• سه‌شنبه ۰۴ شهریور ۱۳۹۳ ۱۱:۲۱
• کد خبر : 132822

• اخبار
• سایر رسانه ها

روستا ی خوردر فاصله سه کیلومتری شمال بزرگراه تهران ، قزوین و شش کیلومتری جاده ی ترانزیتی غرب به شرق و هشت کیلومتر شمال راه آهن سراسری قرار گرفته است وقطار شهری مهر شهرکرج به شهر جدید هشتگرد به سه کیلومتری آن ختم می شود.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی دانابه نقل از تلاشگران البرز،در سال ۱۳۸۹ شهرستان کرج به همراه ساوجبلاغ و نظر آباد و با تبدیل شدن بخش طالقان به شهرستان ، استان تازه تاسیسی با نام ” البرز ” شکل گرفت . اگر رشته کوه های البرز را به سه قسمت تقسیم کنیم ، قسمت البرز غربی دراین استان تازه تاسیس قرار دارد که از دره رود کرج تا دره سفید رود را شامل می شود . قسمت اعظم  البرز کرج ”  البرز غربی ” از دو رشته موازی غربی به شرق را تشکیل داده وطالقان رود یکی از  بزرگترین رود های استان در آن جریان دارد ، ضلع جنوبی دره طالقان را پیش کوه های البرز تشکیل می دهد که در ناحیه شمال غرب  دشت ساوجبلاغ  به کوه های زرچه خانی نامیده می شود . ” کهار  ”  که در زبان محلی” کاهار ” نیز نامیده می شود  بلند ترین قله این رشته کوه در  استان کرج در ساوجبلاغ قرار دارد  می باشد .

موقعیّت جغرافیایی :

شمال روستا خور  :    روستای خور در منتها الیه شمال غربی استان البرز در ضلع جنوبی رشته کوه زرچه کانی  واقع است . خط الراس این ارتفاعات که بیش از ۲۸۰۰ متر ارتفاع دارند ، خط مرزی ساوجبلاغ و طالقان بوده که مراتع کوهستانی و سر چشمه رود  ” خونمکان “روستای خور است  . آن سوی ارتفاعات مراتع  روستای فشندک و میناون چال شهرستان طالقان می باشد .در ضلع شمال غربی روستای سفیدارک واقع می باشد.

جنوب روستا ی خور :به فاصله تقریبی ۱۶ کیلومتر از شمال به جنوب با طی سه چهره کاملا مختلف کوهستانی مرتع ، کوهپایه ای ، دشت ،به شمال شهر نظر آباد ختم می شود .در حدود یک سوم اراضی کشاورزی در شهراستان نظر آباد قرار می گیرد .

شرق روستا : کاملا به مراتع روستای فشند متصل بوده که به  تملک شهر جدید هشتگرد در آمده  است که  فاز پنج و پروژه مهره امام رضا (ع)  را در بر می گیرد .در قسمت جنوب شهرک صنعتی هشتگرد و شهرک مسکونی بعثت قرار دارد.

غرب روستا : در شمال و ناحیه کوهستانی به مراتع روستای شلمزار ، در قسمت کوهپایه و قسمتی از دشت  به مراتع و اراضی کشاورزی روستای عرب آباد که متعلق به وزارت دفاع می باشد و در جنوب غربی به شهر نظر آباد ( ناحیه صالح آباد ) متصل است.

معنی خور :

در فرهنگ لغت دهخدا خور به معنای خورشید ” شید ” درخشان آمده است. اما در مورد وجه تسمیه نام روستای خور که در محاورات روزمره ساکنین دشت ساوجبلاغ که اکثریّت آن را ترک زبان تشکیل می دهد “خُر” ضمه بر روی حرف خ تلفظ می شود . هر چیز ی که مورد پسند و تائید شنوند باشد می گوید خُر است یعنی خوب است . در دو صورت معنای آن نشان از خوبی و درخشندگی است . موقعیّت جغرافیایی و استقرار مکانی این روستا ویژگی منحصر به فردی را موجب گردیده که تحسین هر تازه واردی را بر می انگیزد و زیباترین و مختصر ترین و گویاترین نام که  به آسانی به کار می رود را بر آن نهاده اند . با گذشت زمان و تحولات فرهنگی و اجتماعی در تلفظ آن تغییر مختصری بوجود آمده چرا که کاربرد آن به فارسی کمی دشوار بوده وبه خور تلفظ و نوشته شده و می شود .

