صنایع دستی از کهن تاکنون؛

• جمعه ۲۸ آبان ۱۳۹۵ ۲۱:۱۱
• کد خبر : 953851

• اخبار
• سایر رسانه ها

یزد با قدمتی به اندازه تاریخ گنجینه ای از هنرهایی که با دست های مردمانش در جهان خودنمایی می کند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛به نقل از یزدامروز؛استان یزد یکی از مهم ترین استان های کویری ایران است که صنایع دستی آن را سرامیک و سفال ، کاشی سازی ، زرگری ، زیلوبافی ، شعربافی ، ترمه بافی ، فرش بافی ، شمد ، دستمال ، مخمل ، دارایی ، چادرشب بافی ، قناویز ، دندانی ، گیوه بافی ، حصیر بافی ، خورجین بافی ، روفرشی ، سفره ، احرامی ، قلم ‌زنی ، شیشه‌گری ، چرم‌سازی ، موتابی و نمدمالی تشکیل می دهند .

سرامیک و سفال :

هنر سفالگری در استان یزد به ویژه در شهر میبد دارای طرح‌های ویژه‌ای بوده و از حال و هوای کویر نشأت گرفته و در اصطلاح محلی به تولیدات سفال "کواره" می‌گویند.

سفال و سرامیک میبد با نقش‌های اصیل « خورشید خاتم » و « مرغ و ماهی » شهرت فراوان دارد  که «خورشید » سمبل آفتاب درخشان کویر«مرغ » نماد گونه‌ای از گنجشکان نواحی کویری و «ماهی» کنایه از کم آبی این سرزمین است .

کوزه‌ها و کاسه‌های ساخت استان یزد ، به ویژه ساخته‌های شهر میبد از ظرافت و زیبایی خاصی برخوردارند و نمونه‌های آن در سفال‌های سایر نقاط ایران به چشم نمی‌خورد .

کواره‌های ساخت میبد عبارتند از:سفال ساده بی لعاب ، سفال لعاب دار، اشیای کاشی و سرامیک .

کاشی‌سازی:

به کارگیری کاشی‌های زیبا و گوناگون سنتی در معماری بناها است و این هنر در استان یزد قدمتی هفتصد ساله دارد .

در این هنر، هنرمندان ابتدا اشکال دلخواه کاشی را تهیه،سپس روی آن‌ها را نقاشی کرده و بعد آن‌ها را لعاب داده و پخت می‌کنند .

انواع کاشی این استان عبارت اند از:کاشی یزدی ، کاشی کمک ، کاشی شبکه ، کاشی شش گوش ، کاشی حاشیه ، کاشی اکمند ، کاشی هفت‌رنگ و کاشی جوک .

زیلوبافی یزد

زیلو یکی از قدیمی ترین صنایع دستی یزد است که به دوران پیش از اسلام باز میگردد. همچنین از کالاهای تجاری کشور بوده است. زیلو به علت ایجاد خنکی، در فصل تابستان بسیار استفاده می شد. یکی مهمترین مراکز مهم زیلو بافی شهر میبد یزد است که قدیمی ترین زیلو در حال حاضر به این منطقه نسبت داده می شود و می توان آن را در مسجد جامع شهر میبد دید. به دلیل دوام زیلو نسبت به فرش های پشمی این زیراندازها بسیار مورد استفاده بوده و یکی از مشاغل درآمدزایی یزد محسوب می شد. نخ مورد استفاده در بافت زیلو پنبه است و طرح های بسیار زیبایی همچون زلفک، رکنه دونی، هشت پر بزرگ و کوچک، بند رومی و کلید که معروف هستند را برروی آنها ایجاد می کنند همچنین رنگ آبی و سفید از رنگ های غالب در بافت زیلوها هستند و گاهی رنگ نارنجی، قرمز و سبز هم استفاده می کنند.  ناگفته نماند رنگ ها استفاده شده در زیلوها رنگ های طبیعی هستند که از گیاهانی همچون روناس، پوست گردو و … تهیه می شوند وعلت استفاده از این رنگ های طبیعی، ثابت ماندن آن هاست.

