دستورالعمل لباس کار
لباس کار به لباسهایی گفته می شود که برای محافظت از بدن و لباسهای معمولی هنگام انجام کارهای مختلف صنعتی، ساختمانی، مکانیکی، پزشکی و غیره طراحی شدهاند. این لباسها معمولاً از جنسهای مقاوم و دوام دار ساخته می شوند و ممکن است ویژگیهایی مثل مقاومت در برابر آتش، مواد شیمیایی، روغن، آب و پارگی داشته باشند و هدف اصلی آن ها حفظ ایمنی و راحتی کارگر در محیط کار است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ لباس کار به لباسهایی گفته می شود که برای محافظت از بدن و لباسهای معمولی هنگام انجام کارهای مختلف صنعتی، ساختمانی، مکانیکی، پزشکی و غیره طراحی شدهاند. این لباسها معمولاً از جنسهای مقاوم و دوام دار ساخته می شوند و ممکن است ویژگیهایی مثل مقاومت در برابر آتش، مواد شیمیایی، روغن، آب و پارگی داشته باشند و هدف اصلی آن ها حفظ ایمنی و راحتی کارگر در محیط کار است.

دستورالعمل لباس کار
دستورالعمل لباس کار، مجموعه ای از قوانین و راهنماها است که نحوه استفاده، نگهداری، انتخاب و الزامات مربوط به لباس کار حرفه ای را مشخص می کند تا ایمنی، بهداشت و راحتی کارکنان در محیط کار تضمین شود.
این دستورالعمل معمولاً شامل موارد زیر است:
- نوع لباس کار مناسب: تعیین نوع لباس متناسب با نوع فعالیت، خطرات محیط کار و استانداردهای ایمنی (مثلاً لباس ضدحریق، ضد شیمیایی، ضد برش).
- نحوه پوشیدن لباس: راهنمایی برای درست پوشیدن لباس، مثل بسته بودن دکمهها، استفاده از لباس به طور کامل و درست.
- نگهداری و شستشو: روشهای شستشو و نگهداری لباس کار به منظور حفظ کارایی و دوام آن.
- زمان تعویض لباس: شرایطی که لباس کار باید تعویض یا تعمیر شود، مثلاً در صورت پارگی یا آلودگی شدید.
- استفاده از تجهیزات ایمنی مکمل: هماهنگی لباس کار با سایر تجهیزات ایمنی مثل کلاه، دستکش، کفش و عینک.
- ممنوعیتها: قوانینی که کارگران نباید انجام دهند، مثلاً استفاده نکردن از لباس کار برای امور شخصی یا خارج از محیط کار.
هدف اصلی این دستورالعمل، کاهش خطرات ناشی از کار و افزایش حفاظت فردی کارکنان است.
قانون لباس کار چیست؟
قانون لباس کار به مجموعه قوانین و مقرراتی گفته میشود که توسط مراجع قانونی یا سازمانهای دولتی مرتبط با بهداشت، ایمنی و سلامت حرفهای (مثل وزارت کار، سازمان تأمین اجتماعی یا سازمان بهداشت حرفهای) وضع میشود تا استفاده از لباس کار مناسب در محیطهای کاری اجباری و استانداردسازی شود.
هدف قانون لباس کار:
- حفاظت از سلامت و ایمنی کارگران در برابر خطرات محیط کار
- جلوگیری از آسیبهای جسمی ناشی از شرایط کاری نامناسب
- افزایش بهرهوری و کاهش حوادث شغلی
ویژگیهای مهم قانون لباس کار:
- الزام کارفرما به تهیه و تأمین لباس کار استاندارد برای کارکنان
- تعیین نوع لباس مناسب بر اساس نوع کار و خطرات محیط کاری
- نظارت بر استفاده صحیح از لباس کار توسط کارکنان
- تعیین جریمهها و مجازاتها در صورت عدم رعایت قوانین لباس کار
- الزام به آموزش کارکنان درباره اهمیت و نحوه استفاده از لباس کار
حق لباس در قانون کار
طبق ماده 71 قانون کار ایران، حق لباس یکی از مواردی است که کارفرما موظف است به کارگر ارائه دهد یا هزینه آن را پرداخت کند.