پوشش گیاهی غالب ناحیه ی کوهستان را گون ، تنگس ، کنگر ، جارو، زرشک . درختان بید ، گرج ، و در داخل دره و حاشیه ی رودخانه انواع رستنیهای خوشبو را می توان دید . برداشت بی رویه گون و تنگس تا سال ۱۳۴۰ برای حمام خزانه ای روستا و تامین سوخت مورد نیاز روستاییان لطمه ی زیادی به منابع طبیعی منطقه وارد کرده است . پس از این سال تغییر الگوی سوخت از گیاهی به زغال سنگ در مصارف خانگی و حمام و جلوگیر ی از برداشت کتیرا از بوته های گون باعث احیای دو باره یمنابع طبیعی ناحیه کوهستان شده است که نقش بسزای در جلوگیری فرسایش خاک و نفوذ بارشها دارد . عبور دکل های برق فشار قوی از دامنه این ارتفاعات که همراه با عملیات راه سازی بوده دخالت انسان در به هم خوردن اکو سیستم منطقه به وضوح قابل مشاهده است .

دهها چشمه کوچک که از دامنه و صخرها جاری شده رود دائمی ” خون مکان ” را بوجود می آورد . این رود در فصل بهار مهمترین آب کشاورزی را تامین می کند اما در ماهای گرم به علت کذشتن از نواحی شنزار و سنگی نفوذ و یا تبخیر شده و با حداقل دبی در منطقه چشمه کان در فاصله ی سه کیلومتری شمال روستا به وسیله لوله تا باغات دره سارقین انتقال می یابد .

حیات وحش ناحیه کوهستان متنوع اما بسیار کمیاب می باشد . گرگ ، روبا ه ، شغال ؛ گراز ، کفتار، خرگوش ، ،یوز پلنگ ، آهو، جوجه تیغی ، کبک و تیهو ، انواع عقاب و لاشخور ، را می توان شاهد بود .ناحیه کوهستانی به چندبن قسمت تقسیم ونام محلی آن  عبارت است از چناردره، معدنها ، ایوانه ، مریم دره ،وجارکش ، اُغری دره ، مگسلان می باشد  .

قله نمار :

در ضلع شمال غرب روستا و فاصله ی پانصد متری آن دو قله ی  کله قندی متصل به هم و منفرد از رشته کوه  با ارتفاع ۲۰۰۰  متری از جنس آهک با دامنه ای پر شیب و صخره ای  خود نمایی می کند . پوشش گیاهی آن بسیار فقیر و فاقد آب جز یک چشمه می باشد . به علت آهکی بودن دوام برف در آن کمتر از یک روزاست و بارش باران در آن نفوز نمی کند .درخچه های بوته ای کوتاه قد به نام کمچک به طور پراکنده در آن به چشم می خورد .  در گذشته نه چندان دور مکان زیستی چندین قلاده کفتار بوده و پرندگانی از قبیل کبک ، تیهو ، کرکس و جوجه تیغی و مار به وفور قابل مشاهده است . این قله دارای چشم اندازی زیبا ست و برای صعود به آن کمتر از چهل دقیقه زمان می برد و هر تازه واردی از یال جنوبی و از طریق بر چشمه می تواند صعود کند . چشم انداز دشت ساوجبلاغ  از نوک قله بسیار دیدنی و جذاب است . استخراج آهک درگذشته از معادن آن رواج داشته است و سنگ پلهای بزرگراه تهران به قزوین از این قله تامین شده است .

خرس و سگ : تپه ای بلند با ارتفاع ۸۰۰ از سطح دریا با دامنه های سنگی و شیب ملایم در ضلع غربی قله نمار واقع شده است که در دامنه ی آن سد کوچک خاکی به ارتفاع صد متر برای جلوگیری از خرابی سیلاب  احداث گردیده است که نقش عمده ای در آبخیزداری و تغذیه ی سفره های زیر زمینی دشت دارد

کهریز گل:

طویل ترین دره سرسبز که  پوشیده از درختان کهنسال گردو و توت و باغات ترمیم شده و جدید فلاحتی از قبیل  گیلاس ، سیب ، آلبا لو ، هلو ، گلابی ، آلو ، گوجه برغانی ، … می باشد . طول دره بیش از سه کیلومتر با عرض متوسط یک کیلومتر ، که از وسط آن مسیله  کانون آبگیر روستای سفیدارک و غرب روستای فشند  عبور می کند . این رود خانه خشک و بی آب می باشد فقط در زمان بارشهای شدید برای چند ساعت سیل جاری می شود . رسوبات بجای مانده در آن ، بخصوص تخته سنگهای چند تنی در حاشیه آن نشاندهنده ی سیلابهای ویران کننده درگذشته ی نه چندان دور است . افراد کهن سال سیل عظیمی را به یاد دارند ” سیل سیف الله بک ” که تمامی باغات و مزاره حاشیه بستر رودخانه را نابود کرده است که بزرگترین  و معروفترین  باغ متعلق به سیف الله بک کاملا نابود و سنگ های عظیم بجای مانده از آن سیلاب هنوز در این باغ احیا شده  موجود است . این دره زیبا همچون بال پرنده ای روستا را در بر گرفته .قسمت آخر این دره   در خشکسالی دهه ی هفتاد با آسیب کلی مواجه گردید ، اما نیمه ی اول آن به علت نزدیکی به مظهر قناتها از آن مصون ماند .خوشبختانه با لای روبی و کول گذار و توجه جهاد کشاورزی و خودیاری کشاورزان جان تازه یافته است . متاسفانه باحفاری  دوازده حلقه چاه آب عمیق آشامیدنی توسط شهر جدید هشتگرد  در فاصله سه کیلومتری این منطقه که تامین کننده آب قنا تها و چشمه های روستای خور است  باعث کم آبی و افت شدید آنها گردیده است . زمزمه توسل به چاه عمیق جهت مقابله با این بی آبی در آینده  نزدیک از کشاورزان به گوش می رسد.

در یک دوره پنج سال در یک عملیات نسنجیده و غیر کارشناسی کلیه ی رسویات چند هزارساله ی بجای مانده ی بستر مسیله به فروش رفته است و از این منطقه ی گردشگری و طبیعی دره ای بد گواره بجای مانده که رفت آمد دو طرف را بخصوص انتقال آب را با دشواری مواجه کرده است تا جائیکه ریزش کناره های دیوار این کانال و فرسایش آن در هنگام سیلاب باعث عقب نشینی و خسارت جبران ناپذیر باغات خواهد شد . تا سال ۱۳۴۵جاده ی روستای فشند در چهار کیلومتری شمال شرقی از این دره عبور می کرده است  .

سارقین :

بال دوم روستا را باید دره سر سبز سارقین را  بشمار آورد  که تقریبا شباهت به قرینه خود دره گهریز گل دارد .این دره از قنات و رود آب خون مکان و چند چشمه و قنات کوچک مشروب می شود . قسمت اعظم این دره تا اصلاحات ارضی زیر کشت یونجه می رفته و بعد از آن به باغات فلاحتی  تغییر کشت یافته وپس از چند سال به علت وقوع آفت  نابود و با تغییر نوع درختان امروزه شاهد باغهای گردو می باشیم که از دور یک پارچه و تداعی کننده جنگل انبوه است .ضلع شرقی این دره متصل به روستا بوده و ساختمانهای ویلا یی یک پارچگی آن را به کام خود می کشد .

در ه فیض الله :

دره ای به طول تقریبی پانصد متر که در حال حاضر به علت گسترش روستا  کاملا در داخل بافت  قرار گرفته است. ساخت و ساز مسکونی آن را تکه پاره نموده و در چند سال آینده جز اسمی از آن باقی نخواهد ماند .قنات کوچکی آب مورد نیاز آن راتامین می کند.

باغچها :دره ا ی در جنوب روستا و متصل به آن که به علت در دسترس بودن به قطعات کوچک تقسیم شده است . پوشش غالب آن درختان گردو و توت و میوه های بومی ازقبیل آلبالو ، گوجه درختب ترش ، …که مورد مصرف خانوارها بوده است . سرشته قنات کوچک به همراه یک چشمه شمال درهو مشروب جنوب آن توسط قناتهای کهریزگل مشروب می شد. قسمت شمالی آن بعلت مخروب شدن قناتها

روبه نابودی گذاشته اماجنوب آن که به آب قناتها دسترسی داردسرسبز و شاداب است . این دره کاملا در داخل بافت سکونتی روستا قرار دارد.

سمبلستان:

جنوب روستای فشند تا شمال شرق روستای خورسرزمینی نسبتاهموار” دشتک “را در برگرفته است که اراضی دهکده ی فشند در شمال و سملستان در جنوب آن قرار دارد .این ناحیه در حدود سی هکتار زمین زراعی به سه خاندان تعلق دارد و زیر  کشت گندم وجو و نخود ، انگور  می رود و مقدار ی نیز زیرساخت وساز مالکین آن قرار گرفته که با حفر چاه آب دستی به باغ میوه وگردو تبدیل شده است . آب مورد نیاز این ناحیه از قنات و در  فصول بهارو زمستان مازاد آب روستای سفیدارک در سه کیلومتر شمال آن تامین می شود .

چشمه کان :

منطقه ی ییلاقی مشجر در سه کیلومتری شمال غربی روستا و جنب قله نمار قرار دارد . این باغات متعلق به طائفه ی اسماعیل بک ( زارعکار ) می باشد . یک قنات به طول کمتر از یکصد متر با مادر چاهی پنج متری آب این ناحیه را تامین می کند .

حسن دره : این دره سرسبز در ضلع غربی چشمه کان و در جنوب معادن زغال سنگ واقع و از چشمه آب حاصل ازنشت آب معادن شمال خود مشروب می شود. این مزرعه توام با باغ  متعلق به ورثه حاج حسن از داداش طایفه است .

مطلب دره : دره ای کوچک در دامنه شیب دار غرب قله نمار ، مشرف به چشمه کان  که ازیک چشمه سیراب می شود و زیر کشت گردو قرارگرفته است .

بر چشمه : دردامنه جنوبی قله نمار در ضلع شمال غربی روستا در فاصله ای پانصد متری منطقه ییلاقی و سرسبز با تپه ی باستانی با  قدمت بیش از هزار ساله که گورستان آن گبری بوده و در حفاریهای صورت گرفته نشان ازقبل از اسلام را دارد . در بالی تپه مشرف به این دره و در جوار قنات کوچک آن گنبد هشت ضلعی که به امامزاده  …. معروف است و طی دو سال گذشته به وسیله میراث فرهنگی باز سازی و ترمیم شده است مورد بازدید و زیارت گردشگران است .

دره محب علی :دره ای باریک و عمیق به طول تقریبی یک کیلومتر در ورودی روستا ” غرب زمین فوتبال “متعلق به ورثه حاج محب علی می باشد . منظره این دره قابل مشاهده نمی باشد جز ابتدای ورودی آن که به وسیله ی قنات کوچکی مشروب می شود .

دره ی حسین : از جمله دره های سرسبز ولی غایب از دید بینندگان در ضلع جنوب شرقی در داخل یک دره ای نسبتا عمیق گسترده شده است که به وسیله ی قنات کوچک مشروب می شود .این دره به پروژه مهر شهر جدید هشتگرد متصل شده است.

کله باغ ها :

کله یعنی کوتا و کوچک یا کاسه باغهای انگوری .در ایام ارباب و رعیتی با درخواست ریش سفیدان و کشاورزان روستا از ارباب مبنی بر اینکه مقداری زمین در نزدیکی قناتها به آنها واگذارشود تا با احداث باغ انگوری نیاز خانواده ها بر آورده شود ، ارباب نیز با درخواست کشاورزان موافقت کرده و بدون درخواست سهم اربابی محصول آن کاملا به کشاورزان تعلق گیرد . در مدت زمانی کوتاه تمامی کشاورزان هریک کاسه باغ انگوری درناحیه مخروط افکنه خروجی کوه پایه در ضلع شمالی اتوبان احیا می کنند. کشاورزان بون توجه به ویژگی درخت انگور به نوع خاک که کاملا شنی بوده و در فصل تابستان نیاز شدید به آبیاری داشته  و در این فصل کمبود شدید آب احساس می شده. در طی چند سال ابتدایی تاکستانها بازدهی چندانی نداشته و تغییر کار بری می یابد و زیر کشت حبوبات ” چشم بلبلی و ماش ” و کرچک برای استهسال روغن برای سوخت روشنایی  می رود . در حال حاضر با قرارگرفتن در محدوده ی شهر جدید هشتگرد  قسمتی زیر ساخت و ساز ویلای مالکین آن  قرار گرفته و قسمتیبه باغ تبدیل شده است.

ناحیه ی دشت :

دشت ساوجبلاغ درمنتهی الیه ضلع جنوب غربی ” نجم آباد ” ۱۰۰۰ متراز سطح دریا ارتفاع دارد و به طور ملایم و ناچیز تا شهر نظر آباد در ده کیلومتری شمال آن فقط ۲۰۰ متر افزایش ارتفاع می یابد ، از خط آهن سراسری تا ابتدای ورودی کوهپایه  با فاصله ی  پنج کیلومتر ۵۰۰ متر افزایش ارتفاع یافته که ناحیه ای  هموار و نسبتا شیبدار که سیلابها را به چاله نجم آباد می ریزد . ناحیه ی دشتی روستا از ۱۲۰۰ متر در شمال نظر آباد شروع شده و در ناحیه ی اتوبان به مخروط افکنه   در ارتفاع ۱۶۰۰ متری می رسد که زمین های زراعی کشاورزی را در بر می گیرد .

مکان گزینی روستا :

روستا کاملا درناحیه ی کوهپایه و در ارتفاع ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ متر ی از سطح دریا در سه دره نسبتا باز استقرار یافته است .طول تقریبی شمال به جنوب آن دو کیلومتر و غرب به شرق آن سه کیلومتر بر آورد می شود .شیب تپه ها کم و تمام دامنه ها با کمترین هزینه به شکل پله کانی ساخت و ساز شده است . در شمال غرب دره ها بسیار کم عمق و نسبتا هموار بوده و دویست واحد مسکونی تازه ساخت با رعایت اصول مهندسی معابر به شکل شطرنجی قابل مشاهده است .

روستا از مرکز شهرستان ” هشتگرد “شش کیلومتر – از مرکز استان ” کرج ” سی کیلومتر – از تهران ۶۵ کیلومتر و از سمت غرب با قزوین ۶۵ کیلومتر فاصله دارد . برای دسترسی به ناحیه ییلاقی طالقان با طی سی کیلومتراتوبان تهران قزوین و گذشتن  از گردنه ی زیاران کمتر از یک ساعت مسافت می باشد .

خور  از طریق راه های شوسه با روستاهای همجوار ( شلمزار ، هیو ، عرب آباد ، فشند ، سفیدارک ) بطور متوسط چهار کیلو متر فاصله دارد . یک راه شوسه صعب العبور کوهستانی در شمال به شهرستان طالقان متصل می شود که در دهه ی شصت احداث گردید و لی به عللی نامشخص نا تمام باقی ماند.

امامزاده سلیمان :

از نوادگان امام سجاد و بنای دوره ی صفویه می باشد . . بنای این امامزاده از   داخل به شکل هشت ضلعی با گنبدی مخروطی در دو طبقه جدا از هم که از داخل رواقها راس ان دیده نمی شود . گنبد از سنک و ساروج ساخته شده و شبستان آن از آجر سی در سی بنا شده است . در سردابه آن چندین جنازه پشت سر هم ردیف آرمیده اند که در چند سال گذشته با ترمیم و باز سازی مسدود گردیده است . بارها توسط افراد بصورت غیر قانونی مورد حفاری قرار گرفته است و ده ها سنگ قبر مرمر سفید گورستان به سرقت رفته است .در چند نوبت  تعمیر و مرمت شده و به آن اضافه شده بود که  در سال ۱۳۸۵اداره  اوقاف  شهرستان ساوجبلاغ مسئولییت آن  را بر عهده گرفت وبناهای اضافه شده بر آن راتخریب و قدیمی ترین آن را ترمیم و باز سازی کرده است  . این بنای تاریخی روستا مشرف به دره باربند و در بالای تپه ای تقریبا مسطح واقع شده است که اطراف آن را یکی از گورستانهای  روستا در بر گرفته است ، که در حال حاضر به فضای سبز و جایگاه برگزاری نماز عید فطر تبدیل شده است .در جنب این امامزاده یک سالن اجتماعات با امکانات بهداشتی جدید احداث شده است که مراسم دعا و نیایش بر گزار می شود .

گورستان یکی از مهمترین نشانه های تاریخی روستا بشمار می آید که در  سه منطقه متصل به روستارا را در بر گرفته است.

الف) گورستان بکها یا چهار طاق در روی تپهای روبروی امامزاده واقع شده است . چهار طاق قبروسط این گورستان بوده است و بر سنگ نوشته آن نام اتهم بک و فرزندش متاربک معروف به ارومیه ای نوشته شده بوده وبا ساخت گنبد کوچکی به صورت زبدری ساخته شده بوده است این گورستان تاسال ۱۳۵۰ محل دفن مردگان طائفه بک بوده است که با گسترش روستا ومحصورشدنش سالها متروکه شد تا اینکه شورای محل آن را تسطیح کرد فقط محوطه آن حفظ شده است .

ب) گورستان مجاور امامزاده که مردگان غیر از طائفه بک در آن دفن می شده است ، از سال ۵۰ به بعد گورستان روستا یکی شده و آن مرز بندی طائفه ای رعایت نشده است .

ج) یک قسمت کوچک در غرب و آنسوی امامزاده محل دفن مردگانی بوده که هویتشان برای اهالی شناخته شده نبوده است . در حال حاضراین گورستان  به میدان امامزاده که یکی از میادین اصلی می باشد تبدیل شده است .

علاوه بر این سه گورستان چندین منطقه دیگر در فواصل زیاد در محدوده روستا وجود دارد که گورهای درآنها قابل تشخیص است  و بعضا مورد حفاری قرار گرفته اند . این مناطق نشان دهنده ی  این است  که روستا بارها به علل ناشناخته و گوناگون تغییر مکان یافته است .

۱- گورستان مریم دره در ناحیه ی کاملا کوهستانی در پنج کیلومتری شمال روستا ( دوره بعد از اسلام )

۲- گورستان محوطه باستانی امامزاده زبیده خاتون ناحیه ی برچشمه ( دوره بعد از اسلام )

۳-گورستان گبری دامنه ی جنوبی قله نمار که شکل آن به صورت تنوری با سنگ ساخته شده است وبا حفاریها اغلب تخریب شده اند  ( دوره پیش از اسلام )

۴-گورستان تپه سارقین که بر بالای دخمه ها قرار گرفته است ….

در مرکز روستا گورستانی قدیمی قرار دارد که در آنجا نیز آثار سنگ‌هایی با قدمت ۶۰۰ تا ۷۰۰ سال با نام اشخاصی که پسوندهای منتصب به خور دارند یافت می‌شود. یکی از ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد این روستا همجواری با آبشارخور است که جزو مناطق ویژه طبیعت ایران است و بلندی آن به ۶۰ متر می‌رسد.

 

 

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #