گرد فراموشی بر کهن‌ترین روش صیادی جنوب کشور؛

• چهارشنبه ۲۹ دی ۱۴۰۰ ۱۴:۵۰
• کد خبر : 1801863

• اخبار
• سایر رسانه ها

از دیرباز صید و صیادی در خطه جنوب رونق داشته به طوری که این شغل مانند ارثیه ای آبا و اجدادی از پدران به فرزندان رسیده است؛ اما این روزها گرد فراموشی بر روش های سنتی صیادی نشسته است و صیادان بومی چشم انتظار حمایت مسئولان هستند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از هرمز؛ استان هرمزگان با دارا بودن بیش از دو هزار کیلومتر نوار ساحلی و همجواری با دو دریای بزرگ خلیج فارس و عمان از دیرباز صید و صیادی در این خطه جنوب رونق داشته به طوری که این شغل مانند ارثیه ای آبا و اجدادی از پدران به فرزندان رسیده است.

جای جای هرمزگان از مرکز گرفته تا نوار شرقی و غربی هر جا که دسترسی به دریا داشته باشند دل به دریا می زنند و از خوان گسترده خداوند برای دریافت رزق و روزی استفاده می کنند.

شهرستان بندرلنگه از شهرهای استان هرمزگان به واسطه موقعیت جغرافیائی ارزنده خود یکی از بنادر مهم ایران در سواحل خلیج‌فارس است، مردم این سامان از قرنها قبل با دریا خوگرفته اند وبهره برداریهای فراوانی از دریا کرده اند که یکی از آنها صید ماهی جهت تهیه خوراک روزانه بوده است؛ چرا که غذای عمده مردم آن سامان ماهی است که به صورت های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.

اساس کار مشتا بر جذر و مد دریا است

محلی ها برای به تور انداختن ماهی انواع و اقسام راههای صید سنتی را ابداع کرده اند و در منطقه بندرلنگه و در بنادر و روستاهای ساحلی با وسایل و ابزار قدیمی و سنتی از قبیل تور، قلاب، قفس، گرگور و مشهور ترین آنها (مشتا) به صید ماهی می پردازند.

مشتا در واقع یک نوع دام ماهیگیری است که در ساحل کم شیب کنار دریا جهت صید ماهی ایجاد می شود؛ مشتا سازی در سایر بنادر خلیج فارس از بندربوشهر تا انتهای مرز ایران و پاکستان رایج است و این کار طاقت فرسا در تمام سواحل با نامهای مختلف و گوناگونی انجام می گیرد که اساس آن بر جذر و مد دریا قرار دارد.

ماهی گیران برای نصب مشتا اول باید جای مناسبی بیابند که خود نیاز به آشنائی محلی و تخصص و شناختی از انواع زمین های ساحلی دارد و باید گفت جایی که برای نصب مشتا انتخاب میشود دارای ویژگیهای گوناگون است محل مورد نظر باید درجای خلوت و دور از رفت و آمد مردم به داخل دریا یا تردد قایق های موتوردار باشد تا ماهی بدون، دلهره و ترس وارد مشتا شود، شلوغی دریا و احیانا صدای قایق موتوری باعث پراکنده شدن ماهی ها و خالی شدن مشتا از ماهی می شود؛ علاوه بر آن هنگام ایجاد صدا ماهی ها می شنوند و می خواهند به سرعت از محل صدا دور شوند که نهایتا باتور های سر راه برخورد نموده و باعث پارگی و خرابی تورها نیز می شوند و به همین خاطر است که مشتاها بایستی در جاهای خلوت و دور از ساحل ایجاد شود.

صید ماهی به روش سنتی اساس معیشت صیادان بندرلنگه ای است

محل مشتا باید دارای شیب ملایمی به طرف دریا باشد شیبی که به آرامی از ساحل شروع و در دریا پیش برود، انتخاب چنین محلی بدین لحاظ است که هنگام جذر آب آهسته آهسته به عقب می رود؛ ابتدا آب از کناره های دیواره مشتا پائین رفته تا به خزینه یا خانه مشتاءبرسد وماهی هادرخانه مشتاءجمع شوند هنگام مد تمام سطح مشتاءبه زیر آب رفته وماهی ها درتمام سطح مشتاء پر اکنده می شوند تا اینکه هنگام جذر درخزینه مشتاء جمع می شوند.

صید ماهی به روش سنتی اساس معیشت صیادان بندرلنگه ای است، از آن هنگام که طلوع خورشید از افق دریا سرزده ماهیگیران شهر و روستا تورهای خودرا به دریا می برند و زمانیکه غروب، آب دریا را به سیاهی کشاند انتظار صیادان سرآمده و روی به‌ سوی حاصل کار می آورند نتیجه هر چه باشد زندگیشان بدان بسته است.

صیادان سنتی چشم انتظار حمایت مسئولان

صید بیشتر زندگی راحت تر و صید کمتر روزهای سخت را برایشان ارمغان دارد و در بندرلنگه مردم به همین صیدسنتی که (مشتا) نام دارد، نیز قانعند، بشرطی که برای ادامه کارشان از سوی سازمانهای ذیربط اشکالتراشی نشود و بشرطی که لااقل ارگانی در ارتباط با کار مشتاسازان دستی به زیر بالشان کند و مواد اولیه مورد نیاز آنها را با قیمت تعاونی در اختیارشان بگذارد تا گلیمشان را آب از دستشان بیرون نبرد!

محمد سایه خوش، یکی از صیادان بندرلنگه در گفتگو با خبرنگار ما گفت: مشتاءیک (راز) دارد و این راز یکی از مهم ترین اصول در ماهیگیری است، راز یا دیواره هدایت کننده مشتاء دیواره ای است، توری سیمی بطول حدود ۱۵۰ متر که بطور مستقیم از حدود ساحل به داخل دریا کشیده شده و تا محل خزینه مشتاء ادامه دارد این دیواره ماهی هائی را که در کنار آن در تردد هستند به قسمت انتهائی دیواره هدایت نموده ودر پایان وارد خزینه یا محل ذخیره ماهی می کند.

وی که ساکن روستای حمیران واقع در ۳۵ کیلومتری شرق بندرلنگه است، گفت: طول راز مشتاء‌بستگی به پبشروی آب در دریا دارد که آنهم خود تابع شیب زمین به هنگام جذر و مد است و هرچه مشتاء دورتر از ساحل ساخته شود راز مشتاء نیز بهمان نسبت طویل تر می شود و یا در محلی که دارای جذر و مد های بزرگتری است، راز مشتاء‌ بایستی طولانی تر ساخته شود.

سایه خوش خاطر نشان کرد: خزینه مشتاء محلی است که توسط چهار دیوار ه توری مستطیلی بوجود آمده که از سه طرف ارتباط آن جهت ورود ماهی آن قطع است ولی از یک طرف ورود ماهی بدان آزاد است.

اگر امکانات در اختیار مشتا سازان قرار گیرد بزرگترین خدمت به آنها شده است

یکی دیگر از روستائیان بنام عبدالله محمدی در مورد طرز کار ونحوه صید ماهی در مشتاء گفت: به هنگام بالا آمدن آب دریا که ماهی ها برای تغذیه بیشتر بطرف ساحل کشانده میشوند، در کنار تورهای هدایت شونده با راز مشتاء قرار می گیرند ولی با آغاز جذر و عقب رفتن آب ماهی ها به همراه آب به عقب برگشته وارد خزینه مشتاء می شوند، وقتی ماهی خود را در خزینه می یاید سعی در فرار می کند ولی موانع و محل های گمراه کننده از خروج ماهی ممانعت بعمل آورده وجریان جذری دریا ماهی ها را بسوی خانه های مشتاءکه در کناره های خزینه واقع اند هدایت می کند.