حق لباس طبق قانون کار ایران:
- کارفرما موظف است لباس کار مناسب و تجهیزات ایمنی لازم را در اختیار کارگر قرار دهد، اگر شغل یا محیط کار به نوعی باشد که نیازمند لباس خاص باشد.
- اگر کارفرما لباس کار تهیه نکند، باید هزینه آن را به کارگر پرداخت نماید.
- این لباسها باید استاندارد و مناسب شرایط کار باشند تا از سلامت و ایمنی کارگر محافظت کنند.
- معمولاً کارفرما موظف است لباس کار را به صورت رایگان در اختیار کارگر بگذارد و هزینه آن را از حقوق کارگر کسر نکند.
این موضوع به منظور حفظ ایمنی و سلامت کارگران در محیط کار و رعایت حقوق آنها است.

استاندارد های لباس کار
استاندارد EN ISO 20471
این استاندارد مربوط به لباسهایی است که برای افزایش دید و ایمنی کارگران در محیط های پرخطر طراحی شدهاند، مانند راهنمایی ترافیک، ساخت وساز کنار جاده، و محیط های کاری با حرکت وسایل نقلیه.
ویژگیها:
- استفاده از رنگهای فلورسنت روشن (نارنجی، زرد، قرمز)
- داشتن نوارهای بازتابنده که نور چراغ خودرو را در شب یا شرایط نوری ضعیف بازتاب میدهند
- تعیین حداقل مساحت رنگهای فلورسنت و نوارهای بازتابنده برای اطمینان از دیده شدن فرد در فاصلههای مشخص
- تقسیمبندی لباسها بر اساس سطح دید (کلاس 1، 2 و 3) که کلاس 3 بیشترین سطح حفاظت و دید را دارد
استاندارد EN 432
این استاندارد لباسهایی را پوشش میدهد که کارگران در صنایعی مثل ریخته گری و آهنگری استفاده میکنند تا در برابر پاشش فلز مذاب محافظت شوند.
ویژگیها:
- مقاومت پارچه لباس در برابر حرارت و پاشش قطرات فلز مذاب
- جلوگیری از چسبیدن فلز مذاب به لباس و انتقال حرارت به پوست
- آزمایش لباسها با پاشیدن قطرات فلز مذاب و بررسی میزان نفوذ حرارت
استاندارد EN 434
این استاندارد لباسهای حفاظتی در برابر آتش و حرارت را تعریف میکند و معمولاً در صنایع نفت، گاز، جوشکاری و آتش نشانی کاربرد دارد.
ویژگیها:
- مقاومت لباس در برابر شعله مستقیم و حرارت تشعشعی
- جلوگیری از سوختن سریع لباس و انتقال حرارت به بدن
- تستهایی شامل قرار دادن نمونه لباس در معرض شعله و بررسی زمان سوختن، ذوب شدن یا تخریب
استاندارد EN ISO 11611
این استاندارد برای لباسهای مخصوص جوشکاری و کارهای مرتبط طراحی شده است تا از کاربر در برابر جرقه، پاشش فلز مذاب و حرارت محافظت کند.
ویژگیها:
- مقاومت در برابر جرقههای فلز و حرارت بالا
- پارچههایی با خاصیت عدم احتراق و پایداری حرارتی
- طراحی لباس برای پوشش کامل بدن و حفاظت از مناطق حساس
استاندارد EN ISO 11612
این استاندارد شبیه EN 434 است ولی گسترده تر است و شامل لباس هایی می شود که در معرض حرارت، شعله، و حتی پاشش مواد داغ قرار می گیرند.
ویژگیها:
- مقاومت لباس در برابر چندین نوع خطر حرارتی شامل شعله، حرارت تابشی، پاشش فلز داغ و تماس با سطوح گرم
- آزمایشهای متنوع برای ارزیابی مقاومت پارچه در شرایط مختلف حرارتی
- استفاده در صنایع مختلف با نیاز به حفاظت حرارتی
استاندارد EN ISO 15797
این استاندارد مربوط به روش های شستشو و نگهداری لباسهای کار است که در شرایط صنعتی استفاده میشوند تا دوام و خاصیت حفاظتی شان حفظ شود.
ویژگیها:
- تعیین دمای شستشو، نوع مواد شوینده و تعداد دفعات مجاز شستشو
- تضمین حفظ کیفیت پارچه، رنگ، و ویژگیهای حفاظتی لباس پس از شستشو
- مناسب برای لباسهای کار و محافظتی در صنایع مختلف
استاندارد UV Standard 801
این استاندارد میزان حفاظت پارچهها در برابر اشعه مضر UV خورشید را اندازهگیری و ارزیابی می کند.
ویژگیها:
- تعیین فاکتور محافظت در برابر UV (UPF - Ultraviolet Protection Factor) پارچه
- تست لباس در شرایط واقعی و مصنوعی در معرض نور UV
- مناسب برای لباسهای کار در فضای باز مانند کشاورزی، ساخت وساز و محیط های ساحلی.
نشانه های حک شده روی لباس کار
بر اساس قوانین و استانداردهای HSE مربوط به لباس کار، نکات مهمی در خصوص درج آرم و لوگو روی لباس کار وجود دارد که باید رعایت شود تا هم ایمنی و هم شناسایی کارکنان به درستی انجام شود که این قوانین شامل موارد زیر هستند:
- عدم تأثیرگذاری منفی روی ایمنی لباس
- آرم یا لوگو نباید باعث کاهش ویژگیهای حفاظتی لباس شود، مثلاً با افزودن مواد قابل اشتعال یا کاهش مقاومت پارچه در برابر آتش یا مواد شیمیایی.
- محل قرارگیری لوگو نباید در قسمتهایی باشد که مانع عملکرد لباس یا تجهیزات ایمنی مثل نوارهای بازتابنده شود.
- مکان مناسب و قابل دید بودن
- آرم و لوگو باید در محلهای مشخص و استاندارد مثل سینه، پشت یا آستین لباس قرار بگیرد تا به راحتی قابل شناسایی باشد.
- نباید لوگو در قسمتهایی قرار گیرد که در هنگام پوشیدن لباس، تا خورده یا مخفی شود.
- اندازه و رنگ مناسب
- اندازه لوگو باید متناسب باشد؛ خیلی بزرگ یا خیلی کوچک نباشد که باعث کاهش کارایی لباس شود.
- رنگ لوگو باید با رنگ لباس تضاد داشته باشد تا دیده شود اما نباید با رنگهای نوارهای بازتابنده یا فلورسنت تداخل ایجاد کند.
- استفاده از مواد با کیفیت و مقاوم
- آرم و لوگو باید با روشهایی نصب یا چاپ شوند که در طول استفاده و شستشو از بین نروند و باعث آسیب دیدن پارچه نشوند (مثل چاپ حرارتی، گلدوزی مقاوم).
- از چسبها یا برچسبهای موقتی و نامناسب که احتمال جدا شدن و ایجاد خطرات دارند، استفاده نشود.
- رعایت استانداردهای مربوط به لباس با دید بالا
- در لباسهایی که بر اساس استاندارد EN ISO 20471 طراحی شدهاند، درج لوگو نباید نوارهای بازتابنده را بپوشاند یا کاهش دهد.
- محل لوگو باید به گونه ای باشد که از سطح دید بالا لباس نکاهد.
- تطابق با سیاستهای سازمانی و مقررات قانونی
- لوگو و آرم باید با سیاستهای سازمانی و قوانین مربوط به برندینگ، حفظ حریم خصوصی و حقوق مالکیت معنوی مطابقت داشته باشد.
- در صورت نیاز، تاییدیه از نهادهای مسئول ایمنی محیط کار دریافت شود.
جنس و کیفیت لباس کار طبق قونین HSE
طبق قوانین و استانداردهای HSE ، جنس و کیفیت لباس کار باید به گونه ای باشد که ایمنی، بهداشت و راحتی کارکنان را در محیط کار به بهترین شکل تضمین کند. در ادامه به مهم ترین الزامات مربوط به جنس و کیفیت لباس کار طبق HSE اشاره شده است:
1) مقاومت و دوام بالا
- پارچه لباس کار باید در برابر پارگی، ساییدگی، حرارت، آتش، مواد شیمیایی، روغن و سایر عوامل مخرب محیط کار مقاومت کافی داشته باشد.
- کیفیت دوخت و اتصالات لباس باید مقاوم و مستحکم باشد تا لباس هنگام فعالیتهای سنگین و طولانی مدت دچار آسیب نشود.
2) مواد غیر سمی و ایمن
- جنس لباس نباید شامل مواد شیمیایی مضر یا حساسیت زا باشد که به پوست آسیب برساند یا سلامت کارگر را تهدید کند.
- باید از الیاف طبیعی یا ترکیبی استفاده شود که خاصیت تنفس پذیری و جذب رطوبت مناسب داشته باشد.
3) قابلیت تنفس و راحتی
- لباس باید قابلیت عبور هوا داشته باشد تا از تعریق زیاد و ایجاد ناراحتی برای کارگر جلوگیری کند.
- سبک و طراحی لباس باید به گونهای باشد که آزادی حرکت کاربر حفظ شود و مانع انجام کارهای فیزیکی نشود.
4) ویژگیهای حفاظتی مخصوص نوع کار
- برای مشاغل خاص، لباس باید ویژگیهای حفاظتی ویژهای داشته باشد، مثل:
- مقاومت در برابر آتش و حرارت (لباس ضد حریق)
- مقاومت در برابر مواد شیمیایی و اسیدی
- ضد آب بودن در محیطهای مرطوب
- لباس با دید بالا برای محیط های پرخطر و کم نور
5) مقاومت در برابر شستشو و نگهداری آسان
- لباس کار باید قابلیت شستشوی مکرر در شرایط صنعتی را داشته باشد بدون اینکه کیفیت پارچه و ویژگیهای حفاظتی آن کاهش یابد.
- باید قابلیت خشک شدن سریع و نگهداری آسان داشته باشد.
6) تطابق با استانداردهای بینالمللی و ملی
- جنس و کیفیت لباس باید مطابق با استانداردهای معتبر مثل ISO، EN، ANSI یا استانداردهای ملی مربوطه باشد.
- پوشش دهی و محافظت لباس باید توسط آزمایشهای معتبر تایید شده باشد.

ظاهر لباس کار طبق قوانین و استانداردها
ظاهر لباس کار طبق قوانین ایمنی و استانداردهای سازمانی و HSE باید به گونه ای طراحی شود که علاوه بر رعایت اصول ایمنی، نظم، شناسایی سریع و تفکیک نقشها را در محیط کار تسهیل کند. در ادامه به توضیح جامع درباره ظاهر لباس کار و نحوه تفکیک لباس برای مدیران، معاونان، سرپرستان و سایر کارکنان می پردازیم:
1) رنگ لباس کار
- رنگ لباس باید مطابق با نقش و جایگاه فرد در سازمان باشد تا بتوان به سرعت افراد را شناسایی کرد.
- رنگهای رایج:
- رنگ های تیره یا رسمی برای مدیران و معاونان (مثلاً سرمه ای، مشکی، خاکستری)
- رنگ های روشن یا فلورسنت برای سرپرستان و کارکنان اجرایی (مثلاً نارنجی، زرد، قرمز)
- رنگ های مشخص و متفاوت برای بخشهای مختلف (مثلاً آبی برای بخش فنی، سبز برای ایمنی)
- لباسهای با دید بالا باید در محیط های خطرناک به ویژه برای کارکنان اجرایی و سرپرستان استفاده شود.
2) طراحی و مدل لباس
- لباس کار باید فرم مناسب، منظم و ساده داشته باشد.
- کت، پیراهن، شلوار یا سرهمی متناسب با نوع کار (مثلاً لباس رسمی برای مدیران و معاونان، لباس راحت و کاربردی برای کارکنان فنی و سرپرستان)
- وجود جیبهای کافی و کارآمد برای ابزار و مدارک در لباس کارکنان اجرایی و فنی
- سرپرستان معمولاً لباسهایی با المانهای شاخص مثل نوارهای بازتابنده یا نشانههایی دارند که نقش نظارتی آنها را نشان دهد.
3) آرم و نشان سازمانی
- همه لباسها باید دارای آرم یا لوگوی سازمان در محل مشخص (سینه، آستین یا پشت لباس) باشند.
- برای مدیران، لوگو معمولاً با کیفیت و اندازه بزرگ تر و به صورت دوخت یا چاپ با کیفیت تر درج می شود.
- سرپرستان و معاونان آرم را در جای مشخص و قابل مشاهده دارند که به سادگی شناسایی شوند.
4) تعیین نقش با استفاده از برچسب یا نوشته
- روی لباس مدیران و معاونان معمولاً عنوان شغلی (مثل Manager، Supervisor، Safety Officer) درج می شود.
- این برچسبها میتوانند به صورت چاپ شده، دوخته شده یا حتی به شکل جداشدنی روی لباس باشند.
- این ویژگی به شناسایی سریع نقش و مسئولیت افراد کمک می کند.
5) تجهیزات جانبی و اکسسوریها
- مدیران و معاونان ممکن است از کت و شلوار رسمی همراه با لباس کار استفاده کنند که ظاهری رسمی تر به آنها می دهد.
- سرپرستان معمولاً کلاه ایمنی با رنگ مشخص و نوار بازتابنده یا جلیقههای ایمنی پوشیده و ممکن است از تجهیزات خاص ایمنی استفاده کنند.
- کارکنان فنی معمولاً لباسهای مقاوم و راحت همراه با تجهیزات حفاظتی کامل مثل دستکش، کفش ایمنی و عینک دارند.
6) کد لباس سازمانی
- سازمانها معمولاً دستورالعمل کتبی و مشخصی برای ظاهر لباس کار دارند که شامل رنگ، مدل، نحوه پوشیدن و نگهداری لباس می شود.
- این کد لباس باید در تمام بخشها به صورت یکسان اجرا شود و شامل نکاتی مانند:
- تمیزی و آراستگی لباس
- بدون چین و چروک بودن
- ممنوعیت استفاده از لباسهای غیررسمی یا غیرمجاز در محیط کاری
- نحوه استفاده از تجهیزات ایمنی جانبی
نقش کارفرما در اجرای قوانین لباس کار
نقش کارفرما در اجرای قوانین لباس کار بسیار حیاتی و مسئولیت برانگیز است. طبق قوانین کار و مقررات ایمنی و بهداشت حرفهای، کارفرما موظف است تمامی شرایط لازم را برای تامین، استفاده و نگهداری لباس کار استاندارد فراهم کند تا سلامت و ایمنی کارگران حفظ شود. در ادامه نقشها و وظایف اصلی کارفرما در این زمینه نوشته شده است:
1) تأمین لباس کار استاندارد
- کارفرما باید لباس کار مناسب و مطابق با نوع شغل، شرایط محیط کار و خطرات موجود را تهیه و به کارگران ارائه دهد.
- لباسها باید مطابق با استانداردهای ملی و بینالمللی ایمنی باشند (مثلاً مقاوم در برابر حرارت، مواد شیمیایی، دید بالا و غیره).
- هزینه تأمین لباس کار به عهده کارفرما است و نباید از حقوق کارگر کسر شود.
2) آموزش و اطلاع رسانی به کارگران
- کارفرما موظف است به کارگران آموزش دهد که چرا استفاده از لباس کار الزامی است و چگونه باید از آن استفاده کنند.
- آموزشها باید شامل نحوه پوشیدن، نگهداری، شستشو و اهمیت رعایت کامل مقررات باشد.
3) نظارت بر استفاده صحیح از لباس کار
- کارفرما باید نظارت مستمر داشته باشد که کارگران به درستی از لباس کار استفاده کنند و آن را در محیط کاری حفظ کنند.
- در صورت مشاهده استفاده نادرست یا عدم استفاده، باید اقدامات اصلاحی انجام دهد.
4) نگهداری و تعمیر لباس کار
- کارفرما مسئول نگهداری، تعمیر و تعویض لباسهای کار آسیب دیده یا غیر قابل استفاده است.
- باید برنامه منظم برای شستشو، ضدعفونی و بررسی سلامت لباس کار داشته باشد.
5) ایجاد سیاستها و دستورالعملهای داخلی
- تدوین و اجرای دستورالعملهای داخلی مربوط به لباس کار، شامل نحوه توزیع، استفاده، نگهداری و نظارت.
- تعیین مسئولیتهای دقیق کارکنان و مدیران در این زمینه.
6) رعایت مقررات و استانداردهای قانونی
- کارفرما باید قوانین و مقررات ملی و بینالمللی مربوط به لباس کار را رعایت کند و در صورت نیاز، با سازمانهای مرتبط همکاری نماید.
- آماده سازی و ارائه گزارشهای لازم به مراجع نظارتی در صورت درخواست.
7) پشتیبانی از سلامت و ایمنی کارگران
- فراهم کردن شرایطی که کارکنان بتوانند بدون نگرانی از آسیبهای شغلی و بهداشتی به کار خود ادامه دهند.
- در صورت بروز حادثه ناشی از عدم استفاده یا نقص در لباس کار، مسئولیت پیگیری و جبران خسارت با کارفرما است.
مزایای لباس کار استاندارد
لباس کار استاندارد مزایای زیادی دارد که هم برای کارگران و هم برای کارفرمایان اهمیت دارد. در ادامه به مهم ترین مزایای استفاده از لباس کار استاندارد اشاره خواهیم کرد:
1) حفاظت از سلامت و ایمنی کارکنان
- جلوگیری از آسیبهای جسمی مثل سوختگی، خراشیدگی، پاشش مواد شیمیایی، و ضربه
- کاهش خطر ابتلا به بیماریهای ناشی از شرایط محیط کار (مثل حساسیتهای پوستی، مشکلات تنفسی)
- افزایش مقاومت در برابر خطرات محیطی مانند حرارت، آتش، اشعه UV و مواد سمی
2) افزایش دید و شناسایی در محیط های کاری
- استفاده از رنگهای فلورسنت و نوارهای بازتابنده باعث دیده شدن بهتر کارکنان در محیط های کم نور و پرخطر میشود
- شناسایی سریع نقشها و جایگاه افراد از طریق طراحی و رنگ لباس کار
3) حفظ نظم و حرفهای بودن در محیط کار
- لباس کار یکپارچه و منظم باعث افزایش حس تعلق و هماهنگی تیمی میشود
- ظاهر حرفهای و آراسته سازمان را در مقابل مراجعین و بازدیدکنندگان بهبود میبخشد
4) کاهش هزینههای ناشی از حوادث و آسیبها
- کاهش تعداد و شدت حوادث و آسیبهای کاری، که باعث کاهش هزینههای درمان و جبران خسارت میشود
- افزایش بهرهوری و کاهش زمان از دست رفته ناشی از آسیبهای شغلی
5) حفظ دوام و کیفیت لباس در طول زمان
- لباسهای استاندارد قابلیت شستشو و نگهداری آسان دارند و پس از شستشو کیفیت خود را حفظ میکنند
- دوام بالای پارچه و دوخت باعث کاهش نیاز به تعویض مکرر لباس میشود
6) ایجاد فرهنگ ایمنی و سلامت در سازمان
- استفاده از لباس کار استاندارد باعث ارتقای فرهنگ ایمنی در بین کارکنان میشود
- افزایش آگاهی و مسئولیتپذیری در رعایت نکات ایمنی و بهداشتی
7) هماهنگی با مقررات و قوانین ایمنی
- استفاده از لباس کار استاندارد باعث تطابق سازمان با قوانین ملی و بینالمللی می شود
- جلوگیری از جریمه ها و مشکلات قانونی ناشی از عدم رعایت استانداردها.
This document was truncated here because it was created in the Evaluation Mode.
This document was truncated here because it was created in the Evaluation Mode.
This document was truncated here because it was created in the Evaluation Mode.
ارسال دیدگاه