از نظر رنگ زیلوها به سه دسته تقسیم می شوند:

دسته ی اول زیلو با رنگ سفید و آبی که در مساجد استفاده می شود.

دسته دوم زیلو جوهری که با رنگ گلی و آبی بافته می شوند و در خانه ها استفاده می شوند و به نسبت قیمت مناسبی دارند.

دسته سوم که مرغوبترین آن هاست زیلو با رنگ ها سبز و گلی می باشد. نقش های مورد استفاده در زیلو به دو بخش تقسیم می شود حاشیه یا دج و زمینه؛ حاشیه که ثابت است و از نقش های بسیاری تشکیل مشود ولی زمینه به ذوق و هنر بافنده بستگی دارد. امروزه زیلوها کاربرد چندانی در خانه ها ندارند و بیشتر در مساجد و اماکن زیارتی می توان آن ها را دید.

دستبافت های یزد

بخش عمده ی صنایع دستی یزد پارچه های مختلفی است که به سبک های مختلفی در یزد بافته می شوند و هر کدام نام منحصر بفردی دارند، که به بعضی از این موارد اشاره ی کوتاهی داریم:

شعربافی یزد:

شعربافی هم یکی از هنرهای سنتی یزد است که تا سال ها قبل رونق بسیاری داشت.

در ابتدا این هنر توسط زنان بر روی دستگاه های چوبی انجام می شد و کمکی به اقتصاد خانواده بود اما بعد از مدتی بصورت کارگاهی درآمد و مردان هم به این هنر مشغول شدند.

شعر بافی نوعی از هنرهای دستبافت یزد است ودر حال حاضر  نمونه های کمی از آن را  به نسبت گذشته می توان در شهر یزد دید.

ترمه یزد:

هنر ترمه بافی حدود چهارصد سال سابقه دارد و زردتشتیان آن را در دوخت نوعی شلوار برای جشن ها استفاده می کردند.

ترمه پارچه ای است که تار آن ابریشمی و پودش نخ، پشم، کرک الوان و ابریشم بوده و  بافت ترمه در گذشته با انگشت انجام می شد و از این رو به انگشت باف نیز شهرت داشت اما  بعدها این کار به صورت نیمه دستی انجام شد و برای بافت آن از دستگاه های مخصوصی استفاده می کردند.

بته و جقه، طرح شاه عباسی و شاخ گوزنی طرح های رایج مورد استفاده در ترمه ها هستند و انواع مختلف ترمه عبارتند از شال بندی، شال چارقدی، شال راه راه، شال اتابکی، شال محرمات، شال رضای، شال کشمیری و شال یزدی.

بازار ترمه امروزه در شهر یزد رونق خوبی دارد و گردشگران آن را  بعنوان سوغات یزد  تهیه می کنند.

شمدبافی یزد:

پارچه ای نازک که در بافتش از ابریشم مصنوعی (ویسکوز) یا نخ پنبه ای استفاده می کنند و بعنوان روانداز در فصل تابستان استفاده می شود.

در بافت شمد از طرح های ساده ای استفاده می کنند که معمولا چهارخانه هستند.

این رشته در لیست رشته‌های صنایع دستی ثبت نشده است و هم اکنون تنها به صورت بافت ماشینی در یزد به آن پرداخته می‌شود.

دستمال یزدی:

در شهر یزد دستمال هایی با طرح ها و رنگ های مختلف و مصارف گوناگون از ویسکوز یا همان ابریشم مصنوعی بافته می شوند. نام های دیگر این محصول ابریشمی و عشایری معروفند.

دندانی یزد:

دندانی یا گل خورد به جامه زرتشتیان یزد نیز شهرت دارد و در حال حاضر به این بافت اصیل کمتر توجه شده و دارای شیوه بافتی ظاهراً ساده اما پر زحمت می‌باشد و برای تولید آن ابتدا گروههایی کوچک در پارچه زده می‌شود و به همین جهت نقش اساسی و اصلی آن به صورت کلی ساده است، معمولاً در اطراف آن یک رشته گل‌های هفت رنگ نیز تولید می‌گردد که دارای 4 ترنج 4 گوش به رنگ قهوه ای متمایل به سیاه در وسط و در میان ترنج نقوش مدور با شیوه دندانی و به رنگ سفید آجری بافته می‌شود و سرانجام در نوار قرمز و سیاه با حاشیه گلهای دندانی به صورت دایره‌هایی با خطوط حاشیه دار، ترکیب ساده ولی دلنشین را تکمیل می‌کند.
این رشته در یزد منسوخ شده است.

شال بافی یزد: 

شالبافی هم یکی از هنرهای رایج یزد بوده که آن را از نخ پنبه ای می بافتند و معمولا تولید کارگاهی داشته است.

چنان‌که از متن یک سنگ نوشته تاریخی واقع در دهلیز مسجد جامع یزد بر می‌آید، مردم شهر یزد قرن ها به این هنر اشتغال دارند.

زری بافی:

زری، نفیس ترین و افسانه ای ترین دست بافته منسوخ شده یزدی است که هم اکنون نمونه هایی از آن زینت بخش موزه ها و سایر مراکز هنری ایران و دیگر کشورهای جهان است.

مخمل بافی:

بدون تردید مخمل را باید از نفیس‌ترین پارچه‌های دستباف ایران دانست زیرا پیچیدگی در بافت، ‌طرح‌های زیبا و پر نقش و نگار و مواد اولیه‌ مرغوبی که در تولید این پارچه به کار می‌رود، ویژگی خاص به آن بخشیده که مخمل را از سایر دست بافته‌ها متمایز می‌سازد.

مخمل نوعی پارچه نخی یا ابریشمی است که یک روی آن صاف و روی دیگر آن دارای پرزهای لطیف و نزدیک به هم و پرزها به یک سو خوابیده است. برای تولید مخمل از ابریشم طبیعی استفاده می‌شود و نقش‌های اصیل و سنتی مخمل به روی این پارچه حالت برجسته دارد که این امر نشانه بارز تبحر ‌و مهارت و در عین حال دشواری بافت آن است.

چادرشب:

در شهرستان یزد ، اردکان و بخش زارچ می‌بافند.

معمولاً دو نوع چادرشب که نوع اول آن نازک و منقوش و به نام چادرشب رختخواب‌پیچ معروف است و نوع دوم آن ضخامت بیشتری دارد و چادرشب صحرایی نام دارد و برای حمله علوفه و محصولات کشاورزی استفاده می‌شود و دارای نقش‌های راه راه است.

دارایی بافی :

ماده اولیه این پارچه ابریشم طبیعی بوده است اما در حال حاضر در بافت آن از نخ ویسکوز استفاده می شود و در حال حاضر ایکات ( دارایی ) را تنها می توان در کارگاههای محدود شهر یزد مشاهده کرد.

در مورد وجه تسمیه آن گفته می شود نام دارایی از آن جهت برای آن مصطلح شده که در قدیم این پارچه جهیزیه هر عروس و جز وسایل سرمایه ای او بوده و به این دلیل به آن دارایی گفته اند و یا چون اشخاصی که این نوع پارچه را می‌خریدند ثروتمند بوند به این سبب به آن دارایی می‌گفتند.

ویژگی خاص پارچه های دارایی نوع نقش آن است چرا که  پارچه زیبا و رنگارنگ دارایی با رنگهای گرم و پرشوری مانند زرد ، سبز ، قرمز و بنفش است.

انتهای پیام /ح

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #