشخص شده به شدت برخورد شود.

انتهای پیام/

,
,
,
,
,
,
,