گزارش میدانی دانا از فروش اجباری اکتان در جایگاهها؛
تجربیات تلخ رانندگان در پمپ بنزینها/ رانندها چطور فریب میخورند؟
گزارشهای میدانی نشان میدهد در سایه کیفیت پایین بنزین تخلفات گسترده در جایگاههای سوخت اتفاق میافتد. کارکنان برخی پمپبنزینها بدون اجازه، مواد ناشناختهای به باک خودروها اضافه میکنند و با ادعاهای واهی، پولهای هنگفتی را مطالبه میکنند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ مسئله بنزین و مکملهای آن شبیه به وضعیت اینترنت و ابزارهای دور زدن فیلترینگ شده است. کاربران اینترنت حداقل میدانند که برخی سایتها مسدود هستند و برای دسترسی، به ویپیان نیاز دارند. اما در مورد سوخت خودروها، کیفیت بنزین نامشخص است و شهروندان عادی نمیتوانند آن را بررسی کنند. دولت و مجلس که خود عامل اصلی این مشکلات هستند، قدرت حل آن را هم در اختیار دارند. مکملهای سوخت اساساً گزینهای اختیاری هستند و نباید به زور تحمیل شوند، ولی وقتی بنزین داخلی استاندارد لازم را ندارد، این گزینه اختیاری به یک ضرورت ناخواسته تبدیل میشود که دستمایه تخلف برخی سودجویان میشود.
مشاهدات میدانی خبرنگار راه دانا نشان میدهد، این صحنه تکراری بارها در صف پمپ های بنزین دیده می شود که: صف طولانی، راننده خسته، کارت را میکشد. متصدی با لحنی مشفق میگوید:«بنزین ما پایینتر از استاندارد است، موتور نفس نمیکشه. من یه مکمل اصل ریختم تا بالانس بشه.»
هنوز راننده هوشیار نشده که عددی چند برابر قیمت بازار روی فیش ظاهر میشود. وقتی اعتراض میکند، میشنود:«نصف قیمت حساب کردم، مشتری بشی!»
حق انتخاب کجاست؟ محتوا ریخته شده، باک بسته، و قابل جداسازی نیست.
رانندگان عجول، به ویژه مسافران، اغلب قربانی این ترفندها میشوند. عقربه باک روی خط قرمز است و نازل سوخت ناگهان قطع میشود. متصدی با نگرانی ساختگی میگوید: «باکت هوا گرفته، باید مکمل اکتان بریزم وگرنه پمپ سوخت میسوزد.» ترس از خرابی در جاده و هزینههای تعمیرات سنگین، راننده را وادار به تصمیم سریع میکند. مبلغ پرداختی بالاست و توضیحات متصدی مبهم. راننده با دلخوری و نگرانی از جایگاه دور میشود و این حس تا مسافتهای طولانی ادامه دارد. این سناریو نشاندهنده سوءاستفاده از ترس رانندگان برای فروش اجباری مکمل بنزین است.
راننده خانم قربانی ترفند فروشنده
تصور کنید یک خانم راننده برای پرداخت، کارت بانکی را میکشد و برمیگردد. ناگهان روی فیش، هزینه دو قوطی مکمل بنزین ظاهر شده! اعتراض میکند: "چیزی ندیدم، قوطی کجاست؟" متصدی با خونسردی پاسخ میدهد: "از باک جدا نمیشود، باید بپردازید." حتی قوطی خالی هم تحویل نمیدهند. وقتی صدای اعتراض بلندتر میشود، لحن تندتر: "ما کار درست کردیم!" این فروش اجباری اکتان بدون اجازه، راه پیگیری را مسدود میکند و راننده با حسرت دور میشود.
عجله مسافر و ترس از سوختن پمپ بنزین
در صفهای طولانی، یک مسافر خسته با باک خالی عجله دارد. نازل سوخت ناگهان قطع میشود. متصدی با نگرانی میگوید: "باکت هوا گرفته، اکتان بریزم وگرنه پمپ بنزینت میسوزد." ترس از خرابی در جاده و هزینههای گزاف تعمیر، راننده را وادار به پرداخت میکند. مبلغ سنگین است و توضیحات مبهم. تخلف جایگاههای سوخت با وعده "نجات سریع"، راننده را با دلخوری تا مقصد همراهی میکند.
سمند ریپزن و جای خالی بنزین سوپر
راننده سمند تازه سرویسشده، از ریپ زدن موتور شکایت دارد. متصدی لبخند میزند: "جرم گرفته، بنزین سوپر هم نیست. این مکمل اکتان جای آن را میگیرد." قوطی را تکان میدهد و میگوید: "تا آخر ریختم." وقتی رقم اضافهشده به فیش اعتراضبرانگیز میشود، تهدید آرام میآید: "پولش را ندی؟" با صف پشت سر و نگاههای فشارآور، راننده چارهای جز پرداخت ندارد. فروش اجباری مکمل بنزین، مشکل را حل نمیکند، فقط هزینه را چند برابر میکند.
پژوپارس خسته و تخفیف دروغین
راننده پژوپارس پس از انتظار طولانی، کارت میکشد. متصدی با اطمینان: "بنزین اکتانش پایین است، موتور ضعیف میشود. مکمل اصل ریختم تا بالانس شود." فاکتور نشان میدهد قیمت چند برابر بازار است، اما میگوید: "نصف حساب کردم، مشتری ثابت شو!" حالا اکتان در باک است و "جدا نمیشود". این تخلفات فروش اجباری در پمپ بنزینها، رانندگان را در تله میاندازد.
چرا این تخلفات ادامه دارد؟
این صحنهها در سراسر کشور تکرار میشود. مکمل اکتان گرانتر از بنزین رسمی فروخته میشود، بدون هیچ مدرکی برای نیاز واقعی. رانندگان از ترس خرابی، صفهای طولانی و فشار اجتماعی، تسلیم میشوند. کارشناسان هشدار میدهند: بنزین سوپر نایاب است، اما فروش اجباری اکتان راهحل نیست. برای جلوگیری، فیلم بگیرید، اعتراض کنید و به تعزیرات گزارش دهید.
اگر مسئولان واقعاً به فکر مردم باشند، این راهحلها در دسترس آنهاست. اما اگر هدف ایجاد بازار سودآور باشد، مانند آنچه در مورد ویپیانها رخ میدهد، داستان کاملاً عوض میشود و مشکلات ادامه پیدا میکند.
رضا نواز، نماینده جایگاهداران سوخت، در گفتوگو با راه دانا توضیح میدهد که بخشی از این مکملها از راههای قانونی و گمرکی وارد کشور میشوند و ممنوع نیستند. مسئله اصلی زمانی پیش میآید که واردات مجاز است، اما فروش آن غیرقانونی اعلام میشود. این ناهماهنگی، مردم را گیج میکند و فرصت سوءاستفاده را افزایش میدهد. او پیشنهاد میکند که واردات این محصولات یا کاملاً متوقف شود یا با نظارت دقیق و سازمانیافته عرضه گردد.
نقش نهادهای نظارتی در جلوگیری از تقلب
سازمانهایی مانند استاندارد و حمایت از مصرفکنندگان میتوانند با تعریف معیارها و نرخهای مشخص، جلوی فریبکاری و قیمتهای نجومی را بگیرند. سؤال کلیدی این است: اگر این مکملها غیرقانونی هستند، چرا اجازه ورود میگیرند؟ و اگر قانونیاند، چرا شرکتهای واردکننده رسمی آنها را با کد رهگیری، سیستم استعلام و در چارچوبی شبیه به سامانههای معتبر در جایگاهها نمیفروشند؟ این رویکرد نه تنها سود مناسبی برای واردکنندگان ایجاد میکند، بلکه اعتماد رانندگان را هم جلب مینماید تا اگر ناچار به استفاده هستند، محصولی معتبر و با کیفیت معلوم دریافت کنند.
با وجود اعلام رسمی شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی مبنی بر ممنوعیت خرید و فروش اکتانافزاها و افزودنیهای بنزین در جایگاهها، این فعالیت در بسیاری از پمپبنزینهای شهری و جادهای رواج دارد. در برخی موارد، کارکنان جایگاهها با رضایت مالک خودرو، این محصولات را بازاریابی و میفروشند. این روش، هرچند خلاف مقررات است، اما اگر اختیاری باشد، چندان نادرست نیست و راننده میتواند از خرید امتناع کند. اما مشکل اصلی در رویکردهای زورگویانه است که بیشتر در تهران دیده میشود.
روشهای ناپسند فروش اجباری و قیمتهای نجومی
در این تخلفات، برخی کارکنان بدون کسب اجازه، مایعی نامعلوم را به باک خودرو میریزند و اگر راننده اعتراض کند، با بهانههایی مثل افزایش اکتان یا خارج کردن هوا از باک، توجیه میکنند و در نهایت با تهدید، پول آن را میخواهند. قیمتها در جایگاههای خارج از شهر حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است، اما در تهران، مبالغی مانند یک میلیون تومان یا بیشتر مطالبه میشود.
تحقیقات میدانی راه دانا حاکی از آن است که اگر راننده شکایت کند، پس از کلی وقت گذاشتن در نهایت مالک جایگاه با جریمهای کم و غیربازدارنده روبرو میشود که هیچ نفعی برای راننده ندارد و و چرخه تخلف هم ادامه مییابد. کارکنان متخلف که تعدادشان کم است، در امنیت کامل عمل میکنند و هیچ تنبیهی نمیشوند. این وضعیت نشاندهنده نبود قوانین محکم و سیستم نظارت مؤثر است. حتی اگر مالک جایگاه بخواهد کارمند خطاکار را برکنار کند، با مسائل حقوقی کارگری مواجه میشود و از اقدام منصرف میگردد.
اگر قربانی شدید، چگونه حقوق خود را بگیرید؟
اگر در حین سوختگیری، بدون اجازهتان مایعی به باک اضافه شد و پول آن را خواستند، فوری با پلیس ۱۱۰ تماس بگیرید و درخواست کنید مأمور بیاید، گزارش بنویسد و نام متخلف را ثبت کند. عکس گزارش پلیس را به شکایتتان ضمیمه کنید و به صنف جایگاهداران یا دادگاه بروید. این روش بهترین راه برای بازپسگیری پول است، زیرا بدون مدرک، اثبات تخلف سخت میشود و کلاهبرداران به کارشان ادامه میدهند.
علیاکبر عرب عامری، مسئول تأمین و توزیع شرکت ملی پخش، درباره این موضوع میگوید: ما بر اساس استانداردهای تعیینشده کار میکنیم. در شهرهای بزرگ، بنزین یورو و در سایر نقاط، بنزین معمولی با اکتان ۸۷ عرضه میشود. قانون برنامهریزی برای گسترش عرضه را مشخص کرده و ما تلاش میکنیم سوخت استاندارد تحویل دهیم. ما در تولید یا فروش مکملها نقشی نداریم؛ تولیدکنندگان باید مجوز بگیرند و پس از تأیید استاندارد، محصول بفروشند. مشکل در جایگاههاست که طبق قرارداد با ما، فقط باید فرآوردههای مجاز عرضه کنند و فروش هر چیز دیگری تخلف است.
سامانه گزارش تخلفات و بازدیدهای منظم
او تأکید میکند: حتی اگر مکملی استاندارد باشد، فروش آن در جایگاه ممنوع است. گاهی این محصولات در مغازههای اطراف یا تعمیرگاهها فروخته میشوند، اما در جایگاههای قراردادی ما، هیچ محصولی جز سوخت مجاز نباید باشد. سامانه ۹۶۲۷ برای گزارش ۲۴ ساعته در دسترس است و میتوانید شکایت ثبت کنید. تلفن گویا هم فعال است و بسته به استان، پیگیری میشود.
عرب عامری میافزاید: ماهانه چهار تا شش بار از هر جایگاه بازدید میکنیم و کنترل کمی و کیفی انجام میدهیم تا سوخت استاندارد باشد و مقدار درست تحویل شود. تراکنشهای مشکوک هم بررسی میشوند. انجمن صنفی هم این مسئله را جدی میگیرد، زیرا تخلفات برای جایگاهداران هم دردسر ایجاد میکند. فروش اجباری تأییدشده نیست و جریمههایی برای آن داریم. اخیراً آییننامه تخلفات بهروز شده و مبالغ جریمهها افزایش یافته تا بازدارنده باشند؛ این تغییرات بهزودی ابلاغ میشود.
وضعیت کیفیت بنزین در کشور
در نهایت، او درباره کیفیت سوخت توضیح میدهد: با توجه به تولید، اولویت با کلانشهرها و اطراف آنهاست. بنزین یورو در شهرهای بزرگ از پالایشگاههای داخلی تأمین میشود و در دیگر نقاط، بسته به تولید، بنزین یورو یا معمولی عرضه میگردد. ادارات استاندارد استانها بهطور منظم سوخت جایگاهها را کنترل میکنند.
به گزارش راه دانا، وقتی برای سوخت گرفتن باید از جیبت هم دفاع کنی، یعنی نظم عمومی زیر سوال رفته است.«این تخلفات فقط یک مسئله اخلاقی نیست، بلکه نشانه ضعف سیستم نظارتی است. وقتی سامانه ۹۶۲۷ بیپاسخ است و جریمهها بازدارنده نیست، راننده تنهاست.»
ارسال دیدگاه