محمدی افزود: خانه مشتاءنسبت به دیگر نقاط مخزن گودتر ودارای آب بیشتری است وقتی سایر نقاط خزینه از آب خالی شد در خانه مشتاء آب به اندازه زنده ماندن ماهی وجود دارد و با عقب رفتن آب ماهی در آنجا زندانی می شود و صیاد در ساعت معینی آمده ومحل تجمع ماهیها را از ماهی تخلیه می کند.

وی عنوان کرد: امروزه اگر امکانات در اختیار مشتا سازان قرار گیرد بزرگترین خدمت به آنها شده واگر آنها جذب شرکت تعاونی صیادان شوند دیگر وسایل و امکانات مشتاسازی از بازار آزاد خریداری نمی کنند.

گرد فراموشی بر قدیمی ترین روش صیادی جنوب کشور

یکی از صیادان گفت: ما امروز بر اساس قدرت و توانائی مالی خود می توانیم مشتا را که براساس وزن قیمت گذاری می شود و هر کدامش بطور متوسط حدود ۱۰ کیلو گرم وزن دارد بین ۲میلیون تا ۲میلیون چهار صد هزار تومان یا بیشتر خریداری کنیم؛ طرز ساخت مشتاء به اینصورت است که پس از تهیه وآماده شدن چوب مورد نیاز مانند تور، طناب، ماهی گیر به هنگام جذر دریای و محل مناسبی که چاله هائی به عمق حدود ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر می کند، بطوریکه فاصله هردو چاله از هم یک تا دو متر تجاوز نمی کند.

این صیاد ادامه داد: سپس تیرک های چوبی نوک تیز شده را بطور مستقیم در گودالها قرار می دهند نوک تیز را با قدرت و فشار در ماسه های کف گودال حدود ۵۰ تا ۷۰ سانتی متر فرومی برند سپس اطراف آن را با ماسه و سیمان پر کرده و محکم می کند پس از نصب تیر ها تورهای آماده شده را به وسیله طناب به تیرهای نصب شده از بالا محکم می کنند واز پائین تورهادر راستای تیر ها حدود نیم متر در ماسه فرومی برند تا از طرفین محکم وغیر قابل عبور باشد بدین صورت کار مشتاء سازی تا کنار ساحل کشیده می شود و به پایان می رسد .

وی تصریح کرد: مشتاء سازان یک چیزرا خیلی مراعات می کنند و آن اینکه طول تیرها از ساحل به سمت دریا بایستی به نسبت بلند و بلندتر انتخاب شود تا این بلندی بتواند شیب ساحل را در راستای سر تیر از بین برده و حدودا در یک راستا قرار گیرند و تیر های کوتاه درحوالی ساحل و بلندترین چوبها در مخزن یا خزینه مشتاء بکار برده می شود .

این صیاد بندرلنگه ای گفت: مقدار صید  از ۱۶۰ تا ۲۴۰ کیلوگرم است و هرچه آب دریا در ساحل بیشتر باشد صید ماهی زیادتر میشود و چنانچه صید ماهی زیادتر میشود و آب دریا از دیواره هدایت کننده ماهی پائین تر باشد مقدار صید به مراتب خیلی کمتر است.

وی خاطر نشان کرد:  صیدسنتی مشتاء دیگر روی به فراموشی شده وجوانان دیگر راه پدر در پیش نمی گیرند، اگر مشتاءدر سواحل باب شود دیگر نه قایق به دریا خواهد رفت ونه هزینه های آنچنانی ونه صیاد غرق می شود.

علی ایحال انتظار می رود که مسئولان استان و شیلات از روش های سنتی ماهیگیری که هماهنگ با طبیعت بوده و آسیبی به گونه های دریایی و محیط زیست نمی رساند حمایت کنند.
 

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #